Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā |
സാജീവപദഭാജനീയവണ്ണനാ
Sājīvapadabhājanīyavaṇṇanā
വിവട്ടൂപനിസ്സയാ സീലാദയോ ലോകിയേഹി അഭിവിസിട്ഠത്താ അധിസീലാദിവോഹാരേന വുത്താതി ദസ്സേതും കതമം പനാതിആദി ആരദ്ധം. തത്ഥ പഞ്ചങ്ഗദസങ്ഗസീലന്തി അബുദ്ധുപ്പാദകാലേ സീലം സന്ധായ വുത്തം തസ്സ വിവട്ടൂപനിസ്സയത്താഭാവാ. യം പന ബുദ്ധുപ്പാദേ രതനത്തയഗുണം തഥതോ ഞത്വാ സാസനേ സുനിവിട്ഠസദ്ധാഹി ഉപാസകോപാസികാഹി ചേവ സാമണേരസിക്ഖമാനാഹി ച രക്ഖിയമാനം പഞ്ചങ്ഗഅട്ഠങ്ഗദസങ്ഗസീലം, തമ്പി അധിസീലമേവ മഗ്ഗുപ്പത്തിഹേതുതോ. വിപസ്സനാമഗ്ഗുപ്പത്തിനിമിത്തതായ ഹി പാതിമോക്ഖസംവരസീലം ലോകിയാനം സീലേഹി അധിസീലം ജാതം അധിചിത്തം വിയ. ന ഹി വിപസ്സനാമഗ്ഗനിമിത്തതം മുഞ്ചിത്വാ ലോകിയചിത്തതോ അധിചിത്തസ്സ അഞ്ഞോ കോചി വിസേസോ ഉപലബ്ഭതി, തദുഭയഞ്ച അനാദിമതോ സംസാരവട്ടസ്സ അത്താദിസാരവിരഹിതതായ തിലക്ഖണബ്ഭാഹതത്തം, ‘‘അഹം മമാ’’തി ആകാരേന പവത്തഅവിജ്ജാതണ്ഹാദിദോസമൂലകത്തഞ്ച, തംദോസമൂലവിദ്ധംസനസമത്ഥായ സീലചിത്തബലോപത്ഥദ്ധായ വിപസ്സനായ ഉക്കംസേനേവ തസ്സ സംസാരവട്ടസ്സ വിഗമഞ്ച, തദുപദേസകസ്സ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സബ്ബഞ്ഞുതാദിഅപരിമിതഗുണഗണയോഗേന അവിപരീതസദ്ധമ്മദേസകത്തഞ്ച യാഥാവതോ ഞത്വാ പടിപന്നേന സമാദായ സിക്ഖിതബ്ബതായ വിവട്ടൂപനിസ്സയം ജാതം, ന അഞ്ഞേന കാരണേന, തഞ്ച വിവട്ടൂപനിസ്സയത്തം യദി സാസനേ പഞ്ചസീലാദിസ്സാപി സമാനം, കിമിദം അധിസീലം ന സിയാ. പഞ്ചസീലാദിമത്തേ ഠിതാനഞ്ഹി അനാഥപിണ്ഡികാദീനം ഗഹട്ഠാനമ്പി മഗ്ഗോ ഉപ്പജ്ജതി. ന ഹി അധിസീലാധിചിത്തം വിനാ മഗ്ഗുപ്പത്തി ഹോതി, തഞ്ച കിഞ്ചാപി കേസഞ്ചി അനുപനിസ്സയതായ തസ്മിം അത്തഭാവേ മഗ്ഗുപ്പത്തിയാ ഹേതു ന ഹോതി, തഥാപി ഭവന്തരേ അവസ്സം ഹോതേവാതി അധിസീലമേവ കാലം കരോന്താനം കല്യാണപുഥുജ്ജനാനം പാതിമോക്ഖസംവരസീലം വിയ, തേനാഹ ബുദ്ധുപ്പാദേയേവ ച പവത്തതീതിആദി. വിവട്ടം പത്ഥേത്വാ രക്ഖിയമാനമ്പി പഞ്ചസീലാദി ബുദ്ധുപ്പാദേയേവ പവത്തതി. ന ഹി തം പഞ്ഞത്തിന്തിആദി പന ഉക്കട്ഠവസേന സബ്ബം പാതിമോക്ഖം സന്ധായ വുത്തം. തദേകദേസഭൂതമ്പി ഹി പാണാതിപാതാദിന്നാദാനാദിഗഹട്ഠസീലമ്പി. ബുദ്ധായേവ വിനയേ പാരാജികസുത്തവിഭങ്ഗാദീസു ആഗതവസേന സബ്ബസോ കായവചീദ്വാരേസു മഗ്ഗുപ്പത്തിയാ വിബന്ധകഅജ്ഝാചാരസോതം വിച്ഛിന്ദിത്വാ മഗ്ഗുപ്പത്തിയാ പദട്ഠാനഭാവേന പഞ്ഞപേതും സക്കോന്തി, ന അഞ്ഞേ. മഗ്ഗുപ്പത്തിം സന്ധായ ഹിസ്സ അധിസീലതാ വുത്താ. തേനാഹ ‘‘പാതിമോക്ഖസംവരതോപി ച മഗ്ഗഫലസമ്പയുത്തമേവ സീലം അധിസീല’’ന്തി. തസ്സേവ ഹി അധിസീലന്തി അബ്യവധാനേന മഗ്ഗാധിട്ഠാനാതി. ഇധ അനധിപ്പേതന്തി ഇമസ്മിം പഠമപാരാജികവിസയേ ‘‘സിക്ഖാ’’തി അനധിപ്പേതം.
Vivaṭṭūpanissayā sīlādayo lokiyehi abhivisiṭṭhattā adhisīlādivohārena vuttāti dassetuṃ katamaṃ panātiādi āraddhaṃ. Tattha pañcaṅgadasaṅgasīlanti abuddhuppādakāle sīlaṃ sandhāya vuttaṃ tassa vivaṭṭūpanissayattābhāvā. Yaṃ pana buddhuppāde ratanattayaguṇaṃ tathato ñatvā sāsane suniviṭṭhasaddhāhi upāsakopāsikāhi ceva sāmaṇerasikkhamānāhi ca rakkhiyamānaṃ pañcaṅgaaṭṭhaṅgadasaṅgasīlaṃ, tampi adhisīlameva magguppattihetuto. Vipassanāmagguppattinimittatāya hi pātimokkhasaṃvarasīlaṃ lokiyānaṃ sīlehi adhisīlaṃ jātaṃ adhicittaṃ viya. Na hi vipassanāmagganimittataṃ muñcitvā lokiyacittato adhicittassa añño koci viseso upalabbhati, tadubhayañca anādimato saṃsāravaṭṭassa attādisāravirahitatāya tilakkhaṇabbhāhatattaṃ, ‘‘ahaṃ mamā’’ti ākārena pavattaavijjātaṇhādidosamūlakattañca, taṃdosamūlaviddhaṃsanasamatthāya sīlacittabalopatthaddhāya vipassanāya ukkaṃseneva tassa saṃsāravaṭṭassa vigamañca, tadupadesakassa sammāsambuddhassa sabbaññutādiaparimitaguṇagaṇayogena aviparītasaddhammadesakattañca yāthāvato ñatvā paṭipannena samādāya sikkhitabbatāya vivaṭṭūpanissayaṃ jātaṃ, na aññena kāraṇena, tañca vivaṭṭūpanissayattaṃ yadi sāsane pañcasīlādissāpi samānaṃ, kimidaṃ adhisīlaṃ na siyā. Pañcasīlādimatte ṭhitānañhi anāthapiṇḍikādīnaṃ gahaṭṭhānampi maggo uppajjati. Na hi adhisīlādhicittaṃ vinā magguppatti hoti, tañca kiñcāpi kesañci anupanissayatāya tasmiṃ attabhāve magguppattiyā hetu na hoti, tathāpi bhavantare avassaṃ hotevāti adhisīlameva kālaṃ karontānaṃ kalyāṇaputhujjanānaṃ pātimokkhasaṃvarasīlaṃ viya, tenāha buddhuppādeyeva ca pavattatītiādi. Vivaṭṭaṃ patthetvā rakkhiyamānampi pañcasīlādi buddhuppādeyeva pavattati. Na hi taṃ paññattintiādi pana ukkaṭṭhavasena sabbaṃ pātimokkhaṃ sandhāya vuttaṃ. Tadekadesabhūtampi hi pāṇātipātādinnādānādigahaṭṭhasīlampi. Buddhāyeva vinaye pārājikasuttavibhaṅgādīsu āgatavasena sabbaso kāyavacīdvāresu magguppattiyā vibandhakaajjhācārasotaṃ vicchinditvā magguppattiyā padaṭṭhānabhāvena paññapetuṃ sakkonti, na aññe. Magguppattiṃ sandhāya hissa adhisīlatā vuttā. Tenāha ‘‘pātimokkhasaṃvaratopi ca maggaphalasampayuttameva sīlaṃ adhisīla’’nti. Tasseva hi adhisīlanti abyavadhānena maggādhiṭṭhānāti. Idha anadhippetanti imasmiṃ paṭhamapārājikavisaye ‘‘sikkhā’’ti anadhippetaṃ.
ലോകിയഅട്ഠസമാപത്തിചിത്താനീതി സാസനസഭാവം അജാനന്തേഹി ലോകിയജനേഹി സമാപജ്ജിതബ്ബാനി അട്ഠ രൂപാരൂപജ്ഝാനസമ്പയുത്തചിത്താനി സന്ധായ വുത്തം. ന ഹി മഹഗ്ഗതേസു ലോകിയലോകുത്തരഭേദോ അത്ഥി, യേന ലോകിയവിസേസനം ലോകുത്തരനിവത്തനം സിയാ. തസ്മാ സാസനികേഹി സമാപജ്ജിതബ്ബമഹഗ്ഗതജ്ഝാനനിവത്തനമേവ ലോകിയവിസേസനം കതം. യഥാ ചേത്ഥ, ഏവം കാമാവചരാനി പന അട്ഠ കുസലചിത്താനീതി ഏത്ഥാപി ലോകിയവിസേസനം കാതബ്ബമേവ. അയമേവ ഹി അധിചിത്തതോ ചിത്തസ്സ ഭേദോ, യം സാസനം അജാനന്തസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ സമുപ്പജ്ജനം. ഏവഞ്ച അബുദ്ധുപ്പാദേപി സാസനസഭാവം ജാനന്താനം പച്ചേകബുദ്ധാദീനമ്പി സീലചിത്താനം അധിസീലാധിചിത്തതാ സമത്ഥിതാ ഹോതി. ന വിനാ ബുദ്ധുപ്പാദാതി ഇദം പന അഞ്ഞേസം അഭിസമയഹേതുഭാവേന പച്ചേകബുദ്ധബോധിസത്താദീനം ദേസനാസാമത്ഥിയാഭാവതോ വുത്തം. ആയതിം വാസനാഹേതും പന സീലചിത്തം തേപി ദേസേന്തിയേവ, തഞ്ച മഗ്ഗഹേതുതായ അധിസീലാധിചിത്തമ്പി ഹോന്തം അപ്പകതായ വിപ്ഫാരികതാബാഹുജഞ്ഞത്താഭാവേന അബ്ബോഹാരികന്തി ‘‘ബുദ്ധുപ്പാദേയേവാ’’തി അവധാരണം കതന്തി വേദിതബ്ബം. ന ഹി തംസമാപന്നോതിആദിഅട്ഠകഥാവചനേഹി ഇധ അധിചിത്തനിദ്ദേസേ, ഉപരി അധിപഞ്ഞാനിദ്ദേസേ ച മഗ്ഗഫലസമ്പയുത്തഅധിചിത്തഅധിപഞ്ഞാനമേവ പടിക്ഖേപതോ ലോകിയാധിചിത്താധിപഞ്ഞാനം ഇധ അധിപ്പേതതാ, തം ദ്വയം സമാപന്നസ്സാപി മേഥുനധമ്മസമാപജ്ജനസഭാവോ ച വിഞ്ഞായതി, പാളിയം പന ‘‘യായം അധിസീലസിക്ഖാ, അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതാ സിക്ഖാ’’തി വുത്തത്താ ലോകിയാപി അധിചിത്താധിപഞ്ഞാ അനധിപ്പേതാതി വിഞ്ഞായതി. തസ്മാ പാളിയം അട്ഠകഥായഞ്ച ഏവമധിപ്പായോ വേദിതബ്ബോ – ‘‘മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിസ്സാമീ’’തി ചിത്തേ ഉപ്പന്നമത്തേ ലോകിയം അധിചിത്തം അധിപഞ്ഞാ ച പരിഹായതി, അധിസീലം പന ചിത്തുപ്പാദമത്തേന ന പരിഹായതീതി പാളിയം അധിസീലസിക്ഖാവ വുത്താ. അട്ഠകഥായം പന പടിലദ്ധലോകുത്തരമഗ്ഗസ്സ ഭിക്ഖുനോ ‘‘മേഥുനം പടിസേവിസ്സാമീ’’തി ചിത്തമ്പി ന ഉപ്പജ്ജതി സബ്ബസോ അകുപ്പധമ്മത്താ, പുഥുജ്ജനാനം സമാപത്തിലാഭീനമ്പി കേനചി കാരണേന ഉപ്പജ്ജതി കുപ്പധമ്മത്താതി ഇമം വിസേസം ദസ്സേതും ‘‘ന ഹി തംസമാപന്നോ’’തി ലോകുത്തരാവ പടിക്ഖിത്താതി വേദിതബ്ബം.
Lokiyaaṭṭhasamāpatticittānīti sāsanasabhāvaṃ ajānantehi lokiyajanehi samāpajjitabbāni aṭṭha rūpārūpajjhānasampayuttacittāni sandhāya vuttaṃ. Na hi mahaggatesu lokiyalokuttarabhedo atthi, yena lokiyavisesanaṃ lokuttaranivattanaṃ siyā. Tasmā sāsanikehi samāpajjitabbamahaggatajjhānanivattanameva lokiyavisesanaṃ kataṃ. Yathā cettha, evaṃ kāmāvacarāni pana aṭṭha kusalacittānīti etthāpi lokiyavisesanaṃ kātabbameva. Ayameva hi adhicittato cittassa bhedo, yaṃ sāsanaṃ ajānantassa puggalassa samuppajjanaṃ. Evañca abuddhuppādepi sāsanasabhāvaṃ jānantānaṃ paccekabuddhādīnampi sīlacittānaṃ adhisīlādhicittatā samatthitā hoti. Na vinā buddhuppādāti idaṃ pana aññesaṃ abhisamayahetubhāvena paccekabuddhabodhisattādīnaṃ desanāsāmatthiyābhāvato vuttaṃ. Āyatiṃ vāsanāhetuṃ pana sīlacittaṃ tepi desentiyeva, tañca maggahetutāya adhisīlādhicittampi hontaṃ appakatāya vipphārikatābāhujaññattābhāvena abbohārikanti ‘‘buddhuppādeyevā’’ti avadhāraṇaṃ katanti veditabbaṃ. Na hi taṃsamāpannotiādiaṭṭhakathāvacanehi idha adhicittaniddese, upari adhipaññāniddese ca maggaphalasampayuttaadhicittaadhipaññānameva paṭikkhepato lokiyādhicittādhipaññānaṃ idha adhippetatā, taṃ dvayaṃ samāpannassāpi methunadhammasamāpajjanasabhāvo ca viññāyati, pāḷiyaṃ pana ‘‘yāyaṃ adhisīlasikkhā, ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā sikkhā’’ti vuttattā lokiyāpi adhicittādhipaññā anadhippetāti viññāyati. Tasmā pāḷiyaṃ aṭṭhakathāyañca evamadhippāyo veditabbo – ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevissāmī’’ti citte uppannamatte lokiyaṃ adhicittaṃ adhipaññā ca parihāyati, adhisīlaṃ pana cittuppādamattena na parihāyatīti pāḷiyaṃ adhisīlasikkhāva vuttā. Aṭṭhakathāyaṃ pana paṭiladdhalokuttaramaggassa bhikkhuno ‘‘methunaṃ paṭisevissāmī’’ti cittampi na uppajjati sabbaso akuppadhammattā, puthujjanānaṃ samāpattilābhīnampi kenaci kāraṇena uppajjati kuppadhammattāti imaṃ visesaṃ dassetuṃ ‘‘na hi taṃsamāpanno’’ti lokuttarāva paṭikkhittāti veditabbaṃ.
അത്ഥി ദിന്നന്തി ഏത്ഥ ദിന്നന്തി ദാനചേതനാ അധിപ്പേതാ, തസ്സ ദിന്നസ്സ ഫലം അത്ഥീതി അത്ഥോ. ഏസ നയോ അത്ഥി യിട്ഠന്തി ഏത്ഥാപി. ആദി-സദ്ദേന ഹുതാദീനം സങ്ഗഹോ. തത്ഥ യിട്ഠന്തി മഹായാഗോ സബ്ബസാധാരണം മഹാദാനമേവ. ഹുതന്തി പഹോനകസക്കാരോ, അത്തനോ വാ ഹോതു, പരേസം വാ ദസ അകുസലകമ്മപഥാ, സബ്ബേപി വാ അകുസലാ ധമ്മാ അനത്ഥുപ്പാദനതോ ന സകം കമ്മം നാമ, തബ്ബിപരീതാ കുസലാ ധമ്മാ സകം നാമ, തദുഭയമ്പി വാ കുസലാകുസലം കമ്മസ്സകോമ്ഹീതിആദിവചനതോ സതി സംസാരപ്പവത്തിയം അധിമുച്ചനട്ഠേന സത്താനം സകന്തി ഏവം കമ്മസ്സകതായ സകഭാവേ അത്തനോ സന്തകതായ ഉപ്പജ്ജനകഞാണം കമ്മസ്സകതഞ്ഞാണം, ഉപലക്ഖണമത്തഞ്ചേതം. സാസനനിസ്സിതാ പന സബ്ബാപി വട്ടഗാമിനികുസലപഞ്ഞാ കമ്മസ്സകതഞ്ഞാണേ പവിട്ഠാ. സാസനനിസ്സിതാ ഹി വിവട്ടഗാമിനീ സബ്ബാപി പഞ്ഞാ ‘‘സച്ചാനുലോമികഞാണ’’ന്തി വുച്ചതി. സാ ഏവ ച അധിപഞ്ഞാ തദവസേസം സബ്ബം കമ്മസ്സകതഞ്ഞാണന്തി വേദിതബ്ബം, തേനേവ ഭഗവാ ‘‘കമ്മസ്സകതഞ്ഞാണം സച്ചാനുലോമികഞാണം മഗ്ഗസമങ്ഗിസ്സ ഞാണം ഫലസമങ്ഗിസ്സ ഞാണ’’ന്തി സബ്ബമ്പി ഞാണചതുക്കേയേവ സങ്ഗഹേസി. തിലക്ഖണാകാരപരിച്ഛേദകം പന വിപസ്സനാഞാണന്തി ഇദം പന മഗ്ഗസ്സ ആസന്നപച്ചയതായ ഉക്കട്ഠവസേന വുത്തം. തദിതരാസഞ്ഹി രതനത്തയാനുസ്സരണാദിപഞ്ഞാനമ്പി മഗ്ഗഹേതുതായ അധിപഞ്ഞതാ സമാനാവാതി ഗഹേതബ്ബം.
Atthi dinnanti ettha dinnanti dānacetanā adhippetā, tassa dinnassa phalaṃ atthīti attho. Esa nayo atthi yiṭṭhanti etthāpi. Ādi-saddena hutādīnaṃ saṅgaho. Tattha yiṭṭhanti mahāyāgo sabbasādhāraṇaṃ mahādānameva. Hutanti pahonakasakkāro, attano vā hotu, paresaṃ vā dasa akusalakammapathā, sabbepi vā akusalā dhammā anatthuppādanato na sakaṃ kammaṃ nāma, tabbiparītā kusalā dhammā sakaṃ nāma, tadubhayampi vā kusalākusalaṃ kammassakomhītiādivacanato sati saṃsārappavattiyaṃ adhimuccanaṭṭhena sattānaṃ sakanti evaṃ kammassakatāya sakabhāve attano santakatāya uppajjanakañāṇaṃ kammassakataññāṇaṃ, upalakkhaṇamattañcetaṃ. Sāsananissitā pana sabbāpi vaṭṭagāminikusalapaññā kammassakataññāṇe paviṭṭhā. Sāsananissitā hi vivaṭṭagāminī sabbāpi paññā ‘‘saccānulomikañāṇa’’nti vuccati. Sā eva ca adhipaññā tadavasesaṃ sabbaṃ kammassakataññāṇanti veditabbaṃ, teneva bhagavā ‘‘kammassakataññāṇaṃ saccānulomikañāṇaṃ maggasamaṅgissa ñāṇaṃ phalasamaṅgissa ñāṇa’’nti sabbampi ñāṇacatukkeyeva saṅgahesi. Tilakkhaṇākāraparicchedakaṃ pana vipassanāñāṇanti idaṃ pana maggassa āsannapaccayatāya ukkaṭṭhavasena vuttaṃ. Taditarāsañhi ratanattayānussaraṇādipaññānampi maggahetutāya adhipaññatā samānāvāti gahetabbaṃ.
സാജീവപദഭാജനീയവണ്ണനാനയോ നിട്ഠിതോ.
Sājīvapadabhājanīyavaṇṇanānayo niṭṭhito.