Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
౩. సాధుసుత్తవణ్ణనా
3. Sādhusuttavaṇṇanā
౩౩. ఉదానం ఉదానేసీతి పీతివేగేన ఉగ్గిరితబ్బతాయ ఉదానం ఉగ్గిరి ఉచ్చారేసి. తయిదం యస్మా పీతిసముట్ఠాపితం వచనం, తస్మా వుత్తం ‘‘ఉదాహారం ఉదాహరీ’’తి . యథా పన తం వచనం ‘‘ఉదాన’’న్తి వుచ్చతి, తం దస్సేతుం ‘‘యథా హీ’’తిఆది వుత్తం. సద్ధాయాతి ఏత్థ య-కారో హేతుఅత్థో. పరిచ్చాగచేతనాయ హి సద్ధా విసేసపచ్చయో అస్సద్ధస్స తదభావతో. పి-సద్దో వుత్తత్థసమ్పిణ్డనత్థో. ‘‘సాహూ’’తి పదం సాధుసద్దేన సమానత్థం దట్ఠబ్బం. కథన్తి దానయుద్ధానం విపక్ఖసభావాతి అధిప్పాయో. ఏతం ఉభయన్తి దానం యుద్ధన్తి ఇదం ద్వయం. జీవితభీరుకోతి జీవితవినాసభీరుకో. ఖయభీరుకోతి భోగక్ఖయస్స భీరుకో. వదన్తోతి జీవితే సాలయతం, తతో ఏవ యుజ్ఝనే అసమత్థతం పవేదేన్తో. ఛేజ్జన్తి హత్థపాదాదిఛేదో. ఉస్సహన్తోతి వీరియం కరోన్తో. ఏవం భోగే రక్ఖిస్సామీతి తథా భోగే అపరిక్ఖీణే కరిస్సామీతి. వదన్తోతి ఇధ భోగేసు లోభం, తతో ఏవ దాతుం అసమత్థతం పవేదేన్తో. ఏవన్తి ఏవం జీవితభోగనిరపేక్ఖతాయ దానఞ్చ యుద్ధఞ్చ సమం హోతి. సద్ధాదిసమ్పన్నోతి సద్ధాధమ్మజీవితావీమంసాసీలాదిగుణసమన్నాగతో. సో హి దేయ్యవత్థునో పరిత్తకత్తా అప్పకమ్పి దదన్తో అత్తనో పన చిత్తసమ్పత్తియా ఖేత్తసమ్పత్తియా చ బహుం ఉళారపుఞ్ఞం పవడ్ఢేన్తో బహువిధం లోభ-దోస-ఇస్సా-మచ్ఛరియ-దిట్ఠివిచికిచ్ఛాదిభేదం తప్పటిపక్ఖం అభిభవతి, తతో ఏవ చ తం మహప్ఫలం హోతి మహానిసంసం. అట్ఠకథాయం పన ‘‘మచ్ఛేరం మద్దతి’’చ్చేవ వుత్తం, తస్స పన ఉజువిపచ్చనీకభావతో.
33.Udānaṃudānesīti pītivegena uggiritabbatāya udānaṃ uggiri uccāresi. Tayidaṃ yasmā pītisamuṭṭhāpitaṃ vacanaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘udāhāraṃ udāharī’’ti . Yathā pana taṃ vacanaṃ ‘‘udāna’’nti vuccati, taṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Saddhāyāti ettha ya-kāro hetuattho. Pariccāgacetanāya hi saddhā visesapaccayo assaddhassa tadabhāvato. Pi-saddo vuttatthasampiṇḍanattho. ‘‘Sāhū’’ti padaṃ sādhusaddena samānatthaṃ daṭṭhabbaṃ. Kathanti dānayuddhānaṃ vipakkhasabhāvāti adhippāyo. Etaṃ ubhayanti dānaṃ yuddhanti idaṃ dvayaṃ. Jīvitabhīrukoti jīvitavināsabhīruko. Khayabhīrukoti bhogakkhayassa bhīruko. Vadantoti jīvite sālayataṃ, tato eva yujjhane asamatthataṃ pavedento. Chejjanti hatthapādādichedo. Ussahantoti vīriyaṃ karonto. Evaṃ bhoge rakkhissāmīti tathā bhoge aparikkhīṇe karissāmīti. Vadantoti idha bhogesu lobhaṃ, tato eva dātuṃ asamatthataṃ pavedento. Evanti evaṃ jīvitabhoganirapekkhatāya dānañca yuddhañca samaṃ hoti. Saddhādisampannoti saddhādhammajīvitāvīmaṃsāsīlādiguṇasamannāgato. So hi deyyavatthuno parittakattā appakampi dadanto attano pana cittasampattiyā khettasampattiyā ca bahuṃ uḷārapuññaṃ pavaḍḍhento bahuvidhaṃ lobha-dosa-issā-macchariya-diṭṭhivicikicchādibhedaṃ tappaṭipakkhaṃ abhibhavati, tato eva ca taṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘maccheraṃ maddati’’cceva vuttaṃ, tassa pana ujuvipaccanīkabhāvato.
పరత్థాతి పరలోకే. ఏకసాటకబ్రాహ్మణవత్థు అన్వయవసేన, అఙ్కురవత్థు బ్యతిరేకవసేన విత్థారేతబ్బం.
Paratthāti paraloke. Ekasāṭakabrāhmaṇavatthu anvayavasena, aṅkuravatthu byatirekavasena vitthāretabbaṃ.
ధమ్మో లద్ధో ఏతేనాతి ధమ్మలద్ధో, పుగ్గలో. అగ్గిఆహితపదస్స వియ సద్దసిద్ధి దట్ఠబ్బా. ‘‘ఉట్ఠానన్తి కాయికం వీరియం, వీరియన్తి చేతసిక’’న్తి వదన్తి. ఉట్ఠానన్తి భోగుప్పాదే యుత్తపయుత్తతా. వీరియన్తి తజ్జో ఉస్సాహో. యమస్స ఆణాపవత్తిట్ఠానం. వేతరణిమ్పి ఇతరే నిరయే చ అతిక్కమ్మ. తే పన అబ్బుదాదీనం వసేన అవీచిం దసధా కత్వా అవసేసమహానిరయే సత్తపి ఆయుప్పమాణభేదేన తయో తయో కత్వా ఏకతింసాతి వదన్తి. సఞ్జీవాదినిరయసంవత్తనస్స కమ్మస్స తిక్ఖమజ్ఝముదుభావేన తస్స ఆయుప్పమాణస్స తివిధతా విభావేతబ్బా. అపరే పన ‘‘అట్ఠ మహానిరయా సోళస ఉస్సదనిరయా ఆదితో చత్తారో సితనిరయే ఏకం కత్వా సత్త సితనిరయాతి ఏవం ఏకతింస మహానిరయా’’తి వదన్తి. మహానిరయగ్గహణతో ఆదితో చత్తారో సితనిరయా ఏకో నిరయో కతోతి.
Dhammo laddho etenāti dhammaladdho, puggalo. Aggiāhitapadassa viya saddasiddhi daṭṭhabbā. ‘‘Uṭṭhānanti kāyikaṃ vīriyaṃ, vīriyanti cetasika’’nti vadanti. Uṭṭhānanti bhoguppāde yuttapayuttatā. Vīriyanti tajjo ussāho. Yamassa āṇāpavattiṭṭhānaṃ. Vetaraṇimpi itare niraye ca atikkamma. Te pana abbudādīnaṃ vasena avīciṃ dasadhā katvā avasesamahāniraye sattapi āyuppamāṇabhedena tayo tayo katvā ekatiṃsāti vadanti. Sañjīvādinirayasaṃvattanassa kammassa tikkhamajjhamudubhāvena tassa āyuppamāṇassa tividhatā vibhāvetabbā. Apare pana ‘‘aṭṭha mahānirayā soḷasa ussadanirayā ādito cattāro sitaniraye ekaṃ katvā satta sitanirayāti evaṃ ekatiṃsa mahānirayā’’ti vadanti. Mahānirayaggahaṇato ādito cattāro sitanirayā eko nirayo katoti.
తేసన్తి విచినిత్వా గహితపచ్చయానం. పఞ్చనవుతిపాసణ్డభేదా పపఞ్చసూదనిసంవణ్ణనాయం వుత్తనయేన వేదితబ్బా. తత్థాతి తేసు ద్వీసు విచిననేసు. దక్ఖిణావిచిననం ఆహ, ఉపమానాని హి నామ యావదేవ ఉపమేయ్యత్థవిభావనత్థాని. ఏతేన సుఖేత్తగహణతోపి దక్ఖిణేయ్యవిచిననం దట్ఠబ్బం.
Tesanti vicinitvā gahitapaccayānaṃ. Pañcanavutipāsaṇḍabhedā papañcasūdanisaṃvaṇṇanāyaṃ vuttanayena veditabbā. Tatthāti tesu dvīsu vicinanesu. Dakkhiṇāvicinanaṃ āha, upamānāni hi nāma yāvadeva upameyyatthavibhāvanatthāni. Etena sukhettagahaṇatopi dakkhiṇeyyavicinanaṃ daṭṭhabbaṃ.
పాణేసు సంయమోతి ఇమినా దసవిధమ్పి కుసలకమ్మపథధమ్మం దస్సేతి. యథా హి ‘‘పాణేసు సంయమో’’తి ఇమినా సత్తానం జీవితావోరోపనతో సంయమో వుత్తో, ఏవం తేసం సాపతేయ్యావహారతో పరదారామసనతో విసంవాదనతో అఞ్ఞమఞ్ఞభేదనతో ఫరుసవచనేన సఙ్ఘట్టనతో నిరత్థకవిప్పలపనతో పరసన్తకాభిజ్ఝానతో ఉచ్ఛేదచిన్తనతో మిచ్ఛాభినివేసనతో చ సంయమో హోతీతి. తేనాహ ‘‘సీలానిసంసం కథేతుమారద్ధా’’తి. ఫరుసవచనసంయమో పనేత్థ సరూపేనేవ వుత్తో.
Pāṇesu saṃyamoti iminā dasavidhampi kusalakammapathadhammaṃ dasseti. Yathā hi ‘‘pāṇesu saṃyamo’’ti iminā sattānaṃ jīvitāvoropanato saṃyamo vutto, evaṃ tesaṃ sāpateyyāvahārato paradārāmasanato visaṃvādanato aññamaññabhedanato pharusavacanena saṅghaṭṭanato niratthakavippalapanato parasantakābhijjhānato ucchedacintanato micchābhinivesanato ca saṃyamo hotīti. Tenāha ‘‘sīlānisaṃsaṃ kathetumāraddhā’’ti. Pharusavacanasaṃyamo panettha sarūpeneva vutto.
పరస్స ఉపవాదభయేనాతి పాపకిరియహేతు పరేన అత్తనో వత్తబ్బఉపవాదభయేన. ఉపవాదభయాతి ఉపవాదభయనిమిత్తం. ‘‘కథం ను ఖో అమ్హే పరే న ఉపవదేయ్యు’’న్తి ఆసీసన్తా పాపం న కరోన్తి. ధమ్మపదమేవాతి అసఙ్ఖతధమ్మకోట్ఠాసో ఏవ సేయ్యో సేట్ఠో. యస్మా సబ్బసఙ్ఖతం అనిచ్చం ఖయధమ్మం వయధమ్మం విరాగధమ్మం నిరోధధమ్మం, తస్మా తదధిగమాయ ఉస్సాహో కరణీయోతి దస్సేతి. పుబ్బసద్దో కాలవిసేసవిసయోతి ఆహ ‘‘పుబ్బే చ కస్సపబుద్ధాదికాలేపీ’’తిఆది. పున అకాలవిసేసో అపాటియేక్కో భుమ్మత్థవిసయోవాతి ఆహ ‘‘సబ్బేపి వా’’తిఆది. తత్థ సబ్బేపి వాతి ఏతే సబ్బేపి కస్సపబుద్ధాదయో లోకనాథా సన్తో నామ వూపసన్తసబ్బకిలేససన్తాపా సన్తసబ్భూతగుణత్తా.
Parassa upavādabhayenāti pāpakiriyahetu parena attano vattabbaupavādabhayena. Upavādabhayāti upavādabhayanimittaṃ. ‘‘Kathaṃ nu kho amhe pare na upavadeyyu’’nti āsīsantā pāpaṃ na karonti. Dhammapadamevāti asaṅkhatadhammakoṭṭhāso eva seyyo seṭṭho. Yasmā sabbasaṅkhataṃ aniccaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammaṃ, tasmā tadadhigamāya ussāho karaṇīyoti dasseti. Pubbasaddo kālavisesavisayoti āha ‘‘pubbe ca kassapabuddhādikālepī’’tiādi. Puna akālaviseso apāṭiyekko bhummatthavisayovāti āha ‘‘sabbepi vā’’tiādi. Tattha sabbepi vāti ete sabbepi kassapabuddhādayo lokanāthā santo nāma vūpasantasabbakilesasantāpā santasabbhūtaguṇattā.
సాధుసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Sādhusuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya / ౩. సాధుసుత్తం • 3. Sādhusuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ౩. సాధుసుత్తవణ్ణనా • 3. Sādhusuttavaṇṇanā