| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-अभिनव-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
३. सभोजनसिक्खापदवण्णना
3. Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘सभोजने’’ति बाहिरत्थसमासोयं, उभसद्दे उकारस्स च लोपोति आह ‘‘सह उभोहि जनेही’’तिआदि। तत्थ उभोहि जनेहीति जाया च पति चाति उभोहि जनेहि। भुञ्जितब्बन्ति वा भोजनं, इत्थी च पुरिसो च, तेन सह वत्ततीति सभोजनन्ति आह ‘‘अथ वा’’तिआदि। रागपरियुट्ठितस्साति मेथुनाधिप्पायस्स। सयनिघरन्ति सयनीयघरं, वासगेहन्ति अत्थो। महल्लकस्साति महल्लकस्स सयनिघरस्स। पिट्ठसङ्घाटतोति द्वारबाहतो खुद्दकस्स वाति यथा तथा वा कतस्स खुद्दकस्स सयनिघरस्स। वेमज्झं अतिक्कमित्वा निसीदेय्याति पिट्ठिवंसं अतिक्कमित्वा निसीदेय्य। खुद्दकं (सारत्थ॰ टी॰ पाचित्तिय ३.२८०) नाम सयनिघरं वित्थारतो पञ्चहत्थप्पमाणं होति, तस्स च मज्झिमट्ठानं पिट्ठसङ्घाटतो अड्ढतेय्यहत्थप्पमाणमेव होति, तस्मा तादिसे सयनिघरे पिट्ठसङ्घाटतो हत्थपासं विजहित्वा निसिन्नो पिट्ठिवंसं अतिक्कमित्वा निसिन्नो नाम होति। एवं निसिन्नो च वेमज्झं अतिक्कमित्वा निसिन्नो नाम होति। तेन वुत्तं पाळियं ‘‘पिट्ठिवंसं अतिक्कमित्वा निसीदती’’ति (पाचि॰ २८१)। सचित्तकञ्चेत्थ अनुपविसित्वा निसीदनचित्तेन दट्ठब्बं।
‘‘Sabhojane’’ti bāhiratthasamāsoyaṃ, ubhasadde ukārassa ca lopoti āha ‘‘saha ubhohi janehī’’tiādi. Tattha ubhohi janehīti jāyā ca pati cāti ubhohi janehi. Bhuñjitabbanti vā bhojanaṃ, itthī ca puriso ca, tena saha vattatīti sabhojananti āha ‘‘atha vā’’tiādi. Rāgapariyuṭṭhitassāti methunādhippāyassa. Sayanigharanti sayanīyagharaṃ, vāsagehanti attho. Mahallakassāti mahallakassa sayanigharassa. Piṭṭhasaṅghāṭatoti dvārabāhato khuddakassavāti yathā tathā vā katassa khuddakassa sayanigharassa. Vemajjhaṃ atikkamitvā nisīdeyyāti piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisīdeyya. Khuddakaṃ (sārattha. ṭī. pācittiya 3.280) nāma sayanigharaṃ vitthārato pañcahatthappamāṇaṃ hoti, tassa ca majjhimaṭṭhānaṃ piṭṭhasaṅghāṭato aḍḍhateyyahatthappamāṇameva hoti, tasmā tādise sayanighare piṭṭhasaṅghāṭato hatthapāsaṃ vijahitvā nisinno piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisinno nāma hoti. Evaṃ nisinno ca vemajjhaṃ atikkamitvā nisinno nāma hoti. Tena vuttaṃ pāḷiyaṃ ‘‘piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisīdatī’’ti (pāci. 281). Sacittakañcettha anupavisitvā nisīdanacittena daṭṭhabbaṃ.
सभोजनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
