| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੭. ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਧਾਨਪਞ੍ਹੋ
7. Saddhammantaradhānapañho
੭. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ ਭਗવਤਾ ‘ਪਞ੍ਚੇવ ਦਾਨਿ, ਆਨਨ੍ਦ, વਸ੍ਸਸਤਾਨਿ 1 ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਠਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਪੁਨ ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮਯੇ ਸੁਭਦ੍ਦੇਨ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੇਨ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਭਗવਤਾ ਭਣਿਤਂ ‘ਇਮੇ ਚ, ਸੁਭਦ੍ਦ 2, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾ’ਤਿ, ਅਸੇਸવਚਨਮੇਤਂ, ਨਿਸ੍ਸੇਸવਚਨਮੇਤਂ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯવਚਨਮੇਤਂ। ਯਦਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਤਥਾਗਤੇਨ ਭਣਿਤਂ ‘ਪਞ੍ਚੇવ ਦਾਨਿ, ਆਨਨ੍ਦ, વਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਠਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ, ਤੇਨ ਹਿ ‘ਅਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਯਂ વਚਨਂ, ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਯਦਿ ਤਥਾਗਤੇਨ ਭਣਿਤਂ ‘ਅਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾ’ਤਿ, ਤੇਨ ਹਿ ‘ਪਞ੍ਚੇવ ਦਾਨਿ, ਆਨਨ੍ਦ, વਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਠਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਤਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਉਭਤੋ ਕੋਟਿਕੋ ਪਞ੍ਹੋ ਗਹਨਤੋਪਿ ਗਹਨਤਰੋ ਬਲવਤੋਪਿ ਬਲવਤਰੋ ਗਣ੍ਠਿਤੋਪਿ ਗਣ੍ਠਿਤਰੋ, ਸੋ ਤવਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਤੇ ਞਾਣਬਲવਿਪ੍ਫਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਹਿ ਮਕਰੋ વਿਯ ਸਾਗਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗਤੋ’’ਤਿ।
7. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘pañceva dāni, ānanda, vassasatāni 3 saddhammo ṭhassatī’ti. Puna ca parinibbānasamaye subhaddena paribbājakena pañhaṃ puṭṭhena bhagavatā bhaṇitaṃ ‘ime ca, subhadda 4, bhikkhū sammā vihareyyuṃ, asuñño loko arahantehi assā’ti, asesavacanametaṃ, nissesavacanametaṃ, nippariyāyavacanametaṃ. Yadi, bhante nāgasena, tathāgatena bhaṇitaṃ ‘pañceva dāni, ānanda, vassasatāni saddhammo ṭhassatī’ti, tena hi ‘asuñño loko arahantehi assā’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi tathāgatena bhaṇitaṃ ‘asuñño loko arahantehi assā’ti, tena hi ‘pañceva dāni, ānanda, vassasatāni saddhammo ṭhassatī’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho gahanatopi gahanataro balavatopi balavataro gaṇṭhitopi gaṇṭhitaro, so tavānuppatto, tattha te ñāṇabalavipphāraṃ dassehi makaro viya sāgarabbhantaragato’’ti.
‘‘ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ ‘ਪਞ੍ਚੇવ ਦਾਨਿ, ਆਨਨ੍ਦ, વਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਠਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮਯੇ ਚ ਸੁਭਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਭਣਿਤਂ ‘ਇਮੇ ਚ, ਸੁਭਦ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾ’ਤਿ। ਤਞ੍ਚ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਨਾਨਤ੍ਥਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਨਾਨਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਞ੍ਚ, ਅਯਂ ਸਾਸਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਅਯਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਪਰਿਦੀਪਨਾਤਿ ਦੂਰਂ વਿવਜ੍ਜਿਤਾ ਤੇ ਉਭੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ। ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨਭਂ ਪਥવਿਤੋ ਦੂਰਂ વਿવਜ੍ਜਿਤਂ , ਨਿਰਯਂ ਸਗ੍ਗਤੋ ਦੂਰਂ વਿવਜ੍ਜਿਤਂ, ਕੁਸਲਂ ਅਕੁਸਲਤੋ ਦੂਰਂ વਿવਜ੍ਜਿਤਂ, ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਦੂਰਂ વਿવਜ੍ਜਿਤਂ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤੇ ਉਭੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਦੂਰਂ વਿવਜ੍ਜਿਤਾ।
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘pañceva dāni, ānanda, vassasatāni saddhammo ṭhassatī’ti. Parinibbānasamaye ca subhaddassa paribbājakassa bhaṇitaṃ ‘ime ca, subhadda, bhikkhū sammā vihareyyuṃ, asuñño loko arahantehi assā’ti. Tañca pana, mahārāja, bhagavato vacanaṃ nānatthañceva hoti nānābyañjanañca, ayaṃ sāsanaparicchedo, ayaṃ paṭipatti paridīpanāti dūraṃ vivajjitā te ubho aññamaññaṃ. Yathā, mahārāja, nabhaṃ pathavito dūraṃ vivajjitaṃ , nirayaṃ saggato dūraṃ vivajjitaṃ, kusalaṃ akusalato dūraṃ vivajjitaṃ, sukhaṃ dukkhato dūraṃ vivajjitaṃ. Evameva kho, mahārāja, te ubho aññamaññaṃ dūraṃ vivajjitā.
‘‘ਅਪਿ ਚ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਾ ਤੇ ਪੁਚ੍ਛਾ ਮੋਘਾ ਅਸ੍ਸ 5, ਰਸਤੋ ਤੇ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਥਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ‘ਪਞ੍ਚੇવ ਦਾਨਿ, ਆਨਨ੍ਦ, વਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਠਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਯਂ ਭਗવਾ ਆਹ, ਤਂ ਖਯਂ ਪਰਿਦੀਪਯਨ੍ਤੋ ਸੇਸਕਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿ, વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯੁਂ। ਪਞ੍ਚੇવ ਦਾਨਿ, ਆਨਨ੍ਦ, વਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਠਸ੍ਸਤੀਤਿ। ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਾ ਏવਂ વਦਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਂ વਾ વਦੇਤਿ ਅਭਿਸਮਯਂ વਾ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਨਟ੍ਠਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪਰਿਕਿਤ੍ਤਯਨ੍ਤੋ ਸੇਸਕਂ ਪਰਿਦੀਪਯਨ੍ਤੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿ। ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਨਟ੍ਠਾਯਿਕੋ ਸਬ੍ਬਸੇਸਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਜਨਸ੍ਸ ਪਰਿਦੀਪੇਯ੍ਯ ‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਮੇ ਭਣ੍ਡਂ ਨਟ੍ਠਂ, ਇਦਂ ਸੇਸਕ’ਨ੍ਤਿ । ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਾ ਨਟ੍ਠਂ ਪਰਿਦੀਪਯਨ੍ਤੋ ਸੇਸਕਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਕਥੇਸਿ ‘ਪਞ੍ਚੇવ ਦਾਨਿ, ਆਨਨ੍ਦ, વਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਠਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਯਂ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ ਭਣਿਤਂ ‘ਪਞ੍ਚੇવ ਦਾਨਿ, ਆਨਨ੍ਦ, વਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਠਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ, ਸਾਸਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਏਸੋ।
‘‘Api ca, mahārāja, mā te pucchā moghā assa 6, rasato te saṃsanditvā kathayissāmi ‘pañceva dāni, ānanda, vassasatāni saddhammo ṭhassatī’ti yaṃ bhagavā āha, taṃ khayaṃ paridīpayanto sesakaṃ paricchindi, vassasahassaṃ, ānanda, saddhammo tiṭṭheyya, sace bhikkhuniyo na pabbājeyyuṃ. Pañceva dāni, ānanda, vassasatāni saddhammo ṭhassatīti. Api nu kho, mahārāja, bhagavā evaṃ vadanto saddhammassa antaradhānaṃ vā vadeti abhisamayaṃ vā paṭikkosatī’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Naṭṭhaṃ, mahārāja, parikittayanto sesakaṃ paridīpayanto paricchindi. Yathā, mahārāja, puriso naṭṭhāyiko sabbasesakaṃ gahetvā janassa paridīpeyya ‘ettakaṃ me bhaṇḍaṃ naṭṭhaṃ, idaṃ sesaka’nti . Evameva kho, mahārāja, bhagavā naṭṭhaṃ paridīpayanto sesakaṃ devamanussānaṃ kathesi ‘pañceva dāni, ānanda, vassasatāni saddhammo ṭhassatī’ti. Yaṃ pana, mahārāja, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘pañceva dāni, ānanda, vassasatāni saddhammo ṭhassatī’ti, sāsanaparicchedo eso.
‘‘ਯਂ ਪਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮਯੇ ਸੁਭਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਸਮਣੇ ਪਰਿਕਿਤ੍ਤਯਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘ਇਮੇ ਚ, ਸੁਭਦ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾ’ਤਿ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਰਿਦੀਪਨਾ ਏਸਾ, ਤ੍વਂ ਪਨ ਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਞ੍ਚ ਪਰਿਦੀਪਨਞ੍ਚ ਏਕਰਸਂ ਕਰੋਸਿ। ਯਦਿ ਪਨ ਤੇ ਛਨ੍ਦੋ, ਏਕਰਸਂ ਕਤ੍વਾ ਕਥਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਸੁਣੋਹਿ ਮਨਸਿਕਰੋਹਿ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਾਨਸੋ 7।
‘‘Yaṃ pana parinibbānasamaye subhaddassa paribbājakassa samaṇe parikittayanto āha ‘ime ca, subhadda, bhikkhū sammā vihareyyuṃ, asuñño loko arahantehi assā’ti, paṭipattiparidīpanā esā, tvaṃ pana taṃ paricchedañca paridīpanañca ekarasaṃ karosi. Yadi pana te chando, ekarasaṃ katvā kathayissāmi, sādhukaṃ suṇohi manasikarohi avikkhittamānaso 8.
‘‘ਇਧ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਲ਼ਾਕੋ ਭવੇਯ੍ਯ ਨવਸਲਿਲਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣੋ ਸਮ੍ਮੁਖਮੁਤ੍ਤਰਿਯਮਾਨੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਪਰਿવਟੁਮਕਤੋ, ਅਪਰਿਯਾਦਿਣ੍ਣੇ ਯੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਲ਼ਾਕੇ ਉਦਕੂਪਰਿ ਮਹਾਮੇਘੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਅਭਿવਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਲ਼ਾਕੇ ਉਦਕਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ? ‘‘ਮੇਘਸ੍ਸ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਤਾਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਜਿਨਸਾਸਨવਰਸਦ੍ਧਮ੍ਮਤਲ਼ਾਕੋ ਆਚਾਰਸੀਲਗੁਣવਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿવਿਮਲਨવਸਲਿਲਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣੋ ਉਤ੍ਤਰਿਯਮਾਨੋ ਭવਗ੍ਗਮਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ। ਯਦਿ ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾ ਆਚਾਰਸੀਲਗੁਣવਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਮੇਘવਸ੍ਸਂ ਅਪਰਾਪਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਾਪੇਯ੍ਯੁਂ ਅਭਿવਸ੍ਸਾਪੇਯ੍ਯੁਂ। ਏવਮਿਦਂ ਜਿਨਸਾਸਨવਰਸਦ੍ਧਮ੍ਮਤਲ਼ਾਕੋ ਚਿਰਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਲੋਕੋ ਅਸੁਞ੍ਞੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਭਗવਤਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ ‘ਇਮੇ ਚ, ਸੁਭਦ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾ’ਤਿ।
‘‘Idha, mahārāja, taḷāko bhaveyya navasalilasampuṇṇo sammukhamuttariyamāno paricchinno parivaṭumakato, apariyādiṇṇe yeva tasmiṃ taḷāke udakūpari mahāmegho aparāparaṃ anuppabandho abhivasseyya, api nu kho, mahārāja, tasmiṃ taḷāke udakaṃ parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyyā’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Kena kāraṇena mahārājā’’ti? ‘‘Meghassa, bhante, anuppabandhatāyā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, jinasāsanavarasaddhammataḷāko ācārasīlaguṇavattapaṭipattivimalanavasalilasampuṇṇo uttariyamāno bhavaggamabhibhavitvā ṭhito. Yadi tattha buddhaputtā ācārasīlaguṇavattapaṭipattimeghavassaṃ aparāparaṃ anuppabandhāpeyyuṃ abhivassāpeyyuṃ. Evamidaṃ jinasāsanavarasaddhammataḷāko ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya, arahantehi loko asuñño bhaveyya, imamatthaṃ bhagavatā sandhāya bhāsitaṃ ‘ime ca, subhadda, bhikkhū sammā vihareyyuṃ, asuñño loko arahantehi assā’ti.
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਹਤਿ ਮਹਾਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਜਲਮਾਨੇ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸੁਕ੍ਖਤਿਣਕਟ੍ਠਗੋਮਯਾਨਿ ਉਪਸਂਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ? ‘‘ਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਸੋ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਜਲੇਯ੍ਯ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਭਾਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਯਾ 9 ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਜਿਨਸਾਸਨવਰਮ੍ਪਿ ਆਚਾਰਸੀਲਗੁਣવਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਜਲਤਿ ਪਭਾਸਤਿ। ਯਦਿ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਦੁਤ੍ਤਰਿਂ ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਸਤਤਮਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਪਦਹੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੀਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਛਨ੍ਦਜਾਤਾ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯੁਂ, ਚਾਰਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸੀਲਂ ਸਮਤ੍ਤਂ ਪਰਿਪੂਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਏવਮਿਦਂ ਜਿਨਸਾਸਨવਰਂ ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਚਿਰਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਅਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਭਗવਤਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ ‘ਇਮੇ ਚ, ਸੁਭਦ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾ’ਤਿ।
‘‘Idha pana, mahārāja, mahati mahāaggikkhandhe jalamāne aparāparaṃ sukkhatiṇakaṭṭhagomayāni upasaṃhareyyuṃ, api nu kho so, mahārāja, aggikkhandho nibbāyeyyā’’ti ? ‘‘Na hi, bhante, bhiyyo bhiyyo so aggikkhandho jaleyya, bhiyyo bhiyyo pabhāseyyā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, dasasahassiyā 10 lokadhātuyā jinasāsanavarampi ācārasīlaguṇavattapaṭipattiyā jalati pabhāsati. Yadi pana, mahārāja, taduttariṃ buddhaputtā pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgatā satatamappamattā padaheyyuṃ, tīsu sikkhāsu chandajātā sikkheyyuṃ, cārittañca sīlaṃ samattaṃ paripūreyyuṃ, evamidaṃ jinasāsanavaraṃ bhiyyo bhiyyo ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya, asuñño loko arahantehi assāti imamatthaṃ bhagavatā sandhāya bhāsitaṃ ‘ime ca, subhadda, bhikkhū sammā vihareyyuṃ, asuñño loko arahantehi assā’ti.
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਿਨਿਦ੍ਧਸਮਸੁਮਜ੍ਜਿਤਸਪ੍ਪਭਾਸવਿਮਲਾਦਾਸਂ 11 ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਗੇਰੁਕਚੁਣ੍ਣੇਨ ਅਪਰਾਪਰਂ ਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਦਾਸੇ ਮਲਕਦ੍ਦਮਰਜੋਜਲ੍ਲਂ ਜਾਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ વਿਮਲਤਰਂ ਯੇવ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਜਿਨਸਾਸਨવਰਂ ਪਕਤਿਨਿਮ੍ਮਲਂ ਬ੍ਯਪਗਤਕਿਲੇਸਮਲਰਜੋਜਲ੍ਲਂ, ਯਦਿ ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾ ਆਚਾਰਸੀਲਗੁਣવਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਲ੍ਲੇਖਧੁਤਗੁਣੇਨ ਜਿਨਸਾਸਨવਰਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਯ੍ਯੁਂ 12, ਏવਮਿਦਂ ਜਿਨਸਾਸਨવਰਂ ਚਿਰਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਅਸੁਞ੍ਞੋ ਚ ਲੋਕੋ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਭਗવਤਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ ‘ਇਮੇ ਚ, ਸੁਭਦ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾ’ਤਿ। ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਮੂਲਕਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਹਿਤਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Idha pana, mahārāja, siniddhasamasumajjitasappabhāsavimalādāsaṃ 13 saṇhasukhumagerukacuṇṇena aparāparaṃ majjeyyuṃ, api nu kho, mahārāja, tasmiṃ ādāse malakaddamarajojallaṃ jāyeyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, aññadatthu vimalataraṃ yeva bhaveyyā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, jinasāsanavaraṃ pakatinimmalaṃ byapagatakilesamalarajojallaṃ, yadi taṃ buddhaputtā ācārasīlaguṇavattapaṭipattisallekhadhutaguṇena jinasāsanavaraṃ sallakkheyyuṃ 14, evamidaṃ jinasāsanavaraṃ ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya, asuñño ca loko arahantehi assāti imamatthaṃ bhagavatā sandhāya bhāsitaṃ ‘ime ca, subhadda, bhikkhū sammā vihareyyuṃ, asuñño loko arahantehi assā’ti. Paṭipattimūlakaṃ, mahārāja, satthusāsanaṃ paṭipattikāraṇaṃ paṭipattiyā anantarahitāya tiṭṭhatī’’ti.
‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਧਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਯਂ વਦੇਸਿ, ਕਤਮਂ ਤਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਤੀਣਿਮਾਨਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਾਸਨਨ੍ਤਰਧਾਨਾਨਿ। ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ? ਅਧਿਗਮਨ੍ਤਰਧਾਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਨ੍ਤਰਧਾਨਂ ਲਿਙ੍ਗਨ੍ਤਰਧਾਨਂ , ਅਧਿਗਮੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾਯ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਲਿਙ੍ਗਂਯੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਲਿਙ੍ਗੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੇ ਪવੇਣੁਪਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤੀਣਿ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਾਨੀ’’ਤਿ।
‘‘Bhante nāgasena, ‘saddhammantaradhāna’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ saddhammantaradhāna’’nti? ‘‘Tīṇimāni, mahārāja, sāsanantaradhānāni. Katamāni tīṇi? Adhigamantaradhānaṃ paṭipattantaradhānaṃ liṅgantaradhānaṃ , adhigame, mahārāja, antarahite suppaṭipannassāpi dhammābhisamayo na hoti, paṭipattiyā antarahitāya sikkhāpadapaññatti antaradhāyati, liṅgaṃyeva tiṭṭhati, liṅge antarahite paveṇupacchedo hoti, imāni kho, mahārāja, tīṇi antaradhānānī’’ti.
‘‘ਸੁવਿਞ੍ਞਾਪਿਤੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਪਞ੍ਹੋ, ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਤੋ, ਗਣ੍ਠਿ ਭਿਨ੍ਨੋ, ਨਟ੍ਠਾ ਪਰવਾਦਾ ਭਗ੍ਗਾ ਨਿਪ੍ਪਭਾ ਕਤਾ, ਤ੍વਂ ਗਣਿવਰવਸਭਮਾਸਜ੍ਜਾਤਿ।
‘‘Suviññāpito, bhante nāgasena, pañho, gambhīro uttānīkato, gaṇṭhi bhinno, naṭṭhā paravādā bhaggā nippabhā katā, tvaṃ gaṇivaravasabhamāsajjāti.
ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਧਾਨਪਞ੍ਹੋ ਸਤ੍ਤਮੋ।
Saddhammantaradhānapañho sattamo.
Footnotes:
