| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
៣. សភោជនសិក្ខាបទវណ្ណនា
3. Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘សភោជនេ’’តិ ពាហិរត្ថសមាសោយំ, ឧភសទ្ទេ ឧការស្ស ច លោបោតិ អាហ ‘‘សហ ឧភោហិ ជនេហី’’តិអាទិ។ តត្ថ ឧភោហិ ជនេហីតិ ជាយា ច បតិ ចាតិ ឧភោហិ ជនេហិ។ ភុញ្ជិតព្ពន្តិ វា ភោជនំ, ឥត្ថី ច បុរិសោ ច, តេន សហ វត្តតីតិ សភោជនន្តិ អាហ ‘‘អថ វា’’តិអាទិ។ រាគបរិយុដ្ឋិតស្សាតិ មេថុនាធិប្បាយស្ស។ សយនិឃរន្តិ សយនីយឃរំ, វាសគេហន្តិ អត្ថោ។ មហល្លកស្សាតិ មហល្លកស្ស សយនិឃរស្ស។ បិដ្ឋសង្ឃាដតោតិ ទ្វារពាហតោ ខុទ្ទកស្ស វាតិ យថា តថា វា កតស្ស ខុទ្ទកស្ស សយនិឃរស្ស។ វេមជ្ឈំ អតិក្កមិត្វា និសីទេយ្យាតិ បិដ្ឋិវំសំ អតិក្កមិត្វា និសីទេយ្យ។ ខុទ្ទកំ (សារត្ថ. ដី. បាចិត្តិយ ៣.២៨០) នាម សយនិឃរំ វិត្ថារតោ បញ្ចហត្ថប្បមាណំ ហោតិ, តស្ស ច មជ្ឈិមដ្ឋានំ បិដ្ឋសង្ឃាដតោ អឌ្ឍតេយ្យហត្ថប្បមាណមេវ ហោតិ, តស្មា តាទិសេ សយនិឃរេ បិដ្ឋសង្ឃាដតោ ហត្ថបាសំ វិជហិត្វា និសិន្នោ បិដ្ឋិវំសំ អតិក្កមិត្វា និសិន្នោ នាម ហោតិ។ ឯវំ និសិន្នោ ច វេមជ្ឈំ អតិក្កមិត្វា និសិន្នោ នាម ហោតិ។ តេន វុត្តំ បាឡិយំ ‘‘បិដ្ឋិវំសំ អតិក្កមិត្វា និសីទតី’’តិ (បាចិ. ២៨១)។ សចិត្តកញ្ចេត្ថ អនុបវិសិត្វា និសីទនចិត្តេន ទដ្ឋព្ពំ។
‘‘Sabhojane’’ti bāhiratthasamāsoyaṃ, ubhasadde ukārassa ca lopoti āha ‘‘saha ubhohi janehī’’tiādi. Tattha ubhohi janehīti jāyā ca pati cāti ubhohi janehi. Bhuñjitabbanti vā bhojanaṃ, itthī ca puriso ca, tena saha vattatīti sabhojananti āha ‘‘atha vā’’tiādi. Rāgapariyuṭṭhitassāti methunādhippāyassa. Sayanigharanti sayanīyagharaṃ, vāsagehanti attho. Mahallakassāti mahallakassa sayanigharassa. Piṭṭhasaṅghāṭatoti dvārabāhato khuddakassavāti yathā tathā vā katassa khuddakassa sayanigharassa. Vemajjhaṃ atikkamitvā nisīdeyyāti piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisīdeyya. Khuddakaṃ (sārattha. ṭī. pācittiya 3.280) nāma sayanigharaṃ vitthārato pañcahatthappamāṇaṃ hoti, tassa ca majjhimaṭṭhānaṃ piṭṭhasaṅghāṭato aḍḍhateyyahatthappamāṇameva hoti, tasmā tādise sayanighare piṭṭhasaṅghāṭato hatthapāsaṃ vijahitvā nisinno piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisinno nāma hoti. Evaṃ nisinno ca vemajjhaṃ atikkamitvā nisinno nāma hoti. Tena vuttaṃ pāḷiyaṃ ‘‘piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisīdatī’’ti (pāci. 281). Sacittakañcettha anupavisitvā nisīdanacittena daṭṭhabbaṃ.
សភោជនសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
