Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / པཉྩཔཀརཎ-ཨནུཊཱིཀཱ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
༢. སཧཛཱཏཝཱརཝཎྞནཱ
2. Sahajātavāravaṇṇanā
༢༣༤-༢༤༢. སཧཛཱཏཔཙྩཡཀརཎནྟི སཧཛཱཏཾ པཙྩཡདྷམྨཾ པཙྩཡཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟི། སཧཛཱཏཱཡཏྟབྷཱཝགམནནྟི སཧཛཱཏེ པཙྩཡདྷམྨེ ཨཱཡཏྟབྷཱཝསྶ གམནཾ པཙྩཡུཔྤནྣསྶ ཨཏྟནཱ སཧཛཱཏཔཙྩཡཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱ ། ཨེཏྠ ཙ སཧཛཱཏཔཙྩཡསངྑཱཏཾ སཧཛཱཏཾ ཀརོཏཱིཏི སཧཛཱཏོ, ཏཐཱཔཝཏྟོ པཙྩཡུཔྤནྣདྷམྨོ། ཏཏྠ པཝཏྟམཱནོ སཧཛཱཏསདྡོ ཡསྨཱ ཏསྶ པཙྩཡུཔྤནྣསྶ ཨཏྟནཱ སཧཛཱཏཾ པཙྩཡདྷམྨཾ པཙྩཡཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟིཾ ཏདཱཡཏྟབྷཱཝཱུཔགམནཉྩ ཝདཏཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘སཧཛཱཏསདྡེན…པེ॰… ཝུཏྟ’’ནྟི། ཏསྶ ཀརཎསྶ གམནསྶ ཝཱཏི ཏསྶ ཡཐཱཝུཏྟསྶ སཧཛཱཏཔཙྩཡཀརཎསྶ སཧཛཱཏཱཡཏྟབྷཱཝཱུཔགམནསྶ ཝཱ། ‘‘ཀུསལཾ དྷམྨཾ སཧཛཱཏོ’’ཏི ཨིམསྶ ཀུསལཾ དྷམྨཾ སཧཛཱཏཾ ཏཾསཧབྷཱཝིཏཉྩ པཙྩཡཾ ཀཏྭཱཏི ཨཡམཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཀུསལཱདཱིནཾ ཀམྨབྷཱཝཏོ’’ཏི། སཧཛཱཏཔཙྩཡསཧབྷཱཝཱིནཾ པཙྩཡཱནཾ སངྒཎྷཏྠཉྷེཏྠ ‘‘སཧཛཱཏཱཡཏྟབྷཱཝགམནཾ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ།
234-242. Sahajātapaccayakaraṇanti sahajātaṃ paccayadhammaṃ paccayaṃ katvā pavatti. Sahajātāyattabhāvagamananti sahajāte paccayadhamme āyattabhāvassa gamanaṃ paccayuppannassa attanā sahajātapaccayāyattavuttitā . Ettha ca sahajātapaccayasaṅkhātaṃ sahajātaṃ karotīti sahajāto, tathāpavatto paccayuppannadhammo. Tattha pavattamāno sahajātasaddo yasmā tassa paccayuppannassa attanā sahajātaṃ paccayadhammaṃ paccayaṃ katvā pavattiṃ tadāyattabhāvūpagamanañca vadatīti vuccati, tasmā vuttaṃ ‘‘sahajātasaddena…pe… vutta’’nti. Tassa karaṇassa gamanassa vāti tassa yathāvuttassa sahajātapaccayakaraṇassa sahajātāyattabhāvūpagamanassa vā. ‘‘Kusalaṃ dhammaṃ sahajāto’’ti imassa kusalaṃ dhammaṃ sahajātaṃ taṃsahabhāvitañca paccayaṃ katvāti ayamatthoti āha ‘‘kusalādīnaṃ kammabhāvato’’ti. Sahajātapaccayasahabhāvīnaṃ paccayānaṃ saṅgaṇhatthañhettha ‘‘sahajātāyattabhāvagamanaṃ vā’’ti vuttaṃ.
ཏཾཀམྨབྷཱཝཏོཏི ཏེསཾ ཡཐཱཝུཏྟཔཙྩཡཀརཎཏདཱཡཏྟབྷཱཝགམནཱནཾ ཀམྨབྷཱཝཏོ། ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཀུསལཾ དྷམྨཾ སཧཛཱཏོཏི ཀུསལཾ དྷམྨཾ པཊིཙྩ ཏེན སཧཛཱཏོ ཧུཏྭཱ’’ཏི པཊིཙྩསདྡཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཏྠོ ཝུཏྟོ, ཏཾ ‘‘པཊིཙྩཏྠོ སཧཛཱཏཏྠོ’’ཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ། སཧཛཱཏསདྡཡོགེ ཀུསལཾ དྷམྨནྟི ཨུཔཡོགཝཙནསྶ ཡུཏྟི ན ཝུཏྟཱ, ‘‘ཏེན སཧཛཱཏོ ཧུཏྭཱ’’ཏི པན ཝུཏྟཏྟཱ ཀརཎཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནནྟི དསྶིཏནྟི ཀེཙི། ནིསྶཡཝཱརེ པན ཀུསལཾ དྷམྨཾ ནིསྶཡཏྠེན པཙྩཡཾ ཀཏྭཱཏི ཝདནྟེན ཨིདྷཱཔི ‘‘ཀུསལཾ དྷམྨཾ སཧཛཱཏཏྠེན པཙྩཡཾ ཀཏྭཱ’’ཏི ཨཡམཏྠོ ཝུཏྟོཡེཝ ཧོཏི, པཊིཙྩསདྡཱཧརཎམྤི ཨིམམེཝཏྠཾ ཉཱཔེཏཱིཏི དཊྛབྦཾ། ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ ཀིཉྩི བྷཱུཏརཱུཔསྶ ཨནུཔཱལཀཾ ཨུཔཏྠམྦྷཀཉྩ ཧོནྟམྤི སཧཛཱཏལཀྑཎེན ན ཧོཏི, ཏསྨཱ པཊིཙྩཏྠཾ ན ཕརཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པཊིཙྩཱཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན དཱིཔིཏོ པཙྩཡོ ན ཧོཏཱི’’ཏི། ནིདསྶནཝསེན ཝུཏྟནྟི ཨུདཱཧརཎཝསེན ཝུཏྟཾ, ན ཨནཝསེསཏོཏི ཨཏྠོ། ཡཐཱཝུཏྟོཏི པཊིཙྩཏྠཕརཎཝསེན ཝུཏྟོ། ཡཐཱ ཙ ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ བྷཱུཏརཱུཔསྶ ཨུཔཱདཱརཱུཔསྶ ཙ པཙྩཡོ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ ཋཔེཏྭཱ ཚ ཝཏྠཱུནི སེསརཱུཔཱནི ཨརཱུཔདྷམྨཱནཾ པཙྩཡོ ན ཧོཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཝཏྠུཝཛྫཱནི རཱུཔཱནི ཙ ཨརཱུཔཱན’’ནྟི ཨཱཧ།
Taṃkammabhāvatoti tesaṃ yathāvuttapaccayakaraṇatadāyattabhāvagamanānaṃ kammabhāvato. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘kusalaṃ dhammaṃ sahajātoti kusalaṃ dhammaṃ paṭicca tena sahajāto hutvā’’ti paṭiccasaddaṃ āharitvā attho vutto, taṃ ‘‘paṭiccattho sahajātattho’’ti katvā vuttaṃ. Sahajātasaddayoge kusalaṃ dhammanti upayogavacanassa yutti na vuttā, ‘‘tena sahajāto hutvā’’ti pana vuttattā karaṇatthe upayogavacananti dassitanti keci. Nissayavāre pana kusalaṃ dhammaṃ nissayatthena paccayaṃ katvāti vadantena idhāpi ‘‘kusalaṃ dhammaṃ sahajātatthena paccayaṃ katvā’’ti ayamattho vuttoyeva hoti, paṭiccasaddāharaṇampi imamevatthaṃ ñāpetīti daṭṭhabbaṃ. Upādārūpaṃ kiñci bhūtarūpassa anupālakaṃ upatthambhakañca hontampi sahajātalakkhaṇena na hoti, tasmā paṭiccatthaṃ na pharatīti āha ‘‘paṭiccāti iminā vacanena dīpito paccayo na hotī’’ti. Nidassanavasena vuttanti udāharaṇavasena vuttaṃ, na anavasesatoti attho. Yathāvuttoti paṭiccatthapharaṇavasena vutto. Yathā ca upādārūpaṃ bhūtarūpassa upādārūpassa ca paccayo na hoti, evaṃ ṭhapetvā cha vatthūni sesarūpāni arūpadhammānaṃ paccayo na hotīti dassento ‘‘vatthuvajjāni rūpāni ca arūpāna’’nti āha.
སཧཛཱཏཝཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Sahajātavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀ • Abhidhammapiṭaka / པཊྛཱནཔཱལི༹ • Paṭṭhānapāḷi / ༡. ཀུསལཏྟིཀཾ • 1. Kusalattikaṃ
ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / པཉྩཔཀརཎ-མཱུལཊཱིཀཱ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ༢. སཧཛཱཏཝཱརཝཎྞནཱ • 2. Sahajātavāravaṇṇanā