| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៧. សព្រហ្មកសុត្តវណ្ណនា
7. Sabrahmakasuttavaṇṇanā
១០៦. សត្តមេ សព្រហ្មកានីតិ សសេដ្ឋកានិ។ យេសន្តិ យេសំ កុលានំ។ បុត្តានន្តិ បុត្តេហិ បូជិតសទ្ទយោគេន ហិ ឥទំ ករណត្ថេ សាមិវចនំ។ អជ្ឈាគារេតិ សកេ ឃរេ។ បូជិតា ហោន្តីតិ យំ ឃរេ អត្ថិ, តេន បដិជគ្គិតា មនាបេន ចេវ កាយិកវាចសិកេន ច បច្ចុបដ្ឋិតា ហោន្តិ។ ឥតិ មាតាបិតុបូជកានិ កុលានិ ‘‘សព្រហ្មកានី’’តិ បសំសិត្វា ឧបរិបិ នេសំ បសំសនីយតំ ទស្សេន្តោ ‘‘សបុព្ពទេវតានី’’តិអាទិមាហ។
106. Sattame sabrahmakānīti saseṭṭhakāni. Yesanti yesaṃ kulānaṃ. Puttānanti puttehi pūjitasaddayogena hi idaṃ karaṇatthe sāmivacanaṃ. Ajjhāgāreti sake ghare. Pūjitā hontīti yaṃ ghare atthi, tena paṭijaggitā manāpena ceva kāyikavācasikena ca paccupaṭṭhitā honti. Iti mātāpitupūjakāni kulāni ‘‘sabrahmakānī’’ti pasaṃsitvā uparipi nesaṃ pasaṃsanīyataṃ dassento ‘‘sapubbadevatānī’’tiādimāha.
តត្ថ ព្រហ្មាតិអាទីនិ តេសំ ព្រហ្មាទិភាវសាធនត្ថំ វុត្តានិ។ តត្រាយមត្ថវិភាវនា – ព្រហ្មាតិ សេដ្ឋាធិវចនំ។ យថា ហិ ព្រហ្មុនោ ចតស្សោ ភាវនា អវិជហិតា ហោន្តិ មេត្តា, ករុណា, មុទិតា, ឧបេក្ខាតិ, ឯវំ មាតាបិតូនំ បុត្តេសុ ចតស្សោ ភាវនា អវិជហិតា ហោន្តិ។ តា តស្មិំ តស្មិំ កាលេ វេទិតព្ពា – កុច្ឆិគតស្មិញ្ហិ ទារកេ ‘‘កទា ន ខោ បុត្តកំ អរោគំ បរិបុណ្ណង្គបច្ចង្គំ បស្សិស្សាមា’’តិ មាតាបិតូនំ មេត្តចិត្តំ ឧប្បជ្ជតិ។ យទា បនេស មន្ទោ ឧត្តានសេយ្យកោ ឩកាហិ វា មង្កុលេហិ វា ទដ្ឋោ ទុក្ខសេយ្យាយ វា បីឡិតោ បរោទតិ វិរវតិ, តទាស្ស សទ្ទំ សុត្វា មាតាបិតូនំ ការុញ្ញំ ឧប្បជ្ជតិ។ អាធាវិត្វា វិធាវិត្វា កីឡនកាលេ បន លោភនីយវយស្មិំ វា ឋិតកាលេ ទារកំ ឱលោកេត្វា មាតាបិតូនំ ចិត្តំ សប្បិមណ្ឌេ បក្ខិត្តសតវិហតកប្បាសបិចុបដលំ វិយ មុទុកំ អាមោទិតំ បមោទិតំ, តទា នេសំ មុទិតា លព្ភតិ។ យទា បន តេសំ បុត្តោ ទារភរណំ បច្ចុបដ្ឋបេត្វា បាដិយេក្កំ អគារំ អជ្ឈាវសតិ, តទា មាតាបិតូនំ ‘‘សក្កោតិ ទានិ នោ បុត្តកោ អត្តនោ ធម្មតាយ ជីវិតុ’’ន្តិ មជ្ឈត្តភាវោ ឧប្បជ្ជតិ។ ឯវំ តស្មិំ កាលេ ឧបេក្ខា លព្ភតិ។ ឯវំ មាតាបិតូនំ បុត្តេសុ យថាកាលំ ចតុព្ពិធស្សបិ ព្រហ្មវិហារស្ស លព្ភនតោ ព្រហ្មសទិសវុត្តិតាយ វុត្តំ ‘‘ព្រហ្មាតិ, ភិក្ខវេ, មាតាបិតូនំ ឯតំ អធិវចន’’ន្តិ។
Tattha brahmātiādīni tesaṃ brahmādibhāvasādhanatthaṃ vuttāni. Tatrāyamatthavibhāvanā – brahmāti seṭṭhādhivacanaṃ. Yathā hi brahmuno catasso bhāvanā avijahitā honti mettā, karuṇā, muditā, upekkhāti, evaṃ mātāpitūnaṃ puttesu catasso bhāvanā avijahitā honti. Tā tasmiṃ tasmiṃ kāle veditabbā – kucchigatasmiñhi dārake ‘‘kadā na kho puttakaṃ arogaṃ paripuṇṇaṅgapaccaṅgaṃ passissāmā’’ti mātāpitūnaṃ mettacittaṃ uppajjati. Yadā panesa mando uttānaseyyako ūkāhi vā maṅkulehi vā daṭṭho dukkhaseyyāya vā pīḷito parodati viravati, tadāssa saddaṃ sutvā mātāpitūnaṃ kāruññaṃ uppajjati. Ādhāvitvā vidhāvitvā kīḷanakāle pana lobhanīyavayasmiṃ vā ṭhitakāle dārakaṃ oloketvā mātāpitūnaṃ cittaṃ sappimaṇḍe pakkhittasatavihatakappāsapicupaṭalaṃ viya mudukaṃ āmoditaṃ pamoditaṃ, tadā nesaṃ muditā labbhati. Yadā pana tesaṃ putto dārabharaṇaṃ paccupaṭṭhapetvā pāṭiyekkaṃ agāraṃ ajjhāvasati, tadā mātāpitūnaṃ ‘‘sakkoti dāni no puttako attano dhammatāya jīvitu’’nti majjhattabhāvo uppajjati. Evaṃ tasmiṃ kāle upekkhā labbhati. Evaṃ mātāpitūnaṃ puttesu yathākālaṃ catubbidhassapi brahmavihārassa labbhanato brahmasadisavuttitāya vuttaṃ ‘‘brahmāti, bhikkhave, mātāpitūnaṃ etaṃ adhivacana’’nti.
បុព្ពទេវតាតិ ឯត្ថ ទេវា នាម តិវិធា – សម្មុតិទេវា, ឧបបត្តិទេវា, វិសុទ្ធិទេវាតិ។ តេសុ សម្មុតិទេវា នាម រាជានោ ខត្តិយា។ តេ ហិ ‘‘ទេវោ, ទេវី’’តិ លោកេ វោហរីយន្តិ, ទេវា វិយ លោកស្ស និគ្គហានុគ្គហសមត្ថា ច ហោន្តិ។ ឧបបត្តិទេវា នាម ចាតុមហារាជិកតោ បដ្ឋាយ យាវ ភវគ្គា ឧប្បន្នា សត្តា។ វិសុទ្ធិទេវា នាម ខីណាសវា សព្ពកិលេសវិសុទ្ធិតោ។ តត្រាយំ វចនត្ថោ – ទិព្ពន្តិ, កីឡន្តិ, លឡន្តិ, ជោតន្តិ បដិបក្ខំ ជយន្តិ វាតិ ទេវា។ តេសុ សព្ពសេដ្ឋា វិសុទ្ធិទេវា។ យថា តេ ពាលជនេហិ កតំ អបរាធំ អគណេត្វា ឯកន្តេនេវ តេសំ អនត្ថហានិំ អត្ថុប្បត្តិញ្ច អាកង្ខន្តាវ យថាវុត្តព្រហ្មវិហារយោគេន អត្ថាយ ហិតាយ សុខាយ បដិបជ្ជន្តិ, ទក្ខិណេយ្យតាយ ច តេសំ ការានំ មហប្ផលតំ មហានិសំសតញ្ច អាវហន្តិ; ឯវមេវ មាតាបិតរោបិ បុត្តានំ អបរាធំ អគណេត្វា ឯកន្តេនេវ តេសំ អនត្ថហានិំ អត្ថុប្បត្តិញ្ច អាកង្ខន្តា វុត្តនយេនេវ ចតុព្ពិធស្សបិ ព្រហ្មវិហារស្ស លព្ភនតោ អត្ថាយ ហិតាយ សុខាយ បដិបជ្ជន្តា បរមទក្ខិណេយ្យា ហុត្វា អត្តនិ កតានំ ការានំ មហប្ផលតំ មហានិសំសតញ្ច អាវហន្តិ។ សព្ពទេវេហិ ច បឋមំ តេសំ ឧបការវន្តតាយ តេ អាទិតោយេវ ទេវា។ តេសញ្ហិ វសេន តេ បឋមំ អញ្ញេ ទេវេ ‘‘ទេវា’’តិ ជានន្តិ អារាធេន្តិ បយិរុបាសន្តិ, អារាធនវិធិំ ញត្វា តថា បដិបជ្ជន្តា តស្សា បដិបត្តិយា ផលំ អធិគច្ឆន្តិ, តស្មា តេ បច្ឆាទេវា នាម។ តេន វុត្តំ ‘‘បុព្ពទេវតាតិ, ភិក្ខវេ, មាតាបិតូនំ ឯតំ អធិវចន’’ន្តិ។
Pubbadevatāti ettha devā nāma tividhā – sammutidevā, upapattidevā, visuddhidevāti. Tesu sammutidevā nāma rājāno khattiyā. Te hi ‘‘devo, devī’’ti loke voharīyanti, devā viya lokassa niggahānuggahasamatthā ca honti. Upapattidevā nāma cātumahārājikato paṭṭhāya yāva bhavaggā uppannā sattā. Visuddhidevā nāma khīṇāsavā sabbakilesavisuddhito. Tatrāyaṃ vacanattho – dibbanti, kīḷanti, laḷanti, jotanti paṭipakkhaṃ jayanti vāti devā. Tesu sabbaseṭṭhā visuddhidevā. Yathā te bālajanehi kataṃ aparādhaṃ agaṇetvā ekanteneva tesaṃ anatthahāniṃ atthuppattiñca ākaṅkhantāva yathāvuttabrahmavihārayogena atthāya hitāya sukhāya paṭipajjanti, dakkhiṇeyyatāya ca tesaṃ kārānaṃ mahapphalataṃ mahānisaṃsatañca āvahanti; evameva mātāpitaropi puttānaṃ aparādhaṃ agaṇetvā ekanteneva tesaṃ anatthahāniṃ atthuppattiñca ākaṅkhantā vuttanayeneva catubbidhassapi brahmavihārassa labbhanato atthāya hitāya sukhāya paṭipajjantā paramadakkhiṇeyyā hutvā attani katānaṃ kārānaṃ mahapphalataṃ mahānisaṃsatañca āvahanti. Sabbadevehi ca paṭhamaṃ tesaṃ upakāravantatāya te āditoyeva devā. Tesañhi vasena te paṭhamaṃ aññe deve ‘‘devā’’ti jānanti ārādhenti payirupāsanti, ārādhanavidhiṃ ñatvā tathā paṭipajjantā tassā paṭipattiyā phalaṃ adhigacchanti, tasmā te pacchādevā nāma. Tena vuttaṃ ‘‘pubbadevatāti, bhikkhave, mātāpitūnaṃ etaṃ adhivacana’’nti.
បុព្ពាចរិយាតិ បឋមអាចរិយា។ មាតាបិតរោ ហិ បុត្តេ សិក្ខាបេន្តា អតិតរុណកាលតោ បដ្ឋាយ ‘‘ឯវំ និសីទ, ឯវំ គច្ឆ, ឯវំ តិដ្ឋ, ឯវំ សយ, ឯវំ ខាទ, ឯវំ ភុញ្ជ, អយំ តេ ‘តាតា’តិ វត្តព្ពោ, អយំ ‘ភាតិកា’តិ, អយំ ‘ភគិនី’តិ, ឥទំ នាម កាតុំ វដ្ដតិ, ឥទំ ន វដ្ដតិ, អសុកំ នាម ឧបសង្កមិតុំ វដ្ដតិ, អសុកំ នាម ន វដ្ដតី’’តិ គាហេន្តិ សិក្ខាបេន្តិ។ អបរភាគេ អញ្ញេ អាចរិយាបិ សិប្បំ មុទ្ទំ គណនន្តិ ឯវមាទិំ សិក្ខាបេន្តិ, អញ្ញេ សរណានិ ទេន្តិ, សីលេសុ បតិដ្ឋាបេន្តិ, បព្ពាជេន្តិ , ធម្មំ ឧគ្គណ្ហាបេន្តិ, ឧបសម្បាទេន្តិ, សោតាបត្តិមគ្គាទីនិ បាបេន្តិ។ ឥតិ សព្ពេបិ តេ បច្ឆាអាចរិយា នាម។ មាតាបិតរោ បន សព្ពបឋមំ។ តេនាហ ‘‘បុព្ពាចរិយាតិ, ភិក្ខវេ, មាតាបិតូនំ ឯតំ អធិវចន’’ន្តិ។
Pubbācariyāti paṭhamaācariyā. Mātāpitaro hi putte sikkhāpentā atitaruṇakālato paṭṭhāya ‘‘evaṃ nisīda, evaṃ gaccha, evaṃ tiṭṭha, evaṃ saya, evaṃ khāda, evaṃ bhuñja, ayaṃ te ‘tātā’ti vattabbo, ayaṃ ‘bhātikā’ti, ayaṃ ‘bhaginī’ti, idaṃ nāma kātuṃ vaṭṭati, idaṃ na vaṭṭati, asukaṃ nāma upasaṅkamituṃ vaṭṭati, asukaṃ nāma na vaṭṭatī’’ti gāhenti sikkhāpenti. Aparabhāge aññe ācariyāpi sippaṃ muddaṃ gaṇananti evamādiṃ sikkhāpenti, aññe saraṇāni denti, sīlesu patiṭṭhāpenti, pabbājenti , dhammaṃ uggaṇhāpenti, upasampādenti, sotāpattimaggādīni pāpenti. Iti sabbepi te pacchāācariyā nāma. Mātāpitaro pana sabbapaṭhamaṃ. Tenāha ‘‘pubbācariyāti, bhikkhave, mātāpitūnaṃ etaṃ adhivacana’’nti.
អាហុនេយ្យាតិ អានេត្វា ហុនិតព្ពន្តិ អាហុនំ, ទូរតោបិ អានេត្វា ផលវិសេសំ អាកង្ខន្តេន គុណវន្តេសុ ទាតព្ពានំ អន្នបានវត្ថច្ឆាទនាទីនំ ឯតំ នាមំ, ឧបការខេត្តតាយ តំ អាហុនំ អរហន្តីតិ អាហុនេយ្យា។ តេន វុត្តំ ‘‘អាហុនេយ្យាតិ, ភិក្ខវេ, មាតាបិតូនំ ឯតំ អធិវចន’’ន្តិ។
Āhuneyyāti ānetvā hunitabbanti āhunaṃ, dūratopi ānetvā phalavisesaṃ ākaṅkhantena guṇavantesu dātabbānaṃ annapānavatthacchādanādīnaṃ etaṃ nāmaṃ, upakārakhettatāya taṃ āhunaṃ arahantīti āhuneyyā. Tena vuttaṃ ‘‘āhuneyyāti, bhikkhave, mātāpitūnaṃ etaṃ adhivacana’’nti.
ឥទានិ តេសំ ព្រហ្មាទិភាវេ ការណំ ទស្សេតុំ ‘‘តំ កិស្ស ហេតុ? ពហុការា’’តិអាទិ វុត្តំ។ តំ កិស្ស ហេតូតិ តំ មាតាបិតូនំ ព្រហ្មាទិអធិវចនំ កេន ការណេនាតិ ចេតិ អត្ថោ។ ពហុការាតិ ពហូបការា។ អាបាទកាតិ ជីវិតស្ស អាបាទកា, បាលកា។ បុត្តានញ្ហិ មាតាបិតូហិ ជីវិតំ អាបាទិតំ បាលិតំ ឃដិតំ អនុប្បពន្ធេន បវត្តិតំ សម្បាទិតំ។ បោសកាតិ ហត្ថបាទេ វឌ្ឍេត្វា ហទយលោហិតំ បាយេត្វា បោសេតារោ។ ឥមស្ស លោកស្ស ទស្សេតារោតិ បុត្តានំ ឥមស្មិំ លោកេ ឥដ្ឋានិដ្ឋារម្មណទស្សនំ នាម មាតាបិតរោ និស្សាយ ជាតន្តិ តេ នេសំ ឥមស្ស លោកស្ស ទស្សេតារោ នាម។ ឥតិ តេសំ ពហុការត្តំ ព្រហ្មាទិភាវស្ស ការណំ ទស្សិតំ, យេន បុត្តោ មាតាបិតូនំ លោកិយេន ឧបការេន កេនចិ បរិយាយេន បរិយន្តំ បដិការំ កាតុំ ន សមត្ថោយេវ។ សចេ ហិ បុត្តោ ‘‘មាតាបិតូនំ ឧបការស្ស បច្ចុបការំ ករិស្សាមី’’តិ ឧដ្ឋាយ សមុដ្ឋាយ វាយមន្តោ ទក្ខិណេ អំសកូដេ មាតរំ, ឥតរស្មិំ បិតរំ ឋបេត្វា វស្សសតាយុកោ សកលំ វស្សសតម្បិ បរិហរេយ្យ ចតូហិ បច្ចយេហិ ឧច្ឆាទនបរិមទ្ទនន្ហាបនសម្ពាហនាទីហិ ច យថារុចិ ឧបដ្ឋហន្តោ តេសំ មុត្តករីសម្បិ អជិគុច្ឆន្តោ, ន ឯត្តាវតា បុត្តេន មាតាបិតូនំ បដិការោ កតោ ហោតិ អញ្ញត្រ សទ្ធាទិគុណវិសេសេ បតិដ្ឋាបនា។ វុត្តញ្ហេតំ ភគវតា –
Idāni tesaṃ brahmādibhāve kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘taṃ kissa hetu? Bahukārā’’tiādi vuttaṃ. Taṃ kissa hetūti taṃ mātāpitūnaṃ brahmādiadhivacanaṃ kena kāraṇenāti ceti attho. Bahukārāti bahūpakārā. Āpādakāti jīvitassa āpādakā, pālakā. Puttānañhi mātāpitūhi jīvitaṃ āpāditaṃ pālitaṃ ghaṭitaṃ anuppabandhena pavattitaṃ sampāditaṃ. Posakāti hatthapāde vaḍḍhetvā hadayalohitaṃ pāyetvā posetāro. Imassa lokassa dassetāroti puttānaṃ imasmiṃ loke iṭṭhāniṭṭhārammaṇadassanaṃ nāma mātāpitaro nissāya jātanti te nesaṃ imassa lokassa dassetāro nāma. Iti tesaṃ bahukārattaṃ brahmādibhāvassa kāraṇaṃ dassitaṃ, yena putto mātāpitūnaṃ lokiyena upakārena kenaci pariyāyena pariyantaṃ paṭikāraṃ kātuṃ na samatthoyeva. Sace hi putto ‘‘mātāpitūnaṃ upakārassa paccupakāraṃ karissāmī’’ti uṭṭhāya samuṭṭhāya vāyamanto dakkhiṇe aṃsakūṭe mātaraṃ, itarasmiṃ pitaraṃ ṭhapetvā vassasatāyuko sakalaṃ vassasatampi parihareyya catūhi paccayehi ucchādanaparimaddananhāpanasambāhanādīhi ca yathāruci upaṭṭhahanto tesaṃ muttakarīsampi ajigucchanto, na ettāvatā puttena mātāpitūnaṃ paṭikāro kato hoti aññatra saddhādiguṇavisese patiṭṭhāpanā. Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘ទ្វិន្នាហំ, ភិក្ខវេ, ន សុប្បដិការំ វទាមិ។ កតមេសំ ទ្វិន្នំ? មាតុ ច បិតុ ច។ ឯកេន, ភិក្ខវេ, អំសេន មាតរំ បរិហរេយ្យ, ឯកេន អំសេន បិតរំ បរិហរេយ្យ វស្សសតាយុកោ វស្សសតជីវី, សោ ច នេសំ ឧច្ឆាទនបរិមទ្ទនន្ហាបនសម្ពាហនេន, តេ ច តត្ថេវ មុត្តករីសំ ចជេយ្យុំ, ន ត្វេវ, ភិក្ខវេ, មាតាបិតូនំ កតំ វា ហោតិ បដិកតំ វា ។ ឥមិស្សា ច, ភិក្ខវេ, មហាបថវិយា បហូតរត្តរតនាយ មាតាបិតរោ ឥស្សរិយាធិបច្ចេ រជ្ជេ បតិដ្ឋាបេយ្យ, ន ត្វេវ, ភិក្ខវេ, មាតាបិតូនំ កតំ វា ហោតិ បដិកតំ វា។ តំ កិស្ស ហេតុ? ពហុការា, ភិក្ខវេ, មាតាបិតរោ បុត្តានំ អាបាទកា បោសកា ឥមស្ស លោកស្ស ទស្សេតារោ។
‘‘Dvinnāhaṃ, bhikkhave, na suppaṭikāraṃ vadāmi. Katamesaṃ dvinnaṃ? Mātu ca pitu ca. Ekena, bhikkhave, aṃsena mātaraṃ parihareyya, ekena aṃsena pitaraṃ parihareyya vassasatāyuko vassasatajīvī, so ca nesaṃ ucchādanaparimaddananhāpanasambāhanena, te ca tattheva muttakarīsaṃ cajeyyuṃ, na tveva, bhikkhave, mātāpitūnaṃ kataṃ vā hoti paṭikataṃ vā . Imissā ca, bhikkhave, mahāpathaviyā pahūtarattaratanāya mātāpitaro issariyādhipacce rajje patiṭṭhāpeyya, na tveva, bhikkhave, mātāpitūnaṃ kataṃ vā hoti paṭikataṃ vā. Taṃ kissa hetu? Bahukārā, bhikkhave, mātāpitaro puttānaṃ āpādakā posakā imassa lokassa dassetāro.
‘‘យោ ច ខោ, ភិក្ខវេ, មាតាបិតរោ អស្សទ្ធេ សទ្ធាសម្បទាយ សមាទបេតិ និវេសេតិ បតិដ្ឋាបេតិ។ ទុស្សីលេ សីលសម្បទាយ, មច្ឆរិនោ ចាគសម្បទាយ, ទុប្បញ្ញេ បញ្ញាសម្បទាយ សមាទបេតិ និវេសេតិ បតិដ្ឋាបេតិ។ ឯត្តាវតា ខោ, ភិក្ខវេ, មាតាបិតូនំ កតញ្ច ហោតិ បដិកតញ្ចា’’តិ (អ. និ. ២.៣៤)។
‘‘Yo ca kho, bhikkhave, mātāpitaro assaddhe saddhāsampadāya samādapeti niveseti patiṭṭhāpeti. Dussīle sīlasampadāya, maccharino cāgasampadāya, duppaññe paññāsampadāya samādapeti niveseti patiṭṭhāpeti. Ettāvatā kho, bhikkhave, mātāpitūnaṃ katañca hoti paṭikatañcā’’ti (a. ni. 2.34).
តថា –
Tathā –
‘‘មាតាបិតុឧបដ្ឋានំ, បុត្តទារស្ស សង្គហោ’’តិ; (ខុ. បា. ៥.៦);
‘‘Mātāpituupaṭṭhānaṃ, puttadārassa saṅgaho’’ti; (Khu. pā. 5.6);
‘‘មាតាបិតុឧបដ្ឋានំ, ភិក្ខវេ, បណ្ឌិតបញ្ញត្ត’’ន្តិ ច –
‘‘Mātāpituupaṭṭhānaṃ, bhikkhave, paṇḍitapaññatta’’nti ca –
ឯវមាទីនិ មាតាបិតូនំ បុត្តស្ស ពហូបការភាវសាធកានិ សុត្តានិ ទដ្ឋព្ពានិ។
Evamādīni mātāpitūnaṃ puttassa bahūpakārabhāvasādhakāni suttāni daṭṭhabbāni.
គាថាសុ វុច្ចរេតិ វុច្ចន្តិ កថីយន្តិ។ បជាយ អនុកម្បកាតិ បរេសំ បាណំ ឆិន្ទិត្វាបិ អត្តនោ សន្តកំ យំកិញ្ចិ ចជិត្វាបិ អត្តនោ បជំ បដិជគ្គន្តិ គោបយន្តិ, តស្មា បជាយ អត្តនោ បុត្តានំ អនុកម្បកា អនុគ្គាហកា។
Gāthāsu vuccareti vuccanti kathīyanti. Pajāya anukampakāti paresaṃ pāṇaṃ chinditvāpi attano santakaṃ yaṃkiñci cajitvāpi attano pajaṃ paṭijagganti gopayanti, tasmā pajāya attano puttānaṃ anukampakā anuggāhakā.
នមស្សេយ្យាតិ សាយំ បាតំ ឧបដ្ឋានំ គន្ត្វា ‘‘ឥទំ មយ្ហំ ឧត្តមំ បុញ្ញក្ខេត្ត’’ន្តិ នមក្ការំ ករេយ្យ។ សក្ករេយ្យាតិ សក្ការេន បដិមានេយ្យ។ ឥទានិ តំ សក្ការំ ទស្សេន្តោ ‘‘អន្នេនា’’តិអាទិមាហ។ តត្ថ អន្នេនាតិ យាគុភត្តខាទនីយេន។ បានេនាតិ អដ្ឋវិធបានេន។ វត្ថេនាតិ និវាសនបារុបនេន។ សយនេនាតិ មញ្ចបីឋភិសិពិម្ពោហនាទិនា សយនេន។ ឧច្ឆាទនេនាតិ ទុគ្គន្ធំ បដិវិនោទេត្វា សុគន្ធករណុច្ឆាទនេន។ ន្ហានេនាតិ សីតកាលេ ឧណ្ហោទកេន, ឧណ្ហកាលេ សីតោទកេន គត្តានិ បរិសិញ្ចិត្វា ន្ហាបនេន។ បាទានំ ធោវនេន ចាតិ ឧណ្ហោទកសីតោទកេហិ បាទធោវនេន ចេវ តេលមក្ខនេន ច។
Namasseyyāti sāyaṃ pātaṃ upaṭṭhānaṃ gantvā ‘‘idaṃ mayhaṃ uttamaṃ puññakkhetta’’nti namakkāraṃ kareyya. Sakkareyyāti sakkārena paṭimāneyya. Idāni taṃ sakkāraṃ dassento ‘‘annenā’’tiādimāha. Tattha annenāti yāgubhattakhādanīyena. Pānenāti aṭṭhavidhapānena. Vatthenāti nivāsanapārupanena. Sayanenāti mañcapīṭhabhisibimbohanādinā sayanena. Ucchādanenāti duggandhaṃ paṭivinodetvā sugandhakaraṇucchādanena. Nhānenāti sītakāle uṇhodakena, uṇhakāle sītodakena gattāni parisiñcitvā nhāpanena. Pādānaṃ dhovanena cāti uṇhodakasītodakehi pādadhovanena ceva telamakkhanena ca.
តាយ នំ បារិចរិយាយាតិ ឯត្ថ នន្តិ និបាតមត្តំ, យថាវុត្តបរិចរណេន។ អថ វា បារិចរិយាយាតិ ភរណកិច្ចករណកុលវំសបតិដ្ឋាបនាទិនា បញ្ចវិធឧបដ្ឋានេន។ វុត្តញ្ហេតំ –
Tāyanaṃ pāricariyāyāti ettha nanti nipātamattaṃ, yathāvuttaparicaraṇena. Atha vā pāricariyāyāti bharaṇakiccakaraṇakulavaṃsapatiṭṭhāpanādinā pañcavidhaupaṭṭhānena. Vuttañhetaṃ –
‘‘បញ្ចហិ ខោ, គហបតិបុត្ត, ឋានេហិ បុត្តេន បុរត្ថិមា ទិសា មាតាបិតរោ បច្ចុបដ្ឋាតព្ពា ‘ភតោ នេ ភរិស្សាមិ, កិច្ចំ នេសំ ករិស្សាមិ, កុលវំសំ ឋបេស្សាមិ, ទាយជ្ជំ បដិបជ្ជិស្សាមិ។ អថ វា បន នេសំ បេតានំ កាលកតានំ ទក្ខិណមនុប្បទស្សាមី’តិ។ ឥមេហិ ខោ, គហបតិបុត្ត, បញ្ចហិ ឋានេហិ បុត្តេន បុរត្ថិមា ទិសា មាតាបិតរោ បច្ចុបដ្ឋិតា បញ្ចហិ ឋានេហិ បុត្តំ អនុកម្បន្តិ – បាបា និវារេន្តិ, កល្យាណេ និវេសេន្តិ, សិប្បំ សិក្ខាបេន្តិ, បតិរូបេន ទារេន សំយោជេន្តិ, សមយេ ទាយជ្ជំ និយ្យាទេន្តី’’តិ (ទី. និ. ៣.២៦៧)។
‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhātabbā ‘bhato ne bharissāmi, kiccaṃ nesaṃ karissāmi, kulavaṃsaṃ ṭhapessāmi, dāyajjaṃ paṭipajjissāmi. Atha vā pana nesaṃ petānaṃ kālakatānaṃ dakkhiṇamanuppadassāmī’ti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi puttaṃ anukampanti – pāpā nivārenti, kalyāṇe nivesenti, sippaṃ sikkhāpenti, patirūpena dārena saṃyojenti, samaye dāyajjaṃ niyyādentī’’ti (dī. ni. 3.267).
អបិច យោ មាតាបិតរោ តីសុ វត្ថូសុ អភិប្បសន្នេ កត្វា សីលេសុ វា បតិដ្ឋាបេត្វា បព្ពជ្ជាយ វា និយោជេត្វា ឧបដ្ឋហតិ, អយំ មាតាបិតុឧបដ្ឋាកានំ អគ្គោតិ វេទិតព្ពោ។ សា បនាយំ បារិចរិយា បុត្តស្ស ឧភយលោកហិតសុខាវហាតិ ទស្សេន្តោ ‘‘ឥធេវ នំ បសំសន្តិ, បេច្ច សគ្គេ បមោទតី’’តិ អាហ។ តត្ថ ឥធាតិ ឥមស្មិំ លោកេ។ មាតាបិតុឧបដ្ឋាកញ្ហិ បុគ្គលំ បណ្ឌិតមនុស្សា តត្ថ បារិចរិយាយ បសំសន្តិ វណ្ណេន្តិ ថោមេន្តិ, តស្ស ច ទិដ្ឋានុគតិំ អាបជ្ជន្តា សយម្បិ អត្តនោ មាតាបិតូសុ តថា បដិបជ្ជិត្វា មហន្តំ បុញ្ញំ បសវន្តិ។ បេច្ចាតិ បរលោកំ គន្ត្វា សគ្គេ ឋិតោ មាតាបិតុបដ្ឋាកោ ទិព្ពសម្បត្តីហិ មោទតិ បមោទតិ អភិនន្ទតីតិ។
Apica yo mātāpitaro tīsu vatthūsu abhippasanne katvā sīlesu vā patiṭṭhāpetvā pabbajjāya vā niyojetvā upaṭṭhahati, ayaṃ mātāpituupaṭṭhākānaṃ aggoti veditabbo. Sā panāyaṃ pāricariyā puttassa ubhayalokahitasukhāvahāti dassento ‘‘idheva naṃ pasaṃsanti, pecca sagge pamodatī’’ti āha. Tattha idhāti imasmiṃ loke. Mātāpituupaṭṭhākañhi puggalaṃ paṇḍitamanussā tattha pāricariyāya pasaṃsanti vaṇṇenti thomenti, tassa ca diṭṭhānugatiṃ āpajjantā sayampi attano mātāpitūsu tathā paṭipajjitvā mahantaṃ puññaṃ pasavanti. Peccāti paralokaṃ gantvā sagge ṭhito mātāpitupaṭṭhāko dibbasampattīhi modati pamodati abhinandatīti.
សត្តមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៧. សព្រហ្មកសុត្តំ • 7. Sabrahmakasuttaṃ
