Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
(८) ३. यमकवग्गो
(8) 3. Yamakavaggo
१-१०. सद्धासुत्तादिवण्णना
1-10. Saddhāsuttādivaṇṇanā
७१-८०. अट्ठमस्स पठमादीनि उत्तानत्थानेव। दसमे कुच्छितं सीदतीति कुसीतो द-कारस्स त-कारं कत्वा। यस्स धम्मस्स वसेन पुग्गलो ‘‘कुसीतो’’ति वुच्चति, सो कुसितभावो इध कुसित-सद्देन वुत्तो। विनापि हि भावजोतनसद्दं भावत्थो विञ्ञायति यथा ‘‘पटस्स सुक्क’’न्ति, तस्मा कुसीतभाववत्थूनीति अत्थो। तेनाह ‘‘कोसज्जकारणानीति अत्थो’’ति। कम्मं नाम समणसारुप्पं ईदिसन्ति आह ‘‘चीवरविचारणादी’’ति। वीरियन्ति पधानवीरियं। तं पन चङ्कमनवसेन करणे कायिकन्तिपि वत्तब्बतं लभतीति आह ‘‘दुविधम्पी’’ति। पत्तियाति पापुणनत्थं। ओसीदनन्ति भावनानुयोगे सङ्कोचो। मासेहि आचितं निचितं वियाति मासाचितं, तं मञ्ञे। यस्मा मासा तिन्ता विसेसेन गरुका होन्ति, तस्मा ‘‘यथा तिन्तमासो’’तिआदि वुत्तं। वुट्ठितो होति गिलानभावाति अधिप्पायो।
71-80. Aṭṭhamassa paṭhamādīni uttānatthāneva. Dasame kucchitaṃ sīdatīti kusīto da-kārassa ta-kāraṃ katvā. Yassa dhammassa vasena puggalo ‘‘kusīto’’ti vuccati, so kusitabhāvo idha kusita-saddena vutto. Vināpi hi bhāvajotanasaddaṃ bhāvattho viññāyati yathā ‘‘paṭassa sukka’’nti, tasmā kusītabhāvavatthūnīti attho. Tenāha ‘‘kosajjakāraṇānīti attho’’ti. Kammaṃ nāma samaṇasāruppaṃ īdisanti āha ‘‘cīvaravicāraṇādī’’ti. Vīriyanti padhānavīriyaṃ. Taṃ pana caṅkamanavasena karaṇe kāyikantipi vattabbataṃ labhatīti āha ‘‘duvidhampī’’ti. Pattiyāti pāpuṇanatthaṃ. Osīdananti bhāvanānuyoge saṅkoco. Māsehi ācitaṃ nicitaṃ viyāti māsācitaṃ, taṃ maññe. Yasmā māsā tintā visesena garukā honti, tasmā ‘‘yathā tintamāso’’tiādi vuttaṃ. Vuṭṭhito hoti gilānabhāvāti adhippāyo.
तेसन्ति आरम्भवत्थूनं। इमिनाव नयेनाति इमिना कुसीतवत्थूसु वुत्तेनेव नयेन ‘‘दुविधम्पि वीरियं आरभती’’तिआदिना। इदं पठमन्ति ‘‘इदं, हन्दाहं, वीरियं आरभामी’’ति, ‘‘एवं भावनाय अब्भुस्सहनं पठमं आरम्भवत्थू’’तिआदिना च अत्थो वेदितब्बो। यथा तथा पठमं पवत्तं अब्भुस्सहनञ्हि उपरि वीरियारम्भस्स कारणं होति। अनुरूपपच्चवेक्खणसहितानि हि अब्भुस्सहनानि तम्मूलकानि वा पच्चवेक्खणानि अट्ठ आरम्भवत्थूनीति वेदितब्बानि।
Tesanti ārambhavatthūnaṃ. Imināva nayenāti iminā kusītavatthūsu vutteneva nayena ‘‘duvidhampi vīriyaṃ ārabhatī’’tiādinā. Idaṃ paṭhamanti ‘‘idaṃ, handāhaṃ, vīriyaṃ ārabhāmī’’ti, ‘‘evaṃ bhāvanāya abbhussahanaṃ paṭhamaṃ ārambhavatthū’’tiādinā ca attho veditabbo. Yathā tathā paṭhamaṃ pavattaṃ abbhussahanañhi upari vīriyārambhassa kāraṇaṃ hoti. Anurūpapaccavekkhaṇasahitāni hi abbhussahanāni tammūlakāni vā paccavekkhaṇāni aṭṭha ārambhavatthūnīti veditabbāni.
सद्धासुत्तादिवण्णना निट्ठिता।
Saddhāsuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
यमकवग्गवण्णना निट्ठिता।
Yamakavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
८१-६२६. सेसं उत्तानमेव।
81-626. Sesaṃ uttānameva.
इति मनोरथपूरणिया अङ्गुत्तरनिकाय-अट्ठकथाय
Iti manorathapūraṇiyā aṅguttaranikāya-aṭṭhakathāya
अट्ठकनिपातवण्णनाय अनुत्तानत्थदीपना समत्ता।
Aṭṭhakanipātavaṇṇanāya anuttānatthadīpanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya
१. पठमसद्धासुत्तं • 1. Paṭhamasaddhāsuttaṃ
२. दुतियसद्धासुत्तं • 2. Dutiyasaddhāsuttaṃ
३. पठममरणस्सतिसुत्तं • 3. Paṭhamamaraṇassatisuttaṃ
४. दुतियमरणस्सतिसुत्तं • 4. Dutiyamaraṇassatisuttaṃ
५. पठमसम्पदासुत्तं • 5. Paṭhamasampadāsuttaṃ
६. दुतियसम्पदासुत्तं • 6. Dutiyasampadāsuttaṃ
७. इच्छासुत्तं • 7. Icchāsuttaṃ
८. अलंसुत्तं • 8. Alaṃsuttaṃ
९. परिहानसुत्तं • 9. Parihānasuttaṃ
१०. कुसीतारम्भवत्थुसुत्तं • 10. Kusītārambhavatthusuttaṃ
१. सतिसम्पजञ्ञसुत्तं • 1. Satisampajaññasuttaṃ
२. पुण्णियसुत्तं • 2. Puṇṇiyasuttaṃ
३. मूलकसुत्तं • 3. Mūlakasuttaṃ
४. चोरसुत्तं • 4. Corasuttaṃ
५. समणसुत्तं • 5. Samaṇasuttaṃ
६. यससुत्तं • 6. Yasasuttaṃ
७. पत्तनिकुज्जनसुत्तं • 7. Pattanikujjanasuttaṃ
८. अप्पसादपवेदनीयसुत्तं • 8. Appasādapavedanīyasuttaṃ
९. पटिसारणीयसुत्तं • 9. Paṭisāraṇīyasuttaṃ
१०. सम्मावत्तनसुत्तं • 10. Sammāvattanasuttaṃ
(१०) ५. सामञ्ञवग्गो • (10) 5. Sāmaññavaggo
(११). रागपेय्यालं • (11). Rāgapeyyālaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
१-२. सद्धासुत्तद्वयवण्णना • 1-2. Saddhāsuttadvayavaṇṇanā
३-९. मरणस्सतिसुत्तद्वयादिवण्णना • 3-9. Maraṇassatisuttadvayādivaṇṇanā
१०. कुसीतारम्भवत्थुसुत्तवण्णना • 10. Kusītārambhavatthusuttavaṇṇanā
१-२. सतिसम्पजञ्ञसुत्तवण्णना • 1-2. Satisampajaññasuttavaṇṇanā
३. मूलकसुत्तवण्णना • 3. Mūlakasuttavaṇṇanā
४. चोरसुत्तवण्णना • 4. Corasuttavaṇṇanā
५. समणसुत्तवण्णना • 5. Samaṇasuttavaṇṇanā
६. यससुत्तवण्णना • 6. Yasasuttavaṇṇanā
७. पत्तनिकुज्जनसुत्तवण्णना • 7. Pattanikujjanasuttavaṇṇanā
८. अप्पसादपवेदनीयसुत्तवण्णना • 8. Appasādapavedanīyasuttavaṇṇanā
९. पटिसारणीयसुत्तवण्णना • 9. Paṭisāraṇīyasuttavaṇṇanā
१०. सम्मावत्तनसुत्तवण्णना • 10. Sammāvattanasuttavaṇṇanā
(१०) ५. सामञ्ञवग्गो • (10) 5. Sāmaññavaggo