| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
೨. ಸಹಜಾತವಾರವಣ್ಣನಾ
2. Sahajātavāravaṇṇanā
೨೩೪-೨೪೨. ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಕರಣನ್ತಿ ಸಹಜಾತಂ ಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ ಪವತ್ತಿ। ಸಹಜಾತಾಯತ್ತಭಾವಗಮನನ್ತಿ ಸಹಜಾತೇ ಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮೇ ಆಯತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಗಮನಂ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಅತ್ತನಾ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಾಯತ್ತವುತ್ತಿತಾ । ಏತ್ಥ ಚ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಸಙ್ಖಾತಂ ಸಹಜಾತಂ ಕರೋತೀತಿ ಸಹಜಾತೋ, ತಥಾಪವತ್ತೋ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮೋ। ತತ್ಥ ಪವತ್ತಮಾನೋ ಸಹಜಾತಸದ್ದೋ ಯಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಅತ್ತನಾ ಸಹಜಾತಂ ಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ ಪವತ್ತಿಂ ತದಾಯತ್ತಭಾವೂಪಗಮನಞ್ಚ ವದತೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಹಜಾತಸದ್ದೇನ…ಪೇ॰… ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ। ತಸ್ಸ ಕರಣಸ್ಸ ಗಮನಸ್ಸ ವಾತಿ ತಸ್ಸ ಯಥಾವುತ್ತಸ್ಸ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಕರಣಸ್ಸ ಸಹಜಾತಾಯತ್ತಭಾವೂಪಗಮನಸ್ಸ ವಾ। ‘‘ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಸಹಜಾತೋ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಸಹಜಾತಂ ತಂಸಹಭಾವಿತಞ್ಚ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅಯಮತ್ಥೋತಿ ಆಹ ‘‘ಕುಸಲಾದೀನಂ ಕಮ್ಮಭಾವತೋ’’ತಿ। ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಸಹಭಾವೀನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹತ್ಥಞ್ಹೇತ್ಥ ‘‘ಸಹಜಾತಾಯತ್ತಭಾವಗಮನಂ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
234-242. Sahajātapaccayakaraṇanti sahajātaṃ paccayadhammaṃ paccayaṃ katvā pavatti. Sahajātāyattabhāvagamananti sahajāte paccayadhamme āyattabhāvassa gamanaṃ paccayuppannassa attanā sahajātapaccayāyattavuttitā . Ettha ca sahajātapaccayasaṅkhātaṃ sahajātaṃ karotīti sahajāto, tathāpavatto paccayuppannadhammo. Tattha pavattamāno sahajātasaddo yasmā tassa paccayuppannassa attanā sahajātaṃ paccayadhammaṃ paccayaṃ katvā pavattiṃ tadāyattabhāvūpagamanañca vadatīti vuccati, tasmā vuttaṃ ‘‘sahajātasaddena…pe… vutta’’nti. Tassa karaṇassa gamanassa vāti tassa yathāvuttassa sahajātapaccayakaraṇassa sahajātāyattabhāvūpagamanassa vā. ‘‘Kusalaṃ dhammaṃ sahajāto’’ti imassa kusalaṃ dhammaṃ sahajātaṃ taṃsahabhāvitañca paccayaṃ katvāti ayamatthoti āha ‘‘kusalādīnaṃ kammabhāvato’’ti. Sahajātapaccayasahabhāvīnaṃ paccayānaṃ saṅgaṇhatthañhettha ‘‘sahajātāyattabhāvagamanaṃ vā’’ti vuttaṃ.
ತಂಕಮ್ಮಭಾವತೋತಿ ತೇಸಂ ಯಥಾವುತ್ತಪಚ್ಚಯಕರಣತದಾಯತ್ತಭಾವಗಮನಾನಂ ಕಮ್ಮಭಾವತೋ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಸಹಜಾತೋತಿ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಚ ತೇನ ಸಹಜಾತೋ ಹುತ್ವಾ’’ತಿ ಪಟಿಚ್ಚಸದ್ದಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ, ತಂ ‘‘ಪಟಿಚ್ಚತ್ಥೋ ಸಹಜಾತತ್ಥೋ’’ತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಸಹಜಾತಸದ್ದಯೋಗೇ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಉಪಯೋಗವಚನಸ್ಸ ಯುತ್ತಿ ನ ವುತ್ತಾ, ‘‘ತೇನ ಸಹಜಾತೋ ಹುತ್ವಾ’’ತಿ ಪನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಕರಣತ್ಥೇ ಉಪಯೋಗವಚನನ್ತಿ ದಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಕೇಚಿ। ನಿಸ್ಸಯವಾರೇ ಪನ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ನಿಸ್ಸಯತ್ಥೇನ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾತಿ ವದನ್ತೇನ ಇಧಾಪಿ ‘‘ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಸಹಜಾತತ್ಥೇನ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ’’ತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ವುತ್ತೋಯೇವ ಹೋತಿ, ಪಟಿಚ್ಚಸದ್ದಾಹರಣಮ್ಪಿ ಇಮಮೇವತ್ಥಂ ಞಾಪೇತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಉಪಾದಾರೂಪಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಭೂತರೂಪಸ್ಸ ಅನುಪಾಲಕಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಞ್ಚ ಹೋನ್ತಮ್ಪಿ ಸಹಜಾತಲಕ್ಖಣೇನ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಟಿಚ್ಚತ್ಥಂ ನ ಫರತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪಟಿಚ್ಚಾತಿ ಇಮಿನಾ ವಚನೇನ ದೀಪಿತೋ ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ। ನಿದಸ್ಸನವಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ಉದಾಹರಣವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ನ ಅನವಸೇಸತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾವುತ್ತೋತಿ ಪಟಿಚ್ಚತ್ಥಫರಣವಸೇನ ವುತ್ತೋ। ಯಥಾ ಚ ಉಪಾದಾರೂಪಂ ಭೂತರೂಪಸ್ಸ ಉಪಾದಾರೂಪಸ್ಸ ಚ ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಛ ವತ್ಥೂನಿ ಸೇಸರೂಪಾನಿ ಅರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ವತ್ಥುವಜ್ಜಾನಿ ರೂಪಾನಿ ಚ ಅರೂಪಾನ’’ನ್ತಿ ಆಹ।
Taṃkammabhāvatoti tesaṃ yathāvuttapaccayakaraṇatadāyattabhāvagamanānaṃ kammabhāvato. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘kusalaṃ dhammaṃ sahajātoti kusalaṃ dhammaṃ paṭicca tena sahajāto hutvā’’ti paṭiccasaddaṃ āharitvā attho vutto, taṃ ‘‘paṭiccattho sahajātattho’’ti katvā vuttaṃ. Sahajātasaddayoge kusalaṃ dhammanti upayogavacanassa yutti na vuttā, ‘‘tena sahajāto hutvā’’ti pana vuttattā karaṇatthe upayogavacananti dassitanti keci. Nissayavāre pana kusalaṃ dhammaṃ nissayatthena paccayaṃ katvāti vadantena idhāpi ‘‘kusalaṃ dhammaṃ sahajātatthena paccayaṃ katvā’’ti ayamattho vuttoyeva hoti, paṭiccasaddāharaṇampi imamevatthaṃ ñāpetīti daṭṭhabbaṃ. Upādārūpaṃ kiñci bhūtarūpassa anupālakaṃ upatthambhakañca hontampi sahajātalakkhaṇena na hoti, tasmā paṭiccatthaṃ na pharatīti āha ‘‘paṭiccāti iminā vacanena dīpito paccayo na hotī’’ti. Nidassanavasena vuttanti udāharaṇavasena vuttaṃ, na anavasesatoti attho. Yathāvuttoti paṭiccatthapharaṇavasena vutto. Yathā ca upādārūpaṃ bhūtarūpassa upādārūpassa ca paccayo na hoti, evaṃ ṭhapetvā cha vatthūni sesarūpāni arūpadhammānaṃ paccayo na hotīti dassento ‘‘vatthuvajjāni rūpāni ca arūpāna’’nti āha.
ಸಹಜಾತವಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sahajātavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಪಟ್ಠಾನಪಾಳಿ • Paṭṭhānapāḷi / ೧. ಕುಸಲತ್ತಿಕಂ • 1. Kusalattikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ೨. ಸಹಜಾತವಾರವಣ್ಣನಾ • 2. Sahajātavāravaṇṇanā
