| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
७. धम्मचक्ककथा
7. Dhammacakkakathā
१. सच्चवारो
1. Saccavāro
३९. एकं समयं भगवा बाराणसियं विहरति…पे॰… इति हिदं आयस्मतो कोण्डञ्ञस्स ‘‘अञ्ञासिकोण्डञ्ञो’’ त्वेव नामं अहोसि।
39. Ekaṃ samayaṃ bhagavā bārāṇasiyaṃ viharati…pe… iti hidaṃ āyasmato koṇḍaññassa ‘‘aññāsikoṇḍañño’’ tveva nāmaṃ ahosi.
[क] ‘‘इदं दुक्खं अरियसच्च’’न्ति पुब्बे अननुस्सुतेसु धम्मेसु चक्खुं उदपादि, ञाणं उदपादि, पञ्ञा उदपादि, विज्जा उदपादि, आलोको उदपादि।
[Ka] ‘‘idaṃ dukkhaṃ ariyasacca’’nti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.
चक्खुं उदपादीति – केनट्ठेन? ञाणं उदपादीति – केनट्ठेन? पञ्ञा उदपादीति – केनट्ठेन? विज्जा उदपादीति – केनट्ठेन? आलोको उदपादीति – केनट्ठेन? चक्खुं उदपादीति – दस्सनट्ठेन। ञाणं उदपादीति – ञातट्ठेन। पञ्ञा उदपादीति – पजाननट्ठेन । विज्जा उदपादीति – पटिवेधट्ठेन। आलोको उदपादीति – ओभासट्ठेन।
Cakkhuṃ udapādīti – kenaṭṭhena? Ñāṇaṃ udapādīti – kenaṭṭhena? Paññā udapādīti – kenaṭṭhena? Vijjā udapādīti – kenaṭṭhena? Āloko udapādīti – kenaṭṭhena? Cakkhuṃ udapādīti – dassanaṭṭhena. Ñāṇaṃ udapādīti – ñātaṭṭhena. Paññā udapādīti – pajānanaṭṭhena . Vijjā udapādīti – paṭivedhaṭṭhena. Āloko udapādīti – obhāsaṭṭhena.
चक्खुं धम्मो, दस्सनट्ठो अत्थो। ञाणं धम्मो, ञातट्ठो अत्थो। पञ्ञा धम्मो, पजाननट्ठो अत्थो। विज्जा धम्मो, पटिवेधट्ठो अत्थो। आलोको धम्मो, ओभासट्ठो अत्थो। इमे पञ्च धम्मा पञ्च अत्था दुक्खवत्थुका सच्चवत्थुका सच्चारम्मणा सच्चगोचरा सच्चसङ्गहिता सच्चपरियापन्ना सच्चे समुदागता सच्चे ठिता सच्चे पतिट्ठिता।
Cakkhuṃ dhammo, dassanaṭṭho attho. Ñāṇaṃ dhammo, ñātaṭṭho attho. Paññā dhammo, pajānanaṭṭho attho. Vijjā dhammo, paṭivedhaṭṭho attho. Āloko dhammo, obhāsaṭṭho attho. Ime pañca dhammā pañca atthā dukkhavatthukā saccavatthukā saccārammaṇā saccagocarā saccasaṅgahitā saccapariyāpannā sacce samudāgatā sacce ṭhitā sacce patiṭṭhitā.
४०. धम्मचक्कन्ति केनट्ठेन धम्मचक्कं? धम्मञ्च पवत्तेति चक्कञ्चाति – धम्मचक्कं। चक्कञ्च पवत्तेति धम्मञ्चाति – धम्मचक्कं। धम्मेन पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मचरियाय पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मे ठितो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मे पतिट्ठितो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मे पतिट्ठापेन्तो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मे वसिप्पत्तो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मे वसिं पापेन्तो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं । धम्मे पारमिप्पत्तो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मे पारमिं पापेन्तो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मे वेसारज्जप्पत्तो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मे वेसारज्जं पापेन्तो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मं सक्करोन्तो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मं गरुं करोन्तो 1 पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मं मानेन्तो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मं पूजेन्तो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं । धम्मं अपचायमानो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मद्धजो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मकेतु पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्माधिपतेय्यो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। तं खो पन धम्मचक्कं अप्पटिवत्तियं समणेन वा ब्राह्मणेन वा देवेन वा मारेन वा ब्रह्मुना वा केनचि वा लोकस्मिन्ति – धम्मचक्कं।
40.Dhammacakkanti kenaṭṭhena dhammacakkaṃ? Dhammañca pavatteti cakkañcāti – dhammacakkaṃ. Cakkañca pavatteti dhammañcāti – dhammacakkaṃ. Dhammena pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammacariyāya pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme ṭhito pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme patiṭṭhito pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme patiṭṭhāpento pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme vasippatto pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme vasiṃ pāpento pavattetīti – dhammacakkaṃ . Dhamme pāramippatto pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme pāramiṃ pāpento pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme vesārajjappatto pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme vesārajjaṃ pāpento pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammaṃ sakkaronto pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammaṃ garuṃ karonto 2 pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammaṃ mānento pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammaṃ pūjento pavattetīti – dhammacakkaṃ . Dhammaṃ apacāyamāno pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammaddhajo pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammaketu pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammādhipateyyo pavattetīti – dhammacakkaṃ. Taṃ kho pana dhammacakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasminti – dhammacakkaṃ.
सद्धिन्द्रियं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। वीरियिन्द्रियं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। सतिन्द्रियं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। समाधिन्द्रियं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। पञ्ञिन्द्रियं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। सद्धाबलं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। वीरियबलं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। सतिबलं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। समाधिबलं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। पञ्ञाबलं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। सतिसम्बोज्झङ्गो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मविचयसम्बोज्झङ्गो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। वीरियसम्बोज्झङ्गो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। पीतिसम्बोज्झङ्गो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। पस्सद्धिसम्बोज्झङ्गो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। समाधिसम्बोज्झङ्गो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। उपेक्खासम्बोज्झङ्गो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं । सम्मादिट्ठि धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। सम्मासङ्कप्पो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। सम्मावाचा धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। सम्माकम्मन्तो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। सम्माआजीवो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। सम्मावायामो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। सम्मासति धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। सम्मासमाधि धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं।
Saddhindriyaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Vīriyindriyaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Satindriyaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Samādhindriyaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Paññindriyaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Saddhābalaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Vīriyabalaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Satibalaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Samādhibalaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Paññābalaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Satisambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammavicayasambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Vīriyasambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Pītisambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Passaddhisambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Samādhisambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Upekkhāsambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ . Sammādiṭṭhi dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammāsaṅkappo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammāvācā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammākammanto dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammāājīvo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammāvāyāmo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammāsati dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammāsamādhi dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ.
आधिपतेय्यट्ठेन इन्द्रियं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। अकम्पियट्ठेन बलं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। निय्यानिकट्ठेन बोज्झङ्गो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। हेतुट्ठेन मग्गो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। उपट्ठानट्ठेन सतिपट्ठाना धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। पदहनट्ठेन सम्मप्पधाना धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। इज्झनट्ठेन इद्धिपादा धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। तथट्ठेन सच्चा धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। अविक्खेपट्ठेन समथो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। अनुपस्सनट्ठेन विपस्सना धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। एकरसट्ठेन समथविपस्सना धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। अनतिवत्तनट्ठेन युगनद्धं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। संवरट्ठेन सीलविसुद्धि धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। अविक्खेपट्ठेन चित्तविसुद्धि धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। दस्सनट्ठेन दिट्ठिविसुद्धि धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। मुत्तट्ठेन विमोक्खो धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। पटिवेधट्ठेन विज्जा धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। परिच्चागट्ठेन विमुत्ति धम्मो । तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। समुच्छेदट्ठेन खये ञाणं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। पटिप्पस्सद्धट्ठेन अनुप्पादे ञाणं धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। छन्दो मूलट्ठेन धम्मो। तं धम्मो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। मनसिकारो समुट्ठानट्ठेन धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। फस्सो समोधानट्ठेन धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। वेदना समोसरणट्ठेन धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। समाधि पमुखट्ठेन धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। सति आधिपतेय्यट्ठेन धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। पञ्ञा ततुत्तरट्ठेन धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। विमुत्ति सारट्ठेन धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। अमतोगधं निब्बानं परियोसानट्ठेन धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं।
Ādhipateyyaṭṭhena indriyaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Akampiyaṭṭhena balaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Niyyānikaṭṭhena bojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Hetuṭṭhena maggo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Padahanaṭṭhena sammappadhānā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Ijjhanaṭṭhena iddhipādā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Tathaṭṭhena saccā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Avikkhepaṭṭhena samatho dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Anupassanaṭṭhena vipassanā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Ekarasaṭṭhena samathavipassanā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Muttaṭṭhena vimokkho dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Paṭivedhaṭṭhena vijjā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Pariccāgaṭṭhena vimutti dhammo . Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Chando mūlaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammo pavattetīti – dhammacakkaṃ. Manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Phasso samodhānaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Vedanā samosaraṇaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Samādhi pamukhaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sati ādhipateyyaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Paññā tatuttaraṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Vimutti sāraṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ.
‘‘तं खो पनिदं दुक्खं अरियसच्चं परिञ्ञेय्य’’न्ति…पे॰… परिञ्ञातन्ति पुब्बे अननुस्सुतेसु धम्मेसु चक्खुं उदपादि…पे॰… आलोको उदपादि।
‘‘Taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ pariññeyya’’nti…pe… pariññātanti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi…pe… āloko udapādi.
चक्खुं उदपादीति – केनट्ठेन…पे॰… आलोको उदपादीति – केनट्ठेन? चक्खुं उदपादीति – दस्सनट्ठेन…पे॰… आलोको उदपादीति – ओभासट्ठेन। चक्खुं धम्मो, दस्सनट्ठो अत्थो…पे॰… आलोको धम्मो, ओभासट्ठो अत्थो। इमे पञ्च धम्मा पञ्च अत्था दुक्खवत्थुका सच्चवत्थुका सच्चारम्मणा सच्चगोचरा सच्चसङ्गहिता सच्चपरियापन्ना सच्चे समुदागता सच्चे ठिता सच्चे पतिट्ठिता।
Cakkhuṃ udapādīti – kenaṭṭhena…pe… āloko udapādīti – kenaṭṭhena? Cakkhuṃ udapādīti – dassanaṭṭhena…pe… āloko udapādīti – obhāsaṭṭhena. Cakkhuṃ dhammo, dassanaṭṭho attho…pe… āloko dhammo, obhāsaṭṭho attho. Ime pañca dhammā pañca atthā dukkhavatthukā saccavatthukā saccārammaṇā saccagocarā saccasaṅgahitā saccapariyāpannā sacce samudāgatā sacce ṭhitā sacce patiṭṭhitā.
धम्मचक्कन्ति केनट्ठेन धम्मचक्कं? धम्मञ्च पवत्तेति चक्कञ्चाति – धम्मचक्कं। चक्कञ्च पवत्तेति धम्मञ्चाति – धम्मचक्कं। धम्मेन पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मपरियाय पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मे ठितो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मे पतिट्ठितो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं…पे॰… अमतोगधं निब्बानं परियोसानट्ठेन धम्मो तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं।
Dhammacakkanti kenaṭṭhena dhammacakkaṃ? Dhammañca pavatteti cakkañcāti – dhammacakkaṃ. Cakkañca pavatteti dhammañcāti – dhammacakkaṃ. Dhammena pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammapariyāya pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme ṭhito pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme patiṭṭhito pavattetīti – dhammacakkaṃ…pe… amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena dhammo taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ.
[ख-घ] ‘‘इदं दुक्खसमुदयं अरियसच्च’’न्ति पुब्बे अननुस्सुतेसु धम्मेसु चक्खुं उदपादि…पे॰… आलोको उदपादि…पे॰… ‘‘तं खो पनिदं दुक्खसमुदयं अरियसच्चं पहातब्ब’’न्ति…पे॰… ‘‘पहीन’’न्ति पुब्बे अननुस्सुतेसु धम्मेसु चक्खुं उदपादि…पे॰… आलोको उदपादि।
[Kha-gha] ‘‘idaṃ dukkhasamudayaṃ ariyasacca’’nti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi…pe… āloko udapādi…pe… ‘‘taṃ kho panidaṃ dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ pahātabba’’nti…pe… ‘‘pahīna’’nti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi…pe… āloko udapādi.
चक्खुं उदपादीति – केनट्ठेन…पे॰… आलोको उदपादीति – केनट्ठेन? चक्खुं उदपादीति – दस्सनट्ठेन…पे॰… आलोको उदपादीति – ओभासट्ठेन।
Cakkhuṃ udapādīti – kenaṭṭhena…pe… āloko udapādīti – kenaṭṭhena? Cakkhuṃ udapādīti – dassanaṭṭhena…pe… āloko udapādīti – obhāsaṭṭhena.
चक्खुं धम्मो, दस्सनट्ठो अत्थो…पे॰… आलोको धम्मो, ओभासट्ठो अत्थो। इमे पञ्च धम्मा पञ्च अत्था समुदयवत्थुका सच्चवत्थुका…पे॰… निरोधवत्थुका सच्चवत्थुका…पे॰… मग्गवत्थुका सच्चवत्थुका सच्चारम्मणा सच्चगोचरा सच्चसङ्गहिता सच्चपरियापन्ना सच्चे समुदागता सच्चे ठिता सच्चे पतिट्ठिता।
Cakkhuṃ dhammo, dassanaṭṭho attho…pe… āloko dhammo, obhāsaṭṭho attho. Ime pañca dhammā pañca atthā samudayavatthukā saccavatthukā…pe… nirodhavatthukā saccavatthukā…pe… maggavatthukā saccavatthukā saccārammaṇā saccagocarā saccasaṅgahitā saccapariyāpannā sacce samudāgatā sacce ṭhitā sacce patiṭṭhitā.
धम्मचक्कन्ति केनट्ठेन धम्मचक्कं? धम्मञ्च पवत्तेति चक्कञ्चाति – धम्मचक्कं। चक्कञ्च पवत्तेति धम्मञ्चाति – धम्मचक्कं। धम्मेन पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मचरियाय पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मे ठितो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं। धम्मे पतिट्ठितो पवत्तेतीति – धम्मचक्कं…पे॰… अमतोगधं निब्बानं परियोसानट्ठेन धम्मो। तं धम्मं पवत्तेतीति – धम्मचक्कं।
Dhammacakkanti kenaṭṭhena dhammacakkaṃ? Dhammañca pavatteti cakkañcāti – dhammacakkaṃ. Cakkañca pavatteti dhammañcāti – dhammacakkaṃ. Dhammena pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammacariyāya pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme ṭhito pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme patiṭṭhito pavattetīti – dhammacakkaṃ…pe… amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / १. सच्चवारवण्णना • 1. Saccavāravaṇṇanā
