Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഇതിവുത്തക-അട്ഠകഥാ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
൭. സബ്രഹ്മകസുത്തവണ്ണനാ
7. Sabrahmakasuttavaṇṇanā
൧൦൬. സത്തമേ സബ്രഹ്മകാനീതി സസേട്ഠകാനി. യേസന്തി യേസം കുലാനം. പുത്താനന്തി പുത്തേഹി പൂജിതസദ്ദയോഗേന ഹി ഇദം കരണത്ഥേ സാമിവചനം. അജ്ഝാഗാരേതി സകേ ഘരേ. പൂജിതാ ഹോന്തീതി യം ഘരേ അത്ഥി, തേന പടിജഗ്ഗിതാ മനാപേന ചേവ കായികവാചസികേന ച പച്ചുപട്ഠിതാ ഹോന്തി. ഇതി മാതാപിതുപൂജകാനി കുലാനി ‘‘സബ്രഹ്മകാനീ’’തി പസംസിത്വാ ഉപരിപി നേസം പസംസനീയതം ദസ്സേന്തോ ‘‘സപുബ്ബദേവതാനീ’’തിആദിമാഹ.
106. Sattame sabrahmakānīti saseṭṭhakāni. Yesanti yesaṃ kulānaṃ. Puttānanti puttehi pūjitasaddayogena hi idaṃ karaṇatthe sāmivacanaṃ. Ajjhāgāreti sake ghare. Pūjitā hontīti yaṃ ghare atthi, tena paṭijaggitā manāpena ceva kāyikavācasikena ca paccupaṭṭhitā honti. Iti mātāpitupūjakāni kulāni ‘‘sabrahmakānī’’ti pasaṃsitvā uparipi nesaṃ pasaṃsanīyataṃ dassento ‘‘sapubbadevatānī’’tiādimāha.
തത്ഥ ബ്രഹ്മാതിആദീനി തേസം ബ്രഹ്മാദിഭാവസാധനത്ഥം വുത്താനി. തത്രായമത്ഥവിഭാവനാ – ബ്രഹ്മാതി സേട്ഠാധിവചനം. യഥാ ഹി ബ്രഹ്മുനോ ചതസ്സോ ഭാവനാ അവിജഹിതാ ഹോന്തി മേത്താ, കരുണാ, മുദിതാ, ഉപേക്ഖാതി, ഏവം മാതാപിതൂനം പുത്തേസു ചതസ്സോ ഭാവനാ അവിജഹിതാ ഹോന്തി. താ തസ്മിം തസ്മിം കാലേ വേദിതബ്ബാ – കുച്ഛിഗതസ്മിഞ്ഹി ദാരകേ ‘‘കദാ ന ഖോ പുത്തകം അരോഗം പരിപുണ്ണങ്ഗപച്ചങ്ഗം പസ്സിസ്സാമാ’’തി മാതാപിതൂനം മേത്തചിത്തം ഉപ്പജ്ജതി. യദാ പനേസ മന്ദോ ഉത്താനസേയ്യകോ ഊകാഹി വാ മങ്കുലേഹി വാ ദട്ഠോ ദുക്ഖസേയ്യായ വാ പീളിതോ പരോദതി വിരവതി, തദാസ്സ സദ്ദം സുത്വാ മാതാപിതൂനം കാരുഞ്ഞം ഉപ്പജ്ജതി. ആധാവിത്വാ വിധാവിത്വാ കീളനകാലേ പന ലോഭനീയവയസ്മിം വാ ഠിതകാലേ ദാരകം ഓലോകേത്വാ മാതാപിതൂനം ചിത്തം സപ്പിമണ്ഡേ പക്ഖിത്തസതവിഹതകപ്പാസപിചുപടലം വിയ മുദുകം ആമോദിതം പമോദിതം, തദാ നേസം മുദിതാ ലബ്ഭതി. യദാ പന തേസം പുത്തോ ദാരഭരണം പച്ചുപട്ഠപേത്വാ പാടിയേക്കം അഗാരം അജ്ഝാവസതി, തദാ മാതാപിതൂനം ‘‘സക്കോതി ദാനി നോ പുത്തകോ അത്തനോ ധമ്മതായ ജീവിതു’’ന്തി മജ്ഝത്തഭാവോ ഉപ്പജ്ജതി. ഏവം തസ്മിം കാലേ ഉപേക്ഖാ ലബ്ഭതി. ഏവം മാതാപിതൂനം പുത്തേസു യഥാകാലം ചതുബ്ബിധസ്സപി ബ്രഹ്മവിഹാരസ്സ ലബ്ഭനതോ ബ്രഹ്മസദിസവുത്തിതായ വുത്തം ‘‘ബ്രഹ്മാതി, ഭിക്ഖവേ, മാതാപിതൂനം ഏതം അധിവചന’’ന്തി.
Tattha brahmātiādīni tesaṃ brahmādibhāvasādhanatthaṃ vuttāni. Tatrāyamatthavibhāvanā – brahmāti seṭṭhādhivacanaṃ. Yathā hi brahmuno catasso bhāvanā avijahitā honti mettā, karuṇā, muditā, upekkhāti, evaṃ mātāpitūnaṃ puttesu catasso bhāvanā avijahitā honti. Tā tasmiṃ tasmiṃ kāle veditabbā – kucchigatasmiñhi dārake ‘‘kadā na kho puttakaṃ arogaṃ paripuṇṇaṅgapaccaṅgaṃ passissāmā’’ti mātāpitūnaṃ mettacittaṃ uppajjati. Yadā panesa mando uttānaseyyako ūkāhi vā maṅkulehi vā daṭṭho dukkhaseyyāya vā pīḷito parodati viravati, tadāssa saddaṃ sutvā mātāpitūnaṃ kāruññaṃ uppajjati. Ādhāvitvā vidhāvitvā kīḷanakāle pana lobhanīyavayasmiṃ vā ṭhitakāle dārakaṃ oloketvā mātāpitūnaṃ cittaṃ sappimaṇḍe pakkhittasatavihatakappāsapicupaṭalaṃ viya mudukaṃ āmoditaṃ pamoditaṃ, tadā nesaṃ muditā labbhati. Yadā pana tesaṃ putto dārabharaṇaṃ paccupaṭṭhapetvā pāṭiyekkaṃ agāraṃ ajjhāvasati, tadā mātāpitūnaṃ ‘‘sakkoti dāni no puttako attano dhammatāya jīvitu’’nti majjhattabhāvo uppajjati. Evaṃ tasmiṃ kāle upekkhā labbhati. Evaṃ mātāpitūnaṃ puttesu yathākālaṃ catubbidhassapi brahmavihārassa labbhanato brahmasadisavuttitāya vuttaṃ ‘‘brahmāti, bhikkhave, mātāpitūnaṃ etaṃ adhivacana’’nti.
പുബ്ബദേവതാതി ഏത്ഥ ദേവാ നാമ തിവിധാ – സമ്മുതിദേവാ, ഉപപത്തിദേവാ, വിസുദ്ധിദേവാതി. തേസു സമ്മുതിദേവാ നാമ രാജാനോ ഖത്തിയാ. തേ ഹി ‘‘ദേവോ, ദേവീ’’തി ലോകേ വോഹരീയന്തി, ദേവാ വിയ ലോകസ്സ നിഗ്ഗഹാനുഗ്ഗഹസമത്ഥാ ച ഹോന്തി. ഉപപത്തിദേവാ നാമ ചാതുമഹാരാജികതോ പട്ഠായ യാവ ഭവഗ്ഗാ ഉപ്പന്നാ സത്താ. വിസുദ്ധിദേവാ നാമ ഖീണാസവാ സബ്ബകിലേസവിസുദ്ധിതോ. തത്രായം വചനത്ഥോ – ദിബ്ബന്തി, കീളന്തി, ലളന്തി, ജോതന്തി പടിപക്ഖം ജയന്തി വാതി ദേവാ. തേസു സബ്ബസേട്ഠാ വിസുദ്ധിദേവാ. യഥാ തേ ബാലജനേഹി കതം അപരാധം അഗണേത്വാ ഏകന്തേനേവ തേസം അനത്ഥഹാനിം അത്ഥുപ്പത്തിഞ്ച ആകങ്ഖന്താവ യഥാവുത്തബ്രഹ്മവിഹാരയോഗേന അത്ഥായ ഹിതായ സുഖായ പടിപജ്ജന്തി, ദക്ഖിണേയ്യതായ ച തേസം കാരാനം മഹപ്ഫലതം മഹാനിസംസതഞ്ച ആവഹന്തി; ഏവമേവ മാതാപിതരോപി പുത്താനം അപരാധം അഗണേത്വാ ഏകന്തേനേവ തേസം അനത്ഥഹാനിം അത്ഥുപ്പത്തിഞ്ച ആകങ്ഖന്താ വുത്തനയേനേവ ചതുബ്ബിധസ്സപി ബ്രഹ്മവിഹാരസ്സ ലബ്ഭനതോ അത്ഥായ ഹിതായ സുഖായ പടിപജ്ജന്താ പരമദക്ഖിണേയ്യാ ഹുത്വാ അത്തനി കതാനം കാരാനം മഹപ്ഫലതം മഹാനിസംസതഞ്ച ആവഹന്തി. സബ്ബദേവേഹി ച പഠമം തേസം ഉപകാരവന്തതായ തേ ആദിതോയേവ ദേവാ. തേസഞ്ഹി വസേന തേ പഠമം അഞ്ഞേ ദേവേ ‘‘ദേവാ’’തി ജാനന്തി ആരാധേന്തി പയിരുപാസന്തി, ആരാധനവിധിം ഞത്വാ തഥാ പടിപജ്ജന്താ തസ്സാ പടിപത്തിയാ ഫലം അധിഗച്ഛന്തി, തസ്മാ തേ പച്ഛാദേവാ നാമ. തേന വുത്തം ‘‘പുബ്ബദേവതാതി, ഭിക്ഖവേ, മാതാപിതൂനം ഏതം അധിവചന’’ന്തി.
Pubbadevatāti ettha devā nāma tividhā – sammutidevā, upapattidevā, visuddhidevāti. Tesu sammutidevā nāma rājāno khattiyā. Te hi ‘‘devo, devī’’ti loke voharīyanti, devā viya lokassa niggahānuggahasamatthā ca honti. Upapattidevā nāma cātumahārājikato paṭṭhāya yāva bhavaggā uppannā sattā. Visuddhidevā nāma khīṇāsavā sabbakilesavisuddhito. Tatrāyaṃ vacanattho – dibbanti, kīḷanti, laḷanti, jotanti paṭipakkhaṃ jayanti vāti devā. Tesu sabbaseṭṭhā visuddhidevā. Yathā te bālajanehi kataṃ aparādhaṃ agaṇetvā ekanteneva tesaṃ anatthahāniṃ atthuppattiñca ākaṅkhantāva yathāvuttabrahmavihārayogena atthāya hitāya sukhāya paṭipajjanti, dakkhiṇeyyatāya ca tesaṃ kārānaṃ mahapphalataṃ mahānisaṃsatañca āvahanti; evameva mātāpitaropi puttānaṃ aparādhaṃ agaṇetvā ekanteneva tesaṃ anatthahāniṃ atthuppattiñca ākaṅkhantā vuttanayeneva catubbidhassapi brahmavihārassa labbhanato atthāya hitāya sukhāya paṭipajjantā paramadakkhiṇeyyā hutvā attani katānaṃ kārānaṃ mahapphalataṃ mahānisaṃsatañca āvahanti. Sabbadevehi ca paṭhamaṃ tesaṃ upakāravantatāya te āditoyeva devā. Tesañhi vasena te paṭhamaṃ aññe deve ‘‘devā’’ti jānanti ārādhenti payirupāsanti, ārādhanavidhiṃ ñatvā tathā paṭipajjantā tassā paṭipattiyā phalaṃ adhigacchanti, tasmā te pacchādevā nāma. Tena vuttaṃ ‘‘pubbadevatāti, bhikkhave, mātāpitūnaṃ etaṃ adhivacana’’nti.
പുബ്ബാചരിയാതി പഠമആചരിയാ. മാതാപിതരോ ഹി പുത്തേ സിക്ഖാപേന്താ അതിതരുണകാലതോ പട്ഠായ ‘‘ഏവം നിസീദ, ഏവം ഗച്ഛ, ഏവം തിട്ഠ, ഏവം സയ, ഏവം ഖാദ, ഏവം ഭുഞ്ജ, അയം തേ ‘താതാ’തി വത്തബ്ബോ, അയം ‘ഭാതികാ’തി, അയം ‘ഭഗിനീ’തി, ഇദം നാമ കാതും വട്ടതി, ഇദം ന വട്ടതി, അസുകം നാമ ഉപസങ്കമിതും വട്ടതി, അസുകം നാമ ന വട്ടതീ’’തി ഗാഹേന്തി സിക്ഖാപേന്തി. അപരഭാഗേ അഞ്ഞേ ആചരിയാപി സിപ്പം മുദ്ദം ഗണനന്തി ഏവമാദിം സിക്ഖാപേന്തി, അഞ്ഞേ സരണാനി ദേന്തി, സീലേസു പതിട്ഠാപേന്തി, പബ്ബാജേന്തി , ധമ്മം ഉഗ്ഗണ്ഹാപേന്തി, ഉപസമ്പാദേന്തി, സോതാപത്തിമഗ്ഗാദീനി പാപേന്തി. ഇതി സബ്ബേപി തേ പച്ഛാആചരിയാ നാമ. മാതാപിതരോ പന സബ്ബപഠമം. തേനാഹ ‘‘പുബ്ബാചരിയാതി, ഭിക്ഖവേ, മാതാപിതൂനം ഏതം അധിവചന’’ന്തി.
Pubbācariyāti paṭhamaācariyā. Mātāpitaro hi putte sikkhāpentā atitaruṇakālato paṭṭhāya ‘‘evaṃ nisīda, evaṃ gaccha, evaṃ tiṭṭha, evaṃ saya, evaṃ khāda, evaṃ bhuñja, ayaṃ te ‘tātā’ti vattabbo, ayaṃ ‘bhātikā’ti, ayaṃ ‘bhaginī’ti, idaṃ nāma kātuṃ vaṭṭati, idaṃ na vaṭṭati, asukaṃ nāma upasaṅkamituṃ vaṭṭati, asukaṃ nāma na vaṭṭatī’’ti gāhenti sikkhāpenti. Aparabhāge aññe ācariyāpi sippaṃ muddaṃ gaṇananti evamādiṃ sikkhāpenti, aññe saraṇāni denti, sīlesu patiṭṭhāpenti, pabbājenti , dhammaṃ uggaṇhāpenti, upasampādenti, sotāpattimaggādīni pāpenti. Iti sabbepi te pacchāācariyā nāma. Mātāpitaro pana sabbapaṭhamaṃ. Tenāha ‘‘pubbācariyāti, bhikkhave, mātāpitūnaṃ etaṃ adhivacana’’nti.
ആഹുനേയ്യാതി ആനേത്വാ ഹുനിതബ്ബന്തി ആഹുനം, ദൂരതോപി ആനേത്വാ ഫലവിസേസം ആകങ്ഖന്തേന ഗുണവന്തേസു ദാതബ്ബാനം അന്നപാനവത്ഥച്ഛാദനാദീനം ഏതം നാമം, ഉപകാരഖേത്തതായ തം ആഹുനം അരഹന്തീതി ആഹുനേയ്യാ. തേന വുത്തം ‘‘ആഹുനേയ്യാതി, ഭിക്ഖവേ, മാതാപിതൂനം ഏതം അധിവചന’’ന്തി.
Āhuneyyāti ānetvā hunitabbanti āhunaṃ, dūratopi ānetvā phalavisesaṃ ākaṅkhantena guṇavantesu dātabbānaṃ annapānavatthacchādanādīnaṃ etaṃ nāmaṃ, upakārakhettatāya taṃ āhunaṃ arahantīti āhuneyyā. Tena vuttaṃ ‘‘āhuneyyāti, bhikkhave, mātāpitūnaṃ etaṃ adhivacana’’nti.
ഇദാനി തേസം ബ്രഹ്മാദിഭാവേ കാരണം ദസ്സേതും ‘‘തം കിസ്സ ഹേതു? ബഹുകാരാ’’തിആദി വുത്തം. തം കിസ്സ ഹേതൂതി തം മാതാപിതൂനം ബ്രഹ്മാദിഅധിവചനം കേന കാരണേനാതി ചേതി അത്ഥോ. ബഹുകാരാതി ബഹൂപകാരാ. ആപാദകാതി ജീവിതസ്സ ആപാദകാ, പാലകാ. പുത്താനഞ്ഹി മാതാപിതൂഹി ജീവിതം ആപാദിതം പാലിതം ഘടിതം അനുപ്പബന്ധേന പവത്തിതം സമ്പാദിതം. പോസകാതി ഹത്ഥപാദേ വഡ്ഢേത്വാ ഹദയലോഹിതം പായേത്വാ പോസേതാരോ. ഇമസ്സ ലോകസ്സ ദസ്സേതാരോതി പുത്താനം ഇമസ്മിം ലോകേ ഇട്ഠാനിട്ഠാരമ്മണദസ്സനം നാമ മാതാപിതരോ നിസ്സായ ജാതന്തി തേ നേസം ഇമസ്സ ലോകസ്സ ദസ്സേതാരോ നാമ. ഇതി തേസം ബഹുകാരത്തം ബ്രഹ്മാദിഭാവസ്സ കാരണം ദസ്സിതം, യേന പുത്തോ മാതാപിതൂനം ലോകിയേന ഉപകാരേന കേനചി പരിയായേന പരിയന്തം പടികാരം കാതും ന സമത്ഥോയേവ. സചേ ഹി പുത്തോ ‘‘മാതാപിതൂനം ഉപകാരസ്സ പച്ചുപകാരം കരിസ്സാമീ’’തി ഉട്ഠായ സമുട്ഠായ വായമന്തോ ദക്ഖിണേ അംസകൂടേ മാതരം, ഇതരസ്മിം പിതരം ഠപേത്വാ വസ്സസതായുകോ സകലം വസ്സസതമ്പി പരിഹരേയ്യ ചതൂഹി പച്ചയേഹി ഉച്ഛാദനപരിമദ്ദനന്ഹാപനസമ്ബാഹനാദീഹി ച യഥാരുചി ഉപട്ഠഹന്തോ തേസം മുത്തകരീസമ്പി അജിഗുച്ഛന്തോ, ന ഏത്താവതാ പുത്തേന മാതാപിതൂനം പടികാരോ കതോ ഹോതി അഞ്ഞത്ര സദ്ധാദിഗുണവിസേസേ പതിട്ഠാപനാ. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ –
Idāni tesaṃ brahmādibhāve kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘taṃ kissa hetu? Bahukārā’’tiādi vuttaṃ. Taṃ kissa hetūti taṃ mātāpitūnaṃ brahmādiadhivacanaṃ kena kāraṇenāti ceti attho. Bahukārāti bahūpakārā. Āpādakāti jīvitassa āpādakā, pālakā. Puttānañhi mātāpitūhi jīvitaṃ āpāditaṃ pālitaṃ ghaṭitaṃ anuppabandhena pavattitaṃ sampāditaṃ. Posakāti hatthapāde vaḍḍhetvā hadayalohitaṃ pāyetvā posetāro. Imassa lokassa dassetāroti puttānaṃ imasmiṃ loke iṭṭhāniṭṭhārammaṇadassanaṃ nāma mātāpitaro nissāya jātanti te nesaṃ imassa lokassa dassetāro nāma. Iti tesaṃ bahukārattaṃ brahmādibhāvassa kāraṇaṃ dassitaṃ, yena putto mātāpitūnaṃ lokiyena upakārena kenaci pariyāyena pariyantaṃ paṭikāraṃ kātuṃ na samatthoyeva. Sace hi putto ‘‘mātāpitūnaṃ upakārassa paccupakāraṃ karissāmī’’ti uṭṭhāya samuṭṭhāya vāyamanto dakkhiṇe aṃsakūṭe mātaraṃ, itarasmiṃ pitaraṃ ṭhapetvā vassasatāyuko sakalaṃ vassasatampi parihareyya catūhi paccayehi ucchādanaparimaddananhāpanasambāhanādīhi ca yathāruci upaṭṭhahanto tesaṃ muttakarīsampi ajigucchanto, na ettāvatā puttena mātāpitūnaṃ paṭikāro kato hoti aññatra saddhādiguṇavisese patiṭṭhāpanā. Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘ദ്വിന്നാഹം, ഭിക്ഖവേ, ന സുപ്പടികാരം വദാമി. കതമേസം ദ്വിന്നം? മാതു ച പിതു ച. ഏകേന, ഭിക്ഖവേ, അംസേന മാതരം പരിഹരേയ്യ, ഏകേന അംസേന പിതരം പരിഹരേയ്യ വസ്സസതായുകോ വസ്സസതജീവീ, സോ ച നേസം ഉച്ഛാദനപരിമദ്ദനന്ഹാപനസമ്ബാഹനേന, തേ ച തത്ഥേവ മുത്തകരീസം ചജേയ്യും, ന ത്വേവ, ഭിക്ഖവേ, മാതാപിതൂനം കതം വാ ഹോതി പടികതം വാ . ഇമിസ്സാ ച, ഭിക്ഖവേ, മഹാപഥവിയാ പഹൂതരത്തരതനായ മാതാപിതരോ ഇസ്സരിയാധിപച്ചേ രജ്ജേ പതിട്ഠാപേയ്യ, ന ത്വേവ, ഭിക്ഖവേ, മാതാപിതൂനം കതം വാ ഹോതി പടികതം വാ. തം കിസ്സ ഹേതു? ബഹുകാരാ, ഭിക്ഖവേ, മാതാപിതരോ പുത്താനം ആപാദകാ പോസകാ ഇമസ്സ ലോകസ്സ ദസ്സേതാരോ.
‘‘Dvinnāhaṃ, bhikkhave, na suppaṭikāraṃ vadāmi. Katamesaṃ dvinnaṃ? Mātu ca pitu ca. Ekena, bhikkhave, aṃsena mātaraṃ parihareyya, ekena aṃsena pitaraṃ parihareyya vassasatāyuko vassasatajīvī, so ca nesaṃ ucchādanaparimaddananhāpanasambāhanena, te ca tattheva muttakarīsaṃ cajeyyuṃ, na tveva, bhikkhave, mātāpitūnaṃ kataṃ vā hoti paṭikataṃ vā . Imissā ca, bhikkhave, mahāpathaviyā pahūtarattaratanāya mātāpitaro issariyādhipacce rajje patiṭṭhāpeyya, na tveva, bhikkhave, mātāpitūnaṃ kataṃ vā hoti paṭikataṃ vā. Taṃ kissa hetu? Bahukārā, bhikkhave, mātāpitaro puttānaṃ āpādakā posakā imassa lokassa dassetāro.
‘‘യോ ച ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മാതാപിതരോ അസ്സദ്ധേ സദ്ധാസമ്പദായ സമാദപേതി നിവേസേതി പതിട്ഠാപേതി. ദുസ്സീലേ സീലസമ്പദായ, മച്ഛരിനോ ചാഗസമ്പദായ, ദുപ്പഞ്ഞേ പഞ്ഞാസമ്പദായ സമാദപേതി നിവേസേതി പതിട്ഠാപേതി. ഏത്താവതാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മാതാപിതൂനം കതഞ്ച ഹോതി പടികതഞ്ചാ’’തി (അ॰ നി॰ ൨.൩൪).
‘‘Yo ca kho, bhikkhave, mātāpitaro assaddhe saddhāsampadāya samādapeti niveseti patiṭṭhāpeti. Dussīle sīlasampadāya, maccharino cāgasampadāya, duppaññe paññāsampadāya samādapeti niveseti patiṭṭhāpeti. Ettāvatā kho, bhikkhave, mātāpitūnaṃ katañca hoti paṭikatañcā’’ti (a. ni. 2.34).
തഥാ –
Tathā –
‘‘മാതാപിതുഉപട്ഠാനം, പുത്തദാരസ്സ സങ്ഗഹോ’’തി; (ഖു॰ പാ॰ ൫.൬);
‘‘Mātāpituupaṭṭhānaṃ, puttadārassa saṅgaho’’ti; (Khu. pā. 5.6);
‘‘മാതാപിതുഉപട്ഠാനം, ഭിക്ഖവേ, പണ്ഡിതപഞ്ഞത്ത’’ന്തി ച –
‘‘Mātāpituupaṭṭhānaṃ, bhikkhave, paṇḍitapaññatta’’nti ca –
ഏവമാദീനി മാതാപിതൂനം പുത്തസ്സ ബഹൂപകാരഭാവസാധകാനി സുത്താനി ദട്ഠബ്ബാനി.
Evamādīni mātāpitūnaṃ puttassa bahūpakārabhāvasādhakāni suttāni daṭṭhabbāni.
ഗാഥാസു വുച്ചരേതി വുച്ചന്തി കഥീയന്തി. പജായ അനുകമ്പകാതി പരേസം പാണം ഛിന്ദിത്വാപി അത്തനോ സന്തകം യംകിഞ്ചി ചജിത്വാപി അത്തനോ പജം പടിജഗ്ഗന്തി ഗോപയന്തി, തസ്മാ പജായ അത്തനോ പുത്താനം അനുകമ്പകാ അനുഗ്ഗാഹകാ.
Gāthāsu vuccareti vuccanti kathīyanti. Pajāya anukampakāti paresaṃ pāṇaṃ chinditvāpi attano santakaṃ yaṃkiñci cajitvāpi attano pajaṃ paṭijagganti gopayanti, tasmā pajāya attano puttānaṃ anukampakā anuggāhakā.
നമസ്സേയ്യാതി സായം പാതം ഉപട്ഠാനം ഗന്ത്വാ ‘‘ഇദം മയ്ഹം ഉത്തമം പുഞ്ഞക്ഖേത്ത’’ന്തി നമക്കാരം കരേയ്യ. സക്കരേയ്യാതി സക്കാരേന പടിമാനേയ്യ. ഇദാനി തം സക്കാരം ദസ്സേന്തോ ‘‘അന്നേനാ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ അന്നേനാതി യാഗുഭത്തഖാദനീയേന. പാനേനാതി അട്ഠവിധപാനേന. വത്ഥേനാതി നിവാസനപാരുപനേന. സയനേനാതി മഞ്ചപീഠഭിസിബിമ്ബോഹനാദിനാ സയനേന. ഉച്ഛാദനേനാതി ദുഗ്ഗന്ധം പടിവിനോദേത്വാ സുഗന്ധകരണുച്ഛാദനേന. ന്ഹാനേനാതി സീതകാലേ ഉണ്ഹോദകേന, ഉണ്ഹകാലേ സീതോദകേന ഗത്താനി പരിസിഞ്ചിത്വാ ന്ഹാപനേന. പാദാനം ധോവനേന ചാതി ഉണ്ഹോദകസീതോദകേഹി പാദധോവനേന ചേവ തേലമക്ഖനേന ച.
Namasseyyāti sāyaṃ pātaṃ upaṭṭhānaṃ gantvā ‘‘idaṃ mayhaṃ uttamaṃ puññakkhetta’’nti namakkāraṃ kareyya. Sakkareyyāti sakkārena paṭimāneyya. Idāni taṃ sakkāraṃ dassento ‘‘annenā’’tiādimāha. Tattha annenāti yāgubhattakhādanīyena. Pānenāti aṭṭhavidhapānena. Vatthenāti nivāsanapārupanena. Sayanenāti mañcapīṭhabhisibimbohanādinā sayanena. Ucchādanenāti duggandhaṃ paṭivinodetvā sugandhakaraṇucchādanena. Nhānenāti sītakāle uṇhodakena, uṇhakāle sītodakena gattāni parisiñcitvā nhāpanena. Pādānaṃ dhovanena cāti uṇhodakasītodakehi pādadhovanena ceva telamakkhanena ca.
തായ നം പാരിചരിയായാതി ഏത്ഥ നന്തി നിപാതമത്തം, യഥാവുത്തപരിചരണേന. അഥ വാ പാരിചരിയായാതി ഭരണകിച്ചകരണകുലവംസപതിട്ഠാപനാദിനാ പഞ്ചവിധഉപട്ഠാനേന. വുത്തഞ്ഹേതം –
Tāyanaṃ pāricariyāyāti ettha nanti nipātamattaṃ, yathāvuttaparicaraṇena. Atha vā pāricariyāyāti bharaṇakiccakaraṇakulavaṃsapatiṭṭhāpanādinā pañcavidhaupaṭṭhānena. Vuttañhetaṃ –
‘‘പഞ്ചഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി പുത്തേന പുരത്ഥിമാ ദിസാ മാതാപിതരോ പച്ചുപട്ഠാതബ്ബാ ‘ഭതോ നേ ഭരിസ്സാമി, കിച്ചം നേസം കരിസ്സാമി, കുലവംസം ഠപേസ്സാമി, ദായജ്ജം പടിപജ്ജിസ്സാമി. അഥ വാ പന നേസം പേതാനം കാലകതാനം ദക്ഖിണമനുപ്പദസ്സാമീ’തി. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, പഞ്ചഹി ഠാനേഹി പുത്തേന പുരത്ഥിമാ ദിസാ മാതാപിതരോ പച്ചുപട്ഠിതാ പഞ്ചഹി ഠാനേഹി പുത്തം അനുകമ്പന്തി – പാപാ നിവാരേന്തി, കല്യാണേ നിവേസേന്തി, സിപ്പം സിക്ഖാപേന്തി, പതിരൂപേന ദാരേന സംയോജേന്തി, സമയേ ദായജ്ജം നിയ്യാദേന്തീ’’തി (ദീ॰ നി॰ ൩.൨൬൭).
‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhātabbā ‘bhato ne bharissāmi, kiccaṃ nesaṃ karissāmi, kulavaṃsaṃ ṭhapessāmi, dāyajjaṃ paṭipajjissāmi. Atha vā pana nesaṃ petānaṃ kālakatānaṃ dakkhiṇamanuppadassāmī’ti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi puttaṃ anukampanti – pāpā nivārenti, kalyāṇe nivesenti, sippaṃ sikkhāpenti, patirūpena dārena saṃyojenti, samaye dāyajjaṃ niyyādentī’’ti (dī. ni. 3.267).
അപിച യോ മാതാപിതരോ തീസു വത്ഥൂസു അഭിപ്പസന്നേ കത്വാ സീലേസു വാ പതിട്ഠാപേത്വാ പബ്ബജ്ജായ വാ നിയോജേത്വാ ഉപട്ഠഹതി, അയം മാതാപിതുഉപട്ഠാകാനം അഗ്ഗോതി വേദിതബ്ബോ. സാ പനായം പാരിചരിയാ പുത്തസ്സ ഉഭയലോകഹിതസുഖാവഹാതി ദസ്സേന്തോ ‘‘ഇധേവ നം പസംസന്തി, പേച്ച സഗ്ഗേ പമോദതീ’’തി ആഹ. തത്ഥ ഇധാതി ഇമസ്മിം ലോകേ. മാതാപിതുഉപട്ഠാകഞ്ഹി പുഗ്ഗലം പണ്ഡിതമനുസ്സാ തത്ഥ പാരിചരിയായ പസംസന്തി വണ്ണേന്തി ഥോമേന്തി, തസ്സ ച ദിട്ഠാനുഗതിം ആപജ്ജന്താ സയമ്പി അത്തനോ മാതാപിതൂസു തഥാ പടിപജ്ജിത്വാ മഹന്തം പുഞ്ഞം പസവന്തി. പേച്ചാതി പരലോകം ഗന്ത്വാ സഗ്ഗേ ഠിതോ മാതാപിതുപട്ഠാകോ ദിബ്ബസമ്പത്തീഹി മോദതി പമോദതി അഭിനന്ദതീതി.
Apica yo mātāpitaro tīsu vatthūsu abhippasanne katvā sīlesu vā patiṭṭhāpetvā pabbajjāya vā niyojetvā upaṭṭhahati, ayaṃ mātāpituupaṭṭhākānaṃ aggoti veditabbo. Sā panāyaṃ pāricariyā puttassa ubhayalokahitasukhāvahāti dassento ‘‘idheva naṃ pasaṃsanti, pecca sagge pamodatī’’ti āha. Tattha idhāti imasmiṃ loke. Mātāpituupaṭṭhākañhi puggalaṃ paṇḍitamanussā tattha pāricariyāya pasaṃsanti vaṇṇenti thomenti, tassa ca diṭṭhānugatiṃ āpajjantā sayampi attano mātāpitūsu tathā paṭipajjitvā mahantaṃ puññaṃ pasavanti. Peccāti paralokaṃ gantvā sagge ṭhito mātāpitupaṭṭhāko dibbasampattīhi modati pamodati abhinandatīti.
സത്തമസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഇതിവുത്തകപാളി • Itivuttakapāḷi / ൭. സബ്രഹ്മകസുത്തം • 7. Sabrahmakasuttaṃ