| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဉ္စပကရဏ-အနုဋီကာ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
၂. သဟဇာတဝာရဝဏ္ဏနာ
2. Sahajātavāravaṇṇanā
၂၃၄-၂၄၂. သဟဇာတပစ္စယကရဏန္တိ သဟဇာတံ ပစ္စယဓမ္မံ ပစ္စယံ ကတ္ဝာ ပဝတ္တိ။ သဟဇာတာယတ္တဘာဝဂမနန္တိ သဟဇာတေ ပစ္စယဓမ္မေ အာယတ္တဘာဝသ္သ ဂမနံ ပစ္စယုပ္ပန္နသ္သ အတ္တနာ သဟဇာတပစ္စယာယတ္တဝုတ္တိတာ ။ ဧတ္ထ စ သဟဇာတပစ္စယသင္ခာတံ သဟဇာတံ ကရောတီတိ သဟဇာတော, တထာပဝတ္တော ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မော။ တတ္ထ ပဝတ္တမာနော သဟဇာတသဒ္ဒော ယသ္မာ တသ္သ ပစ္စယုပ္ပန္နသ္သ အတ္တနာ သဟဇာတံ ပစ္စယဓမ္မံ ပစ္စယံ ကတ္ဝာ ပဝတ္တိံ တဒာယတ္တဘာဝူပဂမနဉ္စ ဝဒတီတိ ဝုစ္စတိ, တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘သဟဇာတသဒ္ဒေန။ပေ.။ ဝုတ္တ’’န္တိ။ တသ္သ ကရဏသ္သ ဂမနသ္သ ဝာတိ တသ္သ ယထာဝုတ္တသ္သ သဟဇာတပစ္စယကရဏသ္သ သဟဇာတာယတ္တဘာဝူပဂမနသ္သ ဝာ။ ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ သဟဇာတော’’တိ ဣမသ္သ ကုသလံ ဓမ္မံ သဟဇာတံ တံသဟဘာဝိတဉ္စ ပစ္စယံ ကတ္ဝာတိ အယမတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ကုသလာဒီနံ ကမ္မဘာဝတော’’တိ။ သဟဇာတပစ္စယသဟဘာဝီနံ ပစ္စယာနံ သင္ဂဏ္ဟတ္ထဉ္ဟေတ္ထ ‘‘သဟဇာတာယတ္တဘာဝဂမနံ ဝာ’’တိ ဝုတ္တံ။
234-242. Sahajātapaccayakaraṇanti sahajātaṃ paccayadhammaṃ paccayaṃ katvā pavatti. Sahajātāyattabhāvagamananti sahajāte paccayadhamme āyattabhāvassa gamanaṃ paccayuppannassa attanā sahajātapaccayāyattavuttitā . Ettha ca sahajātapaccayasaṅkhātaṃ sahajātaṃ karotīti sahajāto, tathāpavatto paccayuppannadhammo. Tattha pavattamāno sahajātasaddo yasmā tassa paccayuppannassa attanā sahajātaṃ paccayadhammaṃ paccayaṃ katvā pavattiṃ tadāyattabhāvūpagamanañca vadatīti vuccati, tasmā vuttaṃ ‘‘sahajātasaddena…pe… vutta’’nti. Tassa karaṇassa gamanassa vāti tassa yathāvuttassa sahajātapaccayakaraṇassa sahajātāyattabhāvūpagamanassa vā. ‘‘Kusalaṃ dhammaṃ sahajāto’’ti imassa kusalaṃ dhammaṃ sahajātaṃ taṃsahabhāvitañca paccayaṃ katvāti ayamatthoti āha ‘‘kusalādīnaṃ kammabhāvato’’ti. Sahajātapaccayasahabhāvīnaṃ paccayānaṃ saṅgaṇhatthañhettha ‘‘sahajātāyattabhāvagamanaṃ vā’’ti vuttaṃ.
တံကမ္မဘာဝတောတိ တေသံ ယထာဝုတ္တပစ္စယကရဏတဒာယတ္တဘာဝဂမနာနံ ကမ္မဘာဝတော။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ သဟဇာတောတိ ကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ တေန သဟဇာတော ဟုတ္ဝာ’’တိ ပဋိစ္စသဒ္ဒံ အာဟရိတ္ဝာ အတ္ထော ဝုတ္တော, တံ ‘‘ပဋိစ္စတ္ထော သဟဇာတတ္ထော’’တိ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ။ သဟဇာတသဒ္ဒယောဂေ ကုသလံ ဓမ္မန္တိ ဥပယောဂဝစနသ္သ ယုတ္တိ န ဝုတ္တာ, ‘‘တေန သဟဇာတော ဟုတ္ဝာ’’တိ ပန ဝုတ္တတ္တာ ကရဏတ္ထေ ဥပယောဂဝစနန္တိ ဒသ္သိတန္တိ ကေစိ။ နိသ္သယဝာရေ ပန ကုသလံ ဓမ္မံ နိသ္သယတ္ထေန ပစ္စယံ ကတ္ဝာတိ ဝဒန္တေန ဣဓာပိ ‘‘ကုသလံ ဓမ္မံ သဟဇာတတ္ထေန ပစ္စယံ ကတ္ဝာ’’တိ အယမတ္ထော ဝုတ္တောယေဝ ဟောတိ, ပဋိစ္စသဒ္ဒာဟရဏမ္ပိ ဣမမေဝတ္ထံ ဉာပေတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဥပာဒာရူပံ ကိဉ္စိ ဘူတရူပသ္သ အနုပာလကံ ဥပတ္ထမ္ဘကဉ္စ ဟောန္တမ္ပိ သဟဇာတလက္ခဏေန န ဟောတိ, တသ္မာ ပဋိစ္စတ္ထံ န ဖရတီတိ အာဟ ‘‘ပဋိစ္စာတိ ဣမိနာ ဝစနေန ဒီပိတော ပစ္စယော န ဟောတီ’’တိ။ နိဒသ္သနဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဥဒာဟရဏဝသေန ဝုတ္တံ, န အနဝသေသတောတိ အတ္ထော။ ယထာဝုတ္တောတိ ပဋိစ္စတ္ထဖရဏဝသေန ဝုတ္တော။ ယထာ စ ဥပာဒာရူပံ ဘူတရူပသ္သ ဥပာဒာရူပသ္သ စ ပစ္စယော န ဟောတိ, ဧဝံ ဌပေတ္ဝာ ဆ ဝတ္ထူနိ သေသရူပာနိ အရူပဓမ္မာနံ ပစ္စယော န ဟောတီတိ ဒသ္သေန္တော ‘‘ဝတ္ထုဝဇ္ဇာနိ ရူပာနိ စ အရူပာန’’န္တိ အာဟ။
Taṃkammabhāvatoti tesaṃ yathāvuttapaccayakaraṇatadāyattabhāvagamanānaṃ kammabhāvato. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘kusalaṃ dhammaṃ sahajātoti kusalaṃ dhammaṃ paṭicca tena sahajāto hutvā’’ti paṭiccasaddaṃ āharitvā attho vutto, taṃ ‘‘paṭiccattho sahajātattho’’ti katvā vuttaṃ. Sahajātasaddayoge kusalaṃ dhammanti upayogavacanassa yutti na vuttā, ‘‘tena sahajāto hutvā’’ti pana vuttattā karaṇatthe upayogavacananti dassitanti keci. Nissayavāre pana kusalaṃ dhammaṃ nissayatthena paccayaṃ katvāti vadantena idhāpi ‘‘kusalaṃ dhammaṃ sahajātatthena paccayaṃ katvā’’ti ayamattho vuttoyeva hoti, paṭiccasaddāharaṇampi imamevatthaṃ ñāpetīti daṭṭhabbaṃ. Upādārūpaṃ kiñci bhūtarūpassa anupālakaṃ upatthambhakañca hontampi sahajātalakkhaṇena na hoti, tasmā paṭiccatthaṃ na pharatīti āha ‘‘paṭiccāti iminā vacanena dīpito paccayo na hotī’’ti. Nidassanavasena vuttanti udāharaṇavasena vuttaṃ, na anavasesatoti attho. Yathāvuttoti paṭiccatthapharaṇavasena vutto. Yathā ca upādārūpaṃ bhūtarūpassa upādārūpassa ca paccayo na hoti, evaṃ ṭhapetvā cha vatthūni sesarūpāni arūpadhammānaṃ paccayo na hotīti dassento ‘‘vatthuvajjāni rūpāni ca arūpāna’’nti āha.
သဟဇာတဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Sahajātavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ပဋ္ဌာနပာဠိ • Paṭṭhānapāḷi / ၁. ကုသလတ္တိကံ • 1. Kusalattikaṃ
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ပဉ္စပကရဏ-မူလဋီကာ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ၂. သဟဇာတဝာရဝဏ္ဏနာ • 2. Sahajātavāravaṇṇanā
