| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
៦. សហជាតបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា
6. Sahajātapaccayaniddesavaṇṇanā
៦. សហជាតបច្ចយនិទ្ទេសេ អញ្ញមញ្ញន្តិ អញ្ញោ អញ្ញស្ស។ ឥមិនា ឯតេសំ ធម្មានំ ឯកក្ខណេ បច្ចយភាវញ្ចេវ បច្ចយុប្បន្នភាវញ្ច ទីបេតិ។ ឱក្កន្តិក្ខណេតិ បញ្ចវោការភវេ បដិសន្ធិក្ខណេ។ តស្មិញ្ហិ ខណេ នាមរូបំ ឱក្កន្តំ វិយ បក្ខន្ទន្តំ វិយ បរលោកតោ ឥមំ លោកំ អាគន្ត្វា បវិសន្តំ វិយ ឧប្បជ្ជតិ, តស្មា សោ ខណោ ‘‘ឱក្កន្តិក្ខណោ’’តិ វុច្ចតិ។ ឯត្ថ ច រូបន្តិ ហទយវត្ថុមត្តមេវ អធិប្បេតំ។ តញ្ហិ នាមស្ស, នាមញ្ច តស្ស អញ្ញមញ្ញំ សហជាតបច្ចយដ្ឋំ ផរតិ។ ចិត្តចេតសិកាតិ បវត្តិយំ ចត្តារោ ខន្ធា។ សហជាតបច្ចយេនាតិ ឯត្ថ ចិត្តសមុដ្ឋានរូបា ចិត្តចេតសិកានំ បច្ចយដ្ឋំ ន ផរន្តិ, តស្មា ‘‘អញ្ញមញ្ញ’’ន្តិ ន វុត្តំ។ តថា ឧបាទារូបា ភូតានំ។ រូបិនោ ធម្មា អរូបីនំ ធម្មានន្តិ ហទយវត្ថុ ចតុន្នំ ខន្ធានំ។ កិញ្ចិ កាលេតិ កិស្មិញ្ចិ កាលេ។ សហជាតបច្ចយេនាតិ បដិសន្ធិំ សន្ធាយ វុត្តំ។ ន សហជាតបច្ចយេនាតិ បវត្តិំ សន្ធាយ វុត្តំ។
6. Sahajātapaccayaniddese aññamaññanti añño aññassa. Iminā etesaṃ dhammānaṃ ekakkhaṇe paccayabhāvañceva paccayuppannabhāvañca dīpeti. Okkantikkhaṇeti pañcavokārabhave paṭisandhikkhaṇe. Tasmiñhi khaṇe nāmarūpaṃ okkantaṃ viya pakkhandantaṃ viya paralokato imaṃ lokaṃ āgantvā pavisantaṃ viya uppajjati, tasmā so khaṇo ‘‘okkantikkhaṇo’’ti vuccati. Ettha ca rūpanti hadayavatthumattameva adhippetaṃ. Tañhi nāmassa, nāmañca tassa aññamaññaṃ sahajātapaccayaṭṭhaṃ pharati. Cittacetasikāti pavattiyaṃ cattāro khandhā. Sahajātapaccayenāti ettha cittasamuṭṭhānarūpā cittacetasikānaṃ paccayaṭṭhaṃ na pharanti, tasmā ‘‘aññamañña’’nti na vuttaṃ. Tathā upādārūpā bhūtānaṃ. Rūpino dhammā arūpīnaṃ dhammānanti hadayavatthu catunnaṃ khandhānaṃ. Kiñci kāleti kismiñci kāle. Sahajātapaccayenāti paṭisandhiṃ sandhāya vuttaṃ. Na sahajātapaccayenāti pavattiṃ sandhāya vuttaṃ.
អយំ បន ‘ចត្តារោ ខន្ធា អរូបិនោ អញ្ញមញ្ញំ សហជាតបច្ចយេន បច្ចយោ’តិ ឯវំ ឆហិ កោដ្ឋាសេហិ ឋិតោ។ តត្ថ តយោ កោដ្ឋាសា អញ្ញមញ្ញវសេន វុត្តា, តយោ ន អញ្ញមញ្ញវសេន។ តត្ថ បឋមកោដ្ឋាសេ អរូបមេវ បច្ចយោ ចេវ បច្ចយុប្បន្នញ្ច, ទុតិយេ រូបមេវ, តតិយេ នាមរូបំ, ចតុត្ថេ បច្ចយោ អរូបំ, បច្ចយុប្បន្នំ រូបំ; បញ្ចមេ បច្ចយោបិ បច្ចយុប្បន្នម្បិ រូបមេវ; ឆដ្ឋេ បច្ចយោ រូបំ, បច្ចយុប្បន្នំ អរូបន្តិ អយំ តាវេត្ថ បាឡិវណ្ណនា។
Ayaṃ pana ‘cattāro khandhā arūpino aññamaññaṃ sahajātapaccayena paccayo’ti evaṃ chahi koṭṭhāsehi ṭhito. Tattha tayo koṭṭhāsā aññamaññavasena vuttā, tayo na aññamaññavasena. Tattha paṭhamakoṭṭhāse arūpameva paccayo ceva paccayuppannañca, dutiye rūpameva, tatiye nāmarūpaṃ, catutthe paccayo arūpaṃ, paccayuppannaṃ rūpaṃ; pañcame paccayopi paccayuppannampi rūpameva; chaṭṭhe paccayo rūpaṃ, paccayuppannaṃ arūpanti ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā.
អយំ បន សហជាតបច្ចយោ ជាតិវសេន កុសលោ អកុសលោ វិបាកោ កិរិយំ រូបន្តិ បញ្ចធា ភិជ្ជតិ។ តត្ថ កុសលោ ភូមិតោ ចតុព្ពិធោ ហោតិ, អកុសលោ ឯកវិធោវ វិបាកោ ចតុព្ពិធោ, កិរិយសង្ខាតោ តិវិធោ, រូបំ ឯកវិធំ កាមាវចរមេវាតិ ឯវំ តាវេត្ថ នានប្បការភេទតោ វិញ្ញាតព្ពោ វិនិច្ឆយោ។
Ayaṃ pana sahajātapaccayo jātivasena kusalo akusalo vipāko kiriyaṃ rūpanti pañcadhā bhijjati. Tattha kusalo bhūmito catubbidho hoti, akusalo ekavidhova vipāko catubbidho, kiriyasaṅkhāto tividho, rūpaṃ ekavidhaṃ kāmāvacaramevāti evaṃ tāvettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
ឯវំ ភិន្នេ បនេត្ថ ចតុភូមកម្បិ កុសលំ បញ្ចវោការភវេ អត្តនា សម្បយុត្តធម្មានញ្ចេវ ចិត្តសមុដ្ឋានរូបស្ស ច សហជាតបច្ចយោ ហោតិ, តថា អកុសលំ។ យំ បនេត្ថ អរូបេ ឧប្បជ្ជតិ, តំ អរូបធម្មានំយេវ សហជាតបច្ចយោ ហោតិ។
Evaṃ bhinne panettha catubhūmakampi kusalaṃ pañcavokārabhave attanā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca sahajātapaccayo hoti, tathā akusalaṃ. Yaṃ panettha arūpe uppajjati, taṃ arūpadhammānaṃyeva sahajātapaccayo hoti.
កាមាវចររូបាវចរវិបាកំ ចិត្តសមុដ្ឋានរូបស្ស ចេវ សម្បយុត្តធម្មានញ្ច សហជាតបច្ចយោ ហោតិ។ យំ បនេត្ថ រូបំ ន សមុដ្ឋាបេតិ, តំ សម្បយុត្តធម្មានញ្ញេវ។ យំ បដិសន្ធិយំ ឧប្បជ្ជតិ, តំ កដត្តារូបានញ្ចាបិ សហជាតបច្ចយោ ហោតិ។ អរូបាវចរវិបាកំ សម្បយុត្តធម្មានញ្ញេវ។ លោកុត្តរវិបាកំ បញ្ចវោការេ សម្បយុត្តធម្មានញ្ចេវ ចិត្តសមុដ្ឋានរូបានញ្ច, ចតុវោការេ អរូបានញ្ញេវ។ កាមាវចរអរូបាវចរកិរិយា បញ្ចវោការេ សម្បយុត្តកានញ្ចេវ ចិត្តសមុដ្ឋានរូបានញ្ច សហជាតបច្ចយោ ហោតិ, ចតុវោការេ អរូបានញ្ញេវ។ រូបាវចរកិរិយា សម្បយុត្តធម្មានញ្ចេវ ចិត្តសមុដ្ឋានរូបានញ្ច ឯកន្តេន សហជាតបច្ចយោ ហោតិ។
Kāmāvacararūpāvacaravipākaṃ cittasamuṭṭhānarūpassa ceva sampayuttadhammānañca sahajātapaccayo hoti. Yaṃ panettha rūpaṃ na samuṭṭhāpeti, taṃ sampayuttadhammānaññeva. Yaṃ paṭisandhiyaṃ uppajjati, taṃ kaṭattārūpānañcāpi sahajātapaccayo hoti. Arūpāvacaravipākaṃ sampayuttadhammānaññeva. Lokuttaravipākaṃ pañcavokāre sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca, catuvokāre arūpānaññeva. Kāmāvacaraarūpāvacarakiriyā pañcavokāre sampayuttakānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca sahajātapaccayo hoti, catuvokāre arūpānaññeva. Rūpāvacarakiriyā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca ekantena sahajātapaccayo hoti.
ចតុសមុដ្ឋានិកស្ស រូបស្ស កម្មសមុដ្ឋានរូបេ ឯកំ មហាភូតំ តិណ្ណំ, តីណិ ឯកស្ស, ទ្វេ ទ្វិន្នំ មហាភូតានំ, មហាភូតា ឧបាទារូបស្ស សហជាតបច្ចយេន បច្ចយោ។ កាមាវចររូបាវចរបដិសន្ធិក្ខណេ វត្ថុរូបំ វិបាកក្ខន្ធានំ សហជាតបច្ចយេន បច្ចយោ។ ឧតុចិត្តាហារសមុដ្ឋានេសុ បន មហាភូតានិ អញ្ញមញ្ញញ្ចេវ ឧបាទារូបស្ស ច សហជាតបច្ចយេន បច្ចយោតិ ឯវមេត្ថ បច្ចយុប្បន្នតោបិ វិញ្ញាតព្ពោ វិនិច្ឆយោតិ។
Catusamuṭṭhānikassa rūpassa kammasamuṭṭhānarūpe ekaṃ mahābhūtaṃ tiṇṇaṃ, tīṇi ekassa, dve dvinnaṃ mahābhūtānaṃ, mahābhūtā upādārūpassa sahajātapaccayena paccayo. Kāmāvacararūpāvacarapaṭisandhikkhaṇe vatthurūpaṃ vipākakkhandhānaṃ sahajātapaccayena paccayo. Utucittāhārasamuṭṭhānesu pana mahābhūtāni aññamaññañceva upādārūpassa ca sahajātapaccayena paccayoti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
សហជាតបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា។
Sahajātapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / បដ្ឋានបាឡិ • Paṭṭhānapāḷi / (២) បច្ចយនិទ្ទេសោ • (2) Paccayaniddeso
