| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៣. សាធុសុត្តវណ្ណនា
3. Sādhusuttavaṇṇanā
៣៣. ឧទានំ ឧទានេសីតិ បីតិវេគេន ឧគ្គិរិតព្ពតាយ ឧទានំ ឧគ្គិរិ ឧច្ចារេសិ។ តយិទំ យស្មា បីតិសមុដ្ឋាបិតំ វចនំ, តស្មា វុត្តំ ‘‘ឧទាហារំ ឧទាហរី’’តិ ។ យថា បន តំ វចនំ ‘‘ឧទាន’’ន្តិ វុច្ចតិ, តំ ទស្សេតុំ ‘‘យថា ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ សទ្ធាយាតិ ឯត្ថ យ-ការោ ហេតុអត្ថោ។ បរិច្ចាគចេតនាយ ហិ សទ្ធា វិសេសបច្ចយោ អស្សទ្ធស្ស តទភាវតោ។ បិ-សទ្ទោ វុត្តត្ថសម្បិណ្ឌនត្ថោ។ ‘‘សាហូ’’តិ បទំ សាធុសទ្ទេន សមានត្ថំ ទដ្ឋព្ពំ។ កថន្តិ ទានយុទ្ធានំ វិបក្ខសភាវាតិ អធិប្បាយោ។ ឯតំ ឧភយន្តិ ទានំ យុទ្ធន្តិ ឥទំ ទ្វយំ។ ជីវិតភីរុកោតិ ជីវិតវិនាសភីរុកោ។ ខយភីរុកោតិ ភោគក្ខយស្ស ភីរុកោ។ វទន្តោតិ ជីវិតេ សាលយតំ, តតោ ឯវ យុជ្ឈនេ អសមត្ថតំ បវេទេន្តោ។ ឆេជ្ជន្តិ ហត្ថបាទាទិឆេទោ។ ឧស្សហន្តោតិ វីរិយំ ករោន្តោ។ ឯវំ ភោគេ រក្ខិស្សាមីតិ តថា ភោគេ អបរិក្ខីណេ ករិស្សាមីតិ។ វទន្តោតិ ឥធ ភោគេសុ លោភំ, តតោ ឯវ ទាតុំ អសមត្ថតំ បវេទេន្តោ។ ឯវន្តិ ឯវំ ជីវិតភោគនិរបេក្ខតាយ ទានញ្ច យុទ្ធញ្ច សមំ ហោតិ។ សទ្ធាទិសម្បន្នោតិ សទ្ធាធម្មជីវិតាវីមំសាសីលាទិគុណសមន្នាគតោ។ សោ ហិ ទេយ្យវត្ថុនោ បរិត្តកត្តា អប្បកម្បិ ទទន្តោ អត្តនោ បន ចិត្តសម្បត្តិយា ខេត្តសម្បត្តិយា ច ពហុំ ឧឡារបុញ្ញំ បវឌ្ឍេន្តោ ពហុវិធំ លោភ-ទោស-ឥស្សា-មច្ឆរិយ-ទិដ្ឋិវិចិកិច្ឆាទិភេទំ តប្បដិបក្ខំ អភិភវតិ, តតោ ឯវ ច តំ មហប្ផលំ ហោតិ មហានិសំសំ។ អដ្ឋកថាយំ បន ‘‘មច្ឆេរំ មទ្ទតិ’’ច្ចេវ វុត្តំ, តស្ស បន ឧជុវិបច្ចនីកភាវតោ។
33.Udānaṃudānesīti pītivegena uggiritabbatāya udānaṃ uggiri uccāresi. Tayidaṃ yasmā pītisamuṭṭhāpitaṃ vacanaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘udāhāraṃ udāharī’’ti . Yathā pana taṃ vacanaṃ ‘‘udāna’’nti vuccati, taṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Saddhāyāti ettha ya-kāro hetuattho. Pariccāgacetanāya hi saddhā visesapaccayo assaddhassa tadabhāvato. Pi-saddo vuttatthasampiṇḍanattho. ‘‘Sāhū’’ti padaṃ sādhusaddena samānatthaṃ daṭṭhabbaṃ. Kathanti dānayuddhānaṃ vipakkhasabhāvāti adhippāyo. Etaṃ ubhayanti dānaṃ yuddhanti idaṃ dvayaṃ. Jīvitabhīrukoti jīvitavināsabhīruko. Khayabhīrukoti bhogakkhayassa bhīruko. Vadantoti jīvite sālayataṃ, tato eva yujjhane asamatthataṃ pavedento. Chejjanti hatthapādādichedo. Ussahantoti vīriyaṃ karonto. Evaṃ bhoge rakkhissāmīti tathā bhoge aparikkhīṇe karissāmīti. Vadantoti idha bhogesu lobhaṃ, tato eva dātuṃ asamatthataṃ pavedento. Evanti evaṃ jīvitabhoganirapekkhatāya dānañca yuddhañca samaṃ hoti. Saddhādisampannoti saddhādhammajīvitāvīmaṃsāsīlādiguṇasamannāgato. So hi deyyavatthuno parittakattā appakampi dadanto attano pana cittasampattiyā khettasampattiyā ca bahuṃ uḷārapuññaṃ pavaḍḍhento bahuvidhaṃ lobha-dosa-issā-macchariya-diṭṭhivicikicchādibhedaṃ tappaṭipakkhaṃ abhibhavati, tato eva ca taṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘maccheraṃ maddati’’cceva vuttaṃ, tassa pana ujuvipaccanīkabhāvato.
បរត្ថាតិ បរលោកេ។ ឯកសាដកព្រាហ្មណវត្ថុ អន្វយវសេន, អង្កុរវត្ថុ ព្យតិរេកវសេន វិត្ថារេតព្ពំ។
Paratthāti paraloke. Ekasāṭakabrāhmaṇavatthu anvayavasena, aṅkuravatthu byatirekavasena vitthāretabbaṃ.
ធម្មោ លទ្ធោ ឯតេនាតិ ធម្មលទ្ធោ, បុគ្គលោ។ អគ្គិអាហិតបទស្ស វិយ សទ្ទសិទ្ធិ ទដ្ឋព្ពា។ ‘‘ឧដ្ឋានន្តិ កាយិកំ វីរិយំ, វីរិយន្តិ ចេតសិក’’ន្តិ វទន្តិ។ ឧដ្ឋានន្តិ ភោគុប្បាទេ យុត្តបយុត្តតា។ វីរិយន្តិ តជ្ជោ ឧស្សាហោ។ យមស្ស អាណាបវត្តិដ្ឋានំ។ វេតរណិម្បិ ឥតរេ និរយេ ច អតិក្កម្ម។ តេ បន អព្ពុទាទីនំ វសេន អវីចិំ ទសធា កត្វា អវសេសមហានិរយេ សត្តបិ អាយុប្បមាណភេទេន តយោ តយោ កត្វា ឯកតិំសាតិ វទន្តិ។ សញ្ជីវាទិនិរយសំវត្តនស្ស កម្មស្ស តិក្ខមជ្ឈមុទុភាវេន តស្ស អាយុប្បមាណស្ស តិវិធតា វិភាវេតព្ពា។ អបរេ បន ‘‘អដ្ឋ មហានិរយា សោឡស ឧស្សទនិរយា អាទិតោ ចត្តារោ សិតនិរយេ ឯកំ កត្វា សត្ត សិតនិរយាតិ ឯវំ ឯកតិំស មហានិរយា’’តិ វទន្តិ។ មហានិរយគ្គហណតោ អាទិតោ ចត្តារោ សិតនិរយា ឯកោ និរយោ កតោតិ។
Dhammo laddho etenāti dhammaladdho, puggalo. Aggiāhitapadassa viya saddasiddhi daṭṭhabbā. ‘‘Uṭṭhānanti kāyikaṃ vīriyaṃ, vīriyanti cetasika’’nti vadanti. Uṭṭhānanti bhoguppāde yuttapayuttatā. Vīriyanti tajjo ussāho. Yamassa āṇāpavattiṭṭhānaṃ. Vetaraṇimpi itare niraye ca atikkamma. Te pana abbudādīnaṃ vasena avīciṃ dasadhā katvā avasesamahāniraye sattapi āyuppamāṇabhedena tayo tayo katvā ekatiṃsāti vadanti. Sañjīvādinirayasaṃvattanassa kammassa tikkhamajjhamudubhāvena tassa āyuppamāṇassa tividhatā vibhāvetabbā. Apare pana ‘‘aṭṭha mahānirayā soḷasa ussadanirayā ādito cattāro sitaniraye ekaṃ katvā satta sitanirayāti evaṃ ekatiṃsa mahānirayā’’ti vadanti. Mahānirayaggahaṇato ādito cattāro sitanirayā eko nirayo katoti.
តេសន្តិ វិចិនិត្វា គហិតបច្ចយានំ។ បញ្ចនវុតិបាសណ្ឌភេទា បបញ្ចសូទនិសំវណ្ណនាយំ វុត្តនយេន វេទិតព្ពា។ តត្ថាតិ តេសុ ទ្វីសុ វិចិននេសុ។ ទក្ខិណាវិចិននំ អាហ, ឧបមានានិ ហិ នាម យាវទេវ ឧបមេយ្យត្ថវិភាវនត្ថានិ។ ឯតេន សុខេត្តគហណតោបិ ទក្ខិណេយ្យវិចិននំ ទដ្ឋព្ពំ។
Tesanti vicinitvā gahitapaccayānaṃ. Pañcanavutipāsaṇḍabhedā papañcasūdanisaṃvaṇṇanāyaṃ vuttanayena veditabbā. Tatthāti tesu dvīsu vicinanesu. Dakkhiṇāvicinanaṃ āha, upamānāni hi nāma yāvadeva upameyyatthavibhāvanatthāni. Etena sukhettagahaṇatopi dakkhiṇeyyavicinanaṃ daṭṭhabbaṃ.
បាណេសុ សំយមោតិ ឥមិនា ទសវិធម្បិ កុសលកម្មបថធម្មំ ទស្សេតិ។ យថា ហិ ‘‘បាណេសុ សំយមោ’’តិ ឥមិនា សត្តានំ ជីវិតាវោរោបនតោ សំយមោ វុត្តោ, ឯវំ តេសំ សាបតេយ្យាវហារតោ បរទារាមសនតោ វិសំវាទនតោ អញ្ញមញ្ញភេទនតោ ផរុសវចនេន សង្ឃដ្ដនតោ និរត្ថកវិប្បលបនតោ បរសន្តកាភិជ្ឈានតោ ឧច្ឆេទចិន្តនតោ មិច្ឆាភិនិវេសនតោ ច សំយមោ ហោតីតិ។ តេនាហ ‘‘សីលានិសំសំ កថេតុមារទ្ធា’’តិ។ ផរុសវចនសំយមោ បនេត្ថ សរូបេនេវ វុត្តោ។
Pāṇesu saṃyamoti iminā dasavidhampi kusalakammapathadhammaṃ dasseti. Yathā hi ‘‘pāṇesu saṃyamo’’ti iminā sattānaṃ jīvitāvoropanato saṃyamo vutto, evaṃ tesaṃ sāpateyyāvahārato paradārāmasanato visaṃvādanato aññamaññabhedanato pharusavacanena saṅghaṭṭanato niratthakavippalapanato parasantakābhijjhānato ucchedacintanato micchābhinivesanato ca saṃyamo hotīti. Tenāha ‘‘sīlānisaṃsaṃ kathetumāraddhā’’ti. Pharusavacanasaṃyamo panettha sarūpeneva vutto.
បរស្ស ឧបវាទភយេនាតិ បាបកិរិយហេតុ បរេន អត្តនោ វត្តព្ពឧបវាទភយេន។ ឧបវាទភយាតិ ឧបវាទភយនិមិត្តំ។ ‘‘កថំ នុ ខោ អម្ហេ បរេ ន ឧបវទេយ្យុ’’ន្តិ អាសីសន្តា បាបំ ន ករោន្តិ។ ធម្មបទមេវាតិ អសង្ខតធម្មកោដ្ឋាសោ ឯវ សេយ្យោ សេដ្ឋោ។ យស្មា សព្ពសង្ខតំ អនិច្ចំ ខយធម្មំ វយធម្មំ វិរាគធម្មំ និរោធធម្មំ, តស្មា តទធិគមាយ ឧស្សាហោ ករណីយោតិ ទស្សេតិ។ បុព្ពសទ្ទោ កាលវិសេសវិសយោតិ អាហ ‘‘បុព្ពេ ច កស្សបពុទ្ធាទិកាលេបី’’តិអាទិ។ បុន អកាលវិសេសោ អបាដិយេក្កោ ភុម្មត្ថវិសយោវាតិ អាហ ‘‘សព្ពេបិ វា’’តិអាទិ។ តត្ថ សព្ពេបិ វាតិ ឯតេ សព្ពេបិ កស្សបពុទ្ធាទយោ លោកនាថា សន្តោ នាម វូបសន្តសព្ពកិលេសសន្តាបា សន្តសព្ភូតគុណត្តា។
Parassa upavādabhayenāti pāpakiriyahetu parena attano vattabbaupavādabhayena. Upavādabhayāti upavādabhayanimittaṃ. ‘‘Kathaṃ nu kho amhe pare na upavadeyyu’’nti āsīsantā pāpaṃ na karonti. Dhammapadamevāti asaṅkhatadhammakoṭṭhāso eva seyyo seṭṭho. Yasmā sabbasaṅkhataṃ aniccaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammaṃ, tasmā tadadhigamāya ussāho karaṇīyoti dasseti. Pubbasaddo kālavisesavisayoti āha ‘‘pubbe ca kassapabuddhādikālepī’’tiādi. Puna akālaviseso apāṭiyekko bhummatthavisayovāti āha ‘‘sabbepi vā’’tiādi. Tattha sabbepi vāti ete sabbepi kassapabuddhādayo lokanāthā santo nāma vūpasantasabbakilesasantāpā santasabbhūtaguṇattā.
សាធុសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Sādhusuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. សាធុសុត្តំ • 3. Sādhusuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៣. សាធុសុត្តវណ្ណនា • 3. Sādhusuttavaṇṇanā
