Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
16. සද්ධිවිහාරිකවත්තකථා
16. Saddhivihārikavattakathā
67. සම්මාවත්තනායං විනිච්ඡයො එවං වෙදිතබ්බොති යොජනා. උද්දෙසාදීහීති ආදිසද්දෙන පරිපුච්ඡාදයො සඞ්ගණ්හාති. සඞ්ගහසද්දස්ස සඞ්ඛෙපගහණෙසුපි වුත්තිතො ‘‘අනුග්ගහො’’ති වුත්තං. අථ වා සම්මුඛා සඞ්ගහො ච පරම්මුඛා අනුග්ගහො ච කාතබ්බො. ආමිසෙන වා සඞ්ගහො, ධම්මෙන වා අනුග්ගහො. දිට්ඨධම්මිකත්ථාය වා සඞ්ගහො, සම්පරායිකත්ථාය වා අනුග්ගහො. ලොකියත්ථාය වා සඞ්ගහො, ලොකුත්තරත්ථාය වා අනුග්ගහො කාතබ්බො. තත්ථාති යං වුත්තං ‘‘උද්දෙසෙන පරිපුච්ඡාය ඔවාදෙන අනුසාසනීයා’’ති. තත්ථ උද්දිසනං උද්දෙසොති වචනත්ථෙන පාළිවාචනා උද්දෙසො නාමාති දස්සෙන්තො ආහ ‘‘උද්දෙසොති පාළිවාචනා’’ති. ‘‘පාළියා අත්ථවණ්ණනා’’ති ඉමිනා පුනප්පුනං, සමන්තතො වා පාළියා අත්ථස්ස පුච්ඡනං පරිපුච්ඡාති අත්ථං දස්සෙති. වත්ථුස්මින්ති චාරිත්තවාරිත්තවත්ථුස්මිං. ඉදන්ති චාරිත්තං. පුන ඉදන්ති වාරිත්තං. ‘‘වචන’’න්ති ඉමිනා ඔවදනං ඔවාදොති වචනත්ථං දස්සෙති. ඔතිණ්ණෙ වත්ථුස්මිං ‘‘ඉදං කරොහි, ඉදං මා කරිත්ථා’’ති වචනං අනුසාසනී නාමාති යොජනා. ‘‘පුනප්පුනං වචන’’න්ති ඉමිනා අනුසාසනීති එත්ථ අනුසද්දස්ස නඋපච්ඡින්නත්ථං දස්සෙති. ‘‘සචෙ උපජ්ඣායස්ස පත්තො හොතී’’ති සාමඤ්ඤතො වුත්තෙපි න පකතිපත්තො හොති, අථ ඛො අතිරිත්තපත්තො හොතීති ආහ ‘‘අතිරෙකපත්තො’’ති. සබ්බත්ථාති සබ්බෙසු ‘‘සචෙ උපජ්ඣායස්ස චීවරං හොතී’’තිආදීසු පදෙසු. අඤ්ඤොපීති පත්තචීවරෙහි අඤ්ඤොපි. සමණපරික්ඛාරොති ඡත්තුපාහනාදි සමණපරික්ඛාරො. ඉධාති සද්ධිවිහාරිකවත්තෙ. නයෙනාති ඤායෙන. උප්පජ්ජමානඋපායපරියෙසනන්ති උප්පජ්ජමානස්ස, උප්පජ්ජමානත්ථාය වා උපායස්ස පරියෙසනං. ඉතොති ‘‘කින්ති නු ඛො සද්ධිවිහාරිකස්ස පරික්ඛාරො උප්පජ්ජියෙථා’’ති පාළිතො. චීවරං රජන්තෙනාති එත්ථ රජන්තෙන උපජ්ඣායෙනාති අත්ථො න දට්ඨබ්බො, සද්ධිවිහාරිකෙනාති අත්ථො එවාති දස්සෙන්තො ආහ ‘‘උපජ්ඣායතො උපායං සුත්වා රජන්තෙනා’’ති. උපජ්ඣායතො උපායන්ති උපජ්ඣායතො ලද්ධං උපායං.
67. Sammāvattanāyaṃ vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Uddesādīhīti ādisaddena paripucchādayo saṅgaṇhāti. Saṅgahasaddassa saṅkhepagahaṇesupi vuttito ‘‘anuggaho’’ti vuttaṃ. Atha vā sammukhā saṅgaho ca parammukhā anuggaho ca kātabbo. Āmisena vā saṅgaho, dhammena vā anuggaho. Diṭṭhadhammikatthāya vā saṅgaho, samparāyikatthāya vā anuggaho. Lokiyatthāya vā saṅgaho, lokuttaratthāya vā anuggaho kātabbo. Tatthāti yaṃ vuttaṃ ‘‘uddesena paripucchāya ovādena anusāsanīyā’’ti. Tattha uddisanaṃ uddesoti vacanatthena pāḷivācanā uddeso nāmāti dassento āha ‘‘uddesoti pāḷivācanā’’ti. ‘‘Pāḷiyā atthavaṇṇanā’’ti iminā punappunaṃ, samantato vā pāḷiyā atthassa pucchanaṃ paripucchāti atthaṃ dasseti. Vatthusminti cārittavārittavatthusmiṃ. Idanti cārittaṃ. Puna idanti vārittaṃ. ‘‘Vacana’’nti iminā ovadanaṃ ovādoti vacanatthaṃ dasseti. Otiṇṇe vatthusmiṃ ‘‘idaṃ karohi, idaṃ mā karitthā’’ti vacanaṃ anusāsanī nāmāti yojanā. ‘‘Punappunaṃ vacana’’nti iminā anusāsanīti ettha anusaddassa naupacchinnatthaṃ dasseti. ‘‘Sace upajjhāyassa patto hotī’’ti sāmaññato vuttepi na pakatipatto hoti, atha kho atirittapatto hotīti āha ‘‘atirekapatto’’ti. Sabbatthāti sabbesu ‘‘sace upajjhāyassa cīvaraṃ hotī’’tiādīsu padesu. Aññopīti pattacīvarehi aññopi. Samaṇaparikkhāroti chattupāhanādi samaṇaparikkhāro. Idhāti saddhivihārikavatte. Nayenāti ñāyena. Uppajjamānaupāyapariyesananti uppajjamānassa, uppajjamānatthāya vā upāyassa pariyesanaṃ. Itoti ‘‘kinti nu kho saddhivihārikassa parikkhāro uppajjiyethā’’ti pāḷito. Cīvaraṃ rajantenāti ettha rajantena upajjhāyenāti attho na daṭṭhabbo, saddhivihārikenāti attho evāti dassento āha ‘‘upajjhāyato upāyaṃ sutvā rajantenā’’ti. Upajjhāyato upāyanti upajjhāyato laddhaṃ upāyaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 16. සද්ධිවිහාරිකවත්තකථා • 16. Saddhivihārikavattakathā
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්ග-අට්ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / සද්ධිවිහාරිකවත්තකථා • Saddhivihārikavattakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / උපජ්ඣායවත්තකථාවණ්ණනා • Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / සද්ධිවිහාරිකවත්තකථාවණ්ණනා • Saddhivihārikavattakathāvaṇṇanā