| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
੨. ਸਹਜਾਤવਾਰવਣ੍ਣਨਾ
2. Sahajātavāravaṇṇanā
੨੩੪-੨੪੨. ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਕਰਣਨ੍ਤਿ ਸਹਜਾਤਂ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿ। ਸਹਜਾਤਾਯਤ੍ਤਭਾવਗਮਨਨ੍ਤਿ ਸਹਜਾਤੇ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮੇ ਆਯਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਗਮਨਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਤਾ । ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਹਜਾਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸਹਜਾਤੋ, ਤਥਾਪવਤ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮੋ। ਤਤ੍ਥ ਪવਤ੍ਤਮਾਨੋ ਸਹਜਾਤਸਦ੍ਦੋ ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹਜਾਤਂ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਤਦਾਯਤ੍ਤਭਾવੂਪਗਮਨਞ੍ਚ વਦਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਹਜਾਤਸਦ੍ਦੇਨ…ਪੇ॰… વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਰਣਸ੍ਸ ਗਮਨਸ੍ਸ વਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਕਰਣਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਾਯਤ੍ਤਭਾવੂਪਗਮਨਸ੍ਸ વਾ। ‘‘ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਹਜਾਤੋ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਹਜਾਤਂ ਤਂਸਹਭਾવਿਤਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਕਮ੍ਮਭਾવਤੋ’’ਤਿ। ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਸਹਭਾવੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਤ੍ਥਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ‘‘ਸਹਜਾਤਾਯਤ੍ਤਭਾવਗਮਨਂ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
234-242. Sahajātapaccayakaraṇanti sahajātaṃ paccayadhammaṃ paccayaṃ katvā pavatti. Sahajātāyattabhāvagamananti sahajāte paccayadhamme āyattabhāvassa gamanaṃ paccayuppannassa attanā sahajātapaccayāyattavuttitā . Ettha ca sahajātapaccayasaṅkhātaṃ sahajātaṃ karotīti sahajāto, tathāpavatto paccayuppannadhammo. Tattha pavattamāno sahajātasaddo yasmā tassa paccayuppannassa attanā sahajātaṃ paccayadhammaṃ paccayaṃ katvā pavattiṃ tadāyattabhāvūpagamanañca vadatīti vuccati, tasmā vuttaṃ ‘‘sahajātasaddena…pe… vutta’’nti. Tassa karaṇassa gamanassa vāti tassa yathāvuttassa sahajātapaccayakaraṇassa sahajātāyattabhāvūpagamanassa vā. ‘‘Kusalaṃ dhammaṃ sahajāto’’ti imassa kusalaṃ dhammaṃ sahajātaṃ taṃsahabhāvitañca paccayaṃ katvāti ayamatthoti āha ‘‘kusalādīnaṃ kammabhāvato’’ti. Sahajātapaccayasahabhāvīnaṃ paccayānaṃ saṅgaṇhatthañhettha ‘‘sahajātāyattabhāvagamanaṃ vā’’ti vuttaṃ.
ਤਂਕਮ੍ਮਭਾવਤੋਤਿ ਤੇਸਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਕਰਣਤਦਾਯਤ੍ਤਭਾવਗਮਨਾਨਂ ਕਮ੍ਮਭਾવਤੋ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਹਜਾਤੋਤਿ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਨ ਸਹਜਾਤੋ ਹੁਤ੍વਾ’’ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਦ੍ਦਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਤ੍ਥੋ ਸਹਜਾਤਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਹਜਾਤਸਦ੍ਦਯੋਗੇ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਉਪਯੋਗવਚਨਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਾ, ‘‘ਤੇਨ ਸਹਜਾਤੋ ਹੁਤ੍વਾ’’ਤਿ ਪਨ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ। ਨਿਸ੍ਸਯવਾਰੇ ਪਨ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਥੇਨ ਪਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍વਾਤਿ વਦਨ੍ਤੇਨ ਇਧਾਪਿ ‘‘ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਹਜਾਤਤ੍ਥੇਨ ਪਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋਯੇવ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਦ੍ਦਾਹਰਣਮ੍ਪਿ ਇਮਮੇવਤ੍ਥਂ ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਉਪਾਦਾਰੂਪਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭੂਤਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨੁਪਾਲਕਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਞ੍ਚ ਹੋਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਹਜਾਤਲਕ੍ਖਣੇਨ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਚ੍ਚਤ੍ਥਂ ਨ ਫਰਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਇਮਿਨਾ વਚਨੇਨ ਦੀਪਿਤੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਨਿਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਦਾਹਰਣવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਨવਸੇਸਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਤ੍ਥਫਰਣવਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ। ਯਥਾ ਚ ਉਪਾਦਾਰੂਪਂ ਭੂਤਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਛ વਤ੍ਥੂਨਿ ਸੇਸਰੂਪਾਨਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘વਤ੍ਥੁવਜ੍ਜਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਚ ਅਰੂਪਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ।
Taṃkammabhāvatoti tesaṃ yathāvuttapaccayakaraṇatadāyattabhāvagamanānaṃ kammabhāvato. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘kusalaṃ dhammaṃ sahajātoti kusalaṃ dhammaṃ paṭicca tena sahajāto hutvā’’ti paṭiccasaddaṃ āharitvā attho vutto, taṃ ‘‘paṭiccattho sahajātattho’’ti katvā vuttaṃ. Sahajātasaddayoge kusalaṃ dhammanti upayogavacanassa yutti na vuttā, ‘‘tena sahajāto hutvā’’ti pana vuttattā karaṇatthe upayogavacananti dassitanti keci. Nissayavāre pana kusalaṃ dhammaṃ nissayatthena paccayaṃ katvāti vadantena idhāpi ‘‘kusalaṃ dhammaṃ sahajātatthena paccayaṃ katvā’’ti ayamattho vuttoyeva hoti, paṭiccasaddāharaṇampi imamevatthaṃ ñāpetīti daṭṭhabbaṃ. Upādārūpaṃ kiñci bhūtarūpassa anupālakaṃ upatthambhakañca hontampi sahajātalakkhaṇena na hoti, tasmā paṭiccatthaṃ na pharatīti āha ‘‘paṭiccāti iminā vacanena dīpito paccayo na hotī’’ti. Nidassanavasena vuttanti udāharaṇavasena vuttaṃ, na anavasesatoti attho. Yathāvuttoti paṭiccatthapharaṇavasena vutto. Yathā ca upādārūpaṃ bhūtarūpassa upādārūpassa ca paccayo na hoti, evaṃ ṭhapetvā cha vatthūni sesarūpāni arūpadhammānaṃ paccayo na hotīti dassento ‘‘vatthuvajjāni rūpāni ca arūpāna’’nti āha.
ਸਹਜਾਤવਾਰવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sahajātavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਪਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿ • Paṭṭhānapāḷi / ੧. ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਂ • 1. Kusalattikaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ੨. ਸਹਜਾਤવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • 2. Sahajātavāravaṇṇanā
