| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಸಾಜೀವಪದಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ
Sājīvapadabhājanīyavaṇṇanā
ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಾ ಸೀಲಾದಯೋ ಲೋಕಿಯೇಹಿ ಅಭಿವಿಸಿಟ್ಠತ್ತಾ ಅಧಿಸೀಲಾದಿವೋಹಾರೇನ ವುತ್ತಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಕತಮಂ ಪನಾತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಪಞ್ಚಙ್ಗದಸಙ್ಗಸೀಲನ್ತಿ ಅಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಕಾಲೇ ಸೀಲಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ತಸ್ಸ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯತ್ತಾಭಾವಾ। ಯಂ ಪನ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ರತನತ್ತಯಗುಣಂ ತಥತೋ ಞತ್ವಾ ಸಾಸನೇ ಸುನಿವಿಟ್ಠಸದ್ಧಾಹಿ ಉಪಾಸಕೋಪಾಸಿಕಾಹಿ ಚೇವ ಸಾಮಣೇರಸಿಕ್ಖಮಾನಾಹಿ ಚ ರಕ್ಖಿಯಮಾನಂ ಪಞ್ಚಙ್ಗಅಟ್ಠಙ್ಗದಸಙ್ಗಸೀಲಂ, ತಮ್ಪಿ ಅಧಿಸೀಲಮೇವ ಮಗ್ಗುಪ್ಪತ್ತಿಹೇತುತೋ। ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗುಪ್ಪತ್ತಿನಿಮಿತ್ತತಾಯ ಹಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲಂ ಲೋಕಿಯಾನಂ ಸೀಲೇಹಿ ಅಧಿಸೀಲಂ ಜಾತಂ ಅಧಿಚಿತ್ತಂ ವಿಯ। ನ ಹಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗನಿಮಿತ್ತತಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಲೋಕಿಯಚಿತ್ತತೋ ಅಧಿಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ವಿಸೇಸೋ ಉಪಲಬ್ಭತಿ, ತದುಭಯಞ್ಚ ಅನಾದಿಮತೋ ಸಂಸಾರವಟ್ಟಸ್ಸ ಅತ್ತಾದಿಸಾರವಿರಹಿತತಾಯ ತಿಲಕ್ಖಣಬ್ಭಾಹತತ್ತಂ, ‘‘ಅಹಂ ಮಮಾ’’ತಿ ಆಕಾರೇನ ಪವತ್ತಅವಿಜ್ಜಾತಣ್ಹಾದಿದೋಸಮೂಲಕತ್ತಞ್ಚ, ತಂದೋಸಮೂಲವಿದ್ಧಂಸನಸಮತ್ಥಾಯ ಸೀಲಚಿತ್ತಬಲೋಪತ್ಥದ್ಧಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಉಕ್ಕಂಸೇನೇವ ತಸ್ಸ ಸಂಸಾರವಟ್ಟಸ್ಸ ವಿಗಮಞ್ಚ, ತದುಪದೇಸಕಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾದಿಅಪರಿಮಿತಗುಣಗಣಯೋಗೇನ ಅವಿಪರೀತಸದ್ಧಮ್ಮದೇಸಕತ್ತಞ್ಚ ಯಾಥಾವತೋ ಞತ್ವಾ ಪಟಿಪನ್ನೇನ ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬತಾಯ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಜಾತಂ, ನ ಅಞ್ಞೇನ ಕಾರಣೇನ, ತಞ್ಚ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯತ್ತಂ ಯದಿ ಸಾಸನೇ ಪಞ್ಚಸೀಲಾದಿಸ್ಸಾಪಿ ಸಮಾನಂ, ಕಿಮಿದಂ ಅಧಿಸೀಲಂ ನ ಸಿಯಾ। ಪಞ್ಚಸೀಲಾದಿಮತ್ತೇ ಠಿತಾನಞ್ಹಿ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಾದೀನಂ ಗಹಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ಮಗ್ಗೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ನ ಹಿ ಅಧಿಸೀಲಾಧಿಚಿತ್ತಂ ವಿನಾ ಮಗ್ಗುಪ್ಪತ್ತಿ ಹೋತಿ, ತಞ್ಚ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಅನುಪನಿಸ್ಸಯತಾಯ ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಮಗ್ಗುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಹೇತು ನ ಹೋತಿ, ತಥಾಪಿ ಭವನ್ತರೇ ಅವಸ್ಸಂ ಹೋತೇವಾತಿ ಅಧಿಸೀಲಮೇವ ಕಾಲಂ ಕರೋನ್ತಾನಂ ಕಲ್ಯಾಣಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲಂ ವಿಯ, ತೇನಾಹ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇಯೇವ ಚ ಪವತ್ತತೀತಿಆದಿ। ವಿವಟ್ಟಂ ಪತ್ಥೇತ್ವಾ ರಕ್ಖಿಯಮಾನಮ್ಪಿ ಪಞ್ಚಸೀಲಾದಿ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇಯೇವ ಪವತ್ತತಿ। ನ ಹಿ ತಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿನ್ತಿಆದಿ ಪನ ಉಕ್ಕಟ್ಠವಸೇನ ಸಬ್ಬಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ತದೇಕದೇಸಭೂತಮ್ಪಿ ಹಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿನ್ನಾದಾನಾದಿಗಹಟ್ಠಸೀಲಮ್ಪಿ। ಬುದ್ಧಾಯೇವ ವಿನಯೇ ಪಾರಾಜಿಕಸುತ್ತವಿಭಙ್ಗಾದೀಸು ಆಗತವಸೇನ ಸಬ್ಬಸೋ ಕಾಯವಚೀದ್ವಾರೇಸು ಮಗ್ಗುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ವಿಬನ್ಧಕಅಜ್ಝಾಚಾರಸೋತಂ ವಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮಗ್ಗುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪದಟ್ಠಾನಭಾವೇನ ಪಞ್ಞಪೇತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ನ ಅಞ್ಞೇ। ಮಗ್ಗುಪ್ಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ಹಿಸ್ಸ ಅಧಿಸೀಲತಾ ವುತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರತೋಪಿ ಚ ಮಗ್ಗಫಲಸಮ್ಪಯುತ್ತಮೇವ ಸೀಲಂ ಅಧಿಸೀಲ’’ನ್ತಿ। ತಸ್ಸೇವ ಹಿ ಅಧಿಸೀಲನ್ತಿ ಅಬ್ಯವಧಾನೇನ ಮಗ್ಗಾಧಿಟ್ಠಾನಾತಿ। ಇಧ ಅನಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕವಿಸಯೇ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾ’’ತಿ ಅನಧಿಪ್ಪೇತಂ।
Vivaṭṭūpanissayā sīlādayo lokiyehi abhivisiṭṭhattā adhisīlādivohārena vuttāti dassetuṃ katamaṃ panātiādi āraddhaṃ. Tattha pañcaṅgadasaṅgasīlanti abuddhuppādakāle sīlaṃ sandhāya vuttaṃ tassa vivaṭṭūpanissayattābhāvā. Yaṃ pana buddhuppāde ratanattayaguṇaṃ tathato ñatvā sāsane suniviṭṭhasaddhāhi upāsakopāsikāhi ceva sāmaṇerasikkhamānāhi ca rakkhiyamānaṃ pañcaṅgaaṭṭhaṅgadasaṅgasīlaṃ, tampi adhisīlameva magguppattihetuto. Vipassanāmagguppattinimittatāya hi pātimokkhasaṃvarasīlaṃ lokiyānaṃ sīlehi adhisīlaṃ jātaṃ adhicittaṃ viya. Na hi vipassanāmagganimittataṃ muñcitvā lokiyacittato adhicittassa añño koci viseso upalabbhati, tadubhayañca anādimato saṃsāravaṭṭassa attādisāravirahitatāya tilakkhaṇabbhāhatattaṃ, ‘‘ahaṃ mamā’’ti ākārena pavattaavijjātaṇhādidosamūlakattañca, taṃdosamūlaviddhaṃsanasamatthāya sīlacittabalopatthaddhāya vipassanāya ukkaṃseneva tassa saṃsāravaṭṭassa vigamañca, tadupadesakassa sammāsambuddhassa sabbaññutādiaparimitaguṇagaṇayogena aviparītasaddhammadesakattañca yāthāvato ñatvā paṭipannena samādāya sikkhitabbatāya vivaṭṭūpanissayaṃ jātaṃ, na aññena kāraṇena, tañca vivaṭṭūpanissayattaṃ yadi sāsane pañcasīlādissāpi samānaṃ, kimidaṃ adhisīlaṃ na siyā. Pañcasīlādimatte ṭhitānañhi anāthapiṇḍikādīnaṃ gahaṭṭhānampi maggo uppajjati. Na hi adhisīlādhicittaṃ vinā magguppatti hoti, tañca kiñcāpi kesañci anupanissayatāya tasmiṃ attabhāve magguppattiyā hetu na hoti, tathāpi bhavantare avassaṃ hotevāti adhisīlameva kālaṃ karontānaṃ kalyāṇaputhujjanānaṃ pātimokkhasaṃvarasīlaṃ viya, tenāha buddhuppādeyeva ca pavattatītiādi. Vivaṭṭaṃ patthetvā rakkhiyamānampi pañcasīlādi buddhuppādeyeva pavattati. Na hi taṃ paññattintiādi pana ukkaṭṭhavasena sabbaṃ pātimokkhaṃ sandhāya vuttaṃ. Tadekadesabhūtampi hi pāṇātipātādinnādānādigahaṭṭhasīlampi. Buddhāyeva vinaye pārājikasuttavibhaṅgādīsu āgatavasena sabbaso kāyavacīdvāresu magguppattiyā vibandhakaajjhācārasotaṃ vicchinditvā magguppattiyā padaṭṭhānabhāvena paññapetuṃ sakkonti, na aññe. Magguppattiṃ sandhāya hissa adhisīlatā vuttā. Tenāha ‘‘pātimokkhasaṃvaratopi ca maggaphalasampayuttameva sīlaṃ adhisīla’’nti. Tasseva hi adhisīlanti abyavadhānena maggādhiṭṭhānāti. Idha anadhippetanti imasmiṃ paṭhamapārājikavisaye ‘‘sikkhā’’ti anadhippetaṃ.
ಲೋಕಿಯಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಚಿತ್ತಾನೀತಿ ಸಾಸನಸಭಾವಂ ಅಜಾನನ್ತೇಹಿ ಲೋಕಿಯಜನೇಹಿ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಾನಿ ಅಟ್ಠ ರೂಪಾರೂಪಜ್ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತಾನಿ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ನ ಹಿ ಮಹಗ್ಗತೇಸು ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಭೇದೋ ಅತ್ಥಿ, ಯೇನ ಲೋಕಿಯವಿಸೇಸನಂ ಲೋಕುತ್ತರನಿವತ್ತನಂ ಸಿಯಾ। ತಸ್ಮಾ ಸಾಸನಿಕೇಹಿ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಮಹಗ್ಗತಜ್ಝಾನನಿವತ್ತನಮೇವ ಲೋಕಿಯವಿಸೇಸನಂ ಕತಂ। ಯಥಾ ಚೇತ್ಥ, ಏವಂ ಕಾಮಾವಚರಾನಿ ಪನ ಅಟ್ಠ ಕುಸಲಚಿತ್ತಾನೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಲೋಕಿಯವಿಸೇಸನಂ ಕಾತಬ್ಬಮೇವ। ಅಯಮೇವ ಹಿ ಅಧಿಚಿತ್ತತೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಭೇದೋ, ಯಂ ಸಾಸನಂ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಮುಪ್ಪಜ್ಜನಂ। ಏವಞ್ಚ ಅಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇಪಿ ಸಾಸನಸಭಾವಂ ಜಾನನ್ತಾನಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾದೀನಮ್ಪಿ ಸೀಲಚಿತ್ತಾನಂ ಅಧಿಸೀಲಾಧಿಚಿತ್ತತಾ ಸಮತ್ಥಿತಾ ಹೋತಿ। ನ ವಿನಾ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಾತಿ ಇದಂ ಪನ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಅಭಿಸಮಯಹೇತುಭಾವೇನ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಬೋಧಿಸತ್ತಾದೀನಂ ದೇಸನಾಸಾಮತ್ಥಿಯಾಭಾವತೋ ವುತ್ತಂ। ಆಯತಿಂ ವಾಸನಾಹೇತುಂ ಪನ ಸೀಲಚಿತ್ತಂ ತೇಪಿ ದೇಸೇನ್ತಿಯೇವ, ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಹೇತುತಾಯ ಅಧಿಸೀಲಾಧಿಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ಹೋನ್ತಂ ಅಪ್ಪಕತಾಯ ವಿಪ್ಫಾರಿಕತಾಬಾಹುಜಞ್ಞತ್ತಾಭಾವೇನ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕನ್ತಿ ‘‘ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇಯೇವಾ’’ತಿ ಅವಧಾರಣಂ ಕತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ನ ಹಿ ತಂಸಮಾಪನ್ನೋತಿಆದಿಅಟ್ಠಕಥಾವಚನೇಹಿ ಇಧ ಅಧಿಚಿತ್ತನಿದ್ದೇಸೇ, ಉಪರಿ ಅಧಿಪಞ್ಞಾನಿದ್ದೇಸೇ ಚ ಮಗ್ಗಫಲಸಮ್ಪಯುತ್ತಅಧಿಚಿತ್ತಅಧಿಪಞ್ಞಾನಮೇವ ಪಟಿಕ್ಖೇಪತೋ ಲೋಕಿಯಾಧಿಚಿತ್ತಾಧಿಪಞ್ಞಾನಂ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತತಾ, ತಂ ದ್ವಯಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸಾಪಿ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಸಮಾಪಜ್ಜನಸಭಾವೋ ಚ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ, ಪಾಳಿಯಂ ಪನ ‘‘ಯಾಯಂ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ, ಅಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ ಸಿಕ್ಖಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಲೋಕಿಯಾಪಿ ಅಧಿಚಿತ್ತಾಧಿಪಞ್ಞಾ ಅನಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ। ತಸ್ಮಾ ಪಾಳಿಯಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಞ್ಚ ಏವಮಧಿಪ್ಪಾಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ‘‘ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನಮತ್ತೇ ಲೋಕಿಯಂ ಅಧಿಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಪಞ್ಞಾ ಚ ಪರಿಹಾಯತಿ, ಅಧಿಸೀಲಂ ಪನ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮತ್ತೇನ ನ ಪರಿಹಾಯತೀತಿ ಪಾಳಿಯಂ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾವ ವುತ್ತಾ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ಪಟಿಲದ್ಧಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ‘‘ಮೇಥುನಂ ಪಟಿಸೇವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಅಕುಪ್ಪಧಮ್ಮತ್ತಾ, ಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭೀನಮ್ಪಿ ಕೇನಚಿ ಕಾರಣೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಪ್ಪಧಮ್ಮತ್ತಾತಿ ಇಮಂ ವಿಸೇಸಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನ ಹಿ ತಂಸಮಾಪನ್ನೋ’’ತಿ ಲೋಕುತ್ತರಾವ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Lokiyaaṭṭhasamāpatticittānīti sāsanasabhāvaṃ ajānantehi lokiyajanehi samāpajjitabbāni aṭṭha rūpārūpajjhānasampayuttacittāni sandhāya vuttaṃ. Na hi mahaggatesu lokiyalokuttarabhedo atthi, yena lokiyavisesanaṃ lokuttaranivattanaṃ siyā. Tasmā sāsanikehi samāpajjitabbamahaggatajjhānanivattanameva lokiyavisesanaṃ kataṃ. Yathā cettha, evaṃ kāmāvacarāni pana aṭṭha kusalacittānīti etthāpi lokiyavisesanaṃ kātabbameva. Ayameva hi adhicittato cittassa bhedo, yaṃ sāsanaṃ ajānantassa puggalassa samuppajjanaṃ. Evañca abuddhuppādepi sāsanasabhāvaṃ jānantānaṃ paccekabuddhādīnampi sīlacittānaṃ adhisīlādhicittatā samatthitā hoti. Na vinā buddhuppādāti idaṃ pana aññesaṃ abhisamayahetubhāvena paccekabuddhabodhisattādīnaṃ desanāsāmatthiyābhāvato vuttaṃ. Āyatiṃ vāsanāhetuṃ pana sīlacittaṃ tepi desentiyeva, tañca maggahetutāya adhisīlādhicittampi hontaṃ appakatāya vipphārikatābāhujaññattābhāvena abbohārikanti ‘‘buddhuppādeyevā’’ti avadhāraṇaṃ katanti veditabbaṃ. Na hi taṃsamāpannotiādiaṭṭhakathāvacanehi idha adhicittaniddese, upari adhipaññāniddese ca maggaphalasampayuttaadhicittaadhipaññānameva paṭikkhepato lokiyādhicittādhipaññānaṃ idha adhippetatā, taṃ dvayaṃ samāpannassāpi methunadhammasamāpajjanasabhāvo ca viññāyati, pāḷiyaṃ pana ‘‘yāyaṃ adhisīlasikkhā, ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā sikkhā’’ti vuttattā lokiyāpi adhicittādhipaññā anadhippetāti viññāyati. Tasmā pāḷiyaṃ aṭṭhakathāyañca evamadhippāyo veditabbo – ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevissāmī’’ti citte uppannamatte lokiyaṃ adhicittaṃ adhipaññā ca parihāyati, adhisīlaṃ pana cittuppādamattena na parihāyatīti pāḷiyaṃ adhisīlasikkhāva vuttā. Aṭṭhakathāyaṃ pana paṭiladdhalokuttaramaggassa bhikkhuno ‘‘methunaṃ paṭisevissāmī’’ti cittampi na uppajjati sabbaso akuppadhammattā, puthujjanānaṃ samāpattilābhīnampi kenaci kāraṇena uppajjati kuppadhammattāti imaṃ visesaṃ dassetuṃ ‘‘na hi taṃsamāpanno’’ti lokuttarāva paṭikkhittāti veditabbaṃ.
ಅತ್ಥಿ ದಿನ್ನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ದಿನ್ನನ್ತಿ ದಾನಚೇತನಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ, ತಸ್ಸ ದಿನ್ನಸ್ಸ ಫಲಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ನಯೋ ಅತ್ಥಿ ಯಿಟ್ಠನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಹುತಾದೀನಂ ಸಙ್ಗಹೋ। ತತ್ಥ ಯಿಟ್ಠನ್ತಿ ಮಹಾಯಾಗೋ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣಂ ಮಹಾದಾನಮೇವ। ಹುತನ್ತಿ ಪಹೋನಕಸಕ್ಕಾರೋ, ಅತ್ತನೋ ವಾ ಹೋತು, ಪರೇಸಂ ವಾ ದಸ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಾ, ಸಬ್ಬೇಪಿ ವಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ಥುಪ್ಪಾದನತೋ ನ ಸಕಂ ಕಮ್ಮಂ ನಾಮ, ತಬ್ಬಿಪರೀತಾ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಕಂ ನಾಮ, ತದುಭಯಮ್ಪಿ ವಾ ಕುಸಲಾಕುಸಲಂ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕೋಮ್ಹೀತಿಆದಿವಚನತೋ ಸತಿ ಸಂಸಾರಪ್ಪವತ್ತಿಯಂ ಅಧಿಮುಚ್ಚನಟ್ಠೇನ ಸತ್ತಾನಂ ಸಕನ್ತಿ ಏವಂ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಾಯ ಸಕಭಾವೇ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕತಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಞಾಣಂ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಞ್ಞಾಣಂ, ಉಪಲಕ್ಖಣಮತ್ತಞ್ಚೇತಂ। ಸಾಸನನಿಸ್ಸಿತಾ ಪನ ಸಬ್ಬಾಪಿ ವಟ್ಟಗಾಮಿನಿಕುಸಲಪಞ್ಞಾ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಞ್ಞಾಣೇ ಪವಿಟ್ಠಾ। ಸಾಸನನಿಸ್ಸಿತಾ ಹಿ ವಿವಟ್ಟಗಾಮಿನೀ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಪಞ್ಞಾ ‘‘ಸಚ್ಚಾನುಲೋಮಿಕಞಾಣ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಾ ಏವ ಚ ಅಧಿಪಞ್ಞಾ ತದವಸೇಸಂ ಸಬ್ಬಂ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ತೇನೇವ ಭಗವಾ ‘‘ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಞ್ಞಾಣಂ ಸಚ್ಚಾನುಲೋಮಿಕಞಾಣಂ ಮಗ್ಗಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಞಾಣಂ ಫಲಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಞಾಣಚತುಕ್ಕೇಯೇವ ಸಙ್ಗಹೇಸಿ। ತಿಲಕ್ಖಣಾಕಾರಪರಿಚ್ಛೇದಕಂ ಪನ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣನ್ತಿ ಇದಂ ಪನ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಆಸನ್ನಪಚ್ಚಯತಾಯ ಉಕ್ಕಟ್ಠವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ತದಿತರಾಸಞ್ಹಿ ರತನತ್ತಯಾನುಸ್ಸರಣಾದಿಪಞ್ಞಾನಮ್ಪಿ ಮಗ್ಗಹೇತುತಾಯ ಅಧಿಪಞ್ಞತಾ ಸಮಾನಾವಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
Atthi dinnanti ettha dinnanti dānacetanā adhippetā, tassa dinnassa phalaṃ atthīti attho. Esa nayo atthi yiṭṭhanti etthāpi. Ādi-saddena hutādīnaṃ saṅgaho. Tattha yiṭṭhanti mahāyāgo sabbasādhāraṇaṃ mahādānameva. Hutanti pahonakasakkāro, attano vā hotu, paresaṃ vā dasa akusalakammapathā, sabbepi vā akusalā dhammā anatthuppādanato na sakaṃ kammaṃ nāma, tabbiparītā kusalā dhammā sakaṃ nāma, tadubhayampi vā kusalākusalaṃ kammassakomhītiādivacanato sati saṃsārappavattiyaṃ adhimuccanaṭṭhena sattānaṃ sakanti evaṃ kammassakatāya sakabhāve attano santakatāya uppajjanakañāṇaṃ kammassakataññāṇaṃ, upalakkhaṇamattañcetaṃ. Sāsananissitā pana sabbāpi vaṭṭagāminikusalapaññā kammassakataññāṇe paviṭṭhā. Sāsananissitā hi vivaṭṭagāminī sabbāpi paññā ‘‘saccānulomikañāṇa’’nti vuccati. Sā eva ca adhipaññā tadavasesaṃ sabbaṃ kammassakataññāṇanti veditabbaṃ, teneva bhagavā ‘‘kammassakataññāṇaṃ saccānulomikañāṇaṃ maggasamaṅgissa ñāṇaṃ phalasamaṅgissa ñāṇa’’nti sabbampi ñāṇacatukkeyeva saṅgahesi. Tilakkhaṇākāraparicchedakaṃ pana vipassanāñāṇanti idaṃ pana maggassa āsannapaccayatāya ukkaṭṭhavasena vuttaṃ. Taditarāsañhi ratanattayānussaraṇādipaññānampi maggahetutāya adhipaññatā samānāvāti gahetabbaṃ.
ಸಾಜೀವಪದಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾನಯೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ।
Sājīvapadabhājanīyavaṇṇanānayo niṭṭhito.
