| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๑๖. สทฺธิวิหาริกวตฺตกถา
16. Saddhivihārikavattakathā
๖๗. สมฺมาวตฺตนายํ วินิจฺฉโย เอวํ เวทิตโพฺพติ โยชนาฯ อุเทฺทสาทีหีติ อาทิสเทฺทน ปริปุจฺฉาทโย สงฺคณฺหาติฯ สงฺคหสทฺทสฺส สเงฺขปคหเณสุปิ วุตฺติโต ‘‘อนุคฺคโห’’ติ วุตฺตํฯ อถ วา สมฺมุขา สงฺคโห จ ปรมฺมุขา อนุคฺคโห จ กาตโพฺพฯ อามิเสน วา สงฺคโห, ธเมฺมน วา อนุคฺคโหฯ ทิฎฺฐธมฺมิกตฺถาย วา สงฺคโห, สมฺปรายิกตฺถาย วา อนุคฺคโหฯ โลกิยตฺถาย วา สงฺคโห, โลกุตฺตรตฺถาย วา อนุคฺคโห กาตโพฺพฯ ตตฺถาติ ยํ วุตฺตํ ‘‘อุเทฺทเสน ปริปุจฺฉาย โอวาเทน อนุสาสนียา’’ติฯ ตตฺถ อุทฺทิสนํ อุเทฺทโสติ วจนเตฺถน ปาฬิวาจนา อุเทฺทโส นามาติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อุเทฺทโสติ ปาฬิวาจนา’’ติฯ ‘‘ปาฬิยา อตฺถวณฺณนา’’ติ อิมินา ปุนปฺปุนํ, สมนฺตโต วา ปาฬิยา อตฺถสฺส ปุจฺฉนํ ปริปุจฺฉาติ อตฺถํ ทเสฺสติฯ วตฺถุสฺมินฺติ จาริตฺตวาริตฺตวตฺถุสฺมิํฯ อิทนฺติ จาริตฺตํฯ ปุน อิทนฺติ วาริตฺตํฯ ‘‘วจน’’นฺติ อิมินา โอวทนํ โอวาโทติ วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ โอติเณฺณ วตฺถุสฺมิํ ‘‘อิทํ กโรหิ, อิทํ มา กริตฺถา’’ติ วจนํ อนุสาสนี นามาติ โยชนาฯ ‘‘ปุนปฺปุนํ วจน’’นฺติ อิมินา อนุสาสนีติ เอตฺถ อนุสทฺทสฺส นอุปจฺฉินฺนตฺถํ ทเสฺสติฯ ‘‘สเจ อุปชฺฌายสฺส ปโตฺต โหตี’’ติ สามญฺญโต วุเตฺตปิ น ปกติปโตฺต โหติ, อถ โข อติริตฺตปโตฺต โหตีติ อาห ‘‘อติเรกปโตฺต’’ติฯ สพฺพตฺถาติ สเพฺพสุ ‘‘สเจ อุปชฺฌายสฺส จีวรํ โหตี’’ติอาทีสุ ปเทสุฯ อโญฺญปีติ ปตฺตจีวเรหิ อโญฺญปิฯ สมณปริกฺขาโรติ ฉตฺตุปาหนาทิ สมณปริกฺขาโรฯ อิธาติ สทฺธิวิหาริกวเตฺตฯ นเยนาติ ญาเยนฯ อุปฺปชฺชมานอุปายปริเยสนนฺติ อุปฺปชฺชมานสฺส, อุปฺปชฺชมานตฺถาย วา อุปายสฺส ปริเยสนํฯ อิโตติ ‘‘กินฺติ นุ โข สทฺธิวิหาริกสฺส ปริกฺขาโร อุปฺปชฺชิเยถา’’ติ ปาฬิโตฯ จีวรํ รชเนฺตนาติ เอตฺถ รชเนฺตน อุปชฺฌาเยนาติ อโตฺถ น ทฎฺฐโพฺพ, สทฺธิวิหาริเกนาติ อโตฺถ เอวาติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อุปชฺฌายโต อุปายํ สุตฺวา รชเนฺตนา’’ติฯ อุปชฺฌายโต อุปายนฺติ อุปชฺฌายโต ลทฺธํ อุปายํฯ
67. Sammāvattanāyaṃ vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Uddesādīhīti ādisaddena paripucchādayo saṅgaṇhāti. Saṅgahasaddassa saṅkhepagahaṇesupi vuttito ‘‘anuggaho’’ti vuttaṃ. Atha vā sammukhā saṅgaho ca parammukhā anuggaho ca kātabbo. Āmisena vā saṅgaho, dhammena vā anuggaho. Diṭṭhadhammikatthāya vā saṅgaho, samparāyikatthāya vā anuggaho. Lokiyatthāya vā saṅgaho, lokuttaratthāya vā anuggaho kātabbo. Tatthāti yaṃ vuttaṃ ‘‘uddesena paripucchāya ovādena anusāsanīyā’’ti. Tattha uddisanaṃ uddesoti vacanatthena pāḷivācanā uddeso nāmāti dassento āha ‘‘uddesoti pāḷivācanā’’ti. ‘‘Pāḷiyā atthavaṇṇanā’’ti iminā punappunaṃ, samantato vā pāḷiyā atthassa pucchanaṃ paripucchāti atthaṃ dasseti. Vatthusminti cārittavārittavatthusmiṃ. Idanti cārittaṃ. Puna idanti vārittaṃ. ‘‘Vacana’’nti iminā ovadanaṃ ovādoti vacanatthaṃ dasseti. Otiṇṇe vatthusmiṃ ‘‘idaṃ karohi, idaṃ mā karitthā’’ti vacanaṃ anusāsanī nāmāti yojanā. ‘‘Punappunaṃ vacana’’nti iminā anusāsanīti ettha anusaddassa naupacchinnatthaṃ dasseti. ‘‘Sace upajjhāyassa patto hotī’’ti sāmaññato vuttepi na pakatipatto hoti, atha kho atirittapatto hotīti āha ‘‘atirekapatto’’ti. Sabbatthāti sabbesu ‘‘sace upajjhāyassa cīvaraṃ hotī’’tiādīsu padesu. Aññopīti pattacīvarehi aññopi. Samaṇaparikkhāroti chattupāhanādi samaṇaparikkhāro. Idhāti saddhivihārikavatte. Nayenāti ñāyena. Uppajjamānaupāyapariyesananti uppajjamānassa, uppajjamānatthāya vā upāyassa pariyesanaṃ. Itoti ‘‘kinti nu kho saddhivihārikassa parikkhāro uppajjiyethā’’ti pāḷito. Cīvaraṃ rajantenāti ettha rajantena upajjhāyenāti attho na daṭṭhabbo, saddhivihārikenāti attho evāti dassento āha ‘‘upajjhāyato upāyaṃ sutvā rajantenā’’ti. Upajjhāyato upāyanti upajjhāyato laddhaṃ upāyaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๑๖. สทฺธิวิหาริกวตฺตกถา • 16. Saddhivihārikavattakathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / สทฺธิวิหาริกวตฺตกถา • Saddhivihārikavattakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อุปชฺฌายวตฺตกถาวณฺณนา • Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / สทฺธิวิหาริกวตฺตกถาวณฺณนา • Saddhivihārikavattakathāvaṇṇanā
