| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
१०. सज्झायसुत्तवण्णना
10. Sajjhāyasuttavaṇṇanā
२३०. दसमे यं सुदन्ति निपातमत्तं। सज्झायबहुलोति निस्सरणपरियत्तिवसेन सज्झायनतो बहुतरं कालं सज्झायन्तो। सो किर आचरियस्स दिवाट्ठानं सम्मज्जित्वा आचरियं उदिक्खन्तो तिट्ठति। अथ नं आगच्छन्तं दिस्वाव पच्चुग्गन्त्वा पत्तचीवरं पटिग्गहेत्वा पञ्ञत्तासने निसिन्नस्स तालवण्टवातं दत्वा पानीयं आपुच्छित्वा पादे धोवित्वा तेलं मक्खेत्वा वन्दित्वा ठितो उद्देसं गहेत्वा याव सूरियत्थङ्गमा सज्झायं करोति। सो न्हानकोट्ठके उदकं उपट्ठपेत्वा अङ्गारकपल्ले अग्गिं करोति। आचरियस्स न्हत्वा आगतस्स पादेसु उदकं पुञ्छित्वा पिट्ठिपरिकम्मं कत्वा वन्दित्वा उद्देसं गहेत्वा पठमयामे सज्झायं कत्वा मज्झिमयामे सरीरं समस्सासेत्वा पच्छिमयामे उद्देसं गहेत्वा याव अरुणुग्गमना सज्झायं कत्वा निरुद्धसद्दं खयतो सम्मसति। ततो सेसं उपादायरूपं भूतरूपं नामरूपन्ति पञ्चसु खन्धेसु विपस्सनं वड्ढेत्वा अरहत्तं पापुणि। अप्पोस्सुक्कोति उद्देसग्गहणे च सज्झायकरणीये च निरुस्सुक्को। सङ्कसायतीति यस्स दानि अत्थाय अहं सज्झायं करेय्यं, सो मे अत्थो मत्थकं पत्तो। किं मे इदानि सज्झायेनाति फलसमापत्तिसुखेन कालं अतिवत्तेति। अज्झभासीति, ‘‘किं नु खो अस्स थेरस्स अफासुकं जातं, उदाहुस्स आचरियस्स? केन नु खो कारणेन पुब्बे विय मधुरस्सरेन न सज्झायती’’ति? आगन्त्वा सन्तिके ठिता अभासि।
230. Dasame yaṃ sudanti nipātamattaṃ. Sajjhāyabahuloti nissaraṇapariyattivasena sajjhāyanato bahutaraṃ kālaṃ sajjhāyanto. So kira ācariyassa divāṭṭhānaṃ sammajjitvā ācariyaṃ udikkhanto tiṭṭhati. Atha naṃ āgacchantaṃ disvāva paccuggantvā pattacīvaraṃ paṭiggahetvā paññattāsane nisinnassa tālavaṇṭavātaṃ datvā pānīyaṃ āpucchitvā pāde dhovitvā telaṃ makkhetvā vanditvā ṭhito uddesaṃ gahetvā yāva sūriyatthaṅgamā sajjhāyaṃ karoti. So nhānakoṭṭhake udakaṃ upaṭṭhapetvā aṅgārakapalle aggiṃ karoti. Ācariyassa nhatvā āgatassa pādesu udakaṃ puñchitvā piṭṭhiparikammaṃ katvā vanditvā uddesaṃ gahetvā paṭhamayāme sajjhāyaṃ katvā majjhimayāme sarīraṃ samassāsetvā pacchimayāme uddesaṃ gahetvā yāva aruṇuggamanā sajjhāyaṃ katvā niruddhasaddaṃ khayato sammasati. Tato sesaṃ upādāyarūpaṃ bhūtarūpaṃ nāmarūpanti pañcasu khandhesu vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Appossukkoti uddesaggahaṇe ca sajjhāyakaraṇīye ca nirussukko. Saṅkasāyatīti yassa dāni atthāya ahaṃ sajjhāyaṃ kareyyaṃ, so me attho matthakaṃ patto. Kiṃ me idāni sajjhāyenāti phalasamāpattisukhena kālaṃ ativatteti. Ajjhabhāsīti, ‘‘kiṃ nu kho assa therassa aphāsukaṃ jātaṃ, udāhussa ācariyassa? Kena nu kho kāraṇena pubbe viya madhurassarena na sajjhāyatī’’ti? Āgantvā santike ṭhitā abhāsi.
धम्मपदानीति इध सब्बम्पि बुद्धवचनं अधिप्पेतं । नाधीयसीति न सज्झायसि। नादियसीति वा पाठो, न गण्हासीति अत्थो। पसंसन्ति धम्मभाणको पसंसं लभति, आभिधम्मिको सुत्तन्तिको विनयधरोतिस्स पसंसिता भवन्ति। विरागेनाति अरियमग्गेन। अञ्ञायाति जानित्वा। निक्खेपनन्ति तस्स दिट्ठसुतादिनो विस्सज्जनं सन्तो वदन्तीति दीपेति, न बुद्धवचनस्स। एत्तावता ‘‘थेरो बुद्धवचनं न विस्सज्जापेती’’ति न निच्चकालं सज्झायन्तेनेव भवितब्बं, सज्झायित्वा पन – ‘‘एत्तकस्साहं अत्थस्स वा धम्मस्स वा आधारो भवितुं समत्थो’’ति ञत्वा वट्टदुक्खस्स अन्तकिरियाय पटिपज्जितब्बं। दसमं।
Dhammapadānīti idha sabbampi buddhavacanaṃ adhippetaṃ . Nādhīyasīti na sajjhāyasi. Nādiyasīti vā pāṭho, na gaṇhāsīti attho. Pasaṃsanti dhammabhāṇako pasaṃsaṃ labhati, ābhidhammiko suttantiko vinayadharotissa pasaṃsitā bhavanti. Virāgenāti ariyamaggena. Aññāyāti jānitvā. Nikkhepananti tassa diṭṭhasutādino vissajjanaṃ santo vadantīti dīpeti, na buddhavacanassa. Ettāvatā ‘‘thero buddhavacanaṃ na vissajjāpetī’’ti na niccakālaṃ sajjhāyanteneva bhavitabbaṃ, sajjhāyitvā pana – ‘‘ettakassāhaṃ atthassa vā dhammassa vā ādhāro bhavituṃ samattho’’ti ñatvā vaṭṭadukkhassa antakiriyāya paṭipajjitabbaṃ. Dasamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १०. सज्झायसुत्तं • 10. Sajjhāyasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १०. सज्झायसुत्तवण्णना • 10. Sajjhāyasuttavaṇṇanā
