| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
၅. သဟသေယ္ယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
5. Sahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā
၄၉-၅၀. ပဉ္စမေ ဝိကူဇမာနာတိ နိတ္ထုနန္တာ။ ကာကစ္ဆမာနာတိ ရောဒန္တာ။ တတ္ရိဒံ ဝတ္ထုနိဒသ္သနံ ဝာ။ တေန နု ခော ပာတိတန္တိ ပုစ္ဆာဝသေန ကထိတတ္တာ နတ္ထိ မုသာဝာဒော။ ကေစိ ပန ‘‘သန္ဒေဟဝသေန ဝစနံ မုသာ နာမ န ဟောတိ, တသ္မာ ဧဝံ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ သန္တိကံ အဂန္တ္ဝာတိ ‘‘ယံ ဧတေသံ န ကပ္ပတိ, တံ တေသမ္ပိ န ကပ္ပတီ’’တိ အဓိပ္ပာယေန အဂန္တ္ဝာ။
49-50. Pañcame vikūjamānāti nitthunantā. Kākacchamānāti rodantā. Tatridaṃ vatthunidassanaṃ vā. Tena nu kho pātitanti pucchāvasena kathitattā natthi musāvādo. Keci pana ‘‘sandehavasena vacanaṃ musā nāma na hoti, tasmā evaṃ vutta’’nti vadanti. Santikaṃ agantvāti ‘‘yaṃ etesaṃ na kappati, taṃ tesampi na kappatī’’ti adhippāyena agantvā.
၅၁. ဒိရတ္တတိရတ္တန္တိ ဧတ္ထ ဝစနသိလိဋ္ဌတာမတ္တေန ဒိရတ္တ-ဂ္ဂဟဏံ ကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တိရတ္တဉ္ဟိ သဟဝာသေ လဗ္ဘမာနေ ဒိရတ္တေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ ဒိရတ္တဂ္ဂဟဏံ ဝိသုံ န ယောဇေတိ။ တေနေဝာဟ ‘‘ဥတ္တရိဒိရတ္တတိရတ္တန္တိ ဘဂဝာ သာမဏေရာနံ သင္ဂဟကရဏတ္ထာယ တိရတ္တပရိဟာရံ အဒာသီ’’တိ။ နိရန္တရံ တိရတ္တဒသ္သနတ္ထံ ဝာ ဒိရတ္တဂ္ဂဟဏံ ကတံ။ ကေဝလဉ္ဟိ တိရတ္တန္တိ ဝုတ္တေ အညတ္ထ ဝာသေန အန္တရိကမ္ပိ တိရတ္တံ ဂဏ္ဟေယ္ယ, ဒိရတ္တဝိသိဋ္ဌံ ပန တိရတ္တံ ဝုစ္စမာနံ တေန အနန္တရိကမေဝ တိရတ္တံ ဒီပေတိ။ သယနံ သေယ္ယာ, သယန္တိ ဧတ္ထာတိပိ သေယ္ယာတိ အာဟ ‘‘ကာယပ္ပသာရဏသင္ခာတ’’န္တိအာဒိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဥဘယမ္ပိ ပရိဂ္ဂဟိတံ, တသ္မာ။ ပဉ္စဟိ ဆဒနေဟီတိ ဣဋ္ဌကသိလာသုဓာတိဏပဏ္ဏသင္ခအာတေဟိ ပဉ္စဟိ ဆဒနေဟိ။ ဝာစုဂ္ဂတဝသေနာတိ ပဂုဏဝသေန။ ဒိယဍ္ဎဟတ္ထုဗ္ဗေဓော ဝဍ္ဎကီဟတ္ထေန ဂဟေတဗ္ဗော။ ဧကူပစာရောတိ ဝဠဉ္ဇနဒ္ဝာရသ္သ ဧကတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သတဂဗ္ဘံ ဝာ စတုသ္သာလံ ဧကူပစာရံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။
51.Dirattatirattanti ettha vacanasiliṭṭhatāmattena diratta-ggahaṇaṃ katanti veditabbaṃ. Tirattañhi sahavāse labbhamāne diratte vattabbameva natthīti dirattaggahaṇaṃ visuṃ na yojeti. Tenevāha ‘‘uttaridirattatirattanti bhagavā sāmaṇerānaṃ saṅgahakaraṇatthāya tirattaparihāraṃ adāsī’’ti. Nirantaraṃ tirattadassanatthaṃ vā dirattaggahaṇaṃ kataṃ. Kevalañhi tirattanti vutte aññattha vāsena antarikampi tirattaṃ gaṇheyya, dirattavisiṭṭhaṃ pana tirattaṃ vuccamānaṃ tena anantarikameva tirattaṃ dīpeti. Sayanaṃ seyyā, sayanti etthātipi seyyāti āha ‘‘kāyappasāraṇasaṅkhāta’’ntiādi. Tasmāti yasmā ubhayampi pariggahitaṃ, tasmā. Pañcahi chadanehīti iṭṭhakasilāsudhātiṇapaṇṇasaṅkhaātehi pañcahi chadanehi. Vācuggatavasenāti paguṇavasena. Diyaḍḍhahatthubbedho vaḍḍhakīhatthena gahetabbo. Ekūpacāroti vaḷañjanadvārassa ekattaṃ sandhāya vuttaṃ. Satagabbhaṃ vā catussālaṃ ekūpacāraṃ hotīti sambandho.
ဥပရိမတလေန သဒ္ဓိံ အသမ္ဗဒ္ဓဘိတ္တိကသ္သာတိ ဣဒံ တုလာယ အဗ္ဘန္တရေ သယိတ္ဝာ ပုန တေနေဝ သုသိရေန နိက္ခမိတ္ဝာ ဘိတ္တိအန္တရေန ဟေဋ္ဌိမတလံ ပဝိသိတုံ ယောဂ္ဂေပိ ဥပရိမတလေန အသမ္ဗဒ္ဓဘိတ္တိကေ သေနာသနေ အနာပတ္တိယာ ဝုတ္တာယ တထာ ပဝိသိတုံ အသက္ကုဏေယ္ယေ သမ္ဗဒ္ဓဘိတ္တိကေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ ဒသ္သနတ္ထံ ဝုတ္တံ, န ပန သမ္ဗဒ္ဓဘိတ္တိကေ အာပတ္တီတိ ဒသ္သနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဟေဋ္ဌာပာသာဒေ သယိတဘိက္ခုသ္သ အနာပတ္တီတိ ဣဒမ္ပိ တာဒိသေ သေနာသနေ ဟေဋ္ဌိမတလေ သယိတသ္သေဝ အာပတ္တိပ္ပသင္ကာ သိယာတိ တံနိဝာရဏတ္ထံ ဝုတ္တံ, န ပန ဥပရိမတလေ သယိတသ္သ အာပတ္တီတိ ဒသ္သနတ္ထံ။ နာနူပစာရေတိ ယတ္ထ ဗဟိ နိသ္သေဏိံ ကတ္ဝာ ဥပရိမတလံ အာရောဟန္တိ, တာဒိသံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဥပရိမတလေပိ အာကာသင္ဂဏေ နိပဇ္ဇန္တသ္သ အာပတ္တိယာ အဘာဝတော ‘‘ဆဒနဗ္ဘန္တရေ’’တိ ဝုတ္တံ။
Uparimatalena saddhiṃ asambaddhabhittikassāti idaṃ tulāya abbhantare sayitvā puna teneva susirena nikkhamitvā bhittiantarena heṭṭhimatalaṃ pavisituṃ yoggepi uparimatalena asambaddhabhittike senāsane anāpattiyā vuttāya tathā pavisituṃ asakkuṇeyye sambaddhabhittike vattabbameva natthīti dassanatthaṃ vuttaṃ, na pana sambaddhabhittike āpattīti dassanatthaṃ vuttaṃ. Heṭṭhāpāsāde sayitabhikkhussa anāpattīti idampi tādise senāsane heṭṭhimatale sayitasseva āpattippasaṅkā siyāti taṃnivāraṇatthaṃ vuttaṃ, na pana uparimatale sayitassa āpattīti dassanatthaṃ. Nānūpacāreti yattha bahi nisseṇiṃ katvā uparimatalaṃ ārohanti, tādisaṃ sandhāya vuttaṃ. Uparimatalepi ākāsaṅgaṇe nipajjantassa āpattiyā abhāvato ‘‘chadanabbhantare’’ti vuttaṃ.
သဘာသင္ခေပေနာတိ သဘာကာရေန။ အဍ္ဎကုဋ္ဋကေ သေနာသနေတိ ဧတ္ထ ‘‘အဍ္ဎကုဋ္ဋကံ နာမ ယတ္ထ ဧကံ ပသ္သံ မုဉ္စိတ္ဝာ တီသု ပသ္သေသု ဘိတ္တိယော ဗဒ္ဓာ ဟောန္တိ, ယတ္ထ ဝာ ဧကသ္မိံ ပသ္သေ ဘိတ္တိံ ဥဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဥဘောသု ပသ္သေသု ဥပဍ္ဎံ ဥပဍ္ဎံ ကတ္ဝာ ဘိတ္တိယော ဥဋ္ဌာပေန္တိ, တာဒိသံ သေနာသန’’န္တိ တီသုပိ ဂဏ္ဌိပဒေသု ဝုတ္တံ။ ဂဏ္ဌိပဒေ ပန ‘‘အဍ္ဎကုဋ္ဋကေတိ ဆဒနံ အဍ္ဎေန အသမ္ပတ္တကုဋ္ဋကေ’’တိ ဝုတ္တံ, တမ္ပိ နော န ယုတ္တံ။ ‘‘ဝာဠသင္ဃာဋော နာမ ထမ္ဘာနံ ဥပရိ ဝာဠရူပေဟိ ကတသင္ဃာဋော ဝုစ္စတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ပရိက္ခေပသ္သ ဗဟိဂတေတိ ဧတ္ထ ယသ္မိံ ပသ္သေ ပရိက္ခေပော နတ္ထိ, တတ္ထာပိ ပရိက္ခေပာရဟပ္ပဒေသတော ဗဟိဂတေ အနာပတ္တိယေဝာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အပရိစ္ဆိန္နဂဗ္ဘူပစာရေတိ ဧတ္ထ မဇ္ဈေ ဝိဝဋင္ဂဏဝန္တာသု ပမုခမဟာစတုသ္သာလာသု ယထာ အာကာသင္ဂဏံ အနောတရိတ္ဝာ ပမုခေနေဝ ဂန္တ္ဝာ သဗ္ဗဂဗ္ဘေ ပဝိသိတုံ န သက္ကာ ဟောတိ, ဧဝံ ဧကေကဂဗ္ဘသ္သ ဒ္ဝီသု ပသ္သေသု ကုဋ္ဋံ နီဟရိတ္ဝာ ကတံ ပရိစ္ဆိန္နဂဗ္ဘူပစာရံ နာမ, ဣဒံ ပန တာဒိသံ န ဟောတီတိ ‘‘အပရိစ္ဆိန္နဂဗ္ဘူပစာရေ’’တိ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗဂဗ္ဘေ ပဝိသန္တီတိ ဂဗ္ဘူပစာရသ္သ အပရိစ္ဆိန္နတ္တာ အာကာသင္ဂဏံ အနောတရိတ္ဝာ ပမုခေနေဝ ဂန္တ္ဝာ တံ တံ ဂဗ္ဘံ ပဝိသန္တိ။ အထ ကုတော တသ္သ ပရိက္ခေပောယေဝ သဗ္ဗပရိစ္ဆန္နတ္တာတိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဂဗ္ဘပရိက္ခေပောယေဝ ဟိသ္သ ပရိက္ခေပော’’တိ။ ဣဒဉ္စ သမန္တာ ဂဗ္ဘဘိတ္တိယော သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ စတုသ္သာလဝသေန သန္နိဝိဋ္ဌေပိ သေနာသနေ ဂဗ္ဘပမုခံ ဝိသုံ အပရိက္ခိတ္တမ္ပိ သမန္တာ ဌိတဂဗ္ဘဘိတ္တီနံ ဝသေန ပရိက္ခိတ္တံ နာမ ဟောတိ။
Sabhāsaṅkhepenāti sabhākārena. Aḍḍhakuṭṭake senāsaneti ettha ‘‘aḍḍhakuṭṭakaṃ nāma yattha ekaṃ passaṃ muñcitvā tīsu passesu bhittiyo baddhā honti, yattha vā ekasmiṃ passe bhittiṃ uṭṭhāpetvā ubhosu passesu upaḍḍhaṃ upaḍḍhaṃ katvā bhittiyo uṭṭhāpenti, tādisaṃ senāsana’’nti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Gaṇṭhipade pana ‘‘aḍḍhakuṭṭaketi chadanaṃ aḍḍhena asampattakuṭṭake’’ti vuttaṃ, tampi no na yuttaṃ. ‘‘Vāḷasaṅghāṭo nāma thambhānaṃ upari vāḷarūpehi katasaṅghāṭo vuccatī’’ti vadanti. Parikkhepassa bahigateti ettha yasmiṃ passe parikkhepo natthi, tatthāpi parikkhepārahappadesato bahigate anāpattiyevāti daṭṭhabbaṃ. Aparicchinnagabbhūpacāreti ettha majjhe vivaṭaṅgaṇavantāsu pamukhamahācatussālāsu yathā ākāsaṅgaṇaṃ anotaritvā pamukheneva gantvā sabbagabbhe pavisituṃ na sakkā hoti, evaṃ ekekagabbhassa dvīsu passesu kuṭṭaṃ nīharitvā kataṃ paricchinnagabbhūpacāraṃ nāma, idaṃ pana tādisaṃ na hotīti ‘‘aparicchinnagabbhūpacāre’’ti vuttaṃ. Sabbagabbhe pavisantīti gabbhūpacārassa aparicchinnattā ākāsaṅgaṇaṃ anotaritvā pamukheneva gantvā taṃ taṃ gabbhaṃ pavisanti. Atha kuto tassa parikkhepoyeva sabbaparicchannattāti vuttanti āha ‘‘gabbhaparikkhepoyeva hissa parikkhepo’’ti. Idañca samantā gabbhabhittiyo sandhāya vuttaṃ. Catussālavasena sanniviṭṭhepi senāsane gabbhapamukhaṃ visuṃ aparikkhittampi samantā ṭhitagabbhabhittīnaṃ vasena parikkhittaṃ nāma hoti.
‘‘နနု စ ‘အပရိက္ခိတ္တေ ပမုခေ အနာပတ္တီ’တိ အန္ဓကဋ္ဌကထာယံ အဝိသေသေန ဝုတ္တံ, တသ္မာ စတုသ္သာလဝသေန သန္နိဝိဋ္ဌေပိ သေနာသနေ ဝိသုံ အပရိက္ခိတ္တေ ပမုခေ အနာပတ္တိယေဝာ’’တိ ယော ဝဒေယ္ယ, တသ္သ ဝာဒပရိမောစနတ္ထံ ဣဒံ ဝုတ္တံ ‘‘ယံ ပန။ပေ.။ ပာဋေက္ကသန္နိဝေသာ ဧကစ္ဆဒနာ ဂဗ္ဘပာဠိယော သန္ဓာယ ဝုတ္တ’’န္တိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘အပရိက္ခိတ္တေ ပမုခေ အနာပတ္တီတိ ယံ ဝုတ္တံ, တံ န စတုသ္သာလဝသေန သန္နိဝိဋ္ဌာ ဂဗ္ဘပာဠိယော သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စရဟိ ဝိသုံ သန္နိဝိဋ္ဌံ ဧကမေဝ ဂဗ္ဘပာဠိံ သန္ဓာယ။ တာဒိသာယ ဟိ ဂဗ္ဘပာဠိယာ အပရိက္ခိတ္တေ ပမုခေ အနာပတ္တိ, န စတုသ္သာလဝသေန သန္နိဝိဋ္ဌာယာ’’တိ။ ဧကာယ စ ဂဗ္ဘပာဠိယာ တသ္သ တသ္သ ဂဗ္ဘသ္သ ဥပစာရံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ အန္တမသော ဥဘောသု ပသ္သေသု ခုဒ္ဒကဘိတ္တီနံ ဥဋ္ဌာပနမတ္တေနပိ ပမုခံ ပရိက္ခိတ္တံ နာမ ဟောတိ, စတုသ္သာလဝသေန သန္နိဝိဋ္ဌာသု ပန ဂဗ္ဘပာဠီသု ဥဘောသု ပသ္သေသု ဂဗ္ဘဘိတ္တီနံ ဝသေနပိ ပမုခံ ပရိက္ခိတ္တံ နာမ ဟောတိ။ တသ္မာ ယံ ဣမိနာ လက္ခဏေန ပရိက္ခိတ္တံ ပမုခံ, တတ္ထ အာပတ္တိ, ဣတရတ္ထ အနာပတ္တီတိ ဣဒမေတ္ထ သန္နိဋ္ဌာနံ။
‘‘Nanu ca ‘aparikkhitte pamukhe anāpattī’ti andhakaṭṭhakathāyaṃ avisesena vuttaṃ, tasmā catussālavasena sanniviṭṭhepi senāsane visuṃ aparikkhitte pamukhe anāpattiyevā’’ti yo vadeyya, tassa vādaparimocanatthaṃ idaṃ vuttaṃ ‘‘yaṃ pana…pe… pāṭekkasannivesā ekacchadanā gabbhapāḷiyo sandhāya vutta’’nti. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘aparikkhitte pamukhe anāpattīti yaṃ vuttaṃ, taṃ na catussālavasena sanniviṭṭhā gabbhapāḷiyo sandhāya vuttaṃ, kiñcarahi visuṃ sanniviṭṭhaṃ ekameva gabbhapāḷiṃ sandhāya. Tādisāya hi gabbhapāḷiyā aparikkhitte pamukhe anāpatti, na catussālavasena sanniviṭṭhāyā’’ti. Ekāya ca gabbhapāḷiyā tassa tassa gabbhassa upacāraṃ paricchinditvā antamaso ubhosu passesu khuddakabhittīnaṃ uṭṭhāpanamattenapi pamukhaṃ parikkhittaṃ nāma hoti, catussālavasena sanniviṭṭhāsu pana gabbhapāḷīsu ubhosu passesu gabbhabhittīnaṃ vasenapi pamukhaṃ parikkhittaṃ nāma hoti. Tasmā yaṃ iminā lakkhaṇena parikkhittaṃ pamukhaṃ, tattha āpatti, itarattha anāpattīti idamettha sanniṭṭhānaṃ.
ဣဒာနိ ‘‘အပရိက္ခိတ္တေ ပမုခေ အနာပတ္တီ’’တိ ဝတ္ဝာ တသ္သေဝ ဝစနသ္သ အဓိပ္ပာယံ ပကာသေန္တေန ယံ ဝုတ္တံ ‘‘ဘူမိယံ ဝိနာ ဇဂတိယာ ပမုခံ သန္ဓာယ ကထိတ’’န္တိ, တသ္သ အယုတ္တတာဝိဘာဝနတ္ထံ ‘‘ယဉ္စ တတ္ထာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ ဘူမိယံ ဝိနာ ဇဂတိယာ ပမုခံ သန္ဓာယ ကထိတန္တိ ဟိ ဣမသ္သ ဝစနသ္သ အယမဓိပ္ပာယော – ‘‘အပရိက္ခိတ္တေ ပမုခေ အနာပတ္တီ’’တိ ယံ ဝုတ္တံ, တံ ဝိနာ ဝတ္ထုံ ဘူမိယံ ကတဂေဟသ္သ ပမုခံ သန္ဓာယ ကထိတံ။ သစေ ပန ဥစ္စဝတ္ထုကံ ပမုခံ ဟောတိ, ပရိက္ခိတ္တသင္ခ္ယံ န ဂစ္ဆတီတိ။ တေနေဝာဟ ‘‘ဒသဟတ္ထုဗ္ဗေဓာပိ ဟိ ဇဂတိ ပရိက္ခေပသင္ခ္ယံ န ဂစ္ဆတီ’’တိ။ ဟေဋ္ဌာပိ ဣဒမေဝ မနသိ သန္နိဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ဥစ္စဝတ္ထုကံ စေပိ ဟောတိ, ပမုခေ သယိတော ဂဗ္ဘေ သယိတာနံ အာပတ္တိံ န ကရောတီ’’တိ။ တတ္ထာတိ အန္ဓကဋ္ဌကထာယံ။ ဇဂတိယာ ပမာဏံ ဝတ္ဝာတိ ‘‘သစေ ဇဂတိယာ ဩတရိတ္ဝာ ဘူမိယံ သယိတော, ဇဂတိယာ ဥပရိ သယိတံ န ပသ္သတီ’’တိ ဧဝံ ဇဂတိယာ ဥဗ္ဗေဓေန ပမာဏံ ဝတ္ဝာ။ ဧကသာလာဒီသု ဥဇုကမေဝ ဒီဃံ ကတ္ဝာ သန္နိဝေသိတော ပာသာဒော ဧကသာလသန္နိဝေသော။ ဒ္ဝိသာလသန္နိဝေသာဒယောပိ ဝုတ္တာနုသာရတော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သာလပ္ပဘေဒဒီပနမေဝ စေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတော ဝိသေသော။
Idāni ‘‘aparikkhitte pamukhe anāpattī’’ti vatvā tasseva vacanassa adhippāyaṃ pakāsentena yaṃ vuttaṃ ‘‘bhūmiyaṃ vinā jagatiyā pamukhaṃ sandhāya kathita’’nti, tassa ayuttatāvibhāvanatthaṃ ‘‘yañca tatthā’’tiādi āraddhaṃ. Bhūmiyaṃ vinā jagatiyā pamukhaṃ sandhāya kathitanti hi imassa vacanassa ayamadhippāyo – ‘‘aparikkhitte pamukhe anāpattī’’ti yaṃ vuttaṃ, taṃ vinā vatthuṃ bhūmiyaṃ katagehassa pamukhaṃ sandhāya kathitaṃ. Sace pana uccavatthukaṃ pamukhaṃ hoti, parikkhittasaṅkhyaṃ na gacchatīti. Tenevāha ‘‘dasahatthubbedhāpi hi jagati parikkhepasaṅkhyaṃ na gacchatī’’ti. Heṭṭhāpi idameva manasi sannidhāya vuttaṃ ‘‘uccavatthukaṃ cepi hoti, pamukhe sayito gabbhe sayitānaṃ āpattiṃ na karotī’’ti. Tatthāti andhakaṭṭhakathāyaṃ. Jagatiyā pamāṇaṃ vatvāti ‘‘sace jagatiyā otaritvā bhūmiyaṃ sayito, jagatiyā upari sayitaṃ na passatī’’ti evaṃ jagatiyā ubbedhena pamāṇaṃ vatvā. Ekasālādīsu ujukameva dīghaṃ katvā sannivesito pāsādo ekasālasanniveso. Dvisālasannivesādayopi vuttānusārato veditabbā. Sālappabhedadīpanameva cettha heṭṭhā vuttato viseso.
မဇ္ဈေပာကာရံ ကရောန္တီတိ ဧတ္ထာပိ ပရိက္ခေပသ္သ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန ဒိယဍ္ဎဟတ္ထုဗ္ဗေဓတ္တာ ဒိယဍ္ဎဟတ္ထံ စေပိ မဇ္ဈေ ပာကာရံ ကရောန္တိ, နာနူပစာရမေဝ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ န ဟိ ဆိဒ္ဒေန ဂေဟံ ဧကူပစာရံ နာမ ဟောတီတိ ဧတ္ထ သစေ ဥဗ္ဗေဓေန ဒိယဍ္ဎဟတ္ထဗ္ဘန္တရေ မနုသ္သာနံ သဉ္စာရပ္ပဟောနကံ ဆိဒ္ဒံ ဟောတိ, တမ္ပိ ဒ္ဝာရမေဝာတိ ဧကူပစာရံ ဟောတိ။ ကိံ ပရိက္ခေပောဝိဒ္ဓသ္တောတိ ပမုခသ္သ ပရိက္ခေပံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သဗ္ဗတ္ထ ပဉ္စန္နံယေဝ ဆဒနာနံ အာဂတတ္တာ ဝဒတိ ‘‘ပဉ္စန္နံ အညတရေန ဆဒနေန ဆန္နာ’’တိ။
Majjhepākāraṃ karontīti etthāpi parikkhepassa heṭṭhimaparicchedena diyaḍḍhahatthubbedhattā diyaḍḍhahatthaṃ cepi majjhe pākāraṃ karonti, nānūpacārameva hotīti veditabbaṃ. Na hi chiddena gehaṃ ekūpacāraṃ nāma hotīti ettha sace ubbedhena diyaḍḍhahatthabbhantare manussānaṃ sañcārappahonakaṃ chiddaṃ hoti, tampi dvāramevāti ekūpacāraṃ hoti. Kiṃ parikkhepoviddhastoti pamukhassa parikkhepaṃ sandhāya vadati. Sabbattha pañcannaṃyeva chadanānaṃ āgatattā vadati ‘‘pañcannaṃ aññatarena chadanena channā’’ti.
၅၃. ပာဠိယံ ‘‘သေယ္ယာ နာမ သဗ္ဗစ္ဆန္နာ သဗ္ဗပရိစ္ဆန္နာ ယေဘုယ္ယေနစ္ဆန္နာ ယေဘုယ္ယေနပရိစ္ဆန္နာ’’တိ ဝဒန္တေန ယေဘုယ္ယေနစ္ဆန္နယေဘုယ္ယေနပရိစ္ဆန္နသေနာသနံ ပာစိတ္တိယသ္သ အဝသာနံ ဝိယ ကတ္ဝာ ဒသ္သိတံ, ‘‘ဥပဍ္ဎစ္ဆန္နေ ဥပဍ္ဎပရိစ္ဆန္နေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာ’’တိ ဝဒန္တေန စ ဥပဍ္ဎစ္ဆန္နဥပဍ္ဎပရိစ္ဆန္နသေနာသနံ ဒုက္ကဋသ္သ အာဒိံ ကတ္ဝာ ဒသ္သိတံ, ဥဘိန္နမန္တရာ ကေန ဘဝိတဗ္ဗံ ပာစိတ္တိယေန, ဥဒာဟု ဒုက္ကဋေနာတိ? လောကဝဇ္ဇသိက္ခာပဒသ္သေဝ အနဝသေသံ ကတ္ဝာ ပညာပနတော ဣမသ္သ စ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇတ္တာ ယေဘုယ္ယေနစ္ဆန္နယေဘုယ္ယေနပရိစ္ဆန္နသ္သ ဥပဍ္ဎစ္ဆန္နဥပဍ္ဎပရိစ္ဆန္နသ္သ စ အန္တရာ ပာစိတ္တိယံ အနိဝာရိတမေဝ, တသ္မာ ဝိနယဝိနိစ္ဆယေ စ ဂရုကေယေဝ ဌာတဗ္ဗတ္တာ အဋ္ဌကထာယမ္ပိ ပာစိတ္တိယမေဝ ဒသ္သိတံ။ သတ္တ ပာစိတ္တိယာနီတိ ပာဠိယံ ဝုတ္တပာစိတ္တိယံ သာမညတော ဧကတ္တေန ဂဟေတ္ဝာ ဝုတ္တံ။ ဝိသုံ ပန ဂယ္ဟမာနေ ‘‘သဗ္ဗစ္ဆန္နေ သဗ္ဗပရိစ္ဆန္နေ ပာစိတ္တိယံ, ယေဘုယ္ယေနစ္ဆန္နေ ယေဘုယ္ယေနပရိစ္ဆန္နေ ပာစိတ္တိယ’’န္တိ အဋ္ဌေဝ ပာစိတ္တိယာနိ ဟောန္တိ။
53. Pāḷiyaṃ ‘‘seyyā nāma sabbacchannā sabbaparicchannā yebhuyyenacchannā yebhuyyenaparicchannā’’ti vadantena yebhuyyenacchannayebhuyyenaparicchannasenāsanaṃ pācittiyassa avasānaṃ viya katvā dassitaṃ, ‘‘upaḍḍhacchanne upaḍḍhaparicchanne āpatti dukkaṭassā’’ti vadantena ca upaḍḍhacchannaupaḍḍhaparicchannasenāsanaṃ dukkaṭassa ādiṃ katvā dassitaṃ, ubhinnamantarā kena bhavitabbaṃ pācittiyena, udāhu dukkaṭenāti? Lokavajjasikkhāpadasseva anavasesaṃ katvā paññāpanato imassa ca paṇṇattivajjattā yebhuyyenacchannayebhuyyenaparicchannassa upaḍḍhacchannaupaḍḍhaparicchannassa ca antarā pācittiyaṃ anivāritameva, tasmā vinayavinicchaye ca garukeyeva ṭhātabbattā aṭṭhakathāyampi pācittiyameva dassitaṃ. Satta pācittiyānīti pāḷiyaṃ vuttapācittiyaṃ sāmaññato ekattena gahetvā vuttaṃ. Visuṃ pana gayhamāne ‘‘sabbacchanne sabbaparicchanne pācittiyaṃ, yebhuyyenacchanne yebhuyyenaparicchanne pācittiya’’nti aṭṭheva pācittiyāni honti.
သေနမ္ဗမဏ္ဍပဝဏ္ဏံ ဟောတီတိ သီဟဠဒီပေ ကိရ ဥစ္စဝတ္ထုကော သဗ္ဗစ္ဆန္နော သဗ္ဗအပရိစ္ဆန္နော ဧဝံနာမကော သန္နိပာတမဏ္ဍပော အတ္ထိ, တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ယဒိ ဇဂတိပရိက္ခေပသင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ, ဥစ္စဝတ္ထုကတ္တာ မဏ္ဍပသ္သ သဗ္ဗအပရိစ္ဆန္နတာ န ယုဇ္ဇတီတိ အာဟ ‘‘ဣမိနာပေတံ ဝေဒိတဗ္ဗ’’န္တိအာဒိ။ စူဠကစ္ဆန္နာဒီနိ စေတ္ထ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ – ယသ္သ စတူသု ဘာဂေသု ဧကော ဆန္နော, သေသာ အစ္ဆန္နာ, ဣဒံ စူဠကစ္ဆန္နံ။ ယသ္သ တီသု ဘာဂေသု ဒ္ဝေ ဆန္နာ, ဧကော အစ္ဆန္နော, ဣဒံ ယေဘုယ္ယေနစ္ဆန္နံ။ ယသ္သ ဒ္ဝီသု ဘာဂေသု ဧကော ဆန္နော, ဧကော အစ္ဆန္နော, ဣဒံ ဥပဍ္ဎစ္ဆန္နံ နာမ သေနာသနံ။ စူဠကပရိစ္ဆန္နာဒီနိပိ ဣမိနာဝ နယေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝ။ ပာစိတ္တိယဝတ္ထုကသေနာသနံ, တတ္ထ တတ္ထ အနုပသမ္ပန္နေန သဟ နိပဇ္ဇနံ, စတုတ္ထဒိဝသေ သူရိယတ္ထင္ဂမနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင္ဂာနိ။
Senambamaṇḍapavaṇṇaṃ hotīti sīhaḷadīpe kira uccavatthuko sabbacchanno sabbaaparicchanno evaṃnāmako sannipātamaṇḍapo atthi, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Yadi jagatiparikkhepasaṅkhyaṃ gacchati, uccavatthukattā maṇḍapassa sabbaaparicchannatā na yujjatīti āha ‘‘imināpetaṃ veditabba’’ntiādi. Cūḷakacchannādīni cettha evaṃ veditabbāni – yassa catūsu bhāgesu eko channo, sesā acchannā, idaṃ cūḷakacchannaṃ. Yassa tīsu bhāgesu dve channā, eko acchanno, idaṃ yebhuyyenacchannaṃ. Yassa dvīsu bhāgesu eko channo, eko acchanno, idaṃ upaḍḍhacchannaṃ nāma senāsanaṃ. Cūḷakaparicchannādīnipi imināva nayena veditabbāni. Sesaṃ uttānameva. Pācittiyavatthukasenāsanaṃ, tattha tattha anupasampannena saha nipajjanaṃ, catutthadivase sūriyatthaṅgamananti imānettha tīṇi aṅgāni.
သဟသေယ္ယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Sahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၁. မုသာဝာဒဝဂ္ဂော • 1. Musāvādavaggo
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၅. သဟသေယ္ယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 5. Sahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ၅. ပဌမသဟသေယ္ယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 5. Paṭhamasahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ၅. သဟသေယ္ယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 5. Sahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၅. သဟသေယ္ယသိက္ခာပဒံ • 5. Sahaseyyasikkhāpadaṃ
