| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[២០០] ១០. សាធុសីលជាតកវណ្ណនា
[200] 10. Sādhusīlajātakavaṇṇanā
សរីរទព្យន្តិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ អញ្ញតរំ ព្រាហ្មណំ អារព្ភ កថេសិ។ តស្ស កិរ ចតស្សោ ធីតរោ អហេសុំ។ តា ចត្តារោ ជនា បត្ថេន្តិ, តេសុ ឯកោ អភិរូបោ សរីរសម្បន្នោ, ឯកោ វយប្បត្តោ មហល្លកោ, ឯកោ ជាតិសម្បន្នោ, ឯកោ សីលវា។ ព្រាហ្មណោ ចិន្តេសិ – ‘‘ធីតរោ និវេសេន្តេន បតិដ្ឋាបេន្តេន កស្ស នុ ខោ ទាតព្ពា, កិំ រូបសម្បន្នស្ស, ឧទាហុ វយប្បត្តស្ស, ជាតិសម្បន្នសីលវន្តានំ អញ្ញតរស្សា’’តិ។ សោ ចិន្តេន្តោបិ អជានិត្វា ‘‘ឥមំ ការណំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ ជានិស្សតិ, តំ បុច្ឆិត្វា ឯតេសំ អន្តរេ អនុច្ឆវិកស្ស ទស្សាមី’’តិ គន្ធមាលាទីនិ គាហាបេត្វា វិហារំ គន្ត្វា សត្ថារំ វន្ទិត្វា ឯកមន្តំ និសិន្នោ អាទិតោ បដ្ឋាយ តមត្ថំ អារោចេត្វា ‘‘ភន្តេ, ឥមេសុ ចតូសុ ជនេសុ កស្ស ទាតុំ វដ្ដតី’’តិ បុច្ឆិ។ សត្ថា ‘‘បុព្ពេបិ បណ្ឌិតា ឯតំ បញ្ហំ កថយិំសុ, ភវសង្ខេបគតត្តា បន សល្លក្ខេតុំ ន សក្កោសី’’តិ វត្វា តេន យាចិតោ អតីតំ អាហរិ។
Sarīradabyanti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ brāhmaṇaṃ ārabbha kathesi. Tassa kira catasso dhītaro ahesuṃ. Tā cattāro janā patthenti, tesu eko abhirūpo sarīrasampanno, eko vayappatto mahallako, eko jātisampanno, eko sīlavā. Brāhmaṇo cintesi – ‘‘dhītaro nivesentena patiṭṭhāpentena kassa nu kho dātabbā, kiṃ rūpasampannassa, udāhu vayappattassa, jātisampannasīlavantānaṃ aññatarassā’’ti. So cintentopi ajānitvā ‘‘imaṃ kāraṇaṃ sammāsambuddho jānissati, taṃ pucchitvā etesaṃ antare anucchavikassa dassāmī’’ti gandhamālādīni gāhāpetvā vihāraṃ gantvā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ nisinno ādito paṭṭhāya tamatthaṃ ārocetvā ‘‘bhante, imesu catūsu janesu kassa dātuṃ vaṭṭatī’’ti pucchi. Satthā ‘‘pubbepi paṇḍitā etaṃ pañhaṃ kathayiṃsu, bhavasaṅkhepagatattā pana sallakkhetuṃ na sakkosī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ ព្រាហ្មណកុលេ និព្ពត្តិត្វា វយប្បត្តោ តក្កសិលាយំ សិប្បំ ឧគ្គណ្ហិត្វា អាគន្ត្វា ពារាណសិយំ ទិសាបាមោក្ខោ អាចរិយោ អហោសិ។ អថេកស្ស ព្រាហ្មណស្ស ចតស្សោ ធីតរោ អហេសុំ, តា ឯវមេវ ចត្តារោ ជនា បត្ថយិំសុ។ ព្រាហ្មណោ ‘‘កស្ស នុ ខោ ទាតព្ពា’’តិ អជានន្តោ ‘‘អាចរិយំ បុច្ឆិត្វា ទាតព្ពយុត្តកស្ស ទស្សាមី’’តិ តស្ស សន្តិកំ គន្ត្វា តមត្ថំ បុច្ឆន្តោ បឋមំ គាថមាហ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto takkasilāyaṃ sippaṃ uggaṇhitvā āgantvā bārāṇasiyaṃ disāpāmokkho ācariyo ahosi. Athekassa brāhmaṇassa catasso dhītaro ahesuṃ, tā evameva cattāro janā patthayiṃsu. Brāhmaṇo ‘‘kassa nu kho dātabbā’’ti ajānanto ‘‘ācariyaṃ pucchitvā dātabbayuttakassa dassāmī’’ti tassa santikaṃ gantvā tamatthaṃ pucchanto paṭhamaṃ gāthamāha –
៩៩.
99.
‘‘សរីរទព្យំ វុឌ្ឍព្យំ, សោជច្ចំ សាធុសីលិយំ;
‘‘Sarīradabyaṃ vuḍḍhabyaṃ, sojaccaṃ sādhusīliyaṃ;
ព្រាហ្មណំ តេវ បុច្ឆាម, កន្នុ តេសំ វនិម្ហសេ’’តិ។
Brāhmaṇaṃ teva pucchāma, kannu tesaṃ vanimhase’’ti.
តត្ថ ‘‘សរីរទព្យ’’ន្តិអាទីហិ តេសំ ចតុន្នំ វិជ្ជមានេ គុណេ បកាសេតិ។ អយញ្ហេត្ថ អធិប្បាយោ – ធីតរោ មេ ចត្តារោ ជនា បត្ថេន្តិ, តេសុ ឯកស្ស សរីរទព្យមត្ថិ, សរីរសម្បទា អភិរូបភាវោ សំវិជ្ជតិ។ ឯកស្ស វុឌ្ឍព្យំ វុឌ្ឍិភាវោ មហល្លកតា អត្ថិ។ ឯកស្ស សោជច្ចំ សុជាតិតា ជាតិសម្បទា អត្ថិ។ ‘‘សុជច្ច’’ន្តិបិ បាឋោ។ ឯកស្ស សាធុសីលិយំ សុន្ទរសីលភាវោ សីលសម្បទា អត្ថិ។ ព្រាហ្មណំ តេវ បុច្ឆាមាតិ តេសុ អសុកស្ស នាមេតា ទាតព្ពាតិ អជានន្តា មយំ ភវន្តំ ព្រាហ្មណញ្ញេវ បុច្ឆាម។ កន្នុ តេសំ វនិម្ហសេតិ តេសំ ចតុន្នំ ជនានំ កំ វនិម្ហសេ, កំ ឥច្ឆាម, កស្ស តា កុមារិកា ទទាមាតិ បុច្ឆតិ។
Tattha ‘‘sarīradabya’’ntiādīhi tesaṃ catunnaṃ vijjamāne guṇe pakāseti. Ayañhettha adhippāyo – dhītaro me cattāro janā patthenti, tesu ekassa sarīradabyamatthi, sarīrasampadā abhirūpabhāvo saṃvijjati. Ekassa vuḍḍhabyaṃ vuḍḍhibhāvo mahallakatā atthi. Ekassa sojaccaṃ sujātitā jātisampadā atthi. ‘‘Sujacca’’ntipi pāṭho. Ekassa sādhusīliyaṃ sundarasīlabhāvo sīlasampadā atthi. Brāhmaṇaṃ teva pucchāmāti tesu asukassa nāmetā dātabbāti ajānantā mayaṃ bhavantaṃ brāhmaṇaññeva pucchāma. Kannu tesaṃ vanimhaseti tesaṃ catunnaṃ janānaṃ kaṃ vanimhase, kaṃ icchāma, kassa tā kumārikā dadāmāti pucchati.
តំ សុត្វា អាចរិយោ ‘‘រូបសម្បទាទីសុ វិជ្ជមានាសុបិ វិបន្នសីលោ គារយ្ហោ, តស្មា តំ នប្បមាណំ, អម្ហាកំ សីលវន្តភាវោ រុច្ចតី’’តិ ឥមមត្ថំ បកាសេន្តោ ទុតិយំ គាថមាហ –
Taṃ sutvā ācariyo ‘‘rūpasampadādīsu vijjamānāsupi vipannasīlo gārayho, tasmā taṃ nappamāṇaṃ, amhākaṃ sīlavantabhāvo ruccatī’’ti imamatthaṃ pakāsento dutiyaṃ gāthamāha –
១០០.
100.
‘‘អត្ថោ អត្ថិ សរីរស្មិំ, វុឌ្ឍព្យស្ស នមោ ករេ;
‘‘Attho atthi sarīrasmiṃ, vuḍḍhabyassa namo kare;
អត្ថោ អត្ថិ សុជាតស្មិំ, សីលំ អស្មាក រុច្ចតី’’តិ។
Attho atthi sujātasmiṃ, sīlaṃ asmāka ruccatī’’ti.
តត្ថ អត្ថោ អត្ថិ សរីរស្មិន្តិ រូបសម្បន្នេ សរីរេបិ អត្ថោ វិសេសោ វុទ្ធិ អត្ថិយេវ, ‘‘នត្ថី’’តិ ន វទាមិ។ វុឌ្ឍព្យស្ស នមោ ករេតិ វុឌ្ឍភាវស្ស បន នមក្ការមេវ ករោមិ។ វុឌ្ឍភាវោ ហិ វន្ទនមាននំ លភតិ។ អត្ថោ អត្ថិ សុជាតស្មិន្តិ សុជាតេបិ បុរិសេ វុឌ្ឍិ អត្ថិ, ជាតិសម្បត្តិបិ ឥច្ឆិតព្ពាយេវ។ សីលំ អស្មាក រុច្ចតីតិ អម្ហាកំ បន សីលមេវ រុច្ចតិ។ សីលវា ហិ អាចារសម្បន្នោ សរីរទព្យវិរហិតោបិ បុជ្ជោ បាសំសោតិ។ ព្រាហ្មណោ តស្ស វចនំ សុត្វា សីលវន្តស្សេវ ធីតរោ អទាសិ។
Tattha attho atthi sarīrasminti rūpasampanne sarīrepi attho viseso vuddhi atthiyeva, ‘‘natthī’’ti na vadāmi. Vuḍḍhabyassa namo kareti vuḍḍhabhāvassa pana namakkārameva karomi. Vuḍḍhabhāvo hi vandanamānanaṃ labhati. Attho atthi sujātasminti sujātepi purise vuḍḍhi atthi, jātisampattipi icchitabbāyeva. Sīlaṃ asmāka ruccatīti amhākaṃ pana sīlameva ruccati. Sīlavā hi ācārasampanno sarīradabyavirahitopi pujjo pāsaṃsoti. Brāhmaṇo tassa vacanaṃ sutvā sīlavantasseva dhītaro adāsi.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា សច្ចានិ បកាសេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – សច្ចបរិយោសានេ ព្រាហ្មណោ សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋហិ។ ‘‘តទា ព្រាហ្មណោ អយមេវ ព្រាហ្មណោ អហោសិ, ទិសាបាមោក្ខោ អាចរិយោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi – saccapariyosāne brāhmaṇo sotāpattiphale patiṭṭhahi. ‘‘Tadā brāhmaṇo ayameva brāhmaṇo ahosi, disāpāmokkho ācariyo pana ahameva ahosi’’nti.
សាធុសីលជាតកវណ្ណនា ទសមា។
Sādhusīlajātakavaṇṇanā dasamā.
រុហកវគ្គោ បញ្ចមោ។
Ruhakavaggo pañcamo.
តស្សុទ្ទានំ –
Tassuddānaṃ –
រុហកំ សិរិកាឡកំ, បទុមំ មណិចោរកំ;
Ruhakaṃ sirikāḷakaṃ, padumaṃ maṇicorakaṃ;
បព្ពតូបត្ថរវលាហំ, មិត្តាមិត្តញ្ច រាធញ្ច;
Pabbatūpattharavalāhaṃ, mittāmittañca rādhañca;
គហបតិ សាធុសីលំ។
Gahapati sādhusīlaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ២០០. សាធុសីលជាតកំ • 200. Sādhusīlajātakaṃ
