| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
១៣. សទ្ធម្មប្បតិរូបកសុត្តវណ្ណនា
13. Saddhammappatirūpakasuttavaṇṇanā
១៥៦. អាជានាតិ ហេដ្ឋិមមគ្គេហិ ញាតមរិយាទំ អនតិក្កមិត្វាវ ជានាតិ បដិវិជ្ឈតីតិ អញ្ញា, អគ្គមគ្គបញ្ញា។ អញ្ញស្ស អយន្តិ អញ្ញា, អរហត្តផលំ។ តេនាហ ‘‘អរហត្តេ’’តិ។
156. Ājānāti heṭṭhimamaggehi ñātamariyādaṃ anatikkamitvāva jānāti paṭivijjhatīti aññā, aggamaggapaññā. Aññassa ayanti aññā, arahattaphalaṃ. Tenāha ‘‘arahatte’’ti.
ឱភាសេតិ ឱភាសនិមិត្តំ។ ‘‘ចិត្តំ វិកម្បតី’’តិ បទទ្វយំ អានេត្វា សម្ពន្ធោ។ ឱភាសេតិ វិសយភូតេ។ ឧបក្កិលេសេហិ ចិត្តំ វិកម្បតីតិ យោជនា។ តេនាហ ‘‘យេហិ ចិត្តំ បវេធតី’’តិ។ សេសេសុបិ ឯសេវ នយោ។
Obhāseti obhāsanimittaṃ. ‘‘Cittaṃ vikampatī’’ti padadvayaṃ ānetvā sambandho. Obhāseti visayabhūte. Upakkilesehi cittaṃ vikampatīti yojanā. Tenāha ‘‘yehi cittaṃ pavedhatī’’ti. Sesesupi eseva nayo.
ឧបដ្ឋានេតិ សតិយំ។ ឧបេក្ខាយ ចាតិ វិបស្សនុបេក្ខាយ ច។ ឯត្ថ ច វិបស្សនាចិត្តសមុដ្ឋានសន្តានវិនិមុត្តំ បភាសនំ រូបាយតនំ ឱភាសោ។ ញាណាទយោ វិបស្សនាចិត្តសម្បយុត្តាវ។ សកសកកិច្ចេ សវិសេសោ ហុត្វា បវត្តោ អធិមោក្ខោ សទ្ធាធិមោក្ខោ។ ឧបដ្ឋានំ សតិ។ ឧបេក្ខាតិ អាវជ្ជនុបេក្ខា។ សា ហិ អាវជ្ជនចិត្តសម្បយុត្តា ចេតនា។ អាវជ្ជនអជ្ឈុបេក្ខនវសេន បវត្តិយា ឥធ ‘‘អាវជ្ជនុបេក្ខា’’តិ វុច្ចតិ។ បុន ឧបេក្ខាយាតិ វិបស្សនុបេក្ខាវ អនេន សមជ្ឈត្តតាយ ឯវំ វុត្តា។ និកន្តិ នាម វិបស្សនាយ និកាមនា អបេក្ខា។ សុខុមតរកិលេសោ វា សិយា ទុវិញ្ញេយ្យោ។
Upaṭṭhāneti satiyaṃ. Upekkhāya cāti vipassanupekkhāya ca. Ettha ca vipassanācittasamuṭṭhānasantānavinimuttaṃ pabhāsanaṃ rūpāyatanaṃ obhāso. Ñāṇādayo vipassanācittasampayuttāva. Sakasakakicce saviseso hutvā pavatto adhimokkho saddhādhimokkho. Upaṭṭhānaṃ sati. Upekkhāti āvajjanupekkhā. Sā hi āvajjanacittasampayuttā cetanā. Āvajjanaajjhupekkhanavasena pavattiyā idha ‘‘āvajjanupekkhā’’ti vuccati. Puna upekkhāyāti vipassanupekkhāva anena samajjhattatāya evaṃ vuttā. Nikanti nāma vipassanāya nikāmanā apekkhā. Sukhumatarakileso vā siyā duviññeyyo.
ឥមានិ ទស ឋានានីតិ ឥមានិ ឱភាសាទីនិ ឧបក្កិលេសុប្បត្តិយា ឋានានិ ឧបក្កិលេសវត្ថូនិ។ បញ្ញា យស្ស បរិចិតាតិ យស្ស បញ្ញា បរិចិតវតី យាថាវតោ ជានាតិ។ ‘‘ឥមានិ និស្សាយ អទ្ធា មគ្គប្បត្តោ ផលប្បត្តោ អហ’’ន្តិ បវត្តអធិមានោ ធម្មុទ្ធច្ចំ ធម្មូបនិស្សយោ វិក្ខេបោ។ តត្ថ កុសលោ ហិ តំ យាថាវតោ ជានន្តោ ន ច តត្ថ សម្មោហំ គច្ឆតិ។
Imāni dasa ṭhānānīti imāni obhāsādīni upakkilesuppattiyā ṭhānāni upakkilesavatthūni. Paññā yassa paricitāti yassa paññā paricitavatī yāthāvato jānāti. ‘‘Imāni nissāya addhā maggappatto phalappatto aha’’nti pavattaadhimāno dhammuddhaccaṃ dhammūpanissayo vikkhepo. Tattha kusalo hi taṃ yāthāvato jānanto na ca tattha sammohaṃ gacchati.
អធិគមសទ្ធម្មប្បតិរូបកំ នាម អនធិគតេ អធិគតមានិភាវាវហត្តា។ យទគ្គេន វិបស្សនាញាណស្ស ឧបក្កិលេសោ, តទគ្គេន បដិបត្តិសទ្ធម្មប្បតិរូបកោតិបិ សក្កា វិញ្ញាតុំ។ ធាតុកថាតិ មហាធាតុកថំ វទតិ។ វេទល្លបិដកន្តិ វេតុល្លបិដកំ។ តំ នាគភវនតោ អានីតន្តិ វទន្តិ។ វាទភាសិតន្តិ អបរេ។ អពុទ្ធវចនំ ពុទ្ធវចនេន វិរុជ្ឈនតោ។ ន ហិ សម្ពុទ្ធោ បុព្ពាបរវិរុទ្ធំ វទតិ។ តត្ថ សល្លំ ឧបដ្ឋបេន្តិ កិលេសវិនយំ ន សន្ទិស្សតិ, អញ្ញទត្ថុ កិលេសុប្បត្តិយា បច្ចយោ ហោតីតិ។
Adhigamasaddhammappatirūpakaṃnāma anadhigate adhigatamānibhāvāvahattā. Yadaggena vipassanāñāṇassa upakkileso, tadaggena paṭipattisaddhammappatirūpakotipi sakkā viññātuṃ. Dhātukathāti mahādhātukathaṃ vadati. Vedallapiṭakanti vetullapiṭakaṃ. Taṃ nāgabhavanato ānītanti vadanti. Vādabhāsitanti apare. Abuddhavacanaṃ buddhavacanena virujjhanato. Na hi sambuddho pubbāparaviruddhaṃ vadati. Tattha sallaṃ upaṭṭhapenti kilesavinayaṃ na sandissati, aññadatthu kilesuppattiyā paccayo hotīti.
អវិក្កយមានន្តិ វិក្កយំ អគច្ឆន្តំ។ តន្តិ សុវណ្ណភណ្ឌំ។
Avikkayamānanti vikkayaṃ agacchantaṃ. Tanti suvaṇṇabhaṇḍaṃ.
ន សក្ខិំសុ ញាណស្ស អវិសទភាវតោ។ ឯស នយោ ឥតោ បរេសុបិ។
Na sakkhiṃsu ñāṇassa avisadabhāvato. Esa nayo ito paresupi.
ឥទានិ ‘‘ភិក្ខូ បដិសម្ភិទាប្បត្តា អហេសុ’’ន្តិអាទិនា វុត្តមេវ អត្ថំ ការណតោ វិភាវេតុំ បុន ‘‘បឋមពោធិយំ ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ បដិបត្តិំ បូរយិំសូតិ អតីតេ កទា តេ បដិសម្ភិទាវហំ បដិបត្តិំ បូរយិំសុ? បឋមពោធិកាលិកា ភិក្ខូ។ ន ហិ អត្តសម្មាបណិធិយា បុព្ពេកតបុញ្ញតាយ ច វិនា តាទិសំ ភវតិ។ ឯស នយោ ឥតោ បរេសុបិ។ តទា បដិបត្តិសទ្ធម្មោ អន្តរហិតោ នាម ភវិស្សតីតិ ឯតេន អរិយមគ្គេន អាសន្នា ឯវ បុព្ពភាគបដិបទា បដិបត្តិសទ្ធម្មោតិ ទស្សេតិ។
Idāni ‘‘bhikkhū paṭisambhidāppattā ahesu’’ntiādinā vuttameva atthaṃ kāraṇato vibhāvetuṃ puna ‘‘paṭhamabodhiyaṃ hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha paṭipattiṃ pūrayiṃsūti atīte kadā te paṭisambhidāvahaṃ paṭipattiṃ pūrayiṃsu? Paṭhamabodhikālikā bhikkhū. Na hi attasammāpaṇidhiyā pubbekatapuññatāya ca vinā tādisaṃ bhavati. Esa nayo ito paresupi. Tadā paṭipattisaddhammo antarahito nāma bhavissatīti etena ariyamaggena āsannā eva pubbabhāgapaṭipadā paṭipattisaddhammoti dasseti.
ទ្វីសូតិ សុត្តាភិធម្មបិដកេសុ អន្តរហិតេសុបិ។ អនន្តរហិតមេវ អធិសីលសិក្ខាយំ ឋិតស្ស ឥតរសិក្ខាទ្វយសមុដ្ឋាបិតតោ។ កិំ ការណាតិ កេន ការណេន, អញ្ញស្មិំ ធម្មេ អន្តរហិតេ អញ្ញតរស្ស ធម្មស្ស អនន្តរធានំ វុច្ចតីតិ អធិប្បាយោ។ បដិបត្តិយា បច្ចយោ ហោតិ អនវសេសតោ បដិបត្តិក្កមស្ស បរិទីបនតោ។ បដិបត្តិ អធិគមស្ស បច្ចយោ វិសេសលក្ខណបដិវេធភាវតោ។ បរិយត្តិយេវ បមាណំ សាសនស្ស ឋិតិយាតិ អធិប្បាយោ។
Dvīsūti suttābhidhammapiṭakesu antarahitesupi. Anantarahitameva adhisīlasikkhāyaṃ ṭhitassa itarasikkhādvayasamuṭṭhāpitato. Kiṃ kāraṇāti kena kāraṇena, aññasmiṃ dhamme antarahite aññatarassa dhammassa anantaradhānaṃ vuccatīti adhippāyo. Paṭipattiyā paccayo hoti anavasesato paṭipattikkamassa paridīpanato. Paṭipatti adhigamassa paccayo visesalakkhaṇapaṭivedhabhāvato. Pariyattiyeva pamāṇaṃ sāsanassa ṭhitiyāti adhippāyo.
ននុ ច សាសនំ ឱសក្កិតំ បរិយត្តិយា វត្តមានាយាតិ អធិប្បាយោ។ អនារាធកភិក្ខូតិ សីលមត្តស្សបិ ន អារាធកោ ទុស្សីលោ។ ឥមស្មិន្តិ ឥមស្មិំ បាតិមោក្ខេ។ វត្តន្តាតិ ‘‘សីលំ អកោបេត្វា ឋិតា អត្ថី’’តិ បុច្ឆិ។
Nanu ca sāsanaṃ osakkitaṃ pariyattiyā vattamānāyāti adhippāyo. Anārādhakabhikkhūti sīlamattassapi na ārādhako dussīlo. Imasminti imasmiṃ pātimokkhe. Vattantāti ‘‘sīlaṃ akopetvā ṭhitā atthī’’ti pucchi.
ឯតេសូតិ ឯវំ មហន្តេសុ សកលំ លោកំ អជ្ឈោត្ថរិតុំ សមត្ថេសុ ចតូសុ មហាភូតេសុ។ តស្មាតិ យស្មា អញ្ញេន កេនចិ អតិមហន្តេនបិ សទ្ធម្មោ ន អន្តរធាយតិ, សមយន្តរេន បន វត្តព្ពមេវ នត្ថិ, តស្មា។ ឯវមាហាតិ ឥទានិ វុច្ចមានាការំ វទតិ។
Etesūti evaṃ mahantesu sakalaṃ lokaṃ ajjhottharituṃ samatthesu catūsu mahābhūtesu. Tasmāti yasmā aññena kenaci atimahantenapi saddhammo na antaradhāyati, samayantarena pana vattabbameva natthi, tasmā. Evamāhāti idāni vuccamānākāraṃ vadati.
អាទានំ អាទិ, អាទិ ឯវ អាទិកន្តិ អាហ ‘‘អាទិកេនាតិ អាទានេនា’’តិ។ ហេដ្ឋាគមនីយាតិ អធោភាគគមនីយា, អបាយទុក្ខស្ស សំសារទុក្ខស្ស ច និព្ពត្តកាតិ អត្ថោ។ គារវរហិតាតិ គរុការរហិតា។ បតិស្សយនំ នីចភាវេន បតិពទ្ធវុត្តិតា, បតិស្សោ បតិស្សយោតិ អត្ថតោ ឯកំ, សោ ឯតេសំ នត្ថីតិ អាហ ‘‘អប្បតិស្សាតិ អប្បតិស្សយា អនីចវុត្តិកា’’តិ។ សេសំ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។
Ādānaṃ ādi, ādi eva ādikanti āha ‘‘ādikenāti ādānenā’’ti. Heṭṭhāgamanīyāti adhobhāgagamanīyā, apāyadukkhassa saṃsāradukkhassa ca nibbattakāti attho. Gāravarahitāti garukārarahitā. Patissayanaṃ nīcabhāvena patibaddhavuttitā, patisso patissayoti atthato ekaṃ, so etesaṃ natthīti āha ‘‘appatissāti appatissayā anīcavuttikā’’ti. Sesaṃ suviññeyyameva.
សទ្ធម្មប្បតិរូបកសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Saddhammappatirūpakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
សារត្ថប្បកាសិនិយា សំយុត្តនិកាយ-អដ្ឋកថាយ
Sāratthappakāsiniyā saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya
កស្សបសំយុត្តវណ្ណនាយ លីនត្ថប្បកាសនា សមត្តា។
Kassapasaṃyuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១៣. សទ្ធម្មប្បតិរូបកសុត្តំ • 13. Saddhammappatirūpakasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១៣. សទ្ធម្មប្បតិរូបកសុត្តវណ្ណនា • 13. Saddhammappatirūpakasuttavaṇṇanā
