| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya |
2. දුතියපණ්‌ණාසකං
2. Dutiyapaṇṇāsakaṃ
(6) 1. සචිත්‌තවග්‌ගො
(6) 1. Sacittavaggo
1. සචිත්‌තසුත්‌තං
1. Sacittasuttaṃ
51. එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘භික්‌ඛවො’’ති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච –
51. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘නො චෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු පරචිත්‌තපරියායකුසලො හොති, අථ ‘සචිත්‌තපරියායකුසලො භවිස්‌සාමී’ති 1 – එවඤ්‌හි වො, භික්‌ඛවෙ, සික්‌ඛිතබ්‌බං.
‘‘No ce, bhikkhave, bhikkhu paracittapariyāyakusalo hoti, atha ‘sacittapariyāyakusalo bhavissāmī’ti 2 – evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සචිත්‌තපරියායකුසලො හොති? සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, ඉත්‌ථී වා පුරිසො වා දහරො යුවා මණ්‌ඩනකජාතිකො ආදාසෙ වා පරිසුද්‌ධෙ පරියොදාතෙ අච්‌ඡෙ වා උදකපත්‌තෙ සකං මුඛනිමිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො සචෙ තත්‌ථ පස්‌සති රජං වා අඞ්‌ගණං වා, තස්‌සෙව රජස්‌ස වා අඞ්‌ගණස්‌ස වා පහානාය වායමති. නො චෙ තත්‌ථ පස්‌සති රජං වා අඞ්‌ගණං වා, තෙනෙවත්‌තමනො හොති පරිපුණ්‌ණසඞ්‌කප්‌පො – ‘ලාභා වත මෙ, පරිසුද්‌ධං වත මෙ’ති. එවමෙවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො පච්‌චවෙක්‌ඛණා බහුකාරා 3 හොති කුසලෙසු ධම්‌මෙසු – ‘අභිජ්‌ඣාලු නු ඛො බහුලං විහරාමි, අනභිජ්‌ඣාලු නු ඛො බහුලං විහරාමි, බ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො නු ඛො බහුලං විහරාමි, අබ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො නු ඛො බහුලං විහරාමි, ථිනමිද්‌ධපරියුට්‌ඨිතො නු ඛො බහුලං විහරාමි, විගතථිනමිද්‌ධො නු ඛො බහුලං විහරාමි , උද්‌ධතො නු ඛො බහුලං විහරාමි, අනුද්‌ධතො නු ඛො බහුලං විහරාමි, විචිකිච්‌ඡො නු ඛො බහුලං විහරාමි, තිණ්‌ණවිචිකිච්‌ඡො නු ඛො බහුලං විහරාමි, කොධනො නු ඛො බහුලං විහරාමි, අක්‌කොධනො නු ඛො බහුලං විහරාමි, සංකිලිට්‌ඨචිත්‌තො නු ඛො බහුලං විහරාමි, අසංකිලිට්‌ඨචිත්‌තො නු ඛො බහුලං විහරාමි , සාරද්‌ධකායො නු ඛො බහුලං විහරාමි, අසාරද්‌ධකායො නු ඛො බහුලං විහරාමි, කුසීතො නු ඛො බහුලං විහරාමි, ආරද්‌ධවීරියො නු ඛො බහුලං විහරාමි, අසමාහිතො නු ඛො බහුලං විහරාමි, සමාහිතො නු ඛො බහුලං විහරාමී’ති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sacittapariyāyakusalo hoti? Seyyathāpi, bhikkhave, itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno sace tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā, tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamati. No ce tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā, tenevattamano hoti paripuṇṇasaṅkappo – ‘lābhā vata me, parisuddhaṃ vata me’ti. Evamevaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno paccavekkhaṇā bahukārā 4 hoti kusalesu dhammesu – ‘abhijjhālu nu kho bahulaṃ viharāmi, anabhijjhālu nu kho bahulaṃ viharāmi, byāpannacitto nu kho bahulaṃ viharāmi, abyāpannacitto nu kho bahulaṃ viharāmi, thinamiddhapariyuṭṭhito nu kho bahulaṃ viharāmi, vigatathinamiddho nu kho bahulaṃ viharāmi , uddhato nu kho bahulaṃ viharāmi, anuddhato nu kho bahulaṃ viharāmi, vicikiccho nu kho bahulaṃ viharāmi, tiṇṇavicikiccho nu kho bahulaṃ viharāmi, kodhano nu kho bahulaṃ viharāmi, akkodhano nu kho bahulaṃ viharāmi, saṃkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṃ viharāmi, asaṃkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṃ viharāmi , sāraddhakāyo nu kho bahulaṃ viharāmi, asāraddhakāyo nu kho bahulaṃ viharāmi, kusīto nu kho bahulaṃ viharāmi, āraddhavīriyo nu kho bahulaṃ viharāmi, asamāhito nu kho bahulaṃ viharāmi, samāhito nu kho bahulaṃ viharāmī’ti.
‘‘සචෙ , භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු පච්‌චවෙක්‌ඛමානො එවං ජානාති – ‘අභිජ්‌ඣාලු බහුලං විහරාමි, බ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො බහුලං විහරාමි, ථිනමිද්‌ධපරියුට්‌ඨිතො බහුලං විහරාමි, උද්‌ධතො බහුලං විහරාමි, විචිකිච්‌ඡො බහුලං විහරාමි, කොධනො බහුලං විහරාමි, සංකිලිට්‌ඨචිත්‌තො බහුලං විහරාමි, සාරද්‌ධකායො බහුලං විහරාමි, කුසීතො බහුලං විහරාමි, අසමාහිතො බහුලං විහරාමී’ති, තෙන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනා තෙසංයෙව පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය අධිමත්‌තො ඡන්‌දො ච වායාමො ච උස්‌සාහො ච උස්‌සොළ්‌හී ච අප්‌පටිවානී ච සති ච සම්‌පජඤ්‌ඤඤ්‌ච කරණීයං. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, ආදිත්‌තචෙලො වා ආදිත්‌තසීසො වා. තස්‌සෙව චෙලස්‌ස වා සීසස්‌ස වා නිබ්‌බාපනාය අධිමත්‌තං ඡන්‌දඤ්‌ච වායාමඤ්‌ච උස්‌සාහඤ්‌ච උස්‌සොළ්‌හිඤ්‌ච අප්‌පටිවානිඤ්‌ච සතිඤ්‌ච සම්‌පජඤ්‌ඤඤ්‌ච කරෙය්‍ය. එවමෙවං ඛො තෙන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනා තෙසංයෙව පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය අධිමත්‌තො ඡන්‌දො ච වායාමො ච උස්‌සාහො ච උස්‌සොළ්‌හී ච අප්‌පටිවානී ච සති ච සම්‌පජඤ්‌ඤඤ්‌ච කරණීයං.
‘‘Sace , bhikkhave, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘abhijjhālu bahulaṃ viharāmi, byāpannacitto bahulaṃ viharāmi, thinamiddhapariyuṭṭhito bahulaṃ viharāmi, uddhato bahulaṃ viharāmi, vicikiccho bahulaṃ viharāmi, kodhano bahulaṃ viharāmi, saṃkiliṭṭhacitto bahulaṃ viharāmi, sāraddhakāyo bahulaṃ viharāmi, kusīto bahulaṃ viharāmi, asamāhito bahulaṃ viharāmī’ti, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ. Seyyathāpi, bhikkhave, ādittacelo vā ādittasīso vā. Tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṃ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya. Evamevaṃ kho tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ.
‘‘සචෙ පන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු පච්‌චවෙක්‌ඛමානො එවං ජානාති – ‘අනභිජ්‌ඣාලු බහුලං විහරාමි, අබ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො බහුලං විහරාමි, විගතථිනමිද්‌ධො බහුලං විහරාමි, අනුද්‌ධතො බහුලං විහරාමි, තිණ්‌ණවිචිකිච්‌ඡො බහුලං විහරාමි, අක්‌කොධනො බහුලං විහරාමි, අසංකිලිට්‌ඨචිත්‌තො බහුලං විහරාමි, අසාරද්‌ධකායො බහුලං විහරාමි, ආරද්‌ධවීරියො බහුලං විහරාමි, සමාහිතො බහුලං විහරාමී’ති, තෙන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනා තෙසුයෙව කුසලෙසු ධම්‌මෙසු පතිට්‌ඨාය උත්‌තරි ආසවානං ඛයාය යොගො කරණීයො’’ති. පඨමං.
‘‘Sace pana, bhikkhave, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘anabhijjhālu bahulaṃ viharāmi, abyāpannacitto bahulaṃ viharāmi, vigatathinamiddho bahulaṃ viharāmi, anuddhato bahulaṃ viharāmi, tiṇṇavicikiccho bahulaṃ viharāmi, akkodhano bahulaṃ viharāmi, asaṃkiliṭṭhacitto bahulaṃ viharāmi, asāraddhakāyo bahulaṃ viharāmi, āraddhavīriyo bahulaṃ viharāmi, samāhito bahulaṃ viharāmī’ti, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesuyeva kusalesu dhammesu patiṭṭhāya uttari āsavānaṃ khayāya yogo karaṇīyo’’ti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 1-4. සචිත්‌තසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා • 1-4. Sacittasuttādivaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 1-10. සචිත්‌තසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා • 1-10. Sacittasuttādivaṇṇanā
