Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
သစ္စပကိဏ္ဏကဝဏ္ဏနာ
Saccapakiṇṇakavaṇṇanā
စတူသု ပန သစ္စေသု ဗာဓနလက္ခဏံ ဒုက္ခသစ္စံ, ပဘဝလက္ခဏံ သမုဒယသစ္စံ, သန္တိလက္ခဏံ နိရောဓသစ္စံ, နိယ္ယာနလက္ခဏံ မဂ္ဂသစ္စံ, အပိစ ပဝတ္တိပဝတ္တကနိဝတ္တိနိဝတ္တကလက္ခဏာနိ ပဋိပာဋိယာ။ တထာ သင္ခတတဏ္ဟာအသင္ခတဒသ္သနလက္ခဏာနိ စ။
Catūsu pana saccesu bādhanalakkhaṇaṃ dukkhasaccaṃ, pabhavalakkhaṇaṃ samudayasaccaṃ, santilakkhaṇaṃ nirodhasaccaṃ, niyyānalakkhaṇaṃ maggasaccaṃ, apica pavattipavattakanivattinivattakalakkhaṇāni paṭipāṭiyā. Tathā saṅkhatataṇhāasaṅkhatadassanalakkhaṇāni ca.
ကသ္မာ ပန စတ္တာရေဝ အရိယသစ္စာနိ ဝုတ္တာနိ အနူနာနိ အနဓိကာနီတိ စေ? အညသ္သ အသမ္ဘဝတော အညတရသ္သ စ အနပနေယ္ယဘာဝတော။ န ဟိ ဧတေဟိ အညံ အဓိကံ ဝာ, ဧတေသံ ဝာ ဧကမ္ပိ အပနေတဗ္ဗံ သမ္ဘောတိ။ ယထာဟ –
Kasmā pana cattāreva ariyasaccāni vuttāni anūnāni anadhikānīti ce? Aññassa asambhavato aññatarassa ca anapaneyyabhāvato. Na hi etehi aññaṃ adhikaṃ vā, etesaṃ vā ekampi apanetabbaṃ sambhoti. Yathāha –
‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အာဂစ္ဆေယ္ယ သမဏော ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝာ ‘နေတံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ, အညံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ။ ယံ သမဏေန ဂောတမေန ဒေသိတံ, အဟမေတံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ဌပေတ္ဝာ အညံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ပညပေသ္သာမီ’တိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိအာဒိ။
‘‘Idha, bhikkhave, āgaccheyya samaṇo vā brāhmaṇo vā ‘netaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, aññaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ. Yaṃ samaṇena gotamena desitaṃ, ahametaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ ṭhapetvā aññaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ paññapessāmī’ti netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’tiādi.
ယထာ စာဟ –
Yathā cāha –
‘‘ယော ဟိ ကောစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏော ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ ‘နေတံ ဒုက္ခံ ပဌမံ အရိယသစ္စံ, ယံ သမဏေန ဂောတမေန ဒေသိတံ, အဟမေတံ ဒုက္ခံ ပဌမံ အရိယသစ္စံ ပစ္စက္ခာယ အညံ ဒုက္ခံ ပဌမံ အရိယသစ္စံ ပညပေသ္သာမီ’တိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိအာဒိ (သံ. နိ. ၅.၁၀၈၆)။
‘‘Yo hi koci, bhikkhave, samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃ vadeyya ‘netaṃ dukkhaṃ paṭhamaṃ ariyasaccaṃ, yaṃ samaṇena gotamena desitaṃ, ahametaṃ dukkhaṃ paṭhamaṃ ariyasaccaṃ paccakkhāya aññaṃ dukkhaṃ paṭhamaṃ ariyasaccaṃ paññapessāmī’ti netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’tiādi (saṃ. ni. 5.1086).
အပိစ ပဝတ္တိမာစိက္ခန္တော ဘဂဝာ သဟေတုကံ အာစိက္ခိ, နိဝတ္တိဉ္စ သဥပာယံ။ ဣတိ ပဝတ္တိနိဝတ္တိတဒုဘယဟေတူနံ ဧတပ္ပရမတော စတ္တာရေဝ ဝုတ္တာနိ။ တထာ ပရိညေယ္ယပဟာတဗ္ဗသစ္ဆိကာတဗ္ဗဘာဝေတဗ္ဗာနံ, တဏ္ဟာဝတ္ထုတဏ္ဟာတဏ္ဟာနိရောဓတဏ္ဟာနိရောဓူပာယာနံ, အာလယအာလယရာမတာအာလယသမုဂ္ဃာတအာလယသမုဂ္ဃာတူပာယာနဉ္စ ဝသေနာပိ စတ္တာရေဝ ဝုတ္တာနီတိ။
Apica pavattimācikkhanto bhagavā sahetukaṃ ācikkhi, nivattiñca saupāyaṃ. Iti pavattinivattitadubhayahetūnaṃ etapparamato cattāreva vuttāni. Tathā pariññeyyapahātabbasacchikātabbabhāvetabbānaṃ, taṇhāvatthutaṇhātaṇhānirodhataṇhānirodhūpāyānaṃ, ālayaālayarāmatāālayasamugghātaālayasamugghātūpāyānañca vasenāpi cattāreva vuttānīti.
ဧတ္ထ စ ဩဠာရိကတ္တာ သဗ္ဗသတ္တသာဓာရဏတ္တာ စ သုဝိညေယ္ယန္တိ ဒုက္ခသစ္စံ ပဌမံ ဝုတ္တံ။ တသ္သေဝ ဟေတုဒသ္သနတ္ထံ တဒနန္တရံ သမုဒယသစ္စံ, ဟေတုနိရောဓာ ဖလနိရောဓောတိ ဉာပနတ္ထံ တတော နိရောဓသစ္စံ, တဒဓိဂမူပာယဒသ္သနတ္ထံ အန္တေ မဂ္ဂသစ္စံ။ ဘဝသုခသ္သာဒဂဓိတာနံ ဝာ သတ္တာနံ သံဝေဂဇနနတ္ထံ ပဌမံ ဒုက္ခမာဟ။ တံ နေဝ အကတံ အာဂစ္ဆတိ, န ဣသ္သရနိမ္မာနာဒိတော ဟောတိ, ဣတော ပန ဟောတီတိ ဉာပနတ္ထံ တဒနန္တရံ သမုဒယံ။ တတော သဟေတုကေန ဒုက္ခေန အဘိဘူတတ္တာ သံဝိဂ္ဂမာနသာနံ ဒုက္ခနိသ္သရဏဂဝေသီနံ နိသ္သရဏဒသ္သနေန အသ္သာသဇနနတ္ထံ နိရောဓံ။ တတော နိရောဓာဓိဂမနတ္ထံ နိရောဓသမ္ပာပကံ မဂ္ဂန္တိ အယမေတေသံ ကမော။
Ettha ca oḷārikattā sabbasattasādhāraṇattā ca suviññeyyanti dukkhasaccaṃ paṭhamaṃ vuttaṃ. Tasseva hetudassanatthaṃ tadanantaraṃ samudayasaccaṃ, hetunirodhā phalanirodhoti ñāpanatthaṃ tato nirodhasaccaṃ, tadadhigamūpāyadassanatthaṃ ante maggasaccaṃ. Bhavasukhassādagadhitānaṃ vā sattānaṃ saṃvegajananatthaṃ paṭhamaṃ dukkhamāha. Taṃ neva akataṃ āgacchati, na issaranimmānādito hoti, ito pana hotīti ñāpanatthaṃ tadanantaraṃ samudayaṃ. Tato sahetukena dukkhena abhibhūtattā saṃviggamānasānaṃ dukkhanissaraṇagavesīnaṃ nissaraṇadassanena assāsajananatthaṃ nirodhaṃ. Tato nirodhādhigamanatthaṃ nirodhasampāpakaṃ magganti ayametesaṃ kamo.
ဧတေသု ပန ဘာရော ဝိယ ဒုက္ခသစ္စံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ, ဘာရာဒာနမိဝ သမုဒယသစ္စံ, ဘာရနိက္ခေပနမိဝ နိရောဓသစ္စံ, ဘာရနိက္ခေပနူပာယော ဝိယ မဂ္ဂသစ္စံ။ ရောဂော ဝိယ ဝာ ဒုက္ခသစ္စံ, ရောဂနိဒာနမိဝ သမုဒယသစ္စံ, ရောဂဝူပသမော ဝိယ နိရောဓသစ္စံ, ဘေသဇ္ဇမိဝ မဂ္ဂသစ္စံ။ ဒုဗ္ဘိက္ခမိဝ ဝာ ဒုက္ခသစ္စံ, ဒုဗ္ဗုဋ္ဌိ ဝိယ သမုဒယသစ္စံ, သုဘိက္ခမိဝ နိရောဓသစ္စံ, သုဝုဋ္ဌိ ဝိယ မဂ္ဂသစ္စံ။ အပိစ ဝေရီဝေရမူလဝေရသမုဂ္ဃာတဝေရသမုဂ္ဃာတူပာယေဟိ, ဝိသရုက္ခရုက္ခမူလမူလူပစ္ဆေဒတဒုပစ္ဆေဒူပာယေဟိ, ဘယဘယမူလနိဗ္ဘယတဒဓိဂမူပာယေဟိ, ဩရိမတီရမဟောဃပာရိမတီရတံသမ္ပာပကဝာယာမေဟိ စ ယောဇေတ္ဝာပေတာနိ ဥပမာတော ဝေဒိတဗ္ဗာနီတိ။
Etesu pana bhāro viya dukkhasaccaṃ daṭṭhabbaṃ, bhārādānamiva samudayasaccaṃ, bhāranikkhepanamiva nirodhasaccaṃ, bhāranikkhepanūpāyo viya maggasaccaṃ. Rogo viya vā dukkhasaccaṃ, roganidānamiva samudayasaccaṃ, rogavūpasamo viya nirodhasaccaṃ, bhesajjamiva maggasaccaṃ. Dubbhikkhamiva vā dukkhasaccaṃ, dubbuṭṭhi viya samudayasaccaṃ, subhikkhamiva nirodhasaccaṃ, suvuṭṭhi viya maggasaccaṃ. Apica verīveramūlaverasamugghātaverasamugghātūpāyehi, visarukkharukkhamūlamūlūpacchedatadupacchedūpāyehi, bhayabhayamūlanibbhayatadadhigamūpāyehi, orimatīramahoghapārimatīrataṃsampāpakavāyāmehi ca yojetvāpetāni upamāto veditabbānīti.
သဗ္ဗာနေဝ ပနေတာနိ သစ္စာနိ ပရမတ္ထေန ဝေဒကကာရကနိဗ္ဗုတဂမကာဘာဝတော သုညာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –
Sabbāneva panetāni saccāni paramatthena vedakakārakanibbutagamakābhāvato suññānīti veditabbāni. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ဒုက္ခမေဝ ဟိ န ကောစိ ဒုက္ခိတော၊ ကာရကော န ကိရိယာဝ ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘Dukkhameva hi na koci dukkhito, kārako na kiriyāva vijjati;
အတ္ထိ နိဗ္ဗုတိ န နိဗ္ဗုတော ပုမာ၊ မဂ္ဂမတ္ထိ ဂမကော န ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။
Atthi nibbuti na nibbuto pumā, maggamatthi gamako na vijjatī’’ti.
အထ ဝာ –
Atha vā –
ဓုဝသုဘသုခတ္တသုညံ၊ ပုရိမဒ္ဝယမတ္တသုညမမတပဒံ။
Dhuvasubhasukhattasuññaṃ, purimadvayamattasuññamamatapadaṃ;
ဓုဝသုခအတ္တဝိရဟိတော၊ မဂ္ဂော ဣတိ သုညတာ တေသု။
Dhuvasukhaattavirahito, maggo iti suññatā tesu.
နိရောဓသုညာနိ ဝာ တီဏိ, နိရောဓော စ သေသတ္တယသုညော။ ဖလသုညော ဝာ ဧတ္ထ ဟေတု သမုဒယေ ဒုက္ခသ္သ အဘာဝတော, မဂ္ဂေ စ နိရောဓသ္သ, န ဖလေန သဂဗ္ဘော ပကတိဝာဒီနံ ပကတိ ဝိယ။ ဟေတုသုညဉ္စ ဖလံ ဒုက္ခသမုဒယာနံ နိရောဓမဂ္ဂာနဉ္စ အသမဝာယာ, န ဟေတုသမဝေတံ ဟေတုဖလံ သမဝာယဝာဒီနံ ဒ္ဝိအဏုကာဒိ ဝိယ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –
Nirodhasuññāni vā tīṇi, nirodho ca sesattayasuñño. Phalasuñño vā ettha hetu samudaye dukkhassa abhāvato, magge ca nirodhassa, na phalena sagabbho pakativādīnaṃ pakati viya. Hetusuññañca phalaṃ dukkhasamudayānaṃ nirodhamaggānañca asamavāyā, na hetusamavetaṃ hetuphalaṃ samavāyavādīnaṃ dviaṇukādi viya. Tenetaṃ vuccati –
‘‘တယမိဓ နိရောဓသုညံ၊ တယေန တေနာပိ နိဗ္ဗုတီ သုညာ။
‘‘Tayamidha nirodhasuññaṃ, tayena tenāpi nibbutī suññā;
သုညော ဖလေန ဟေတု၊ ဖလမ္ပိ တံဟေတုနာ သုည’’န္တိ။
Suñño phalena hetu, phalampi taṃhetunā suñña’’nti.
သဗ္ဗာနေဝ သစ္စာနိ အညမညသဘာဂာနိ အဝိတထတော အတ္တသုညတော ဒုက္ကရပဋိဝေဓတော စ။ ယထာဟ –
Sabbāneva saccāni aññamaññasabhāgāni avitathato attasuññato dukkarapaṭivedhato ca. Yathāha –
‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ အာနန္ဒ၊ ကတမံ နု ခော ဒုက္ကရတရံ ဝာ ဒုရဘိသမ္ဘဝတရံ ဝာ၊ ယော ဒူရတောဝ သုခုမေန တာဠစ္ဆိဂ္ဂဠေန အသနံ အတိပာတေယ္ယ ပောင္ခာနုပောင္ခံ အဝိရာဓိတံ၊ ယော ဝာ သတ္တဓာ ဘိန္နသ္သ ဝာလသ္သ ကောဋိယာ ကောဋိံ ပဋိဝိဇ္ဈေယ္ယာတိ? ဧတဒေဝ၊ ဘန္တေ၊ ဒုက္ကရတရဉ္စေဝ ဒုရဘိသမ္ဘဝတရဉ္စ။ ယော ဝာ သတ္တဓာ ဘိန္နသ္သ ဝာလသ္သ ကောဋိယာ ကောဋိံ ပဋိဝိဇ္ဈေယ္ယာတိ။ အထ ခော တေ၊ အာနန္ဒ၊ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈတရံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တိ၊ ယေ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’တိ ယထာဘူတံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တီ’’တိ (သံ. နိ. ၅.၁၁၁၅)။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, ānanda, katamaṃ nu kho dukkarataraṃ vā durabhisambhavataraṃ vā, yo dūratova sukhumena tāḷacchiggaḷena asanaṃ atipāteyya poṅkhānupoṅkhaṃ avirādhitaṃ, yo vā sattadhā bhinnassa vālassa koṭiyā koṭiṃ paṭivijjheyyāti? Etadeva, bhante, dukkaratarañceva durabhisambhavatarañca; Yo vā sattadhā bhinnassa vālassa koṭiyā koṭiṃ paṭivijjheyyāti; Atha kho te, ānanda, duppaṭivijjhataraṃ paṭivijjhanti, ye ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ paṭivijjhanti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ paṭivijjhantī’’ti (saṃ. ni. 5.1115);
ဝိသဘာဂာနိ သလက္ခဏဝဝတ္ထာနတော။ ပုရိမာနိ စ ဒ္ဝေ သဘာဂာနိ ဒုရဝဂာဟတ္ထေန ဂမ္ဘီရတ္တာ လောကိယတ္တာ သာသဝတ္တာ စ, ဝိသဘာဂာနိ ဖလဟေတုဘေဒတော ပရိညေယ္ယပဟာတဗ္ဗတော စ။ ပစ္ဆိမာနိပိ ဒ္ဝေ သဘာဂာနိ ဂမ္ဘီရတ္တေန ဒုရဝဂာဟတ္တာ လောကုတ္တရတ္တာ အနာသဝတ္တာ စ, ဝိသဘာဂာနိ ဝိသယဝိသယီဘေဒတော သစ္ဆိကာတဗ္ဗဘာဝေတဗ္ဗတော စ။ ပဌမတတိယာနိ စာပိ သဘာဂာနိ ဖလာပဒေသတော, ဝိသဘာဂာနိ သင္ခတာသင္ခတတော ။ ဒုတိယစတုတ္ထာနိ စာပိ သဘာဂာနိ ဟေတုအပဒေသတော, ဝိသဘာဂာနိ ဧကန္တကုသလာကုသလတော။ ပဌမစတုတ္ထာနိ စာပိ သဘာဂာနိ သင္ခတတော, ဝိသဘာဂာနိ လောကိယလောကုတ္တရတော။ ဒုတိယတတိယာနိ စာပိ သဘာဂာနိ နေဝသေက္ခနာသေက္ခဘာဝတော, ဝိသဘာဂာနိ သာရမ္မဏာနာရမ္မဏတော။
Visabhāgāni salakkhaṇavavatthānato. Purimāni ca dve sabhāgāni duravagāhatthena gambhīrattā lokiyattā sāsavattā ca, visabhāgāni phalahetubhedato pariññeyyapahātabbato ca. Pacchimānipi dve sabhāgāni gambhīrattena duravagāhattā lokuttarattā anāsavattā ca, visabhāgāni visayavisayībhedato sacchikātabbabhāvetabbato ca. Paṭhamatatiyāni cāpi sabhāgāni phalāpadesato, visabhāgāni saṅkhatāsaṅkhatato . Dutiyacatutthāni cāpi sabhāgāni hetuapadesato, visabhāgāni ekantakusalākusalato. Paṭhamacatutthāni cāpi sabhāgāni saṅkhatato, visabhāgāni lokiyalokuttarato. Dutiyatatiyāni cāpi sabhāgāni nevasekkhanāsekkhabhāvato, visabhāgāni sārammaṇānārammaṇato.
‘‘ဣတိ ဧဝံ ပကာရေဟိ၊ နယေဟိ စ ဝိစက္ခဏော။
‘‘Iti evaṃ pakārehi, nayehi ca vicakkhaṇo;
ဝိဇညာ အရိယသစ္စာနံ၊ သဘာဂဝိသဘာဂတ’’န္တိ။
Vijaññā ariyasaccānaṃ, sabhāgavisabhāgata’’nti.
သဗ္ဗမေဝ စေတ္ထ ဒုက္ခံ ဧကဝိဓံ ပဝတ္တိဘာဝတော, ဒုဝိဓံ နာမရူပတော, တိဝိဓံ ကာမရူပာရူပူပပတ္တိဘဝဘေဒတော, စတုဗ္ဗိဓံ စတုအာဟာရဘေဒတော, ပဉ္စဝိဓံ ပဉ္စုပာဒာနက္ခန္ဓဘေဒတော။ သမုဒယောပိ ဧကဝိဓော ပဝတ္တကဘာဝတော, ဒုဝိဓော ဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တာသမ္ပယုတ္တတော, တိဝိဓော ကာမဘဝဝိဘဝတဏ္ဟာဘေဒတော, စတုဗ္ဗိဓော စတုမဂ္ဂပ္ပဟေယ္ယတော, ပဉ္စဝိဓော ရူပာဘိနန္ဒနာဒိဘေဒတော, ဆဗ္ဗိဓော ဆတဏ္ဟာကာယဘေဒတော။ နိရောဓောပိ ဧကဝိဓော အသင္ခတဓာတုဘာဝတော, ပရိယာယတော ပန ဒုဝိဓော သဥပာဒိသေသအနုပာဒိသေသတော, တိဝိဓော ဘဝတ္တယဝူပသမတော, စတုဗ္ဗိဓော စတုမဂ္ဂာဓိဂမနီယတော, ပဉ္စဝိဓော ပဉ္စာဘိနန္ဒနဝူပသမတော, ဆဗ္ဗိဓော ဆတဏ္ဟာကာယက္ခယဘေဒတော။ မဂ္ဂောပိ ဧကဝိဓော ဘာဝေတဗ္ဗတော, ဒုဝိဓော သမထဝိပသ္သနာဘေဒတော, ဒသ္သနဘာဝနာဘေဒတော ဝာ, တိဝိဓော ခန္ဓတ္တယဘေဒတော။ အယဉ္ဟိ သပ္ပဒေသတ္တာ နဂရံ ဝိယ ရဇ္ဇေန နိပ္ပဒေသေဟိ တီဟိ ခန္ဓေဟိ သင္ဂဟိတော။ ယထာဟ –
Sabbameva cettha dukkhaṃ ekavidhaṃ pavattibhāvato, duvidhaṃ nāmarūpato, tividhaṃ kāmarūpārūpūpapattibhavabhedato, catubbidhaṃ catuāhārabhedato, pañcavidhaṃ pañcupādānakkhandhabhedato. Samudayopi ekavidho pavattakabhāvato, duvidho diṭṭhisampayuttāsampayuttato, tividho kāmabhavavibhavataṇhābhedato, catubbidho catumaggappaheyyato, pañcavidho rūpābhinandanādibhedato, chabbidho chataṇhākāyabhedato. Nirodhopi ekavidho asaṅkhatadhātubhāvato, pariyāyato pana duvidho saupādisesaanupādisesato, tividho bhavattayavūpasamato, catubbidho catumaggādhigamanīyato, pañcavidho pañcābhinandanavūpasamato, chabbidho chataṇhākāyakkhayabhedato. Maggopi ekavidho bhāvetabbato, duvidho samathavipassanābhedato, dassanabhāvanābhedato vā, tividho khandhattayabhedato. Ayañhi sappadesattā nagaraṃ viya rajjena nippadesehi tīhi khandhehi saṅgahito. Yathāha –
‘‘န ခော, အာဝုသော ဝိသာခ, အရိယေန အဋ္ဌင္ဂိကေန မဂ္ဂေန တယော ခန္ဓာ သင္ဂဟိတာ, တီဟိ စ ခော, အာဝုသော ဝိသာခ, ခန္ဓေဟိ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော သင္ဂဟိတော။ ယာ, စာဝုသော ဝိသာခ, သမ္မာဝာစာ ယော စ သမ္မာကမ္မန္တော ယော စ သမ္မာအာဇီဝော, ဣမေ ဓမ္မာ သီလက္ခန္ဓေ သင္ဂဟိတာ။ ယော စ သမ္မာဝာယာမော ယာ စ သမ္မာသတိ ယော စ သမ္မာသမာဓိ, ဣမေ ဓမ္မာ သမာဓိက္ခန္ဓေ သင္ဂဟိတာ။ ယာ စ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ယော စ သမ္မာသင္ကပ္ပော, ဣမေ ဓမ္မာ ပညာက္ခန္ဓေ သင္ဂဟိတာ’’တိ (မ. နိ. ၁.၄၆၂)။
‘‘Na kho, āvuso visākha, ariyena aṭṭhaṅgikena maggena tayo khandhā saṅgahitā, tīhi ca kho, āvuso visākha, khandhehi ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅgahito. Yā, cāvuso visākha, sammāvācā yo ca sammākammanto yo ca sammāājīvo, ime dhammā sīlakkhandhe saṅgahitā. Yo ca sammāvāyāmo yā ca sammāsati yo ca sammāsamādhi, ime dhammā samādhikkhandhe saṅgahitā. Yā ca sammādiṭṭhi yo ca sammāsaṅkappo, ime dhammā paññākkhandhe saṅgahitā’’ti (ma. ni. 1.462).
စတုဗ္ဗိဓော သောတာပတ္တိမဂ္ဂာဒိဝသေန။
Catubbidho sotāpattimaggādivasena.
အပိစ သဗ္ဗာနေဝ သစ္စာနိ ဧကဝိဓာနိ အဝိတထတ္တာ, အဘိညေယ္ယတ္တာ ဝာ။ ဒုဝိဓာနိ လောကိယလောကုတ္တရတော, သင္ခတာသင္ခတတော ဝာ။ တိဝိဓာနိ ဒသ္သနဘာဝနာဟိ ပဟာတဗ္ဗတော အပ္ပဟာတဗ္ဗတော နေဝပဟာတဗ္ဗနာပဟာတဗ္ဗတော စ။ စတုဗ္ဗိဓာနိ ပရိညေယ္ယပဟာတဗ္ဗသစ္ဆိကာတဗ္ဗဘာဝေတဗ္ဗတောတိ။
Apica sabbāneva saccāni ekavidhāni avitathattā, abhiññeyyattā vā. Duvidhāni lokiyalokuttarato, saṅkhatāsaṅkhatato vā. Tividhāni dassanabhāvanāhi pahātabbato appahātabbato nevapahātabbanāpahātabbato ca. Catubbidhāni pariññeyyapahātabbasacchikātabbabhāvetabbatoti.
‘‘ဧဝံ အရိယသစ္စာနံ၊ ဒုဗ္ဗောဓာနံ ဗုဓော ဝိဓိံ။
‘‘Evaṃ ariyasaccānaṃ, dubbodhānaṃ budho vidhiṃ;
အနေကဘေဒတော ဇညာ၊ ဟိတာယ စ သုခာယ စာ’’တိ။
Anekabhedato jaññā, hitāya ca sukhāya cā’’ti.
သစ္စပကိဏ္ဏကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Saccapakiṇṇakavaṇṇanā niṭṭhitā.
ဣဒာနိ ဓမ္မသေနာပတိ ဘဂဝတာ ဒေသိတက္ကမေနေဝ အန္တေ သစ္စစတုက္ကံ နိဒ္ဒိသိတ္ဝာ ‘‘တံ ဉာတဋ္ဌေန ဉာဏ’’န္တိအာဒိနာ သစ္စစတုက္ကဝသေန သုတမယေ ဉာဏံ နိဂမေတ္ဝာ ဒသ္သေတိ။ ဧဝံ ‘‘သောတာဝဓာနေ ပညာ သုတမယေ ဉာဏ’’န္တိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ သဗ္ဗံ နိဂမေတ္ဝာ ဒသ္သေတီတိ။
Idāni dhammasenāpati bhagavatā desitakkameneva ante saccacatukkaṃ niddisitvā ‘‘taṃ ñātaṭṭhena ñāṇa’’ntiādinā saccacatukkavasena sutamaye ñāṇaṃ nigametvā dasseti. Evaṃ ‘‘sotāvadhāne paññā sutamaye ñāṇa’’nti pubbe vuttaṃ sabbaṃ nigametvā dassetīti.
သဒ္ဓမ္မပ္ပကာသိနိယာ ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂဋ္ဌကထာယ
Saddhammappakāsiniyā paṭisambhidāmaggaṭṭhakathāya
သုတမယဉာဏနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Sutamayañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂပာဠိ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ၁. သုတမယဉာဏနိဒ္ဒေသော • 1. Sutamayañāṇaniddeso