Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
၃. သာဓုသုတ္တဝဏ္ဏနာ
3. Sādhusuttavaṇṇanā
၃၃. ဥဒာနံ ဥဒာနေသီတိ ပီတိဝေဂေန ဥဂ္ဂိရိတဗ္ဗတာယ ဥဒာနံ ဥဂ္ဂိရိ ဥစ္စာရေသိ။ တယိဒံ ယသ္မာ ပီတိသမုဋ္ဌာပိတံ ဝစနံ, တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဥဒာဟာရံ ဥဒာဟရီ’’တိ ။ ယထာ ပန တံ ဝစနံ ‘‘ဥဒာန’’န္တိ ဝုစ္စတိ, တံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သဒ္ဓာယာတိ ဧတ္ထ ယ-ကာရော ဟေတုအတ္ထော။ ပရိစ္စာဂစေတနာယ ဟိ သဒ္ဓာ ဝိသေသပစ္စယော အသ္သဒ္ဓသ္သ တဒဘာဝတော။ ပိ-သဒ္ဒော ဝုတ္တတ္ထသမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ ‘‘သာဟူ’’တိ ပဒံ သာဓုသဒ္ဒေန သမာနတ္ထံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကထန္တိ ဒာနယုဒ္ဓာနံ ဝိပက္ခသဘာဝာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧတံ ဥဘယန္တိ ဒာနံ ယုဒ္ဓန္တိ ဣဒံ ဒ္ဝယံ။ ဇီဝိတဘီရုကောတိ ဇီဝိတဝိနာသဘီရုကော။ ခယဘီရုကောတိ ဘောဂက္ခယသ္သ ဘီရုကော။ ဝဒန္တောတိ ဇီဝိတေ သာလယတံ, တတော ဧဝ ယုဇ္ဈနေ အသမတ္ထတံ ပဝေဒေန္တော။ ဆေဇ္ဇန္တိ ဟတ္ထပာဒာဒိဆေဒော။ ဥသ္သဟန္တောတိ ဝီရိယံ ကရောန္တော။ ဧဝံ ဘောဂေ ရက္ခိသ္သာမီတိ တထာ ဘောဂေ အပရိက္ခီဏေ ကရိသ္သာမီတိ။ ဝဒန္တောတိ ဣဓ ဘောဂေသု လောဘံ, တတော ဧဝ ဒာတုံ အသမတ္ထတံ ပဝေဒေန္တော။ ဧဝန္တိ ဧဝံ ဇီဝိတဘောဂနိရပေက္ခတာယ ဒာနဉ္စ ယုဒ္ဓဉ္စ သမံ ဟောတိ။ သဒ္ဓာဒိသမ္ပန္နောတိ သဒ္ဓာဓမ္မဇီဝိတာဝီမံသာသီလာဒိဂုဏသမန္နာဂတော။ သော ဟိ ဒေယ္ယဝတ္ထုနော ပရိတ္တကတ္တာ အပ္ပကမ္ပိ ဒဒန္တော အတ္တနော ပန စိတ္တသမ္ပတ္တိယာ ခေတ္တသမ္ပတ္တိယာ စ ဗဟုံ ဥဠာရပုညံ ပဝဍ္ဎေန္တော ဗဟုဝိဓံ လောဘ-ဒောသ-ဣသ္သာ-မစ္ဆရိယ-ဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာဒိဘေဒံ တပ္ပဋိပက္ခံ အဘိဘဝတိ, တတော ဧဝ စ တံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ မဟာနိသံသံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘မစ္ဆေရံ မဒ္ဒတိ’’စ္စေဝ ဝုတ္တံ, တသ္သ ပန ဥဇုဝိပစ္စနီကဘာဝတော။
33.Udānaṃudānesīti pītivegena uggiritabbatāya udānaṃ uggiri uccāresi. Tayidaṃ yasmā pītisamuṭṭhāpitaṃ vacanaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘udāhāraṃ udāharī’’ti . Yathā pana taṃ vacanaṃ ‘‘udāna’’nti vuccati, taṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Saddhāyāti ettha ya-kāro hetuattho. Pariccāgacetanāya hi saddhā visesapaccayo assaddhassa tadabhāvato. Pi-saddo vuttatthasampiṇḍanattho. ‘‘Sāhū’’ti padaṃ sādhusaddena samānatthaṃ daṭṭhabbaṃ. Kathanti dānayuddhānaṃ vipakkhasabhāvāti adhippāyo. Etaṃ ubhayanti dānaṃ yuddhanti idaṃ dvayaṃ. Jīvitabhīrukoti jīvitavināsabhīruko. Khayabhīrukoti bhogakkhayassa bhīruko. Vadantoti jīvite sālayataṃ, tato eva yujjhane asamatthataṃ pavedento. Chejjanti hatthapādādichedo. Ussahantoti vīriyaṃ karonto. Evaṃ bhoge rakkhissāmīti tathā bhoge aparikkhīṇe karissāmīti. Vadantoti idha bhogesu lobhaṃ, tato eva dātuṃ asamatthataṃ pavedento. Evanti evaṃ jīvitabhoganirapekkhatāya dānañca yuddhañca samaṃ hoti. Saddhādisampannoti saddhādhammajīvitāvīmaṃsāsīlādiguṇasamannāgato. So hi deyyavatthuno parittakattā appakampi dadanto attano pana cittasampattiyā khettasampattiyā ca bahuṃ uḷārapuññaṃ pavaḍḍhento bahuvidhaṃ lobha-dosa-issā-macchariya-diṭṭhivicikicchādibhedaṃ tappaṭipakkhaṃ abhibhavati, tato eva ca taṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘maccheraṃ maddati’’cceva vuttaṃ, tassa pana ujuvipaccanīkabhāvato.
ပရတ္ထာတိ ပရလောကေ။ ဧကသာဋကဗ္ရာဟ္မဏဝတ္ထု အန္ဝယဝသေန, အင္ကုရဝတ္ထု ဗ္ယတိရေကဝသေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။
Paratthāti paraloke. Ekasāṭakabrāhmaṇavatthu anvayavasena, aṅkuravatthu byatirekavasena vitthāretabbaṃ.
ဓမ္မော လဒ္ဓော ဧတေနာတိ ဓမ္မလဒ္ဓော, ပုဂ္ဂလော။ အဂ္ဂိအာဟိတပဒသ္သ ဝိယ သဒ္ဒသိဒ္ဓိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ‘‘ဥဋ္ဌာနန္တိ ကာယိကံ ဝီရိယံ, ဝီရိယန္တိ စေတသိက’’န္တိ ဝဒန္တိ။ ဥဋ္ဌာနန္တိ ဘောဂုပ္ပာဒေ ယုတ္တပယုတ္တတာ။ ဝီရိယန္တိ တဇ္ဇော ဥသ္သာဟော။ ယမသ္သ အာဏာပဝတ္တိဋ္ဌာနံ။ ဝေတရဏိမ္ပိ ဣတရေ နိရယေ စ အတိက္ကမ္မ။ တေ ပန အဗ္ဗုဒာဒီနံ ဝသေန အဝီစိံ ဒသဓာ ကတ္ဝာ အဝသေသမဟာနိရယေ သတ္တပိ အာယုပ္ပမာဏဘေဒေန တယော တယော ကတ္ဝာ ဧကတိံသာတိ ဝဒန္တိ။ သဉ္ဇီဝာဒိနိရယသံဝတ္တနသ္သ ကမ္မသ္သ တိက္ခမဇ္ဈမုဒုဘာဝေန တသ္သ အာယုပ္ပမာဏသ္သ တိဝိဓတာ ဝိဘာဝေတဗ္ဗာ။ အပရေ ပန ‘‘အဋ္ဌ မဟာနိရယာ သောဠသ ဥသ္သဒနိရယာ အာဒိတော စတ္တာရော သိတနိရယေ ဧကံ ကတ္ဝာ သတ္တ သိတနိရယာတိ ဧဝံ ဧကတိံသ မဟာနိရယာ’’တိ ဝဒန္တိ။ မဟာနိရယဂ္ဂဟဏတော အာဒိတော စတ္တာရော သိတနိရယာ ဧကော နိရယော ကတောတိ။
Dhammo laddho etenāti dhammaladdho, puggalo. Aggiāhitapadassa viya saddasiddhi daṭṭhabbā. ‘‘Uṭṭhānanti kāyikaṃ vīriyaṃ, vīriyanti cetasika’’nti vadanti. Uṭṭhānanti bhoguppāde yuttapayuttatā. Vīriyanti tajjo ussāho. Yamassa āṇāpavattiṭṭhānaṃ. Vetaraṇimpi itare niraye ca atikkamma. Te pana abbudādīnaṃ vasena avīciṃ dasadhā katvā avasesamahāniraye sattapi āyuppamāṇabhedena tayo tayo katvā ekatiṃsāti vadanti. Sañjīvādinirayasaṃvattanassa kammassa tikkhamajjhamudubhāvena tassa āyuppamāṇassa tividhatā vibhāvetabbā. Apare pana ‘‘aṭṭha mahānirayā soḷasa ussadanirayā ādito cattāro sitaniraye ekaṃ katvā satta sitanirayāti evaṃ ekatiṃsa mahānirayā’’ti vadanti. Mahānirayaggahaṇato ādito cattāro sitanirayā eko nirayo katoti.
တေသန္တိ ဝိစိနိတ္ဝာ ဂဟိတပစ္စယာနံ။ ပဉ္စနဝုတိပာသဏ္ဍဘေဒာ ပပဉ္စသူဒနိသံဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထာတိ တေသု ဒ္ဝီသု ဝိစိနနေသု။ ဒက္ခိဏာဝိစိနနံ အာဟ, ဥပမာနာနိ ဟိ နာမ ယာဝဒေဝ ဥပမေယ္ယတ္ထဝိဘာဝနတ္ထာနိ။ ဧတေန သုခေတ္တဂဟဏတောပိ ဒက္ခိဏေယ္ယဝိစိနနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
Tesanti vicinitvā gahitapaccayānaṃ. Pañcanavutipāsaṇḍabhedā papañcasūdanisaṃvaṇṇanāyaṃ vuttanayena veditabbā. Tatthāti tesu dvīsu vicinanesu. Dakkhiṇāvicinanaṃ āha, upamānāni hi nāma yāvadeva upameyyatthavibhāvanatthāni. Etena sukhettagahaṇatopi dakkhiṇeyyavicinanaṃ daṭṭhabbaṃ.
ပာဏေသု သံယမောတိ ဣမိနာ ဒသဝိဓမ္ပိ ကုသလကမ္မပထဓမ္မံ ဒသ္သေတိ။ ယထာ ဟိ ‘‘ပာဏေသု သံယမော’’တိ ဣမိနာ သတ္တာနံ ဇီဝိတာဝောရောပနတော သံယမော ဝုတ္တော, ဧဝံ တေသံ သာပတေယ္ယာဝဟာရတော ပရဒာရာမသနတော ဝိသံဝာဒနတော အညမညဘေဒနတော ဖရုသဝစနေန သင္ဃဋ္ဋနတော နိရတ္ထကဝိပ္ပလပနတော ပရသန္တကာဘိဇ္ဈာနတော ဥစ္ဆေဒစိန္တနတော မိစ္ဆာဘိနိဝေသနတော စ သံယမော ဟောတီတိ။ တေနာဟ ‘‘သီလာနိသံသံ ကထေတုမာရဒ္ဓာ’’တိ။ ဖရုသဝစနသံယမော ပနေတ္ထ သရူပေနေဝ ဝုတ္တော။
Pāṇesu saṃyamoti iminā dasavidhampi kusalakammapathadhammaṃ dasseti. Yathā hi ‘‘pāṇesu saṃyamo’’ti iminā sattānaṃ jīvitāvoropanato saṃyamo vutto, evaṃ tesaṃ sāpateyyāvahārato paradārāmasanato visaṃvādanato aññamaññabhedanato pharusavacanena saṅghaṭṭanato niratthakavippalapanato parasantakābhijjhānato ucchedacintanato micchābhinivesanato ca saṃyamo hotīti. Tenāha ‘‘sīlānisaṃsaṃ kathetumāraddhā’’ti. Pharusavacanasaṃyamo panettha sarūpeneva vutto.
ပရသ္သ ဥပဝာဒဘယေနာတိ ပာပကိရိယဟေတု ပရေန အတ္တနော ဝတ္တဗ္ဗဥပဝာဒဘယေန။ ဥပဝာဒဘယာတိ ဥပဝာဒဘယနိမိတ္တံ။ ‘‘ကထံ နု ခော အမ္ဟေ ပရေ န ဥပဝဒေယ္ယု’’န္တိ အာသီသန္တာ ပာပံ န ကရောန္တိ။ ဓမ္မပဒမေဝာတိ အသင္ခတဓမ္မကောဋ္ဌာသော ဧဝ သေယ္ယော သေဋ္ဌော။ ယသ္မာ သဗ္ဗသင္ခတံ အနိစ္စံ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မံ, တသ္မာ တဒဓိဂမာယ ဥသ္သာဟော ကရဏီယောတိ ဒသ္သေတိ။ ပုဗ္ဗသဒ္ဒော ကာလဝိသေသဝိသယောတိ အာဟ ‘‘ပုဗ္ဗေ စ ကသ္သပဗုဒ္ဓာဒိကာလေပီ’’တိအာဒိ။ ပုန အကာလဝိသေသော အပာဋိယေက္ကော ဘုမ္မတ္ထဝိသယောဝာတိ အာဟ ‘‘သဗ္ဗေပိ ဝာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ သဗ္ဗေပိ ဝာတိ ဧတေ သဗ္ဗေပိ ကသ္သပဗုဒ္ဓာဒယော လောကနာထာ သန္တော နာမ ဝူပသန္တသဗ္ဗကိလေသသန္တာပာ သန္တသဗ္ဘူတဂုဏတ္တာ။
Parassa upavādabhayenāti pāpakiriyahetu parena attano vattabbaupavādabhayena. Upavādabhayāti upavādabhayanimittaṃ. ‘‘Kathaṃ nu kho amhe pare na upavadeyyu’’nti āsīsantā pāpaṃ na karonti. Dhammapadamevāti asaṅkhatadhammakoṭṭhāso eva seyyo seṭṭho. Yasmā sabbasaṅkhataṃ aniccaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammaṃ, tasmā tadadhigamāya ussāho karaṇīyoti dasseti. Pubbasaddo kālavisesavisayoti āha ‘‘pubbe ca kassapabuddhādikālepī’’tiādi. Puna akālaviseso apāṭiyekko bhummatthavisayovāti āha ‘‘sabbepi vā’’tiādi. Tattha sabbepi vāti ete sabbepi kassapabuddhādayo lokanāthā santo nāma vūpasantasabbakilesasantāpā santasabbhūtaguṇattā.
သာဓုသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Sādhusuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၃. သာဓုသုတ္တံ • 3. Sādhusuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၃. သာဓုသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Sādhusuttavaṇṇanā