| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੧੩. ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
13. Saddhammappatirūpakasuttavaṇṇanā
੧੫੬. ਆਜਾਨਾਤਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗੇਹਿ ਞਾਤਮਰਿਯਾਦਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾવ ਜਾਨਾਤਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਾ, ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ। ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਾ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤੇ’’ਤਿ।
156. Ājānāti heṭṭhimamaggehi ñātamariyādaṃ anatikkamitvāva jānāti paṭivijjhatīti aññā, aggamaggapaññā. Aññassa ayanti aññā, arahattaphalaṃ. Tenāha ‘‘arahatte’’ti.
ਓਭਾਸੇਤਿ ਓਭਾਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ। ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਕਮ੍ਪਤੀ’’ਤਿ ਪਦਦ੍વਯਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਓਭਾਸੇਤਿ વਿਸਯਭੂਤੇ। ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪવੇਧਤੀ’’ਤਿ। ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Obhāseti obhāsanimittaṃ. ‘‘Cittaṃ vikampatī’’ti padadvayaṃ ānetvā sambandho. Obhāseti visayabhūte. Upakkilesehi cittaṃ vikampatīti yojanā. Tenāha ‘‘yehi cittaṃ pavedhatī’’ti. Sesesupi eseva nayo.
ਉਪਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਸਤਿਯਂ। ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚ। ਏਤ੍ਥ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸਨ੍ਤਾਨવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਭਾਸਨਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਓਭਾਸੋ। ਞਾਣਾਦਯੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾવ। ਸਕਸਕਕਿਚ੍ਚੇ ਸવਿਸੇਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤਿ। ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਆવਜ੍ਜਨੁਪੇਕ੍ਖਾ। ਸਾ ਹਿ ਆવਜ੍ਜਨਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ। ਆવਜ੍ਜਨਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਇਧ ‘‘ਆવਜ੍ਜਨੁਪੇਕ੍ਖਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪੁਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾવ ਅਨੇਨ ਸਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾਯ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਾ। ਨਿਕਨ੍ਤਿ ਨਾਮ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਨਿਕਾਮਨਾ ਅਪੇਕ੍ਖਾ। ਸੁਖੁਮਤਰਕਿਲੇਸੋ વਾ ਸਿਯਾ ਦੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ।
Upaṭṭhāneti satiyaṃ. Upekkhāya cāti vipassanupekkhāya ca. Ettha ca vipassanācittasamuṭṭhānasantānavinimuttaṃ pabhāsanaṃ rūpāyatanaṃ obhāso. Ñāṇādayo vipassanācittasampayuttāva. Sakasakakicce saviseso hutvā pavatto adhimokkho saddhādhimokkho. Upaṭṭhānaṃ sati. Upekkhāti āvajjanupekkhā. Sā hi āvajjanacittasampayuttā cetanā. Āvajjanaajjhupekkhanavasena pavattiyā idha ‘‘āvajjanupekkhā’’ti vuccati. Puna upekkhāyāti vipassanupekkhāva anena samajjhattatāya evaṃ vuttā. Nikanti nāma vipassanāya nikāmanā apekkhā. Sukhumatarakileso vā siyā duviññeyyo.
ਇਮਾਨਿ ਦਸ ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਇਮਾਨਿ ਓਭਾਸਾਦੀਨਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਠਾਨਾਨਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੂਨਿ। ਪਞ੍ਞਾ ਯਸ੍ਸ ਪਰਿਚਿਤਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਚਿਤવਤੀ ਯਾਥਾવਤੋ ਜਾਨਾਤਿ। ‘‘ਇਮਾਨਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਦ੍ਧਾ ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਫਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਅਧਿਮਾਨੋ ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ વਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲੋ ਹਿ ਤਂ ਯਾਥਾવਤੋ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਨ ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
Imāni dasa ṭhānānīti imāni obhāsādīni upakkilesuppattiyā ṭhānāni upakkilesavatthūni. Paññā yassa paricitāti yassa paññā paricitavatī yāthāvato jānāti. ‘‘Imāni nissāya addhā maggappatto phalappatto aha’’nti pavattaadhimāno dhammuddhaccaṃ dhammūpanissayo vikkhepo. Tattha kusalo hi taṃ yāthāvato jānanto na ca tattha sammohaṃ gacchati.
ਅਧਿਗਮਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਂ ਨਾਮ ਅਨਧਿਗਤੇ ਅਧਿਗਤਮਾਨਿਭਾવਾવਹਤ੍ਤਾ। ਯਦਗ੍ਗੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕੋਤਿਪਿ ਸਕ੍ਕਾ વਿਞ੍ਞਾਤੁਂ। ਧਾਤੁਕਥਾਤਿ ਮਹਾਧਾਤੁਕਥਂ વਦਤਿ। વੇਦਲ੍ਲਪਿਟਕਨ੍ਤਿ વੇਤੁਲ੍ਲਪਿਟਕਂ। ਤਂ ਨਾਗਭવਨਤੋ ਆਨੀਤਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। વਾਦਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ। ਅਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨੇਨ વਿਰੁਜ੍ਝਨਤੋ। ਨ ਹਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰવਿਰੁਦ੍ਧਂ વਦਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਲ੍ਲਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸવਿਨਯਂ ਨ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਕਿਲੇਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ।
Adhigamasaddhammappatirūpakaṃnāma anadhigate adhigatamānibhāvāvahattā. Yadaggena vipassanāñāṇassa upakkileso, tadaggena paṭipattisaddhammappatirūpakotipi sakkā viññātuṃ. Dhātukathāti mahādhātukathaṃ vadati. Vedallapiṭakanti vetullapiṭakaṃ. Taṃ nāgabhavanato ānītanti vadanti. Vādabhāsitanti apare. Abuddhavacanaṃ buddhavacanena virujjhanato. Na hi sambuddho pubbāparaviruddhaṃ vadati. Tattha sallaṃ upaṭṭhapenti kilesavinayaṃ na sandissati, aññadatthu kilesuppattiyā paccayo hotīti.
ਅવਿਕ੍ਕਯਮਾਨਨ੍ਤਿ વਿਕ੍ਕਯਂ ਅਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ। ਤਨ੍ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਭਣ੍ਡਂ।
Avikkayamānanti vikkayaṃ agacchantaṃ. Tanti suvaṇṇabhaṇḍaṃ.
ਨ ਸਕ੍ਖਿਂਸੁ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅવਿਸਦਭਾવਤੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ।
Na sakkhiṃsu ñāṇassa avisadabhāvato. Esa nayo ito paresupi.
ਇਦਾਨਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਮੇવ ਅਤ੍ਥਂ ਕਾਰਣਤੋ વਿਭਾવੇਤੁਂ ਪੁਨ ‘‘ਪਠਮਬੋਧਿਯਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰਯਿਂਸੂਤਿ ਅਤੀਤੇ ਕਦਾ ਤੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾવਹਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰਯਿਂਸੁ? ਪਠਮਬੋਧਿਕਾਲਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ। ਨ ਹਿ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਯ ਚ વਿਨਾ ਤਾਦਿਸਂ ਭવਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ। ਤਦਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਨਾਮ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਆਸਨ੍ਨਾ ਏવ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Idāni ‘‘bhikkhū paṭisambhidāppattā ahesu’’ntiādinā vuttameva atthaṃ kāraṇato vibhāvetuṃ puna ‘‘paṭhamabodhiyaṃ hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha paṭipattiṃ pūrayiṃsūti atīte kadā te paṭisambhidāvahaṃ paṭipattiṃ pūrayiṃsu? Paṭhamabodhikālikā bhikkhū. Na hi attasammāpaṇidhiyā pubbekatapuññatāya ca vinā tādisaṃ bhavati. Esa nayo ito paresupi. Tadā paṭipattisaddhammo antarahito nāma bhavissatīti etena ariyamaggena āsannā eva pubbabhāgapaṭipadā paṭipattisaddhammoti dasseti.
ਦ੍વੀਸੂਤਿ ਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੇਸੁਪਿ। ਅਨਨ੍ਤਰਹਿਤਮੇવ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਇਤਰਸਿਕ੍ਖਾਦ੍વਯਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਤੋ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾਤਿ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਧਾਨਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਪਰਿਦੀਪਨਤੋ। ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਅਧਿਗਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ વਿਸੇਸਲਕ੍ਖਣਪਟਿવੇਧਭਾવਤੋ। ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯੇવ ਪਮਾਣਂ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Dvīsūti suttābhidhammapiṭakesu antarahitesupi. Anantarahitameva adhisīlasikkhāyaṃ ṭhitassa itarasikkhādvayasamuṭṭhāpitato. Kiṃ kāraṇāti kena kāraṇena, aññasmiṃ dhamme antarahite aññatarassa dhammassa anantaradhānaṃ vuccatīti adhippāyo. Paṭipattiyā paccayo hoti anavasesato paṭipattikkamassa paridīpanato. Paṭipatti adhigamassa paccayo visesalakkhaṇapaṭivedhabhāvato. Pariyattiyeva pamāṇaṃ sāsanassa ṭhitiyāti adhippāyo.
ਨਨੁ ਚ ਸਾਸਨਂ ਓਸਕ੍ਕਿਤਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾ વਤ੍ਤਮਾਨਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਨਾਰਾਧਕਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਸੀਲਮਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਨ ਆਰਾਧਕੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ। ਇਮਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ। વਤ੍ਤਨ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਸੀਲਂ ਅਕੋਪੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ।
Nanu ca sāsanaṃ osakkitaṃ pariyattiyā vattamānāyāti adhippāyo. Anārādhakabhikkhūti sīlamattassapi na ārādhako dussīlo. Imasminti imasmiṃ pātimokkhe. Vattantāti ‘‘sīlaṃ akopetvā ṭhitā atthī’’ti pucchi.
ਏਤੇਸੂਤਿ ਏવਂ ਮਹਨ੍ਤੇਸੁ ਸਕਲਂ ਲੋਕਂ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਮਹਾਭੂਤੇਸੁ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕੇਨਚਿ ਅਤਿਮਹਨ੍ਤੇਨਪਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਸਮਯਨ੍ਤਰੇਨ ਪਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ। ਏવਮਾਹਾਤਿ ਇਦਾਨਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾਕਾਰਂ વਦਤਿ।
Etesūti evaṃ mahantesu sakalaṃ lokaṃ ajjhottharituṃ samatthesu catūsu mahābhūtesu. Tasmāti yasmā aññena kenaci atimahantenapi saddhammo na antaradhāyati, samayantarena pana vattabbameva natthi, tasmā. Evamāhāti idāni vuccamānākāraṃ vadati.
ਆਦਾਨਂ ਆਦਿ, ਆਦਿ ਏવ ਆਦਿਕਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਦਿਕੇਨਾਤਿ ਆਦਾਨੇਨਾ’’ਤਿ। ਹੇਟ੍ਠਾਗਮਨੀਯਾਤਿ ਅਧੋਭਾਗਗਮਨੀਯਾ, ਅਪਾਯਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗਾਰવਰਹਿਤਾਤਿ ਗਰੁਕਾਰਰਹਿਤਾ। ਪਤਿਸ੍ਸਯਨਂ ਨੀਚਭਾવੇਨ ਪਤਿਬਦ੍ਧવੁਤ੍ਤਿਤਾ, ਪਤਿਸ੍ਸੋ ਪਤਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ, ਸੋ ਏਤੇਸਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਯਾ ਅਨੀਚવੁਤ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿ। ਸੇਸਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
Ādānaṃ ādi, ādi eva ādikanti āha ‘‘ādikenāti ādānenā’’ti. Heṭṭhāgamanīyāti adhobhāgagamanīyā, apāyadukkhassa saṃsāradukkhassa ca nibbattakāti attho. Gāravarahitāti garukārarahitā. Patissayanaṃ nīcabhāvena patibaddhavuttitā, patisso patissayoti atthato ekaṃ, so etesaṃ natthīti āha ‘‘appatissāti appatissayā anīcavuttikā’’ti. Sesaṃ suviññeyyameva.
ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Saddhammappatirūpakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਸਾਰਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਿਨਿਯਾ ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ
Sāratthappakāsiniyā saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya
ਕਸ੍ਸਪਸਂਯੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Kassapasaṃyuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੧੩. ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਸੁਤ੍ਤਂ • 13. Saddhammappatirūpakasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੧੩. ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 13. Saddhammappatirūpakasuttavaṇṇanā
