Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    ౭. ధమ్మచక్కకథా

    7. Dhammacakkakathā

    ౧. సచ్చవారవణ్ణనా

    1. Saccavāravaṇṇanā

    ౩౯. పున ధమ్మచక్కప్పవత్తనసుత్తన్తమేవ పుబ్బఙ్గమం కత్వా కథితాయ ధమ్మచక్కకథాయ అపుబ్బత్థానువణ్ణనా. తత్థ దుక్ఖవత్థుకాతి ఏకాభిసమయవసేన దుక్ఖం వత్థు ఏతేసన్తి దుక్ఖవత్థుకా. తదేవ దుక్ఖం విసేసేత్వా సచ్చవత్థుకాతిఆదిమాహ. తత్థ సచ్చం ఆరమ్మణం ఉపత్థమ్భో ఏతేసన్తి సచ్చారమ్మణా. సచ్చం గోచరో విసయో ఏతేసన్తి సచ్చగోచరా. సచ్చసఙ్గహితాతి మగ్గసచ్చేన సఙ్గహితా. సచ్చపరియాపన్నాతి మగ్గసచ్చాయత్తా. సచ్చే సముదాగతాతి దుక్ఖపరిజాననేన దుక్ఖసచ్చే సముప్పన్నా. తథా తత్థేవ ఠితా పతిట్ఠితా చ.

    39. Puna dhammacakkappavattanasuttantameva pubbaṅgamaṃ katvā kathitāya dhammacakkakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha dukkhavatthukāti ekābhisamayavasena dukkhaṃ vatthu etesanti dukkhavatthukā. Tadeva dukkhaṃ visesetvā saccavatthukātiādimāha. Tattha saccaṃ ārammaṇaṃ upatthambho etesanti saccārammaṇā. Saccaṃ gocaro visayo etesanti saccagocarā. Saccasaṅgahitāti maggasaccena saṅgahitā. Saccapariyāpannāti maggasaccāyattā. Sacce samudāgatāti dukkhaparijānanena dukkhasacce samuppannā. Tathā tattheva ṭhitā patiṭṭhitā ca.

    ౪౦. ఇదాని ‘‘పవత్తితే చ భగవతా ధమ్మచక్కే’’తి వుత్తం ధమ్మచక్కం నిద్దిసితుకామో ధమ్మచక్కన్తిఆదిమాహ. తత్థ దువిధం ధమ్మచక్కం పటివేధధమ్మచక్కం దేసనాధమ్మచక్కఞ్చ. పటివేధధమ్మచక్కం బోధిపల్లఙ్కే, దేసనాధమ్మచక్కం ఇసిపతనే. ధమ్మఞ్చ పవత్తేతి చక్కఞ్చాతి పటివేధధమ్మచక్కం వుత్తం, చక్కఞ్చ పవత్తేతి ధమ్మఞ్చాతి దేసనాధమ్మచక్కం. కథం? భగవా హి బోధిపల్లఙ్కే నిసిన్నో మగ్గక్ఖణే ఇన్ద్రియబలబోజ్ఝఙ్గమగ్గఙ్గాదిభేదం ధమ్మఞ్చ పవత్తేతి, సోయేవ చ ధమ్మో కిలేససత్తుఘాతాయ పవత్తనతో పహరణచక్కం వియాతి చక్కఞ్చ. ధమ్మం పవత్తేన్తోయేవ భగవా తం చక్కం పవత్తేతి నామ. ఏతేన ధమ్మోయేవ చక్కన్తి కమ్మధారయసమాసతా వుత్తా హోతి. ఇసిపతనే నిసిన్నో భగవా ధమ్మదేసనక్ఖణే వేనేయ్యసన్తానే కిలేససత్తుఘాతాయ పవత్తనతో పహరణచక్కసదిసం దేసనాచక్కఞ్చ పవత్తేతి, వేనేయ్యసన్తానే ఇన్ద్రియబలబోజ్ఝఙ్గమగ్గఙ్గాదిభేదం ధమ్మచక్కఞ్చ పవత్తేతి. ఏతేన ధమ్మో చ చక్కఞ్చ ధమ్మచక్కన్తి ద్వన్దసమాసతా వుత్తా హోతి. యస్మా పన పవత్తకే సతి పవత్తనా నామ హోతి, తస్మా సబ్బత్థాపి ‘‘పవత్తేతీ’’తి వుత్తం, పవత్తనట్ఠేన పన ‘‘చక్క’’న్తి వుత్తం హోతీతి వేదితబ్బం. ధమ్మేన పవత్తేతీతి ధమ్మచక్కన్తిఆదీని దేసనాధమ్మచక్కమేవ సన్ధాయ వుత్తానీతి వేదితబ్బాని.

    40. Idāni ‘‘pavattite ca bhagavatā dhammacakke’’ti vuttaṃ dhammacakkaṃ niddisitukāmo dhammacakkantiādimāha. Tattha duvidhaṃ dhammacakkaṃ paṭivedhadhammacakkaṃ desanādhammacakkañca. Paṭivedhadhammacakkaṃ bodhipallaṅke, desanādhammacakkaṃ isipatane. Dhammañca pavatteti cakkañcāti paṭivedhadhammacakkaṃ vuttaṃ, cakkañca pavatteti dhammañcāti desanādhammacakkaṃ. Kathaṃ? Bhagavā hi bodhipallaṅke nisinno maggakkhaṇe indriyabalabojjhaṅgamaggaṅgādibhedaṃ dhammañca pavatteti, soyeva ca dhammo kilesasattughātāya pavattanato paharaṇacakkaṃ viyāti cakkañca. Dhammaṃ pavattentoyeva bhagavā taṃ cakkaṃ pavatteti nāma. Etena dhammoyeva cakkanti kammadhārayasamāsatā vuttā hoti. Isipatane nisinno bhagavā dhammadesanakkhaṇe veneyyasantāne kilesasattughātāya pavattanato paharaṇacakkasadisaṃ desanācakkañca pavatteti, veneyyasantāne indriyabalabojjhaṅgamaggaṅgādibhedaṃ dhammacakkañca pavatteti. Etena dhammo ca cakkañca dhammacakkanti dvandasamāsatā vuttā hoti. Yasmā pana pavattake sati pavattanā nāma hoti, tasmā sabbatthāpi ‘‘pavattetī’’ti vuttaṃ, pavattanaṭṭhena pana ‘‘cakka’’nti vuttaṃ hotīti veditabbaṃ. Dhammena pavattetīti dhammacakkantiādīni desanādhammacakkameva sandhāya vuttānīti veditabbāni.

    తత్థ ధమ్మేన పవత్తేతీతి యథాసభావత్తా ధమ్మేన పవత్తం చక్కన్తి ధమ్మచక్కన్తి వుత్తం హోతి. ధమ్మచరియాయ పవత్తేతీతి వేనేయ్యసన్తానే ధమ్మత్థాయ పవత్తం చక్కన్తి ధమ్మచక్కన్తి వుత్తం హోతి. ధమ్మే ఠితోతిఆదీహి భగవతో ధమ్మభూతతా ధమ్మస్సామితా చ వుత్తా హోతి. యథాహ – ‘‘సో హావుసో, భగవా జానం జానాతి పస్సం పస్సతి చక్ఖుభూతో ఞాణభూతో ధమ్మభూతో బ్రహ్మభూతో వత్తా పవత్తా అత్థస్స నిన్నేతా అమతస్స దాతా ధమ్మస్సామీ తథాగతో’’తి (మ॰ ని॰ ౧.౨౦౩). తస్మా తేహి ధమ్మస్స చక్కన్తి ధమ్మచక్కన్తి వుత్తం హోతి. ఠితోతి విసయీభావేన ఠితో. పతిట్ఠితోతి అచలభావేన పతిట్ఠితో. వసిప్పత్తోతి ఇస్సరభావం పత్తో. పారమిప్పత్తోతి కోటిప్పత్తో. వేసారజ్జప్పత్తోతి విసారదభావం పత్తో. ధమ్మే పతిట్ఠాపేన్తోతిఆదీహి వేనేయ్యసన్తానమపేక్ఖిత్వా వుత్తేహి పన వచనేహి ధమ్మస్సామితాయ చ ధమ్మత్థాయ చక్కన్తి వుత్తం హోతి. ధమ్మం సక్కరోన్తోతిహఆదీహి ధమ్మత్థాయ చక్కన్తి వుత్తం హోతి. యో హి ధమ్మం సక్కారాదివసేన పవత్తేతి, సో ధమ్మత్థం పవత్తేతి. ధమ్మం సక్కరోన్తోతి యథా కతో సో ధమ్మో సుకతో హోతి, ఏవమేవ నం కరోన్తో. ధమ్మం గరుం కరోన్తోతి తస్మిం గారవుప్పత్తియా తం గరుం కరోన్తో. ధమ్మం మానేన్తోతి ధమ్మం పియఞ్చ భావనీయఞ్చ కత్వా విహరన్తో. ధమ్మం పూజేన్తోతి తం అపదిసిత్వా దేసనాపటిపత్తిపూజాయ పూజం కరోన్తో. ధమ్మం అపచాయమానోతి తస్సేవ ధమ్మస్స సక్కారగరుకారేహి నీచవుత్తితం కరోన్తో. ధమ్మద్ధజో ధమ్మకేతూతి తం ధమ్మం ధజమివ పురక్ఖత్వా కేతుమివ చ ఉక్ఖిపిత్వా పవత్తియా ధమ్మద్ధజో ధమ్మకేతు చ హుత్వాతి అత్థో. ధమ్మాధిపతేయ్యోతి ధమ్మాధిపతితో ఆగతో భావనాధమ్మవసేనేవ చ సబ్బకిరియానం కరణేన ధమ్మాధిపతేయ్యో హుత్వా. తం ఖో పన ధమ్మచక్కం అప్పటివత్తియన్తి కేనచి నివత్తేతుం అసక్కుణేయ్యతాయ అప్పటిహతపవత్తితా వుత్తా. తస్మా సో ధమ్మో పవత్తనట్ఠేన చక్కన్తి వుత్తం హోతి.

    Tattha dhammena pavattetīti yathāsabhāvattā dhammena pavattaṃ cakkanti dhammacakkanti vuttaṃ hoti. Dhammacariyāya pavattetīti veneyyasantāne dhammatthāya pavattaṃ cakkanti dhammacakkanti vuttaṃ hoti. Dhamme ṭhitotiādīhi bhagavato dhammabhūtatā dhammassāmitā ca vuttā hoti. Yathāha – ‘‘so hāvuso, bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato’’ti (ma. ni. 1.203). Tasmā tehi dhammassa cakkanti dhammacakkanti vuttaṃ hoti. Ṭhitoti visayībhāvena ṭhito. Patiṭṭhitoti acalabhāvena patiṭṭhito. Vasippattoti issarabhāvaṃ patto. Pāramippattoti koṭippatto. Vesārajjappattoti visāradabhāvaṃ patto. Dhamme patiṭṭhāpentotiādīhi veneyyasantānamapekkhitvā vuttehi pana vacanehi dhammassāmitāya ca dhammatthāya cakkanti vuttaṃ hoti. Dhammaṃ sakkarontotihaādīhi dhammatthāya cakkanti vuttaṃ hoti. Yo hi dhammaṃ sakkārādivasena pavatteti, so dhammatthaṃ pavatteti. Dhammaṃ sakkarontoti yathā kato so dhammo sukato hoti, evameva naṃ karonto. Dhammaṃ garuṃ karontoti tasmiṃ gāravuppattiyā taṃ garuṃ karonto. Dhammaṃ mānentoti dhammaṃ piyañca bhāvanīyañca katvā viharanto. Dhammaṃ pūjentoti taṃ apadisitvā desanāpaṭipattipūjāya pūjaṃ karonto. Dhammaṃ apacāyamānoti tasseva dhammassa sakkāragarukārehi nīcavuttitaṃ karonto. Dhammaddhajo dhammaketūti taṃ dhammaṃ dhajamiva purakkhatvā ketumiva ca ukkhipitvā pavattiyā dhammaddhajo dhammaketu ca hutvāti attho. Dhammādhipateyyoti dhammādhipatito āgato bhāvanādhammavaseneva ca sabbakiriyānaṃ karaṇena dhammādhipateyyo hutvā. Taṃ kho pana dhammacakkaṃ appaṭivattiyanti kenaci nivattetuṃ asakkuṇeyyatāya appaṭihatapavattitā vuttā. Tasmā so dhammo pavattanaṭṭhena cakkanti vuttaṃ hoti.

    సద్ధిన్ద్రియం ధమ్మో, తం ధమ్మం పవత్తేతీతి వేనేయ్యసన్తానే మగ్గసమ్పయుత్తసద్ధిన్ద్రియుప్పాదనేన తం సద్ధిన్ద్రియం ధమ్మం పవత్తేతీతి అత్థో. ఏసేవ నయో సేసేసుపి. సచ్చాతి సచ్చఞాణాని. విపస్సనా చ విజ్జా చ మగ్గఞాణమేవ. అనుప్పాదే ఞాణన్తి అరహత్తఫలే ఞాణం. తమ్పి వేనేయ్యసన్తానే పవత్తేతియేవ, నిబ్బానఞ్చ పటివేధం కరోన్తో పవత్తేతియేవ నామ.

    Saddhindriyaṃ dhammo, taṃ dhammaṃ pavattetīti veneyyasantāne maggasampayuttasaddhindriyuppādanena taṃ saddhindriyaṃ dhammaṃ pavattetīti attho. Eseva nayo sesesupi. Saccāti saccañāṇāni. Vipassanā ca vijjā ca maggañāṇameva. Anuppāde ñāṇanti arahattaphale ñāṇaṃ. Tampi veneyyasantāne pavattetiyeva, nibbānañca paṭivedhaṃ karonto pavattetiyeva nāma.

    సముదయవారాదీసు సముదయవత్థుకా నిరోధవత్థుకా మగ్గవత్థుకాతి విసేసపదం దస్సేత్వా సఙ్ఖిత్తా. ఏత్థాపి వుత్తసదిసం పఠమం వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బం.

    Samudayavārādīsu samudayavatthukā nirodhavatthukā maggavatthukāti visesapadaṃ dassetvā saṅkhittā. Etthāpi vuttasadisaṃ paṭhamaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ౧. సచ్చవారో • 1. Saccavāro


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact