| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
५. सचेतनसुत्तवण्णना
5. Sacetanasuttavaṇṇanā
१५. पञ्चमे इसिपतनेति बुद्धपच्चेकबुद्धसङ्खातानं इसीनं धम्मचक्कप्पवत्तनत्थाय चेव उपोसथकरणत्थाय च आगन्त्वा पतने, सन्निपातट्ठानेति अत्थो। पदनेतिपि पाठो, अयमेव अत्थो। मिगदायेति मिगानं अभयत्थाय दिन्ने। छहि मासेहि छारत्तूनेहीति सो किर रञ्ञा आणत्तदिवसेयेव सब्बूपकरणानि सज्जेत्वा अन्तेवासिकेहि सद्धिं अरञ्ञं पविसित्वा गामद्वारगाममज्झदेवकुलसुसानादीसु ठितरुक्खे चेव झामपतितसुक्खरुक्खे च विवज्जेत्वा सम्पन्नपदेसे ठिते सब्बदोसविवज्जिते नाभिअरनेमीनं अनुरूपे रुक्खे गहेत्वा तं चक्कं अकासि। तस्स रुक्खे विचिनित्वा गण्हन्तस्स चेव करोन्तस्स च एत्तको कालो वीतिवत्तो। तेन वुत्तं – ‘‘छहि मासेहि छारत्तूनेही’’ति। नानाकरणन्ति नानत्तं। नेसन्ति न एसं। अत्थेसन्ति अत्थि एसं। अभिसङ्खारस्स गतीति पयोगस्स गमनं। चिङ्गुलायित्वाति परिब्भमित्वा। अक्खाहतं मञ्ञेति अक्खे पवेसेत्वा ठपितमिव।
15. Pañcame isipataneti buddhapaccekabuddhasaṅkhātānaṃ isīnaṃ dhammacakkappavattanatthāya ceva uposathakaraṇatthāya ca āgantvā patane, sannipātaṭṭhāneti attho. Padanetipi pāṭho, ayameva attho. Migadāyeti migānaṃ abhayatthāya dinne. Chahi māsehi chārattūnehīti so kira raññā āṇattadivaseyeva sabbūpakaraṇāni sajjetvā antevāsikehi saddhiṃ araññaṃ pavisitvā gāmadvāragāmamajjhadevakulasusānādīsu ṭhitarukkhe ceva jhāmapatitasukkharukkhe ca vivajjetvā sampannapadese ṭhite sabbadosavivajjite nābhiaranemīnaṃ anurūpe rukkhe gahetvā taṃ cakkaṃ akāsi. Tassa rukkhe vicinitvā gaṇhantassa ceva karontassa ca ettako kālo vītivatto. Tena vuttaṃ – ‘‘chahi māsehi chārattūnehī’’ti. Nānākaraṇanti nānattaṃ. Nesanti na esaṃ. Atthesanti atthi esaṃ. Abhisaṅkhārassa gatīti payogassa gamanaṃ. Ciṅgulāyitvāti paribbhamitvā. Akkhāhataṃ maññeti akkhe pavesetvā ṭhapitamiva.
सदोसाति सगण्डा उण्णतोणतट्ठानयुत्ता। सकसावाति पूतिसारेन चेव फेग्गुना च युत्ता। कायवङ्कातिआदीनि कायदुच्चरितादीनं नामानि। एवं पपतिताति एवं गुणपतनेन पतिता। एवं पतिट्ठिताति एवं गुणेहि पतिट्ठिता। तत्थ लोकियमहाजना पपतिता नाम, सोतापन्नादयो पतिट्ठिता नाम। तेसुपि पुरिमा तयो किलेसानं समुदाचारक्खणे पपतिता नाम, खीणासवा पन एकन्तेनेव पतिट्ठिता नाम। तस्माति यस्मा अप्पहीनकायवङ्कादयो पपतन्ति, पहीनकायवङ्कादयो पतिट्ठहन्ति, तस्मा। कायवङ्कादीनं पन एवं पहानं वेदितब्बं – पाणातिपातो अदिन्नादानं मिच्छाचारो मुसावादो पिसुणावाचा मिच्छादिट्ठीति इमे ताव छ सोतापत्तिमग्गेन पहीयन्ति, फरुसावाचा ब्यापादोति द्वे अनागामिमग्गेन, अभिज्झा सम्फप्पलापोति द्वे अरहत्तमग्गेनाति।
Sadosāti sagaṇḍā uṇṇatoṇataṭṭhānayuttā. Sakasāvāti pūtisārena ceva pheggunā ca yuttā. Kāyavaṅkātiādīni kāyaduccaritādīnaṃ nāmāni. Evaṃ papatitāti evaṃ guṇapatanena patitā. Evaṃ patiṭṭhitāti evaṃ guṇehi patiṭṭhitā. Tattha lokiyamahājanā papatitā nāma, sotāpannādayo patiṭṭhitā nāma. Tesupi purimā tayo kilesānaṃ samudācārakkhaṇe papatitā nāma, khīṇāsavā pana ekanteneva patiṭṭhitā nāma. Tasmāti yasmā appahīnakāyavaṅkādayo papatanti, pahīnakāyavaṅkādayo patiṭṭhahanti, tasmā. Kāyavaṅkādīnaṃ pana evaṃ pahānaṃ veditabbaṃ – pāṇātipāto adinnādānaṃ micchācāro musāvādo pisuṇāvācā micchādiṭṭhīti ime tāva cha sotāpattimaggena pahīyanti, pharusāvācā byāpādoti dve anāgāmimaggena, abhijjhā samphappalāpoti dve arahattamaggenāti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ५. सचेतनसुत्तं • 5. Sacetanasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ५. सचेतनसुत्तवण्णना • 5. Sacetanasuttavaṇṇanā
