| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปฎิสมฺภิทามคฺคปาฬิ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
๗. ธมฺมจกฺกกถา
7. Dhammacakkakathā
๑. สจฺจวาโร
1. Saccavāro
๓๙. เอกํ สมยํ ภควา พาราณสิยํ วิหรติ…เป.… อิติ หิทํ อายสฺมโต โกณฺฑญฺญสฺส ‘‘อญฺญาสิโกณฺฑโญฺญ’’ เตฺวว นามํ อโหสิฯ
39. Ekaṃ samayaṃ bhagavā bārāṇasiyaṃ viharati…pe… iti hidaṃ āyasmato koṇḍaññassa ‘‘aññāsikoṇḍañño’’ tveva nāmaṃ ahosi.
[ก] ‘‘อิทํ ทุกฺขํ อริยสจฺจ’’นฺติ ปุเพฺพ อนนุสฺสุเตสุ ธเมฺมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ, ญาณํ อุทปาทิ, ปญฺญา อุทปาทิ, วิชฺชา อุทปาทิ, อาโลโก อุทปาทิฯ
[Ka] ‘‘idaṃ dukkhaṃ ariyasacca’’nti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.
จกฺขุํ อุทปาทีติ – เกนเฎฺฐน? ญาณํ อุทปาทีติ – เกนเฎฺฐน? ปญฺญา อุทปาทีติ – เกนเฎฺฐน? วิชฺชา อุทปาทีติ – เกนเฎฺฐน? อาโลโก อุทปาทีติ – เกนเฎฺฐน? จกฺขุํ อุทปาทีติ – ทสฺสนเฎฺฐนฯ ญาณํ อุทปาทีติ – ญาตเฎฺฐนฯ ปญฺญา อุทปาทีติ – ปชานนเฎฺฐน ฯ วิชฺชา อุทปาทีติ – ปฎิเวธเฎฺฐนฯ อาโลโก อุทปาทีติ – โอภาสเฎฺฐนฯ
Cakkhuṃ udapādīti – kenaṭṭhena? Ñāṇaṃ udapādīti – kenaṭṭhena? Paññā udapādīti – kenaṭṭhena? Vijjā udapādīti – kenaṭṭhena? Āloko udapādīti – kenaṭṭhena? Cakkhuṃ udapādīti – dassanaṭṭhena. Ñāṇaṃ udapādīti – ñātaṭṭhena. Paññā udapādīti – pajānanaṭṭhena . Vijjā udapādīti – paṭivedhaṭṭhena. Āloko udapādīti – obhāsaṭṭhena.
จกฺขุํ ธโมฺม, ทสฺสนโฎฺฐ อโตฺถฯ ญาณํ ธโมฺม, ญาตโฎฺฐ อโตฺถฯ ปญฺญา ธโมฺม, ปชานนโฎฺฐ อโตฺถฯ วิชฺชา ธโมฺม, ปฎิเวธโฎฺฐ อโตฺถฯ อาโลโก ธโมฺม, โอภาสโฎฺฐ อโตฺถฯ อิเม ปญฺจ ธมฺมา ปญฺจ อตฺถา ทุกฺขวตฺถุกา สจฺจวตฺถุกา สจฺจารมฺมณา สจฺจโคจรา สจฺจสงฺคหิตา สจฺจปริยาปนฺนา สเจฺจ สมุทาคตา สเจฺจ ฐิตา สเจฺจ ปติฎฺฐิตาฯ
Cakkhuṃ dhammo, dassanaṭṭho attho. Ñāṇaṃ dhammo, ñātaṭṭho attho. Paññā dhammo, pajānanaṭṭho attho. Vijjā dhammo, paṭivedhaṭṭho attho. Āloko dhammo, obhāsaṭṭho attho. Ime pañca dhammā pañca atthā dukkhavatthukā saccavatthukā saccārammaṇā saccagocarā saccasaṅgahitā saccapariyāpannā sacce samudāgatā sacce ṭhitā sacce patiṭṭhitā.
๔๐. ธมฺมจกฺกนฺติ เกนเฎฺฐน ธมฺมจกฺกํ? ธมฺมญฺจ ปวเตฺตติ จกฺกญฺจาติ – ธมฺมจกฺกํฯ จกฺกญฺจ ปวเตฺตติ ธมฺมญฺจาติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺมน ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธมฺมจริยาย ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺม ฐิโต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺม ปติฎฺฐิโต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺม ปติฎฺฐาเปโนฺต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺม วสิปฺปโตฺต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺม วสิํ ปาเปโนฺต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํ ฯ ธเมฺม ปารมิปฺปโตฺต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺม ปารมิํ ปาเปโนฺต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺม เวสารชฺชปฺปโตฺต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺม เวสารชฺชํ ปาเปโนฺต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธมฺมํ สกฺกโรโนฺต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธมฺมํ ครุํ กโรโนฺต 1 ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธมฺมํ มาเนโนฺต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธมฺมํ ปูเชโนฺต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํ ฯ ธมฺมํ อปจายมาโน ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธมฺมทฺธโช ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธมฺมเกตุ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธมฺมาธิปเตโยฺย ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ตํ โข ปน ธมฺมจกฺกํ อปฺปฎิวตฺติยํ สมเณน วา พฺราหฺมเณน วา เทเวน วา มาเรน วา พฺรหฺมุนา วา เกนจิ วา โลกสฺมินฺติ – ธมฺมจกฺกํฯ
40.Dhammacakkanti kenaṭṭhena dhammacakkaṃ? Dhammañca pavatteti cakkañcāti – dhammacakkaṃ. Cakkañca pavatteti dhammañcāti – dhammacakkaṃ. Dhammena pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammacariyāya pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme ṭhito pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme patiṭṭhito pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme patiṭṭhāpento pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme vasippatto pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme vasiṃ pāpento pavattetīti – dhammacakkaṃ . Dhamme pāramippatto pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme pāramiṃ pāpento pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme vesārajjappatto pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme vesārajjaṃ pāpento pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammaṃ sakkaronto pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammaṃ garuṃ karonto 2 pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammaṃ mānento pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammaṃ pūjento pavattetīti – dhammacakkaṃ . Dhammaṃ apacāyamāno pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammaddhajo pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammaketu pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammādhipateyyo pavattetīti – dhammacakkaṃ. Taṃ kho pana dhammacakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasminti – dhammacakkaṃ.
สทฺธินฺทฺริยํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ วีริยินฺทฺริยํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สตินฺทฺริยํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สมาธินฺทฺริยํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ปญฺญินฺทฺริยํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สทฺธาพลํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ วีริยพลํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สติพลํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สมาธิพลํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ปญฺญาพลํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สติสโมฺพชฺฌโงฺค ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธมฺมวิจยสโมฺพชฺฌโงฺค ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ วีริยสโมฺพชฺฌโงฺค ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ปีติสโมฺพชฺฌโงฺค ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ปสฺสทฺธิสโมฺพชฺฌโงฺค ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สมาธิสโมฺพชฺฌโงฺค ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ อุเปกฺขาสโมฺพชฺฌโงฺค ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํ ฯ สมฺมาทิฎฺฐิ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สมฺมาสงฺกโปฺป ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สมฺมาวาจา ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สมฺมากมฺมโนฺต ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สมฺมาอาชีโว ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สมฺมาวายาโม ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สมฺมาสติ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สมฺมาสมาธิ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ
Saddhindriyaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Vīriyindriyaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Satindriyaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Samādhindriyaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Paññindriyaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Saddhābalaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Vīriyabalaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Satibalaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Samādhibalaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Paññābalaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Satisambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammavicayasambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Vīriyasambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Pītisambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Passaddhisambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Samādhisambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Upekkhāsambojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ . Sammādiṭṭhi dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammāsaṅkappo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammāvācā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammākammanto dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammāājīvo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammāvāyāmo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammāsati dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sammāsamādhi dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ.
อาธิปเตยฺยเฎฺฐน อินฺทฺริยํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ อกมฺปิยเฎฺฐน พลํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ นิยฺยานิกเฎฺฐน โพชฺฌโงฺค ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ เหตุเฎฺฐน มโคฺค ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ อุปฎฺฐานเฎฺฐน สติปฎฺฐานา ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ปทหนเฎฺฐน สมฺมปฺปธานา ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ อิชฺฌนเฎฺฐน อิทฺธิปาทา ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ตถเฎฺฐน สจฺจา ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ อวิเกฺขปเฎฺฐน สมโถ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ อนุปสฺสนเฎฺฐน วิปสฺสนา ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ เอกรสเฎฺฐน สมถวิปสฺสนา ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ อนติวตฺตนเฎฺฐน ยุคนทฺธํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สํวรเฎฺฐน สีลวิสุทฺธิ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ อวิเกฺขปเฎฺฐน จิตฺตวิสุทฺธิ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ทสฺสนเฎฺฐน ทิฎฺฐิวิสุทฺธิ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ มุตฺตเฎฺฐน วิโมโกฺข ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ปฎิเวธเฎฺฐน วิชฺชา ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ปริจฺจาคเฎฺฐน วิมุตฺติ ธโมฺม ฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สมุเจฺฉทเฎฺฐน ขเย ญาณํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ปฎิปฺปสฺสทฺธเฎฺฐน อนุปฺปาเท ญาณํ ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ฉโนฺท มูลเฎฺฐน ธโมฺมฯ ตํ ธโมฺม ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ มนสิกาโร สมุฎฺฐานเฎฺฐน ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ผโสฺส สโมธานเฎฺฐน ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ เวทนา สโมสรณเฎฺฐน ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สมาธิ ปมุขเฎฺฐน ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ สติ อาธิปเตยฺยเฎฺฐน ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ปญฺญา ตตุตฺตรเฎฺฐน ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ วิมุตฺติ สารเฎฺฐน ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ อมโตคธํ นิพฺพานํ ปริโยสานเฎฺฐน ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ
Ādhipateyyaṭṭhena indriyaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Akampiyaṭṭhena balaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Niyyānikaṭṭhena bojjhaṅgo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Hetuṭṭhena maggo dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Padahanaṭṭhena sammappadhānā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Ijjhanaṭṭhena iddhipādā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Tathaṭṭhena saccā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Avikkhepaṭṭhena samatho dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Anupassanaṭṭhena vipassanā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Ekarasaṭṭhena samathavipassanā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Muttaṭṭhena vimokkho dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Paṭivedhaṭṭhena vijjā dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Pariccāgaṭṭhena vimutti dhammo . Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Chando mūlaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammo pavattetīti – dhammacakkaṃ. Manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Phasso samodhānaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Vedanā samosaraṇaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Samādhi pamukhaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Sati ādhipateyyaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Paññā tatuttaraṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Vimutti sāraṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ. Amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ.
‘‘ตํ โข ปนิทํ ทุกฺขํ อริยสจฺจํ ปริเญฺญยฺย’’นฺติ…เป.… ปริญฺญาตนฺติ ปุเพฺพ อนนุสฺสุเตสุ ธเมฺมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ…เป.… อาโลโก อุทปาทิฯ
‘‘Taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ pariññeyya’’nti…pe… pariññātanti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi…pe… āloko udapādi.
จกฺขุํ อุทปาทีติ – เกนเฎฺฐน…เป.… อาโลโก อุทปาทีติ – เกนเฎฺฐน? จกฺขุํ อุทปาทีติ – ทสฺสนเฎฺฐน…เป.… อาโลโก อุทปาทีติ – โอภาสเฎฺฐนฯ จกฺขุํ ธโมฺม, ทสฺสนโฎฺฐ อโตฺถ…เป.… อาโลโก ธโมฺม, โอภาสโฎฺฐ อโตฺถฯ อิเม ปญฺจ ธมฺมา ปญฺจ อตฺถา ทุกฺขวตฺถุกา สจฺจวตฺถุกา สจฺจารมฺมณา สจฺจโคจรา สจฺจสงฺคหิตา สจฺจปริยาปนฺนา สเจฺจ สมุทาคตา สเจฺจ ฐิตา สเจฺจ ปติฎฺฐิตาฯ
Cakkhuṃ udapādīti – kenaṭṭhena…pe… āloko udapādīti – kenaṭṭhena? Cakkhuṃ udapādīti – dassanaṭṭhena…pe… āloko udapādīti – obhāsaṭṭhena. Cakkhuṃ dhammo, dassanaṭṭho attho…pe… āloko dhammo, obhāsaṭṭho attho. Ime pañca dhammā pañca atthā dukkhavatthukā saccavatthukā saccārammaṇā saccagocarā saccasaṅgahitā saccapariyāpannā sacce samudāgatā sacce ṭhitā sacce patiṭṭhitā.
ธมฺมจกฺกนฺติ เกนเฎฺฐน ธมฺมจกฺกํ? ธมฺมญฺจ ปวเตฺตติ จกฺกญฺจาติ – ธมฺมจกฺกํฯ จกฺกญฺจ ปวเตฺตติ ธมฺมญฺจาติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺมน ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธมฺมปริยาย ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺม ฐิโต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺม ปติฎฺฐิโต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํ…เป.… อมโตคธํ นิพฺพานํ ปริโยสานเฎฺฐน ธโมฺม ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ
Dhammacakkanti kenaṭṭhena dhammacakkaṃ? Dhammañca pavatteti cakkañcāti – dhammacakkaṃ. Cakkañca pavatteti dhammañcāti – dhammacakkaṃ. Dhammena pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammapariyāya pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme ṭhito pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme patiṭṭhito pavattetīti – dhammacakkaṃ…pe… amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena dhammo taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ.
[ข-ฆ] ‘‘อิทํ ทุกฺขสมุทยํ อริยสจฺจ’’นฺติ ปุเพฺพ อนนุสฺสุเตสุ ธเมฺมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ…เป.… อาโลโก อุทปาทิ…เป.… ‘‘ตํ โข ปนิทํ ทุกฺขสมุทยํ อริยสจฺจํ ปหาตพฺพ’’นฺติ…เป.… ‘‘ปหีน’’นฺติ ปุเพฺพ อนนุสฺสุเตสุ ธเมฺมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ…เป.… อาโลโก อุทปาทิฯ
[Kha-gha] ‘‘idaṃ dukkhasamudayaṃ ariyasacca’’nti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi…pe… āloko udapādi…pe… ‘‘taṃ kho panidaṃ dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ pahātabba’’nti…pe… ‘‘pahīna’’nti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi…pe… āloko udapādi.
จกฺขุํ อุทปาทีติ – เกนเฎฺฐน…เป.… อาโลโก อุทปาทีติ – เกนเฎฺฐน? จกฺขุํ อุทปาทีติ – ทสฺสนเฎฺฐน…เป.… อาโลโก อุทปาทีติ – โอภาสเฎฺฐนฯ
Cakkhuṃ udapādīti – kenaṭṭhena…pe… āloko udapādīti – kenaṭṭhena? Cakkhuṃ udapādīti – dassanaṭṭhena…pe… āloko udapādīti – obhāsaṭṭhena.
จกฺขุํ ธโมฺม, ทสฺสนโฎฺฐ อโตฺถ…เป.… อาโลโก ธโมฺม, โอภาสโฎฺฐ อโตฺถฯ อิเม ปญฺจ ธมฺมา ปญฺจ อตฺถา สมุทยวตฺถุกา สจฺจวตฺถุกา…เป.… นิโรธวตฺถุกา สจฺจวตฺถุกา…เป.… มคฺควตฺถุกา สจฺจวตฺถุกา สจฺจารมฺมณา สจฺจโคจรา สจฺจสงฺคหิตา สจฺจปริยาปนฺนา สเจฺจ สมุทาคตา สเจฺจ ฐิตา สเจฺจ ปติฎฺฐิตาฯ
Cakkhuṃ dhammo, dassanaṭṭho attho…pe… āloko dhammo, obhāsaṭṭho attho. Ime pañca dhammā pañca atthā samudayavatthukā saccavatthukā…pe… nirodhavatthukā saccavatthukā…pe… maggavatthukā saccavatthukā saccārammaṇā saccagocarā saccasaṅgahitā saccapariyāpannā sacce samudāgatā sacce ṭhitā sacce patiṭṭhitā.
ธมฺมจกฺกนฺติ เกนเฎฺฐน ธมฺมจกฺกํ? ธมฺมญฺจ ปวเตฺตติ จกฺกญฺจาติ – ธมฺมจกฺกํฯ จกฺกญฺจ ปวเตฺตติ ธมฺมญฺจาติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺมน ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธมฺมจริยาย ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺม ฐิโต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ ธเมฺม ปติฎฺฐิโต ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํ…เป.… อมโตคธํ นิพฺพานํ ปริโยสานเฎฺฐน ธโมฺมฯ ตํ ธมฺมํ ปวเตฺตตีติ – ธมฺมจกฺกํฯ
Dhammacakkanti kenaṭṭhena dhammacakkaṃ? Dhammañca pavatteti cakkañcāti – dhammacakkaṃ. Cakkañca pavatteti dhammañcāti – dhammacakkaṃ. Dhammena pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhammacariyāya pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme ṭhito pavattetīti – dhammacakkaṃ. Dhamme patiṭṭhito pavattetīti – dhammacakkaṃ…pe… amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena dhammo. Taṃ dhammaṃ pavattetīti – dhammacakkaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ปฎิสมฺภิทามคฺค-อฎฺฐกถา • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ๑. สจฺจวารวณฺณนา • 1. Saccavāravaṇṇanā
