| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៣. សាធុសុត្តវណ្ណនា
3. Sādhusuttavaṇṇanā
៣៣. តតិយេ ឧទានំ ឧទានេសីតិ ឧទាហារំ ឧទាហរិ។ យថា ហិ យំ តេលំ មានំ គហេតុំ ន សក្កោតិ វិស្សន្ទិត្វា គច្ឆតិ, តំ អវសេសកោតិ វុច្ចតិ។ យញ្ច ជលំ តឡាកំ គហេតុំ ន សក្កោតិ, អជ្ឈោត្ថរិត្វា គច្ឆតិ, តំ ឱឃោតិ វុច្ចតិ, ឯវមេវំ យំ បីតិវចនំ ហទយំ គហេតុំ ន សក្កោតិ, អធិកំ ហុត្វា អន្តោ អសណ្ឋហិត្វា ពហិ និក្ខមតិ, តំ ឧទានន្តិ វុច្ចតិ។ ឯវរូបំ បីតិមយំ វចនំ និច្ឆារេសីតិ អត្ថោ។ សទ្ធាយបិ សាហុ ទានន្តិ កម្មញ្ច កម្មផលញ្ច សទ្ទហិត្វាបិ ទិន្នទានំ សាហុ លទ្ធកំ ភទ្ទកមេវ។ អាហូតិ កថេន្តិ។ កថំ បនេតំ ឧភយំ សមំ នាម ហោតីតិ? ជីវិតភីរុកោ ហិ យុជ្ឈិតុំ ន សក្កោតិ, ខយភីរុកោ ទាតុំ ន សក្កោតិ។ ‘‘ជីវិតញ្ច រក្ខិស្សាមិ យុជ្ឈិស្សាមិ ចា’’តិ ហិ វទន្តោ ន យុជ្ឈតិ។ ជីវិតេ បន អាលយំ វិស្សជ្ជេត្វា, ‘‘ឆេជ្ជំ វា ហោតុ មរណំ វា, គណ្ហិស្សាមេតំ ឥស្សរិយ’’ន្តិ ឧស្សហន្តោវ យុជ្ឈតិ។ ‘‘ភោគេ ច រក្ខិស្សាមិ, ទានញ្ច ទស្សាមី’’តិ វទន្តោ ន ទទាតិ។ ភោគេសុ បន អាលយំ វិស្សជ្ជេត្វា មហាទានំ ទស្សាមីតិ ឧស្សហន្តោវ ទេតិ។ ឯវំ ទានញ្ច យុទ្ធញ្ច សមំ ហោតិ។ កិញ្ច ភិយ្យោ? អប្បាបិ សន្តា ពហុកេ ជិនន្តីតិ យថា ច យុទ្ធេ អប្បកាបិ វីរបុរិសា ពហុកេ ភីរុបុរិសេ ជិនន្តិ, ឯវំ សទ្ធាទិសម្បន្នោ អប្បកម្បិ ទានំ ទទន្តោ ពហុមច្ឆេរំ មទ្ទតិ, ពហុញ្ច ទានវិបាកំ អធិគច្ឆតិ។ ឯវម្បិ ទានញ្ច យុទ្ធញ្ច សមានំ។ តេនេវាហ –
33. Tatiye udānaṃ udānesīti udāhāraṃ udāhari. Yathā hi yaṃ telaṃ mānaṃ gahetuṃ na sakkoti vissanditvā gacchati, taṃ avasesakoti vuccati. Yañca jalaṃ taḷākaṃ gahetuṃ na sakkoti, ajjhottharitvā gacchati, taṃ oghoti vuccati, evamevaṃ yaṃ pītivacanaṃ hadayaṃ gahetuṃ na sakkoti, adhikaṃ hutvā anto asaṇṭhahitvā bahi nikkhamati, taṃ udānanti vuccati. Evarūpaṃ pītimayaṃ vacanaṃ nicchāresīti attho. Saddhāyapi sāhu dānanti kammañca kammaphalañca saddahitvāpi dinnadānaṃ sāhu laddhakaṃ bhaddakameva. Āhūti kathenti. Kathaṃ panetaṃ ubhayaṃ samaṃ nāma hotīti? Jīvitabhīruko hi yujjhituṃ na sakkoti, khayabhīruko dātuṃ na sakkoti. ‘‘Jīvitañca rakkhissāmi yujjhissāmi cā’’ti hi vadanto na yujjhati. Jīvite pana ālayaṃ vissajjetvā, ‘‘chejjaṃ vā hotu maraṇaṃ vā, gaṇhissāmetaṃ issariya’’nti ussahantova yujjhati. ‘‘Bhoge ca rakkhissāmi, dānañca dassāmī’’ti vadanto na dadāti. Bhogesu pana ālayaṃ vissajjetvā mahādānaṃ dassāmīti ussahantova deti. Evaṃ dānañca yuddhañca samaṃ hoti. Kiñca bhiyyo? Appāpi santā bahuke jinantīti yathā ca yuddhe appakāpi vīrapurisā bahuke bhīrupurise jinanti, evaṃ saddhādisampanno appakampi dānaṃ dadanto bahumaccheraṃ maddati, bahuñca dānavipākaṃ adhigacchati. Evampi dānañca yuddhañca samānaṃ. Tenevāha –
‘‘អប្បម្បិ ចេ សទ្ទហានោ ទទាតិ,
‘‘Appampi ce saddahāno dadāti,
តេនេវ សោ ហោតិ សុខី បរត្ថា’’តិ។
Teneva so hoti sukhī paratthā’’ti.
ឥមស្ស ច បនត្ថស្ស បកាសនត្ថំ ឯកសាដកព្រាហ្មណវត្ថុ ច អង្កុរវត្ថុ ច វិត្ថារេតព្ពំ។
Imassa ca panatthassa pakāsanatthaṃ ekasāṭakabrāhmaṇavatthu ca aṅkuravatthu ca vitthāretabbaṃ.
ធម្មលទ្ធស្សាតិ ធម្មេន សមេន លទ្ធស្ស ភោគស្ស ធម្មលទ្ធស្ស ច បុគ្គលស្ស។ ឯត្ថ បុគ្គលោ លទ្ធធម្មោ នាម អធិគតធម្មោ អរិយបុគ្គលោ។ ឥតិ យំ ធម្មលទ្ធស្ស ភោគស្ស ទានំ ធម្មលទ្ធស្ស អរិយបុគ្គលស្ស ទីយតិ, តម្បិ សាធូតិ អត្ថោ។ យោ ធម្មលទ្ធស្សាតិ ឥមស្មិម្បិ គាថាបទេ អយមេវ អត្ថោ។ ឧដ្ឋានវីរិយាធិគតស្សាតិ ឧដ្ឋានេន ច វីរិយេន ច អធិគតស្ស ភោគស្ស។ វេតរណិន្តិ ទេសនាសីសមត្តមេតំ។ យមស្ស បន វេតរណិម្បិ សញ្ជីវកាឡសុត្តាទយោបិ ឯកតិំសមហានិរយេបិ សព្ពសោវ អតិក្កមិត្វាតិ អត្ថោ។
Dhammaladdhassāti dhammena samena laddhassa bhogassa dhammaladdhassa ca puggalassa. Ettha puggalo laddhadhammo nāma adhigatadhammo ariyapuggalo. Iti yaṃ dhammaladdhassa bhogassa dānaṃ dhammaladdhassa ariyapuggalassa dīyati, tampi sādhūti attho. Yo dhammaladdhassāti imasmimpi gāthāpade ayameva attho. Uṭṭhānavīriyādhigatassāti uṭṭhānena ca vīriyena ca adhigatassa bhogassa. Vetaraṇinti desanāsīsamattametaṃ. Yamassa pana vetaraṇimpi sañjīvakāḷasuttādayopi ekatiṃsamahānirayepi sabbasova atikkamitvāti attho.
វិចេយ្យ ទានន្តិ វិចិនិត្វា ទិន្នទានំ។ តត្ថ ទ្វេ វិចិននា ទក្ខិណាវិចិននំ ទក្ខិណេយ្យវិចិននញ្ច។ តេសុ លាមកលាមកេ បច្ចយេ អបនេត្វា បណីតបណីតេ វិចិនិត្វា តេសំ ទានំ ទក្ខិណាវិចិននំ នាម។ វិបន្នសីលេ ឥតោ ពហិទ្ធា បញ្ចនវុតិបាសណ្ឌភេទេ វា ទក្ខិណេយ្យេ បហាយ សីលាទិគុណសម្បន្នានំ សាសនេ បព្ពជិតានំ ទានំ ទក្ខិណេយ្យវិចិននំ នាម។ ឯវំ ទ្វីហាការេហិ វិចេយ្យ ទានំ។ សុគតប្បសត្ថន្តិ សុគតេន វណ្ណិតំ។ តត្ថ ទក្ខិណេយ្យវិចិននំ ទស្សេន្តោ យេ ទក្ខិណេយ្យាតិអាទិមាហ។ ពីជានិ វុត្តានិ យថាតិ ឥមិនា បន ទក្ខិណាវិចិននំ អាហ។ អវិបន្នពីជសទិសា ហិ វិចិនិត្វា គហិតា បណីតបណីតា ទេយ្យធម្មាតិ។
Viceyya dānanti vicinitvā dinnadānaṃ. Tattha dve vicinanā dakkhiṇāvicinanaṃ dakkhiṇeyyavicinanañca. Tesu lāmakalāmake paccaye apanetvā paṇītapaṇīte vicinitvā tesaṃ dānaṃ dakkhiṇāvicinanaṃ nāma. Vipannasīle ito bahiddhā pañcanavutipāsaṇḍabhede vā dakkhiṇeyye pahāya sīlādiguṇasampannānaṃ sāsane pabbajitānaṃ dānaṃ dakkhiṇeyyavicinanaṃ nāma. Evaṃ dvīhākārehi viceyya dānaṃ. Sugatappasatthanti sugatena vaṇṇitaṃ. Tattha dakkhiṇeyyavicinanaṃ dassento ye dakkhiṇeyyātiādimāha. Bījāni vuttāni yathāti iminā pana dakkhiṇāvicinanaṃ āha. Avipannabījasadisā hi vicinitvā gahitā paṇītapaṇītā deyyadhammāti.
បាណេសុបិ សាធុ សំយមោតិ បាណេសុ សំយតភាវោបិ ភទ្ទកោ។ អយំ ទេវតា ឥតរាហិ កថិតំ ទានានិសំសំ អតិក្កមិត្វា សីលានិសំសំ កថេតុមារទ្ធា។ អហេឋយំ ចរន្តិ អវិហិំសន្តោ ចរមានោ។ បរូបវាទាតិ បរស្ស ឧបវាទភយេន។ ភយាតិ ឧបវាទភយា។ ទានា ច ខោ ធម្មបទំវ សេយ្យោតិ ទានតោ និព្ពានសង្ខាតំ ធម្មបទមេវ សេយ្យោ។ បុព្ពេ ច ហិ បុព្ពតរេ ច សន្តោតិ បុព្ពេ ច កស្សបពុទ្ធាទិកាលេ បុព្ពតរេ ច កោណាគមនពុទ្ធាទិកាលេ, សព្ពេបិ វា ឯតេ បុព្ពេ ច បុព្ពតរេ ច សន្តោ នាមាតិ។ តតិយំ។
Pāṇesupi sādhu saṃyamoti pāṇesu saṃyatabhāvopi bhaddako. Ayaṃ devatā itarāhi kathitaṃ dānānisaṃsaṃ atikkamitvā sīlānisaṃsaṃ kathetumāraddhā. Aheṭhayaṃ caranti avihiṃsanto caramāno. Parūpavādāti parassa upavādabhayena. Bhayāti upavādabhayā. Dānā ca kho dhammapadaṃva seyyoti dānato nibbānasaṅkhātaṃ dhammapadameva seyyo. Pubbe ca hi pubbatare ca santoti pubbe ca kassapabuddhādikāle pubbatare ca koṇāgamanabuddhādikāle, sabbepi vā ete pubbe ca pubbatare ca santo nāmāti. Tatiyaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. សាធុសុត្តំ • 3. Sādhusuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣. សាធុសុត្តវណ្ណនា • 3. Sādhusuttavaṇṇanā
