| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
೫. ಸಚ್ಚಯಮಕಂ
5. Saccayamakaṃ
೧. ಪಣ್ಣತ್ತಿವಾರವಣ್ಣನಾ
1. Paṇṇattivāravaṇṇanā
೧-೯. ಇದಾನಿ ತೇಯೇವ ಮೂಲಯಮಕೇ ದೇಸಿತೇ ಕುಸಲಾದಿಧಮ್ಮೇ ಸಚ್ಚವಸೇನ ಸಙ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಧಾತುಯಮಕಾನನ್ತರಂ ದೇಸಿತಸ್ಸ ಸಚ್ಚಯಮಕಸ್ಸ ವಣ್ಣನಾ ಹೋತಿ। ತತ್ಥಾಪಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಣ್ಣತ್ತಿವಾರಾದಯೋ ತಯೋ ಮಹಾವಾರಾ ಅನ್ತರವಾರಾದಯೋ ಚ ಅವಸೇಸಪ್ಪಭೇದಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಪಣ್ಣತ್ತಿವಾರೇ ಪನೇತ್ಥ ಚತುನ್ನಂ ಸಚ್ಚಾನಂ ವಸೇನ ಪದಸೋಧನವಾರೋ, ಪದಸೋಧನಮೂಲಚಕ್ಕವಾರೋ, ಸುದ್ಧಸಚ್ಚವಾರೋ, ಸುದ್ಧಸಚ್ಚಮೂಲಚಕ್ಕವಾರೋತಿ ಇಮೇಸು ಚತೂಸು ವಾರೇಸು ಯಮಕಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
1-9. Idāni teyeva mūlayamake desite kusalādidhamme saccavasena saṅgaṇhitvā dhātuyamakānantaraṃ desitassa saccayamakassa vaṇṇanā hoti. Tatthāpi heṭṭhā vuttanayeneva paṇṇattivārādayo tayo mahāvārā antaravārādayo ca avasesappabhedā veditabbā. Paṇṇattivāre panettha catunnaṃ saccānaṃ vasena padasodhanavāro, padasodhanamūlacakkavāro, suddhasaccavāro, suddhasaccamūlacakkavāroti imesu catūsu vāresu yamakagaṇanā veditabbā.
೧೦-೨೬. ಪಣ್ಣತ್ತಿವಾರನಿದ್ದೇಸೇ ಪನ ಅವಸೇಸಂ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚನ್ತಿ ದುಕ್ಖವೇದನಾಯ ಚೇವ ತಣ್ಹಾಯ ಚ ವಿನಿಮುತ್ತಾ ತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅವಸೇಸೋ ಸಮುದಯೋತಿ ಸಚ್ಚವಿಭಙ್ಗೇ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಾದಿಭೇದೋ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೋ। ಅವಸೇಸೋ ನಿರೋಧೋತಿ ತದಙ್ಗವಿಕ್ಖಮ್ಭನಸಮುಚ್ಛೇದಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಿನಿರೋಧೋ ಚೇವ ಖಣಭಙ್ಗನಿರೋಧೋ ಚ। ಅವಸೇಸೋ ಮಗ್ಗೋತಿ ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಹೋತಿ, ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ಮಿಚ್ಛಾಮಗ್ಗೋ, ಜಙ್ಘಮಗ್ಗೋ, ಸಕಟಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಕೋ।
10-26. Paṇṇattivāraniddese pana avasesaṃ dukkhasaccanti dukkhavedanāya ceva taṇhāya ca vinimuttā tebhūmakadhammā veditabbā. Avaseso samudayoti saccavibhaṅge niddiṭṭhakāmāvacarakusalādibhedo dukkhasaccassa paccayo. Avaseso nirodhoti tadaṅgavikkhambhanasamucchedapaṭipassaddhinirodho ceva khaṇabhaṅganirodho ca. Avaseso maggoti ‘‘tasmiṃ kho pana samaye pañcaṅgiko maggo hoti, aṭṭhaṅgiko maggo, micchāmaggo, jaṅghamaggo, sakaṭamaggo’’ti evamādiko.
ಪಣ್ಣತ್ತಿವಾರವಣ್ಣನಾ।
Paṇṇattivāravaṇṇanā.
೨. ಪವತ್ತಿವಾರವಣ್ಣನಾ
2. Pavattivāravaṇṇanā
೨೭-೧೬೪. ಪವತ್ತಿವಾರೇ ಪನೇತ್ಥ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಕಾಲೇ ಪುಗ್ಗಲವಾರಸ್ಸ ಅನುಲೋಮನಯೇ ‘‘ಯಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಸ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ಯಸ್ಸ ವಾ ಪನ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಮೂಲಕೇಹಿ ತೀಹಿ, ಸಮುದಯಸಚ್ಚಮೂಲಕೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ, ನಿರೋಧಸಚ್ಚಮೂಲಕೇನ ಏಕೇನಾತಿ ಲಬ್ಭಮಾನಞ್ಚ ಅಲಬ್ಭಮಾನಞ್ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಾಳಿವಸೇನ ಛಹಿ ಯಮಕೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ತೇಸು ಯಸ್ಮಾ ನಿರೋಧಸ್ಸ ನೇವ ಉಪ್ಪಾದೋ, ನ ನಿರೋಧೋ ಯುಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಮೂಲಕಾನಿ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಮಗ್ಗಸಚ್ಚೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ದ್ವೇ, ಸಮುದಯಸಚ್ಚಮೂಲಕಂ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕನ್ತಿ ತೀಣಿ ಯಮಕಾನಿ ಆಗತಾನಿ। ತಸ್ಸ ಪಟಿಲೋಮನಯೇಪಿ ಓಕಾಸವಾರಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಏವಮೇತ್ಥ ಸಬ್ಬವಾರೇಸು ತಿಣ್ಣಂ ತಿಣ್ಣಂ ಯಮಕಾನಂ ವಸೇನ ಯಮಕಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅತ್ಥವಿನಿಚ್ಛಯೇ ಪನೇತ್ಥ ಇದಂ ಲಕ್ಖಣಂ – ಇಮಸ್ಸ ಹಿ ಸಚ್ಚಯಮಕಸ್ಸ ಪವತ್ತಿವಾರೇ ನಿರೋಧಸಚ್ಚಂ ತಾವ ನ ಲಬ್ಭತೇವ। ಸೇಸೇಸು ಪನ ತೀಸು ಸಮುದಯಸಚ್ಚಮಗ್ಗಸಚ್ಚಾನಿ ಏಕನ್ತೇನ ಪವತ್ತಿಯಂಯೇವ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ ಚುತಿಪಟಿಸನ್ಧೀಸುಪಿ ಪವತ್ತೇಪಿ ಲಬ್ಭತಿ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾದಯೋ ಪನ ತಯೋ ಕಾಲಾ ಚುತಿಪಟಿಸನ್ಧೀನಮ್ಪಿ ಪವತ್ತಿಯಾಪಿ ವಸೇನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಏವಮೇತ್ಥ ಯಂ ಯಂ ಲಬ್ಭತಿ, ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಅತ್ಥವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
27-164. Pavattivāre panettha paccuppannakāle puggalavārassa anulomanaye ‘‘yassa dukkhasaccaṃ uppajjati, tassa samudayasaccaṃ uppajjati; yassa vā pana samudayasaccaṃ uppajjati, tassa dukkhasaccaṃ uppajjatī’’ti dukkhasaccamūlakehi tīhi, samudayasaccamūlakehi dvīhi, nirodhasaccamūlakena ekenāti labbhamānañca alabbhamānañca gahetvā pāḷivasena chahi yamakehi bhavitabbaṃ. Tesu yasmā nirodhassa neva uppādo, na nirodho yujjati, tasmā dukkhasaccamūlakāni samudayasaccamaggasaccehi saddhiṃ dve, samudayasaccamūlakaṃ maggasaccena saddhiṃ ekanti tīṇi yamakāni āgatāni. Tassa paṭilomanayepi okāsavārādīsupi eseva nayo. Evamettha sabbavāresu tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ yamakānaṃ vasena yamakagaṇanā veditabbā. Atthavinicchaye panettha idaṃ lakkhaṇaṃ – imassa hi saccayamakassa pavattivāre nirodhasaccaṃ tāva na labbhateva. Sesesu pana tīsu samudayasaccamaggasaccāni ekantena pavattiyaṃyeva labbhanti. Dukkhasaccaṃ cutipaṭisandhīsupi pavattepi labbhati. Paccuppannādayo pana tayo kālā cutipaṭisandhīnampi pavattiyāpi vasena labbhanti. Evamettha yaṃ yaṃ labbhati, tassa tassa vasena atthavinicchayo veditabbo.
ತತ್ರಿದಂ ನಯಮುಖಂ – ಸಬ್ಬೇಸಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಾನನ್ತಿ ಅನ್ತಮಸೋ ಸುದ್ಧಾವಾಸಾನಮ್ಪಿ। ತೇಪಿ ಹಿ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚೇನೇವ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ। ತಣ್ಹಾವಿಪ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಇದಂ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಸಮುದಯಸಚ್ಚೇಸು ಏಕಕೋಟ್ಠಾಸಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ಪಞ್ಚವೋಕಾರವಸೇನೇವ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಚತುವೋಕಾರೇ ಪನ ತಣ್ಹಾವಿಪ್ಪಯುತ್ತಸ್ಸ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣೇ ಏಕಮ್ಪಿ ಸಚ್ಚಂ ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಇದಂ ಇಧ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ತೇಸಂ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಞ್ಚಾತಿ ತಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಖಣೇ ತಣ್ಹಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸೇಸಂ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತತ್ಥ ಪನ ರೂಪಮೇವ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ ನಾಮ। ಸೇಸಾ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಚ್ಚವಿನಿಮುತ್ತಾ। ತೇನೇವ ಕಾರಣೇನ ‘‘ಅರೂಪೇ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣೇ ತೇಸಂ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ನೋ ಚ ತೇಸಂ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಬ್ಬೇಸಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಾನಂ ಪವತ್ತೇ ತಣ್ಹಾವಿಪ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣೇ ತೇಸಂ ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸಂ ತಸ್ಮಿಂ ಉಪಪತ್ತಿಕ್ಖಣೇ ತಣ್ಹಾವಿಪ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿಕ್ಖಣೇ ಚಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಖಣವಸೇನ ಓಕಾಸೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಞ್ಞೇಸುಪಿ ಏವರೂಪೇಸು ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅನಭಿಸಮೇತಾವೀನನ್ತಿ ಚತುಸಚ್ಚಪಟಿವೇಧಸಙ್ಖಾತಂ ಅಭಿಸಮಯಂ ಅಪ್ಪತ್ತಸತ್ತಾನಂ। ಅಭಿಸಮೇತಾವೀನನ್ತಿ ಅಭಿಸಮಿತಸಚ್ಚಾನನ್ತಿ। ಇಮಿನಾ ನಯಮುಖೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅತ್ಥವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Tatridaṃ nayamukhaṃ – sabbesaṃ upapajjantānanti antamaso suddhāvāsānampi. Tepi hi dukkhasacceneva upapajjanti. Taṇhāvippayuttacittassāti idaṃ dukkhasaccasamudayasaccesu ekakoṭṭhāsassa uppattidassanatthaṃ vuttaṃ. Tasmā pañcavokāravaseneva gahetabbaṃ. Catuvokāre pana taṇhāvippayuttassa phalasamāpatticittassa uppādakkhaṇe ekampi saccaṃ nuppajjati. Idaṃ idha na gahetabbaṃ. Tesaṃ dukkhasaccañcāti tasmiñhi khaṇe taṇhaṃ ṭhapetvā sesaṃ dukkhasaccaṃ nāma hotīti sandhāyetaṃ vuttaṃ. Maggassa uppādakkhaṇepi eseva nayo. Tattha pana rūpameva dukkhasaccaṃ nāma. Sesā maggasampayuttakā dhammā saccavinimuttā. Teneva kāraṇena ‘‘arūpe maggassa uppādakkhaṇe tesaṃ maggasaccaṃ uppajjati, no ca tesaṃ dukkhasaccaṃ uppajjatī’’ti vuttaṃ. Sabbesaṃ upapajjantānaṃ pavatte taṇhāvippayuttacittassa uppādakkhaṇe tesaṃ tatthāti tesaṃ tasmiṃ upapattikkhaṇe taṇhāvippayuttacittuppattikkhaṇe cāti evamettha khaṇavasena okāso veditabbo. Aññesupi evarūpesu eseva nayo. Anabhisametāvīnanti catusaccapaṭivedhasaṅkhātaṃ abhisamayaṃ appattasattānaṃ. Abhisametāvīnanti abhisamitasaccānanti. Iminā nayamukhena sabbattha atthavinicchayo veditabbo.
ಪವತ್ತಿವಾರವಣ್ಣನಾ।
Pavattivāravaṇṇanā.
೩. ಪರಿಞ್ಞಾವಾರವಣ್ಣನಾ
3. Pariññāvāravaṇṇanā
೧೬೫-೧೭೦. ಪರಿಞ್ಞಾವಾರೇ ಪನ ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾ, ತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾ, ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾತಿ ತಿಸ್ಸೋಪೇತ್ಥ ಪರಿಞ್ಞಾಯೋ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೇಸು ಪರಿಞ್ಞಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ; ತಸ್ಮಾ ಇಧ ದ್ವೇ ಸಚ್ಚಾನಿ ಗಹಿತಾನಿ। ತತ್ಥ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ ಪರಿಜಾನಾತೀತಿ ಞಾತತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾವಸೇನೇವ ವುತ್ತಂ। ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ ಪಜಹತೀತಿ ಞಾತಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾವಸೇನ। ಇತಿ ಇಮಾಸಂ ಪರಿಞ್ಞಾನಂ ವಸೇನ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ।
165-170. Pariññāvāre pana ñātapariññā, tīraṇapariññā, pahānapariññāti tissopettha pariññāyo labbhanti. Yasmā ca lokuttaradhammesu pariññā nāma natthi; tasmā idha dve saccāni gahitāni. Tattha dukkhasaccaṃ parijānātīti ñātatīraṇapariññāvaseneva vuttaṃ. Samudayasaccaṃ pajahatīti ñātapahānapariññāvasena. Iti imāsaṃ pariññānaṃ vasena sabbapadesu attho veditabboti.
ಪರಿಞ್ಞಾವಾರವಣ್ಣನಾ।
Pariññāvāravaṇṇanā.
ಸಚ್ಚಯಮಕವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Saccayamakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಯಮಕಪಾಳಿ • Yamakapāḷi / ೫. ಸಚ್ಚಯಮಕಂ • 5. Saccayamakaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ೫. ಸಚ್ಚಯಮಕಂ • 5. Saccayamakaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ೫. ಸಚ್ಚಯಮಕಂ • 5. Saccayamakaṃ
