| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੩. ਸਾਧੁਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Sādhusuttavaṇṇanā
੩੩. ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸੀਤਿ ਪੀਤਿવੇਗੇਨ ਉਗ੍ਗਿਰਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ਉਦਾਨਂ ਉਗ੍ਗਿਰਿ ਉਚ੍ਚਾਰੇਸਿ। ਤਯਿਦਂ ਯਸ੍ਮਾ ਪੀਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਂ વਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਦਾਹਾਰਂ ਉਦਾਹਰੀ’’ਤਿ । ਯਥਾ ਪਨ ਤਂ વਚਨਂ ‘‘ਉਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਦ੍ਧਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯ-ਕਾਰੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਚੇਤਨਾਯ ਹਿ ਸਦ੍ਧਾ વਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਸ੍ਸ ਤਦਭਾવਤੋ। ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ। ‘‘ਸਾਹੂ’’ਤਿ ਪਦਂ ਸਾਧੁਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਕਥਨ੍ਤਿ ਦਾਨਯੁਦ੍ਧਾਨਂ વਿਪਕ੍ਖਸਭਾવਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਏਤਂ ਉਭਯਨ੍ਤਿ ਦਾਨਂ ਯੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਦ੍વਯਂ। ਜੀવਿਤਭੀਰੁਕੋਤਿ ਜੀવਿਤવਿਨਾਸਭੀਰੁਕੋ। ਖਯਭੀਰੁਕੋਤਿ ਭੋਗਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਭੀਰੁਕੋ। વਦਨ੍ਤੋਤਿ ਜੀવਿਤੇ ਸਾਲਯਤਂ, ਤਤੋ ਏવ ਯੁਜ੍ਝਨੇ ਅਸਮਤ੍ਥਤਂ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੋ। ਛੇਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦਿਛੇਦੋ। ਉਸ੍ਸਹਨ੍ਤੋਤਿ વੀਰਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਏવਂ ਭੋਗੇ ਰਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤਥਾ ਭੋਗੇ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। વਦਨ੍ਤੋਤਿ ਇਧ ਭੋਗੇਸੁ ਲੋਭਂ, ਤਤੋ ਏવ ਦਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਂ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੋ। ਏવਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਜੀવਿਤਭੋਗਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਦਾਨਞ੍ਚ ਯੁਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸਮਂ ਹੋਤਿ। ਸਦ੍ਧਾਦਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸਦ੍ਧਾਧਮ੍ਮਜੀવਿਤਾવੀਮਂਸਾਸੀਲਾਦਿਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਸੋ ਹਿ ਦੇਯ੍ਯવਤ੍ਥੁਨੋ ਪਰਿਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਕਮ੍ਪਿ ਦਦਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਖੇਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਬਹੁਂ ਉਲ਼ਾਰਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢੇਨ੍ਤੋ ਬਹੁવਿਧਂ ਲੋਭ-ਦੋਸ-ਇਸ੍ਸਾ-ਮਚ੍ਛਰਿਯ-ਦਿਟ੍ਠਿવਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਦਿਭੇਦਂ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਅਭਿਭવਤਿ, ਤਤੋ ਏવ ਚ ਤਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਂ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਮਚ੍ਛੇਰਂ ਮਦ੍ਦਤਿ’’ਚ੍ਚੇવ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕਭਾવਤੋ।
33.Udānaṃudānesīti pītivegena uggiritabbatāya udānaṃ uggiri uccāresi. Tayidaṃ yasmā pītisamuṭṭhāpitaṃ vacanaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘udāhāraṃ udāharī’’ti . Yathā pana taṃ vacanaṃ ‘‘udāna’’nti vuccati, taṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Saddhāyāti ettha ya-kāro hetuattho. Pariccāgacetanāya hi saddhā visesapaccayo assaddhassa tadabhāvato. Pi-saddo vuttatthasampiṇḍanattho. ‘‘Sāhū’’ti padaṃ sādhusaddena samānatthaṃ daṭṭhabbaṃ. Kathanti dānayuddhānaṃ vipakkhasabhāvāti adhippāyo. Etaṃ ubhayanti dānaṃ yuddhanti idaṃ dvayaṃ. Jīvitabhīrukoti jīvitavināsabhīruko. Khayabhīrukoti bhogakkhayassa bhīruko. Vadantoti jīvite sālayataṃ, tato eva yujjhane asamatthataṃ pavedento. Chejjanti hatthapādādichedo. Ussahantoti vīriyaṃ karonto. Evaṃ bhoge rakkhissāmīti tathā bhoge aparikkhīṇe karissāmīti. Vadantoti idha bhogesu lobhaṃ, tato eva dātuṃ asamatthataṃ pavedento. Evanti evaṃ jīvitabhoganirapekkhatāya dānañca yuddhañca samaṃ hoti. Saddhādisampannoti saddhādhammajīvitāvīmaṃsāsīlādiguṇasamannāgato. So hi deyyavatthuno parittakattā appakampi dadanto attano pana cittasampattiyā khettasampattiyā ca bahuṃ uḷārapuññaṃ pavaḍḍhento bahuvidhaṃ lobha-dosa-issā-macchariya-diṭṭhivicikicchādibhedaṃ tappaṭipakkhaṃ abhibhavati, tato eva ca taṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘maccheraṃ maddati’’cceva vuttaṃ, tassa pana ujuvipaccanīkabhāvato.
ਪਰਤ੍ਥਾਤਿ ਪਰਲੋਕੇ। ਏਕਸਾਟਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਅਨ੍વਯવਸੇਨ, ਅਙ੍ਕੁਰવਤ੍ਥੁ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕવਸੇਨ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ।
Paratthāti paraloke. Ekasāṭakabrāhmaṇavatthu anvayavasena, aṅkuravatthu byatirekavasena vitthāretabbaṃ.
ਧਮ੍ਮੋ ਲਦ੍ਧੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਅਗ੍ਗਿਆਹਿਤਪਦਸ੍ਸ વਿਯ ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ‘‘ਉਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਯਿਕਂ વੀਰਿਯਂ, વੀਰਿਯਨ੍ਤਿ ਚੇਤਸਿਕ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਉਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਭੋਗੁਪ੍ਪਾਦੇ ਯੁਤ੍ਤਪਯੁਤ੍ਤਤਾ। વੀਰਿਯਨ੍ਤਿ ਤਜ੍ਜੋ ਉਸ੍ਸਾਹੋ। ਯਮਸ੍ਸ ਆਣਾਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ। વੇਤਰਣਿਮ੍ਪਿ ਇਤਰੇ ਨਿਰਯੇ ਚ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ। ਤੇ ਪਨ ਅਬ੍ਬੁਦਾਦੀਨਂ વਸੇਨ ਅવੀਚਿਂ ਦਸਧਾ ਕਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਮਹਾਨਿਰਯੇ ਸਤ੍ਤਪਿ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਭੇਦੇਨ ਤਯੋ ਤਯੋ ਕਤ੍વਾ ਏਕਤਿਂਸਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸਞ੍ਜੀવਾਦਿਨਿਰਯਸਂવਤ੍ਤਨਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤਿਕ੍ਖਮਜ੍ਝਮੁਦੁਭਾવੇਨ ਤਸ੍ਸ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਸ੍ਸ ਤਿવਿਧਤਾ વਿਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ। ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਅਟ੍ਠ ਮਹਾਨਿਰਯਾ ਸੋਲ਼ਸ ਉਸ੍ਸਦਨਿਰਯਾ ਆਦਿਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਿਤਨਿਰਯੇ ਏਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤ ਸਿਤਨਿਰਯਾਤਿ ਏવਂ ਏਕਤਿਂਸ ਮਹਾਨਿਰਯਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਮਹਾਨਿਰਯਗ੍ਗਹਣਤੋ ਆਦਿਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਿਤਨਿਰਯਾ ਏਕੋ ਨਿਰਯੋ ਕਤੋਤਿ।
Dhammo laddho etenāti dhammaladdho, puggalo. Aggiāhitapadassa viya saddasiddhi daṭṭhabbā. ‘‘Uṭṭhānanti kāyikaṃ vīriyaṃ, vīriyanti cetasika’’nti vadanti. Uṭṭhānanti bhoguppāde yuttapayuttatā. Vīriyanti tajjo ussāho. Yamassa āṇāpavattiṭṭhānaṃ. Vetaraṇimpi itare niraye ca atikkamma. Te pana abbudādīnaṃ vasena avīciṃ dasadhā katvā avasesamahāniraye sattapi āyuppamāṇabhedena tayo tayo katvā ekatiṃsāti vadanti. Sañjīvādinirayasaṃvattanassa kammassa tikkhamajjhamudubhāvena tassa āyuppamāṇassa tividhatā vibhāvetabbā. Apare pana ‘‘aṭṭha mahānirayā soḷasa ussadanirayā ādito cattāro sitaniraye ekaṃ katvā satta sitanirayāti evaṃ ekatiṃsa mahānirayā’’ti vadanti. Mahānirayaggahaṇato ādito cattāro sitanirayā eko nirayo katoti.
ਤੇਸਨ੍ਤਿ વਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਪਚ੍ਚਯਾਨਂ। ਪਞ੍ਚਨવੁਤਿਪਾਸਣ੍ਡਭੇਦਾ ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਸਂવਣ੍ਣਨਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ વਿਚਿਨਨੇਸੁ। ਦਕ੍ਖਿਣਾવਿਚਿਨਨਂ ਆਹ, ਉਪਮਾਨਾਨਿ ਹਿ ਨਾਮ ਯਾવਦੇવ ਉਪਮੇਯ੍ਯਤ੍ਥવਿਭਾવਨਤ੍ਥਾਨਿ। ਏਤੇਨ ਸੁਖੇਤ੍ਤਗਹਣਤੋਪਿ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯવਿਚਿਨਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Tesanti vicinitvā gahitapaccayānaṃ. Pañcanavutipāsaṇḍabhedā papañcasūdanisaṃvaṇṇanāyaṃ vuttanayena veditabbā. Tatthāti tesu dvīsu vicinanesu. Dakkhiṇāvicinanaṃ āha, upamānāni hi nāma yāvadeva upameyyatthavibhāvanatthāni. Etena sukhettagahaṇatopi dakkhiṇeyyavicinanaṃ daṭṭhabbaṃ.
ਪਾਣੇਸੁ ਸਂਯਮੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦਸવਿਧਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਧਮ੍ਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯਥਾ ਹਿ ‘‘ਪਾਣੇਸੁ ਸਂਯਮੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜੀવਿਤਾવੋਰੋਪਨਤੋ ਸਂਯਮੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਏવਂ ਤੇਸਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਾવਹਾਰਤੋ ਪਰਦਾਰਾਮਸਨਤੋ વਿਸਂવਾਦਨਤੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਭੇਦਨਤੋ ਫਰੁਸવਚਨੇਨ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਤੋ ਨਿਰਤ੍ਥਕવਿਪ੍ਪਲਪਨਤੋ ਪਰਸਨ੍ਤਕਾਭਿਜ੍ਝਾਨਤੋ ਉਚ੍ਛੇਦਚਿਨ੍ਤਨਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿવੇਸਨਤੋ ਚ ਸਂਯਮੋ ਹੋਤੀਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸੀਲਾਨਿਸਂਸਂ ਕਥੇਤੁਮਾਰਦ੍ਧਾ’’ਤਿ। ਫਰੁਸવਚਨਸਂਯਮੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਰੂਪੇਨੇવ વੁਤ੍ਤੋ।
Pāṇesu saṃyamoti iminā dasavidhampi kusalakammapathadhammaṃ dasseti. Yathā hi ‘‘pāṇesu saṃyamo’’ti iminā sattānaṃ jīvitāvoropanato saṃyamo vutto, evaṃ tesaṃ sāpateyyāvahārato paradārāmasanato visaṃvādanato aññamaññabhedanato pharusavacanena saṅghaṭṭanato niratthakavippalapanato parasantakābhijjhānato ucchedacintanato micchābhinivesanato ca saṃyamo hotīti. Tenāha ‘‘sīlānisaṃsaṃ kathetumāraddhā’’ti. Pharusavacanasaṃyamo panettha sarūpeneva vutto.
ਪਰਸ੍ਸ ਉਪવਾਦਭਯੇਨਾਤਿ ਪਾਪਕਿਰਿਯਹੇਤੁ ਪਰੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬਉਪવਾਦਭਯੇਨ। ਉਪવਾਦਭਯਾਤਿ ਉਪવਾਦਭਯਨਿਮਿਤ੍ਤਂ। ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਅਮ੍ਹੇ ਪਰੇ ਨ ਉਪવਦੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਸੀਸਨ੍ਤਾ ਪਾਪਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਧਮ੍ਮਪਦਮੇવਾਤਿ ਅਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਏવ ਸੇਯ੍ਯੋ ਸੇਟ੍ਠੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਧਮ੍ਮਂ વਯਧਮ੍ਮਂ વਿਰਾਗਧਮ੍ਮਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਧਿਗਮਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਕਰਣੀਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪੁਬ੍ਬਸਦ੍ਦੋ ਕਾਲવਿਸੇਸવਿਸਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਾਦਿਕਾਲੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਪੁਨ ਅਕਾਲવਿਸੇਸੋ ਅਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥવਿਸਯੋવਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿ વਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਪਿ વਾਤਿ ਏਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਲੋਕਨਾਥਾ ਸਨ੍ਤੋ ਨਾਮ વੂਪਸਨ੍ਤਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਪਾ ਸਨ੍ਤਸਬ੍ਭੂਤਗੁਣਤ੍ਤਾ।
Parassa upavādabhayenāti pāpakiriyahetu parena attano vattabbaupavādabhayena. Upavādabhayāti upavādabhayanimittaṃ. ‘‘Kathaṃ nu kho amhe pare na upavadeyyu’’nti āsīsantā pāpaṃ na karonti. Dhammapadamevāti asaṅkhatadhammakoṭṭhāso eva seyyo seṭṭho. Yasmā sabbasaṅkhataṃ aniccaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammaṃ, tasmā tadadhigamāya ussāho karaṇīyoti dasseti. Pubbasaddo kālavisesavisayoti āha ‘‘pubbe ca kassapabuddhādikālepī’’tiādi. Puna akālaviseso apāṭiyekko bhummatthavisayovāti āha ‘‘sabbepi vā’’tiādi. Tattha sabbepi vāti ete sabbepi kassapabuddhādayo lokanāthā santo nāma vūpasantasabbakilesasantāpā santasabbhūtaguṇattā.
ਸਾਧੁਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sādhusuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੩. ਸਾਧੁਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Sādhusuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੩. ਸਾਧੁਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Sādhusuttavaṇṇanā
