| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
१६. सद्धिविहारिकवत्तकथा
16. Saddhivihārikavattakathā
६७. सम्मावत्तनायं विनिच्छयो एवं वेदितब्बोति योजना। उद्देसादीहीति आदिसद्देन परिपुच्छादयो सङ्गण्हाति। सङ्गहसद्दस्स सङ्खेपगहणेसुपि वुत्तितो ‘‘अनुग्गहो’’ति वुत्तं। अथ वा सम्मुखा सङ्गहो च परम्मुखा अनुग्गहो च कातब्बो। आमिसेन वा सङ्गहो, धम्मेन वा अनुग्गहो। दिट्ठधम्मिकत्थाय वा सङ्गहो, सम्परायिकत्थाय वा अनुग्गहो। लोकियत्थाय वा सङ्गहो, लोकुत्तरत्थाय वा अनुग्गहो कातब्बो। तत्थाति यं वुत्तं ‘‘उद्देसेन परिपुच्छाय ओवादेन अनुसासनीया’’ति। तत्थ उद्दिसनं उद्देसोति वचनत्थेन पाळिवाचना उद्देसो नामाति दस्सेन्तो आह ‘‘उद्देसोति पाळिवाचना’’ति। ‘‘पाळिया अत्थवण्णना’’ति इमिना पुनप्पुनं, समन्ततो वा पाळिया अत्थस्स पुच्छनं परिपुच्छाति अत्थं दस्सेति। वत्थुस्मिन्ति चारित्तवारित्तवत्थुस्मिं। इदन्ति चारित्तं। पुन इदन्ति वारित्तं। ‘‘वचन’’न्ति इमिना ओवदनं ओवादोति वचनत्थं दस्सेति। ओतिण्णे वत्थुस्मिं ‘‘इदं करोहि, इदं मा करित्था’’ति वचनं अनुसासनी नामाति योजना। ‘‘पुनप्पुनं वचन’’न्ति इमिना अनुसासनीति एत्थ अनुसद्दस्स नउपच्छिन्नत्थं दस्सेति। ‘‘सचे उपज्झायस्स पत्तो होती’’ति सामञ्ञतो वुत्तेपि न पकतिपत्तो होति, अथ खो अतिरित्तपत्तो होतीति आह ‘‘अतिरेकपत्तो’’ति। सब्बत्थाति सब्बेसु ‘‘सचे उपज्झायस्स चीवरं होती’’तिआदीसु पदेसु। अञ्ञोपीति पत्तचीवरेहि अञ्ञोपि। समणपरिक्खारोति छत्तुपाहनादि समणपरिक्खारो। इधाति सद्धिविहारिकवत्ते। नयेनाति ञायेन। उप्पज्जमानउपायपरियेसनन्ति उप्पज्जमानस्स, उप्पज्जमानत्थाय वा उपायस्स परियेसनं। इतोति ‘‘किन्ति नु खो सद्धिविहारिकस्स परिक्खारो उप्पज्जियेथा’’ति पाळितो। चीवरं रजन्तेनाति एत्थ रजन्तेन उपज्झायेनाति अत्थो न दट्ठब्बो, सद्धिविहारिकेनाति अत्थो एवाति दस्सेन्तो आह ‘‘उपज्झायतो उपायं सुत्वा रजन्तेना’’ति। उपज्झायतो उपायन्ति उपज्झायतो लद्धं उपायं।
67. Sammāvattanāyaṃ vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Uddesādīhīti ādisaddena paripucchādayo saṅgaṇhāti. Saṅgahasaddassa saṅkhepagahaṇesupi vuttito ‘‘anuggaho’’ti vuttaṃ. Atha vā sammukhā saṅgaho ca parammukhā anuggaho ca kātabbo. Āmisena vā saṅgaho, dhammena vā anuggaho. Diṭṭhadhammikatthāya vā saṅgaho, samparāyikatthāya vā anuggaho. Lokiyatthāya vā saṅgaho, lokuttaratthāya vā anuggaho kātabbo. Tatthāti yaṃ vuttaṃ ‘‘uddesena paripucchāya ovādena anusāsanīyā’’ti. Tattha uddisanaṃ uddesoti vacanatthena pāḷivācanā uddeso nāmāti dassento āha ‘‘uddesoti pāḷivācanā’’ti. ‘‘Pāḷiyā atthavaṇṇanā’’ti iminā punappunaṃ, samantato vā pāḷiyā atthassa pucchanaṃ paripucchāti atthaṃ dasseti. Vatthusminti cārittavārittavatthusmiṃ. Idanti cārittaṃ. Puna idanti vārittaṃ. ‘‘Vacana’’nti iminā ovadanaṃ ovādoti vacanatthaṃ dasseti. Otiṇṇe vatthusmiṃ ‘‘idaṃ karohi, idaṃ mā karitthā’’ti vacanaṃ anusāsanī nāmāti yojanā. ‘‘Punappunaṃ vacana’’nti iminā anusāsanīti ettha anusaddassa naupacchinnatthaṃ dasseti. ‘‘Sace upajjhāyassa patto hotī’’ti sāmaññato vuttepi na pakatipatto hoti, atha kho atirittapatto hotīti āha ‘‘atirekapatto’’ti. Sabbatthāti sabbesu ‘‘sace upajjhāyassa cīvaraṃ hotī’’tiādīsu padesu. Aññopīti pattacīvarehi aññopi. Samaṇaparikkhāroti chattupāhanādi samaṇaparikkhāro. Idhāti saddhivihārikavatte. Nayenāti ñāyena. Uppajjamānaupāyapariyesananti uppajjamānassa, uppajjamānatthāya vā upāyassa pariyesanaṃ. Itoti ‘‘kinti nu kho saddhivihārikassa parikkhāro uppajjiyethā’’ti pāḷito. Cīvaraṃ rajantenāti ettha rajantena upajjhāyenāti attho na daṭṭhabbo, saddhivihārikenāti attho evāti dassento āha ‘‘upajjhāyato upāyaṃ sutvā rajantenā’’ti. Upajjhāyato upāyanti upajjhāyato laddhaṃ upāyaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / १६. सद्धिविहारिकवत्तकथा • 16. Saddhivihārikavattakathā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / सद्धिविहारिकवत्तकथा • Saddhivihārikavattakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / उपज्झायवत्तकथावण्णना • Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / सद्धिविहारिकवत्तकथावण्णना • Saddhivihārikavattakathāvaṇṇanā
