Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā

    సాజీవపదభాజనీయవణ్ణనా

    Sājīvapadabhājanīyavaṇṇanā

    వివట్టూపనిస్సయా సీలాదయో లోకియేహి అభివిసిట్ఠత్తా అధిసీలాదివోహారేన వుత్తాతి దస్సేతుం కతమం పనాతిఆది ఆరద్ధం. తత్థ పఞ్చఙ్గదసఙ్గసీలన్తి అబుద్ధుప్పాదకాలే సీలం సన్ధాయ వుత్తం తస్స వివట్టూపనిస్సయత్తాభావా. యం పన బుద్ధుప్పాదే రతనత్తయగుణం తథతో ఞత్వా సాసనే సునివిట్ఠసద్ధాహి ఉపాసకోపాసికాహి చేవ సామణేరసిక్ఖమానాహి చ రక్ఖియమానం పఞ్చఙ్గఅట్ఠఙ్గదసఙ్గసీలం, తమ్పి అధిసీలమేవ మగ్గుప్పత్తిహేతుతో. విపస్సనామగ్గుప్పత్తినిమిత్తతాయ హి పాతిమోక్ఖసంవరసీలం లోకియానం సీలేహి అధిసీలం జాతం అధిచిత్తం వియ. న హి విపస్సనామగ్గనిమిత్తతం ముఞ్చిత్వా లోకియచిత్తతో అధిచిత్తస్స అఞ్ఞో కోచి విసేసో ఉపలబ్భతి, తదుభయఞ్చ అనాదిమతో సంసారవట్టస్స అత్తాదిసారవిరహితతాయ తిలక్ఖణబ్భాహతత్తం, ‘‘అహం మమా’’తి ఆకారేన పవత్తఅవిజ్జాతణ్హాదిదోసమూలకత్తఞ్చ, తందోసమూలవిద్ధంసనసమత్థాయ సీలచిత్తబలోపత్థద్ధాయ విపస్సనాయ ఉక్కంసేనేవ తస్స సంసారవట్టస్స విగమఞ్చ, తదుపదేసకస్స సమ్మాసమ్బుద్ధస్స సబ్బఞ్ఞుతాదిఅపరిమితగుణగణయోగేన అవిపరీతసద్ధమ్మదేసకత్తఞ్చ యాథావతో ఞత్వా పటిపన్నేన సమాదాయ సిక్ఖితబ్బతాయ వివట్టూపనిస్సయం జాతం, న అఞ్ఞేన కారణేన, తఞ్చ వివట్టూపనిస్సయత్తం యది సాసనే పఞ్చసీలాదిస్సాపి సమానం, కిమిదం అధిసీలం న సియా. పఞ్చసీలాదిమత్తే ఠితానఞ్హి అనాథపిణ్డికాదీనం గహట్ఠానమ్పి మగ్గో ఉప్పజ్జతి. న హి అధిసీలాధిచిత్తం వినా మగ్గుప్పత్తి హోతి, తఞ్చ కిఞ్చాపి కేసఞ్చి అనుపనిస్సయతాయ తస్మిం అత్తభావే మగ్గుప్పత్తియా హేతు న హోతి, తథాపి భవన్తరే అవస్సం హోతేవాతి అధిసీలమేవ కాలం కరోన్తానం కల్యాణపుథుజ్జనానం పాతిమోక్ఖసంవరసీలం వియ, తేనాహ బుద్ధుప్పాదేయేవ చ పవత్తతీతిఆది. వివట్టం పత్థేత్వా రక్ఖియమానమ్పి పఞ్చసీలాది బుద్ధుప్పాదేయేవ పవత్తతి. న హి తం పఞ్ఞత్తిన్తిఆది పన ఉక్కట్ఠవసేన సబ్బం పాతిమోక్ఖం సన్ధాయ వుత్తం. తదేకదేసభూతమ్పి హి పాణాతిపాతాదిన్నాదానాదిగహట్ఠసీలమ్పి. బుద్ధాయేవ వినయే పారాజికసుత్తవిభఙ్గాదీసు ఆగతవసేన సబ్బసో కాయవచీద్వారేసు మగ్గుప్పత్తియా విబన్ధకఅజ్ఝాచారసోతం విచ్ఛిన్దిత్వా మగ్గుప్పత్తియా పదట్ఠానభావేన పఞ్ఞపేతుం సక్కోన్తి, న అఞ్ఞే. మగ్గుప్పత్తిం సన్ధాయ హిస్స అధిసీలతా వుత్తా. తేనాహ ‘‘పాతిమోక్ఖసంవరతోపి చ మగ్గఫలసమ్పయుత్తమేవ సీలం అధిసీల’’న్తి. తస్సేవ హి అధిసీలన్తి అబ్యవధానేన మగ్గాధిట్ఠానాతి. ఇధ అనధిప్పేతన్తి ఇమస్మిం పఠమపారాజికవిసయే ‘‘సిక్ఖా’’తి అనధిప్పేతం.

    Vivaṭṭūpanissayā sīlādayo lokiyehi abhivisiṭṭhattā adhisīlādivohārena vuttāti dassetuṃ katamaṃ panātiādi āraddhaṃ. Tattha pañcaṅgadasaṅgasīlanti abuddhuppādakāle sīlaṃ sandhāya vuttaṃ tassa vivaṭṭūpanissayattābhāvā. Yaṃ pana buddhuppāde ratanattayaguṇaṃ tathato ñatvā sāsane suniviṭṭhasaddhāhi upāsakopāsikāhi ceva sāmaṇerasikkhamānāhi ca rakkhiyamānaṃ pañcaṅgaaṭṭhaṅgadasaṅgasīlaṃ, tampi adhisīlameva magguppattihetuto. Vipassanāmagguppattinimittatāya hi pātimokkhasaṃvarasīlaṃ lokiyānaṃ sīlehi adhisīlaṃ jātaṃ adhicittaṃ viya. Na hi vipassanāmagganimittataṃ muñcitvā lokiyacittato adhicittassa añño koci viseso upalabbhati, tadubhayañca anādimato saṃsāravaṭṭassa attādisāravirahitatāya tilakkhaṇabbhāhatattaṃ, ‘‘ahaṃ mamā’’ti ākārena pavattaavijjātaṇhādidosamūlakattañca, taṃdosamūlaviddhaṃsanasamatthāya sīlacittabalopatthaddhāya vipassanāya ukkaṃseneva tassa saṃsāravaṭṭassa vigamañca, tadupadesakassa sammāsambuddhassa sabbaññutādiaparimitaguṇagaṇayogena aviparītasaddhammadesakattañca yāthāvato ñatvā paṭipannena samādāya sikkhitabbatāya vivaṭṭūpanissayaṃ jātaṃ, na aññena kāraṇena, tañca vivaṭṭūpanissayattaṃ yadi sāsane pañcasīlādissāpi samānaṃ, kimidaṃ adhisīlaṃ na siyā. Pañcasīlādimatte ṭhitānañhi anāthapiṇḍikādīnaṃ gahaṭṭhānampi maggo uppajjati. Na hi adhisīlādhicittaṃ vinā magguppatti hoti, tañca kiñcāpi kesañci anupanissayatāya tasmiṃ attabhāve magguppattiyā hetu na hoti, tathāpi bhavantare avassaṃ hotevāti adhisīlameva kālaṃ karontānaṃ kalyāṇaputhujjanānaṃ pātimokkhasaṃvarasīlaṃ viya, tenāha buddhuppādeyeva ca pavattatītiādi. Vivaṭṭaṃ patthetvā rakkhiyamānampi pañcasīlādi buddhuppādeyeva pavattati. Na hi taṃ paññattintiādi pana ukkaṭṭhavasena sabbaṃ pātimokkhaṃ sandhāya vuttaṃ. Tadekadesabhūtampi hi pāṇātipātādinnādānādigahaṭṭhasīlampi. Buddhāyeva vinaye pārājikasuttavibhaṅgādīsu āgatavasena sabbaso kāyavacīdvāresu magguppattiyā vibandhakaajjhācārasotaṃ vicchinditvā magguppattiyā padaṭṭhānabhāvena paññapetuṃ sakkonti, na aññe. Magguppattiṃ sandhāya hissa adhisīlatā vuttā. Tenāha ‘‘pātimokkhasaṃvaratopi ca maggaphalasampayuttameva sīlaṃ adhisīla’’nti. Tasseva hi adhisīlanti abyavadhānena maggādhiṭṭhānāti. Idha anadhippetanti imasmiṃ paṭhamapārājikavisaye ‘‘sikkhā’’ti anadhippetaṃ.

    లోకియఅట్ఠసమాపత్తిచిత్తానీతి సాసనసభావం అజానన్తేహి లోకియజనేహి సమాపజ్జితబ్బాని అట్ఠ రూపారూపజ్ఝానసమ్పయుత్తచిత్తాని సన్ధాయ వుత్తం. న హి మహగ్గతేసు లోకియలోకుత్తరభేదో అత్థి, యేన లోకియవిసేసనం లోకుత్తరనివత్తనం సియా. తస్మా సాసనికేహి సమాపజ్జితబ్బమహగ్గతజ్ఝాననివత్తనమేవ లోకియవిసేసనం కతం. యథా చేత్థ, ఏవం కామావచరాని పన అట్ఠ కుసలచిత్తానీతి ఏత్థాపి లోకియవిసేసనం కాతబ్బమేవ. అయమేవ హి అధిచిత్తతో చిత్తస్స భేదో, యం సాసనం అజానన్తస్స పుగ్గలస్స సముప్పజ్జనం. ఏవఞ్చ అబుద్ధుప్పాదేపి సాసనసభావం జానన్తానం పచ్చేకబుద్ధాదీనమ్పి సీలచిత్తానం అధిసీలాధిచిత్తతా సమత్థితా హోతి. న వినా బుద్ధుప్పాదాతి ఇదం పన అఞ్ఞేసం అభిసమయహేతుభావేన పచ్చేకబుద్ధబోధిసత్తాదీనం దేసనాసామత్థియాభావతో వుత్తం. ఆయతిం వాసనాహేతుం పన సీలచిత్తం తేపి దేసేన్తియేవ, తఞ్చ మగ్గహేతుతాయ అధిసీలాధిచిత్తమ్పి హోన్తం అప్పకతాయ విప్ఫారికతాబాహుజఞ్ఞత్తాభావేన అబ్బోహారికన్తి ‘‘బుద్ధుప్పాదేయేవా’’తి అవధారణం కతన్తి వేదితబ్బం. న హి తంసమాపన్నోతిఆదిఅట్ఠకథావచనేహి ఇధ అధిచిత్తనిద్దేసే, ఉపరి అధిపఞ్ఞానిద్దేసే చ మగ్గఫలసమ్పయుత్తఅధిచిత్తఅధిపఞ్ఞానమేవ పటిక్ఖేపతో లోకియాధిచిత్తాధిపఞ్ఞానం ఇధ అధిప్పేతతా, తం ద్వయం సమాపన్నస్సాపి మేథునధమ్మసమాపజ్జనసభావో చ విఞ్ఞాయతి, పాళియం పన ‘‘యాయం అధిసీలసిక్ఖా, అయం ఇమస్మిం అత్థే అధిప్పేతా సిక్ఖా’’తి వుత్తత్తా లోకియాపి అధిచిత్తాధిపఞ్ఞా అనధిప్పేతాతి విఞ్ఞాయతి. తస్మా పాళియం అట్ఠకథాయఞ్చ ఏవమధిప్పాయో వేదితబ్బో – ‘‘మేథునం ధమ్మం పటిసేవిస్సామీ’’తి చిత్తే ఉప్పన్నమత్తే లోకియం అధిచిత్తం అధిపఞ్ఞా చ పరిహాయతి, అధిసీలం పన చిత్తుప్పాదమత్తేన న పరిహాయతీతి పాళియం అధిసీలసిక్ఖావ వుత్తా. అట్ఠకథాయం పన పటిలద్ధలోకుత్తరమగ్గస్స భిక్ఖునో ‘‘మేథునం పటిసేవిస్సామీ’’తి చిత్తమ్పి న ఉప్పజ్జతి సబ్బసో అకుప్పధమ్మత్తా, పుథుజ్జనానం సమాపత్తిలాభీనమ్పి కేనచి కారణేన ఉప్పజ్జతి కుప్పధమ్మత్తాతి ఇమం విసేసం దస్సేతుం ‘‘న హి తంసమాపన్నో’’తి లోకుత్తరావ పటిక్ఖిత్తాతి వేదితబ్బం.

    Lokiyaaṭṭhasamāpatticittānīti sāsanasabhāvaṃ ajānantehi lokiyajanehi samāpajjitabbāni aṭṭha rūpārūpajjhānasampayuttacittāni sandhāya vuttaṃ. Na hi mahaggatesu lokiyalokuttarabhedo atthi, yena lokiyavisesanaṃ lokuttaranivattanaṃ siyā. Tasmā sāsanikehi samāpajjitabbamahaggatajjhānanivattanameva lokiyavisesanaṃ kataṃ. Yathā cettha, evaṃ kāmāvacarāni pana aṭṭha kusalacittānīti etthāpi lokiyavisesanaṃ kātabbameva. Ayameva hi adhicittato cittassa bhedo, yaṃ sāsanaṃ ajānantassa puggalassa samuppajjanaṃ. Evañca abuddhuppādepi sāsanasabhāvaṃ jānantānaṃ paccekabuddhādīnampi sīlacittānaṃ adhisīlādhicittatā samatthitā hoti. Na vinā buddhuppādāti idaṃ pana aññesaṃ abhisamayahetubhāvena paccekabuddhabodhisattādīnaṃ desanāsāmatthiyābhāvato vuttaṃ. Āyatiṃ vāsanāhetuṃ pana sīlacittaṃ tepi desentiyeva, tañca maggahetutāya adhisīlādhicittampi hontaṃ appakatāya vipphārikatābāhujaññattābhāvena abbohārikanti ‘‘buddhuppādeyevā’’ti avadhāraṇaṃ katanti veditabbaṃ. Na hi taṃsamāpannotiādiaṭṭhakathāvacanehi idha adhicittaniddese, upari adhipaññāniddese ca maggaphalasampayuttaadhicittaadhipaññānameva paṭikkhepato lokiyādhicittādhipaññānaṃ idha adhippetatā, taṃ dvayaṃ samāpannassāpi methunadhammasamāpajjanasabhāvo ca viññāyati, pāḷiyaṃ pana ‘‘yāyaṃ adhisīlasikkhā, ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā sikkhā’’ti vuttattā lokiyāpi adhicittādhipaññā anadhippetāti viññāyati. Tasmā pāḷiyaṃ aṭṭhakathāyañca evamadhippāyo veditabbo – ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevissāmī’’ti citte uppannamatte lokiyaṃ adhicittaṃ adhipaññā ca parihāyati, adhisīlaṃ pana cittuppādamattena na parihāyatīti pāḷiyaṃ adhisīlasikkhāva vuttā. Aṭṭhakathāyaṃ pana paṭiladdhalokuttaramaggassa bhikkhuno ‘‘methunaṃ paṭisevissāmī’’ti cittampi na uppajjati sabbaso akuppadhammattā, puthujjanānaṃ samāpattilābhīnampi kenaci kāraṇena uppajjati kuppadhammattāti imaṃ visesaṃ dassetuṃ ‘‘na hi taṃsamāpanno’’ti lokuttarāva paṭikkhittāti veditabbaṃ.

    అత్థి దిన్నన్తి ఏత్థ దిన్నన్తి దానచేతనా అధిప్పేతా, తస్స దిన్నస్స ఫలం అత్థీతి అత్థో. ఏస నయో అత్థి యిట్ఠన్తి ఏత్థాపి. ఆది-సద్దేన హుతాదీనం సఙ్గహో. తత్థ యిట్ఠన్తి మహాయాగో సబ్బసాధారణం మహాదానమేవ. హుతన్తి పహోనకసక్కారో, అత్తనో వా హోతు, పరేసం వా దస అకుసలకమ్మపథా, సబ్బేపి వా అకుసలా ధమ్మా అనత్థుప్పాదనతో న సకం కమ్మం నామ, తబ్బిపరీతా కుసలా ధమ్మా సకం నామ, తదుభయమ్పి వా కుసలాకుసలం కమ్మస్సకోమ్హీతిఆదివచనతో సతి సంసారప్పవత్తియం అధిముచ్చనట్ఠేన సత్తానం సకన్తి ఏవం కమ్మస్సకతాయ సకభావే అత్తనో సన్తకతాయ ఉప్పజ్జనకఞాణం కమ్మస్సకతఞ్ఞాణం, ఉపలక్ఖణమత్తఞ్చేతం. సాసననిస్సితా పన సబ్బాపి వట్టగామినికుసలపఞ్ఞా కమ్మస్సకతఞ్ఞాణే పవిట్ఠా. సాసననిస్సితా హి వివట్టగామినీ సబ్బాపి పఞ్ఞా ‘‘సచ్చానులోమికఞాణ’’న్తి వుచ్చతి. సా ఏవ చ అధిపఞ్ఞా తదవసేసం సబ్బం కమ్మస్సకతఞ్ఞాణన్తి వేదితబ్బం, తేనేవ భగవా ‘‘కమ్మస్సకతఞ్ఞాణం సచ్చానులోమికఞాణం మగ్గసమఙ్గిస్స ఞాణం ఫలసమఙ్గిస్స ఞాణ’’న్తి సబ్బమ్పి ఞాణచతుక్కేయేవ సఙ్గహేసి. తిలక్ఖణాకారపరిచ్ఛేదకం పన విపస్సనాఞాణన్తి ఇదం పన మగ్గస్స ఆసన్నపచ్చయతాయ ఉక్కట్ఠవసేన వుత్తం. తదితరాసఞ్హి రతనత్తయానుస్సరణాదిపఞ్ఞానమ్పి మగ్గహేతుతాయ అధిపఞ్ఞతా సమానావాతి గహేతబ్బం.

    Atthi dinnanti ettha dinnanti dānacetanā adhippetā, tassa dinnassa phalaṃ atthīti attho. Esa nayo atthi yiṭṭhanti etthāpi. Ādi-saddena hutādīnaṃ saṅgaho. Tattha yiṭṭhanti mahāyāgo sabbasādhāraṇaṃ mahādānameva. Hutanti pahonakasakkāro, attano vā hotu, paresaṃ vā dasa akusalakammapathā, sabbepi vā akusalā dhammā anatthuppādanato na sakaṃ kammaṃ nāma, tabbiparītā kusalā dhammā sakaṃ nāma, tadubhayampi vā kusalākusalaṃ kammassakomhītiādivacanato sati saṃsārappavattiyaṃ adhimuccanaṭṭhena sattānaṃ sakanti evaṃ kammassakatāya sakabhāve attano santakatāya uppajjanakañāṇaṃ kammassakataññāṇaṃ, upalakkhaṇamattañcetaṃ. Sāsananissitā pana sabbāpi vaṭṭagāminikusalapaññā kammassakataññāṇe paviṭṭhā. Sāsananissitā hi vivaṭṭagāminī sabbāpi paññā ‘‘saccānulomikañāṇa’’nti vuccati. Sā eva ca adhipaññā tadavasesaṃ sabbaṃ kammassakataññāṇanti veditabbaṃ, teneva bhagavā ‘‘kammassakataññāṇaṃ saccānulomikañāṇaṃ maggasamaṅgissa ñāṇaṃ phalasamaṅgissa ñāṇa’’nti sabbampi ñāṇacatukkeyeva saṅgahesi. Tilakkhaṇākāraparicchedakaṃ pana vipassanāñāṇanti idaṃ pana maggassa āsannapaccayatāya ukkaṭṭhavasena vuttaṃ. Taditarāsañhi ratanattayānussaraṇādipaññānampi maggahetutāya adhipaññatā samānāvāti gahetabbaṃ.

    సాజీవపదభాజనీయవణ్ణనానయో నిట్ఠితో.

    Sājīvapadabhājanīyavaṇṇanānayo niṭṭhito.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact