Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / కఙ్ఖావితరణీ-అభినవ-టీకా • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
౩. సభోజనసిక్ఖాపదవణ్ణనా
3. Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘సభోజనే’’తి బాహిరత్థసమాసోయం, ఉభసద్దే ఉకారస్స చ లోపోతి ఆహ ‘‘సహ ఉభోహి జనేహీ’’తిఆది. తత్థ ఉభోహి జనేహీతి జాయా చ పతి చాతి ఉభోహి జనేహి. భుఞ్జితబ్బన్తి వా భోజనం, ఇత్థీ చ పురిసో చ, తేన సహ వత్తతీతి సభోజనన్తి ఆహ ‘‘అథ వా’’తిఆది. రాగపరియుట్ఠితస్సాతి మేథునాధిప్పాయస్స. సయనిఘరన్తి సయనీయఘరం, వాసగేహన్తి అత్థో. మహల్లకస్సాతి మహల్లకస్స సయనిఘరస్స. పిట్ఠసఙ్ఘాటతోతి ద్వారబాహతో ఖుద్దకస్స వాతి యథా తథా వా కతస్స ఖుద్దకస్స సయనిఘరస్స. వేమజ్ఝం అతిక్కమిత్వా నిసీదేయ్యాతి పిట్ఠివంసం అతిక్కమిత్వా నిసీదేయ్య. ఖుద్దకం (సారత్థ॰ టీ॰ పాచిత్తియ ౩.౨౮౦) నామ సయనిఘరం విత్థారతో పఞ్చహత్థప్పమాణం హోతి, తస్స చ మజ్ఝిమట్ఠానం పిట్ఠసఙ్ఘాటతో అడ్ఢతేయ్యహత్థప్పమాణమేవ హోతి, తస్మా తాదిసే సయనిఘరే పిట్ఠసఙ్ఘాటతో హత్థపాసం విజహిత్వా నిసిన్నో పిట్ఠివంసం అతిక్కమిత్వా నిసిన్నో నామ హోతి. ఏవం నిసిన్నో చ వేమజ్ఝం అతిక్కమిత్వా నిసిన్నో నామ హోతి. తేన వుత్తం పాళియం ‘‘పిట్ఠివంసం అతిక్కమిత్వా నిసీదతీ’’తి (పాచి॰ ౨౮౧). సచిత్తకఞ్చేత్థ అనుపవిసిత్వా నిసీదనచిత్తేన దట్ఠబ్బం.
‘‘Sabhojane’’ti bāhiratthasamāsoyaṃ, ubhasadde ukārassa ca lopoti āha ‘‘saha ubhohi janehī’’tiādi. Tattha ubhohi janehīti jāyā ca pati cāti ubhohi janehi. Bhuñjitabbanti vā bhojanaṃ, itthī ca puriso ca, tena saha vattatīti sabhojananti āha ‘‘atha vā’’tiādi. Rāgapariyuṭṭhitassāti methunādhippāyassa. Sayanigharanti sayanīyagharaṃ, vāsagehanti attho. Mahallakassāti mahallakassa sayanigharassa. Piṭṭhasaṅghāṭatoti dvārabāhato khuddakassavāti yathā tathā vā katassa khuddakassa sayanigharassa. Vemajjhaṃ atikkamitvā nisīdeyyāti piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisīdeyya. Khuddakaṃ (sārattha. ṭī. pācittiya 3.280) nāma sayanigharaṃ vitthārato pañcahatthappamāṇaṃ hoti, tassa ca majjhimaṭṭhānaṃ piṭṭhasaṅghāṭato aḍḍhateyyahatthappamāṇameva hoti, tasmā tādise sayanighare piṭṭhasaṅghāṭato hatthapāsaṃ vijahitvā nisinno piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisinno nāma hoti. Evaṃ nisinno ca vemajjhaṃ atikkamitvā nisinno nāma hoti. Tena vuttaṃ pāḷiyaṃ ‘‘piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisīdatī’’ti (pāci. 281). Sacittakañcettha anupavisitvā nisīdanacittena daṭṭhabbaṃ.
సభోజనసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.