Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
3. සාධුසුත්තවණ්ණනා
3. Sādhusuttavaṇṇanā
33. උදානං උදානෙසීති පීතිවෙගෙන උග්ගිරිතබ්බතාය උදානං උග්ගිරි උච්චාරෙසි. තයිදං යස්මා පීතිසමුට්ඨාපිතං වචනං, තස්මා වුත්තං ‘‘උදාහාරං උදාහරී’’ති . යථා පන තං වචනං ‘‘උදාන’’න්ති වුච්චති, තං දස්සෙතුං ‘‘යථා හී’’තිආදි වුත්තං. සද්ධායාති එත්ථ ය-කාරො හෙතුඅත්ථො. පරිච්චාගචෙතනාය හි සද්ධා විසෙසපච්චයො අස්සද්ධස්ස තදභාවතො. පි-සද්දො වුත්තත්ථසම්පිණ්ඩනත්ථො. ‘‘සාහූ’’ති පදං සාධුසද්දෙන සමානත්ථං දට්ඨබ්බං. කථන්ති දානයුද්ධානං විපක්ඛසභාවාති අධිප්පායො. එතං උභයන්ති දානං යුද්ධන්ති ඉදං ද්වයං. ජීවිතභීරුකොති ජීවිතවිනාසභීරුකො. ඛයභීරුකොති භොගක්ඛයස්ස භීරුකො. වදන්තොති ජීවිතෙ සාලයතං, තතො එව යුජ්ඣනෙ අසමත්ථතං පවෙදෙන්තො. ඡෙජ්ජන්ති හත්ථපාදාදිඡෙදො. උස්සහන්තොති වීරියං කරොන්තො. එවං භොගෙ රක්ඛිස්සාමීති තථා භොගෙ අපරික්ඛීණෙ කරිස්සාමීති. වදන්තොති ඉධ භොගෙසු ලොභං, තතො එව දාතුං අසමත්ථතං පවෙදෙන්තො. එවන්ති එවං ජීවිතභොගනිරපෙක්ඛතාය දානඤ්ච යුද්ධඤ්ච සමං හොති. සද්ධාදිසම්පන්නොති සද්ධාධම්මජීවිතාවීමංසාසීලාදිගුණසමන්නාගතො. සො හි දෙය්යවත්ථුනො පරිත්තකත්තා අප්පකම්පි දදන්තො අත්තනො පන චිත්තසම්පත්තියා ඛෙත්තසම්පත්තියා ච බහුං උළාරපුඤ්ඤං පවඩ්ඪෙන්තො බහුවිධං ලොභ-දොස-ඉස්සා-මච්ඡරිය-දිට්ඨිවිචිකිච්ඡාදිභෙදං තප්පටිපක්ඛං අභිභවති, තතො එව ච තං මහප්ඵලං හොති මහානිසංසං. අට්ඨකථායං පන ‘‘මච්ඡෙරං මද්දති’’ච්චෙව වුත්තං, තස්ස පන උජුවිපච්චනීකභාවතො.
33.Udānaṃudānesīti pītivegena uggiritabbatāya udānaṃ uggiri uccāresi. Tayidaṃ yasmā pītisamuṭṭhāpitaṃ vacanaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘udāhāraṃ udāharī’’ti . Yathā pana taṃ vacanaṃ ‘‘udāna’’nti vuccati, taṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Saddhāyāti ettha ya-kāro hetuattho. Pariccāgacetanāya hi saddhā visesapaccayo assaddhassa tadabhāvato. Pi-saddo vuttatthasampiṇḍanattho. ‘‘Sāhū’’ti padaṃ sādhusaddena samānatthaṃ daṭṭhabbaṃ. Kathanti dānayuddhānaṃ vipakkhasabhāvāti adhippāyo. Etaṃ ubhayanti dānaṃ yuddhanti idaṃ dvayaṃ. Jīvitabhīrukoti jīvitavināsabhīruko. Khayabhīrukoti bhogakkhayassa bhīruko. Vadantoti jīvite sālayataṃ, tato eva yujjhane asamatthataṃ pavedento. Chejjanti hatthapādādichedo. Ussahantoti vīriyaṃ karonto. Evaṃ bhoge rakkhissāmīti tathā bhoge aparikkhīṇe karissāmīti. Vadantoti idha bhogesu lobhaṃ, tato eva dātuṃ asamatthataṃ pavedento. Evanti evaṃ jīvitabhoganirapekkhatāya dānañca yuddhañca samaṃ hoti. Saddhādisampannoti saddhādhammajīvitāvīmaṃsāsīlādiguṇasamannāgato. So hi deyyavatthuno parittakattā appakampi dadanto attano pana cittasampattiyā khettasampattiyā ca bahuṃ uḷārapuññaṃ pavaḍḍhento bahuvidhaṃ lobha-dosa-issā-macchariya-diṭṭhivicikicchādibhedaṃ tappaṭipakkhaṃ abhibhavati, tato eva ca taṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘maccheraṃ maddati’’cceva vuttaṃ, tassa pana ujuvipaccanīkabhāvato.
පරත්ථාති පරලොකෙ. එකසාටකබ්රාහ්මණවත්ථු අන්වයවසෙන, අඞ්කුරවත්ථු බ්යතිරෙකවසෙන විත්ථාරෙතබ්බං.
Paratthāti paraloke. Ekasāṭakabrāhmaṇavatthu anvayavasena, aṅkuravatthu byatirekavasena vitthāretabbaṃ.
ධම්මො ලද්ධො එතෙනාති ධම්මලද්ධො, පුග්ගලො. අග්ගිආහිතපදස්ස විය සද්දසිද්ධි දට්ඨබ්බා. ‘‘උට්ඨානන්ති කායිකං වීරියං, වීරියන්ති චෙතසික’’න්ති වදන්ති. උට්ඨානන්ති භොගුප්පාදෙ යුත්තපයුත්තතා. වීරියන්ති තජ්ජො උස්සාහො. යමස්ස ආණාපවත්තිට්ඨානං. වෙතරණිම්පි ඉතරෙ නිරයෙ ච අතික්කම්ම. තෙ පන අබ්බුදාදීනං වසෙන අවීචිං දසධා කත්වා අවසෙසමහානිරයෙ සත්තපි ආයුප්පමාණභෙදෙන තයො තයො කත්වා එකතිංසාති වදන්ති. සඤ්ජීවාදිනිරයසංවත්තනස්ස කම්මස්ස තික්ඛමජ්ඣමුදුභාවෙන තස්ස ආයුප්පමාණස්ස තිවිධතා විභාවෙතබ්බා. අපරෙ පන ‘‘අට්ඨ මහානිරයා සොළස උස්සදනිරයා ආදිතො චත්තාරො සිතනිරයෙ එකං කත්වා සත්ත සිතනිරයාති එවං එකතිංස මහානිරයා’’ති වදන්ති. මහානිරයග්ගහණතො ආදිතො චත්තාරො සිතනිරයා එකො නිරයො කතොති.
Dhammo laddho etenāti dhammaladdho, puggalo. Aggiāhitapadassa viya saddasiddhi daṭṭhabbā. ‘‘Uṭṭhānanti kāyikaṃ vīriyaṃ, vīriyanti cetasika’’nti vadanti. Uṭṭhānanti bhoguppāde yuttapayuttatā. Vīriyanti tajjo ussāho. Yamassa āṇāpavattiṭṭhānaṃ. Vetaraṇimpi itare niraye ca atikkamma. Te pana abbudādīnaṃ vasena avīciṃ dasadhā katvā avasesamahāniraye sattapi āyuppamāṇabhedena tayo tayo katvā ekatiṃsāti vadanti. Sañjīvādinirayasaṃvattanassa kammassa tikkhamajjhamudubhāvena tassa āyuppamāṇassa tividhatā vibhāvetabbā. Apare pana ‘‘aṭṭha mahānirayā soḷasa ussadanirayā ādito cattāro sitaniraye ekaṃ katvā satta sitanirayāti evaṃ ekatiṃsa mahānirayā’’ti vadanti. Mahānirayaggahaṇato ādito cattāro sitanirayā eko nirayo katoti.
තෙසන්ති විචිනිත්වා ගහිතපච්චයානං. පඤ්චනවුතිපාසණ්ඩභෙදා පපඤ්චසූදනිසංවණ්ණනායං වුත්තනයෙන වෙදිතබ්බා. තත්ථාති තෙසු ද්වීසු විචිනනෙසු. දක්ඛිණාවිචිනනං ආහ, උපමානානි හි නාම යාවදෙව උපමෙය්යත්ථවිභාවනත්ථානි. එතෙන සුඛෙත්තගහණතොපි දක්ඛිණෙය්යවිචිනනං දට්ඨබ්බං.
Tesanti vicinitvā gahitapaccayānaṃ. Pañcanavutipāsaṇḍabhedā papañcasūdanisaṃvaṇṇanāyaṃ vuttanayena veditabbā. Tatthāti tesu dvīsu vicinanesu. Dakkhiṇāvicinanaṃ āha, upamānāni hi nāma yāvadeva upameyyatthavibhāvanatthāni. Etena sukhettagahaṇatopi dakkhiṇeyyavicinanaṃ daṭṭhabbaṃ.
පාණෙසු සංයමොති ඉමිනා දසවිධම්පි කුසලකම්මපථධම්මං දස්සෙති. යථා හි ‘‘පාණෙසු සංයමො’’ති ඉමිනා සත්තානං ජීවිතාවොරොපනතො සංයමො වුත්තො, එවං තෙසං සාපතෙය්යාවහාරතො පරදාරාමසනතො විසංවාදනතො අඤ්ඤමඤ්ඤභෙදනතො ඵරුසවචනෙන සඞ්ඝට්ටනතො නිරත්ථකවිප්පලපනතො පරසන්තකාභිජ්ඣානතො උච්ඡෙදචින්තනතො මිච්ඡාභිනිවෙසනතො ච සංයමො හොතීති. තෙනාහ ‘‘සීලානිසංසං කථෙතුමාරද්ධා’’ති. ඵරුසවචනසංයමො පනෙත්ථ සරූපෙනෙව වුත්තො.
Pāṇesu saṃyamoti iminā dasavidhampi kusalakammapathadhammaṃ dasseti. Yathā hi ‘‘pāṇesu saṃyamo’’ti iminā sattānaṃ jīvitāvoropanato saṃyamo vutto, evaṃ tesaṃ sāpateyyāvahārato paradārāmasanato visaṃvādanato aññamaññabhedanato pharusavacanena saṅghaṭṭanato niratthakavippalapanato parasantakābhijjhānato ucchedacintanato micchābhinivesanato ca saṃyamo hotīti. Tenāha ‘‘sīlānisaṃsaṃ kathetumāraddhā’’ti. Pharusavacanasaṃyamo panettha sarūpeneva vutto.
පරස්ස උපවාදභයෙනාති පාපකිරියහෙතු පරෙන අත්තනො වත්තබ්බඋපවාදභයෙන. උපවාදභයාති උපවාදභයනිමිත්තං. ‘‘කථං නු ඛො අම්හෙ පරෙ න උපවදෙය්යු’’න්ති ආසීසන්තා පාපං න කරොන්ති. ධම්මපදමෙවාති අසඞ්ඛතධම්මකොට්ඨාසො එව සෙය්යො සෙට්ඨො. යස්මා සබ්බසඞ්ඛතං අනිච්චං ඛයධම්මං වයධම්මං විරාගධම්මං නිරොධධම්මං, තස්මා තදධිගමාය උස්සාහො කරණීයොති දස්සෙති. පුබ්බසද්දො කාලවිසෙසවිසයොති ආහ ‘‘පුබ්බෙ ච කස්සපබුද්ධාදිකාලෙපී’’තිආදි. පුන අකාලවිසෙසො අපාටියෙක්කො භුම්මත්ථවිසයොවාති ආහ ‘‘සබ්බෙපි වා’’තිආදි. තත්ථ සබ්බෙපි වාති එතෙ සබ්බෙපි කස්සපබුද්ධාදයො ලොකනාථා සන්තො නාම වූපසන්තසබ්බකිලෙසසන්තාපා සන්තසබ්භූතගුණත්තා.
Parassa upavādabhayenāti pāpakiriyahetu parena attano vattabbaupavādabhayena. Upavādabhayāti upavādabhayanimittaṃ. ‘‘Kathaṃ nu kho amhe pare na upavadeyyu’’nti āsīsantā pāpaṃ na karonti. Dhammapadamevāti asaṅkhatadhammakoṭṭhāso eva seyyo seṭṭho. Yasmā sabbasaṅkhataṃ aniccaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammaṃ, tasmā tadadhigamāya ussāho karaṇīyoti dasseti. Pubbasaddo kālavisesavisayoti āha ‘‘pubbe ca kassapabuddhādikālepī’’tiādi. Puna akālaviseso apāṭiyekko bhummatthavisayovāti āha ‘‘sabbepi vā’’tiādi. Tattha sabbepi vāti ete sabbepi kassapabuddhādayo lokanāthā santo nāma vūpasantasabbakilesasantāpā santasabbhūtaguṇattā.
සාධුසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Sādhusuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 3. සාධුසුත්තං • 3. Sādhusuttaṃ
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්තනිකාය (අට්ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 3. සාධුසුත්තවණ්ණනා • 3. Sādhusuttavaṇṇanā