| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
6. සහජාතපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
6. Sahajātapaccayaniddesavaṇṇanā
6. සහජාතපච්‌චයනිද්‌දෙසෙ අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤන්‌ති අඤ්‌ඤො අඤ්‌ඤස්‌ස. ඉමිනා එතෙසං ධම්‌මානං එකක්‌ඛණෙ පච්‌චයභාවඤ්‌චෙව පච්‌චයුප්‌පන්‌නභාවඤ්‌ච දීපෙති. ඔක්‌කන්‌තික්‌ඛණෙති පඤ්‌චවොකාරභවෙ පටිසන්‌ධික්‌ඛණෙ. තස්‌මිඤ්‌හි ඛණෙ නාමරූපං ඔක්‌කන්‌තං විය පක්‌ඛන්‌දන්‌තං විය පරලොකතො ඉමං ලොකං ආගන්‌ත්‌වා පවිසන්‌තං විය උප්‌පජ්‌ජති, තස්‌මා සො ඛණො ‘‘ඔක්‌කන්‌තික්‌ඛණො’’ති වුච්‌චති. එත්‌ථ ච රූපන්‌ති හදයවත්‌ථුමත්‌තමෙව අධිප්‌පෙතං. තඤ්‌හි නාමස්‌ස, නාමඤ්‌ච තස්‌ස අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං සහජාතපච්‌චයට්‌ඨං ඵරති. චිත්‌තචෙතසිකාති පවත්‌තියං චත්‌තාරො ඛන්‌ධා. සහජාතපච්‌චයෙනාති එත්‌ථ චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපා චිත්‌තචෙතසිකානං පච්‌චයට්‌ඨං න ඵරන්‌ති, තස්‌මා ‘‘අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤ’’න්‌ති න වුත්‌තං. තථා උපාදාරූපා භූතානං. රූපිනො ධම්‌මා අරූපීනං ධම්‌මානන්‌ති හදයවත්‌ථු චතුන්‌නං ඛන්‌ධානං. කිඤ්‌චි කාලෙති කිස්‌මිඤ්‌චි කාලෙ. සහජාතපච්‌චයෙනාති පටිසන්‌ධිං සන්‌ධාය වුත්‌තං. න සහජාතපච්‌චයෙනාති පවත්‌තිං සන්‌ධාය වුත්‌තං.
6. Sahajātapaccayaniddese aññamaññanti añño aññassa. Iminā etesaṃ dhammānaṃ ekakkhaṇe paccayabhāvañceva paccayuppannabhāvañca dīpeti. Okkantikkhaṇeti pañcavokārabhave paṭisandhikkhaṇe. Tasmiñhi khaṇe nāmarūpaṃ okkantaṃ viya pakkhandantaṃ viya paralokato imaṃ lokaṃ āgantvā pavisantaṃ viya uppajjati, tasmā so khaṇo ‘‘okkantikkhaṇo’’ti vuccati. Ettha ca rūpanti hadayavatthumattameva adhippetaṃ. Tañhi nāmassa, nāmañca tassa aññamaññaṃ sahajātapaccayaṭṭhaṃ pharati. Cittacetasikāti pavattiyaṃ cattāro khandhā. Sahajātapaccayenāti ettha cittasamuṭṭhānarūpā cittacetasikānaṃ paccayaṭṭhaṃ na pharanti, tasmā ‘‘aññamañña’’nti na vuttaṃ. Tathā upādārūpā bhūtānaṃ. Rūpino dhammā arūpīnaṃ dhammānanti hadayavatthu catunnaṃ khandhānaṃ. Kiñci kāleti kismiñci kāle. Sahajātapaccayenāti paṭisandhiṃ sandhāya vuttaṃ. Na sahajātapaccayenāti pavattiṃ sandhāya vuttaṃ.
අයං පන ‘චත්‌තාරො ඛන්‌ධා අරූපිනො අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං සහජාතපච්‌චයෙන පච්‌චයො’ති එවං ඡහි කොට්‌ඨාසෙහි ඨිතො. තත්‌ථ තයො කොට්‌ඨාසා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤවසෙන වුත්‌තා, තයො න අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤවසෙන. තත්‌ථ පඨමකොට්‌ඨාසෙ අරූපමෙව පච්‌චයො චෙව පච්‌චයුප්‌පන්‌නඤ්‌ච, දුතියෙ රූපමෙව, තතියෙ නාමරූපං, චතුත්‌ථෙ පච්‌චයො අරූපං, පච්‌චයුප්‌පන්‌නං රූපං; පඤ්‌චමෙ පච්‌චයොපි පච්‌චයුප්‌පන්‌නම්‌පි රූපමෙව; ඡට්‌ඨෙ පච්‌චයො රූපං, පච්‌චයුප්‌පන්‌නං අරූපන්‌ති අයං තාවෙත්‌ථ පාළිවණ්‌ණනා.
Ayaṃ pana ‘cattāro khandhā arūpino aññamaññaṃ sahajātapaccayena paccayo’ti evaṃ chahi koṭṭhāsehi ṭhito. Tattha tayo koṭṭhāsā aññamaññavasena vuttā, tayo na aññamaññavasena. Tattha paṭhamakoṭṭhāse arūpameva paccayo ceva paccayuppannañca, dutiye rūpameva, tatiye nāmarūpaṃ, catutthe paccayo arūpaṃ, paccayuppannaṃ rūpaṃ; pañcame paccayopi paccayuppannampi rūpameva; chaṭṭhe paccayo rūpaṃ, paccayuppannaṃ arūpanti ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā.
අයං පන සහජාතපච්‌චයො ජාතිවසෙන කුසලො අකුසලො විපාකො කිරියං රූපන්‌ති පඤ්‌චධා භිජ්‌ජති. තත්‌ථ කුසලො භූමිතො චතුබ්‌බිධො හොති, අකුසලො එකවිධොව විපාකො චතුබ්‌බිධො, කිරියසඞ්‌ඛාතො තිවිධො, රූපං එකවිධං කාමාවචරමෙවාති එවං තාවෙත්‌ථ නානප්‌පකාරභෙදතො විඤ්‌ඤාතබ්‌බො විනිච්‌ඡයො.
Ayaṃ pana sahajātapaccayo jātivasena kusalo akusalo vipāko kiriyaṃ rūpanti pañcadhā bhijjati. Tattha kusalo bhūmito catubbidho hoti, akusalo ekavidhova vipāko catubbidho, kiriyasaṅkhāto tividho, rūpaṃ ekavidhaṃ kāmāvacaramevāti evaṃ tāvettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
එවං භින්‌නෙ පනෙත්‌ථ චතුභූමකම්‌පි කුසලං පඤ්‌චවොකාරභවෙ අත්‌තනා සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌චෙව චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපස්‌ස ච සහජාතපච්‌චයො හොති, තථා අකුසලං. යං පනෙත්‌ථ අරූපෙ උප්‌පජ්‌ජති, තං අරූපධම්‌මානංයෙව සහජාතපච්‌චයො හොති.
Evaṃ bhinne panettha catubhūmakampi kusalaṃ pañcavokārabhave attanā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca sahajātapaccayo hoti, tathā akusalaṃ. Yaṃ panettha arūpe uppajjati, taṃ arūpadhammānaṃyeva sahajātapaccayo hoti.
කාමාවචරරූපාවචරවිපාකං චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපස්‌ස චෙව සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌ච සහජාතපච්‌චයො හොති. යං පනෙත්‌ථ රූපං න සමුට්‌ඨාපෙති, තං සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌ඤෙව. යං පටිසන්‌ධියං උප්‌පජ්‌ජති, තං කටත්‌තාරූපානඤ්‌චාපි සහජාතපච්‌චයො හොති. අරූපාවචරවිපාකං සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌ඤෙව. ලොකුත්‌තරවිපාකං පඤ්‌චවොකාරෙ සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌චෙව චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපානඤ්‌ච, චතුවොකාරෙ අරූපානඤ්‌ඤෙව. කාමාවචරඅරූපාවචරකිරියා පඤ්‌චවොකාරෙ සම්‌පයුත්‌තකානඤ්‌චෙව චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපානඤ්‌ච සහජාතපච්‌චයො හොති, චතුවොකාරෙ අරූපානඤ්‌ඤෙව. රූපාවචරකිරියා සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌චෙව චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපානඤ්‌ච එකන්‌තෙන සහජාතපච්‌චයො හොති.
Kāmāvacararūpāvacaravipākaṃ cittasamuṭṭhānarūpassa ceva sampayuttadhammānañca sahajātapaccayo hoti. Yaṃ panettha rūpaṃ na samuṭṭhāpeti, taṃ sampayuttadhammānaññeva. Yaṃ paṭisandhiyaṃ uppajjati, taṃ kaṭattārūpānañcāpi sahajātapaccayo hoti. Arūpāvacaravipākaṃ sampayuttadhammānaññeva. Lokuttaravipākaṃ pañcavokāre sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca, catuvokāre arūpānaññeva. Kāmāvacaraarūpāvacarakiriyā pañcavokāre sampayuttakānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca sahajātapaccayo hoti, catuvokāre arūpānaññeva. Rūpāvacarakiriyā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca ekantena sahajātapaccayo hoti.
චතුසමුට්‌ඨානිකස්‌ස රූපස්‌ස කම්‌මසමුට්‌ඨානරූපෙ එකං මහාභූතං තිණ්‌ණං, තීණි එකස්‌ස, ද්‌වෙ ද්‌වින්‌නං මහාභූතානං, මහාභූතා උපාදාරූපස්‌ස සහජාතපච්‌චයෙන පච්‌චයො. කාමාවචරරූපාවචරපටිසන්‌ධික්‌ඛණෙ වත්‌ථුරූපං විපාකක්‌ඛන්‌ධානං සහජාතපච්‌චයෙන පච්‌චයො. උතුචිත්‌තාහාරසමුට්‌ඨානෙසු පන මහාභූතානි අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤඤ්‌චෙව උපාදාරූපස්‌ස ච සහජාතපච්‌චයෙන පච්‌චයොති එවමෙත්‌ථ පච්‌චයුප්‌පන්‌නතොපි විඤ්‌ඤාතබ්‌බො විනිච්‌ඡයොති.
Catusamuṭṭhānikassa rūpassa kammasamuṭṭhānarūpe ekaṃ mahābhūtaṃ tiṇṇaṃ, tīṇi ekassa, dve dvinnaṃ mahābhūtānaṃ, mahābhūtā upādārūpassa sahajātapaccayena paccayo. Kāmāvacararūpāvacarapaṭisandhikkhaṇe vatthurūpaṃ vipākakkhandhānaṃ sahajātapaccayena paccayo. Utucittāhārasamuṭṭhānesu pana mahābhūtāni aññamaññañceva upādārūpassa ca sahajātapaccayena paccayoti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
සහජාතපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා.
Sahajātapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / පට්‌ඨානපාළි • Paṭṭhānapāḷi / (2) පච්‌චයනිද්‌දෙසො • (2) Paccayaniddeso
