| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
੮. ਸਕਲਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Sakalikasuttavaṇṇanā
੩੮. ਅਟ੍ਠਮੇ ਮਦ੍ਦਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਉਯ੍ਯਾਨੇ। ਤਞ੍ਹਿ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਮ੍ਹਿ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤੇ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਰਾ – ‘‘ਅਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤੋ ਗਬ੍ਭੋ ਰਞ੍ਞੋ ਸਤ੍ਤੁ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਕਿਂ ਮੇ ਇਮਿਨਾ’’ਤਿ? ਗਬ੍ਭਪਾਤਨਤ੍ਥਂ ਕੁਚ੍ਛਿ ਮਦ੍ਦਾਪਿਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਮਦ੍ਦਕੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਂ। ਮਿਗਾਨਂ ਪਨ ਅਭਯવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਮਿਗਦਾਯੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
38. Aṭṭhame maddakucchisminti evaṃnāmake uyyāne. Tañhi ajātasattumhi kucchigate tassa mātarā – ‘‘ayaṃ mayhaṃ kucchigato gabbho rañño sattu bhavissati. Kiṃ me iminā’’ti? Gabbhapātanatthaṃ kucchi maddāpitā. Tasmā ‘‘maddakucchī’’ti saṅkhaṃ gataṃ. Migānaṃ pana abhayavāsatthāya dinnattā migadāyoti vuccati.
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਹਿ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਧਨੁਗ੍ਗਹੇ ਚ ਧਨਪਾਲਕਞ੍ਚ ਪਯੋਜੇਤ੍વਾਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਜੀવਿਤਨ੍ਤਰਾਯਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਹਤ੍ਥੇਨੇવ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਪਬ੍ਬਤਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕੂਟਾਗਾਰਪ੍ਪਮਾਣਂ ਸਿਲਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ, ‘‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਚੁਣ੍ਣવਿਚੁਣ੍ਣੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪવਿਜ੍ਝਿ। ਮਹਾਥਾਮવਾ ਕਿਰੇਸ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਹਤ੍ਥੀਨਂ ਬਲਂ ਧਾਰੇਤਿ। ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਯਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਰੂਪਕ੍ਕਮੇਨ ਜੀવਿਤਨ੍ਤਰਾਯੋ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਾਭਿਮੁਖਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਆਕਾਸੇ ਅਞ੍ਞਾ ਸਿਲਾ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਿਲਾਨਂ ਸਮ੍ਪਹਾਰੇਨ ਮਹਨ੍ਤੋ ਪਾਸਾਣਸ੍ਸ ਸਕਲਿਕਾ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਦਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਅਭਿਹਨਿ, ਪਾਦੋ ਮਹਾਫਰਸੁਨਾ ਪਹਤੋ વਿਯ ਸਮੁਗ੍ਗਤਲੋਹਿਤੇਨ ਲਾਖਾਰਸਮਕ੍ਖਿਤੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਭਗવਾ ਉਦ੍ਧਂ ਉਲ੍ਲੋਕੇਤ੍વਾ ਦੇવਦਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਬਹੁ ਤਯਾ ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸੁਤਂ, ਯੋ ਤ੍વਂ ਪਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ વਧਕਚਿਤ੍ਤੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਲੋਹਿਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਗવਤੋ ਅਫਾਸੁ ਜਾਤਂ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਅਯਂ વਿਹਾਰੋ ਉਜ੍ਜਙ੍ਗਲੋ વਿਸਮੋ, ਬਹੂਨਂ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦੀਨਞ੍ਚੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਞ੍ਚ ਅਨੋਕਾਸੋ’’ਤਿ। ਤੇ ਤਥਾਗਤਂ ਮਞ੍ਚਸਿવਿਕਾਯ ਆਦਾਯ ਮਦ੍ਦਕੁਚ੍ਛਿਂ ਨਯਿਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੋ ਸਕਲਿਕਾਯ ਖਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
Tena kho pana samayenāti ettha ayaṃ anupubbikathā – devadatto hi ajātasattuṃ nissāya dhanuggahe ca dhanapālakañca payojetvāpi tathāgatassa jīvitantarāyaṃ kātuṃ asakkonto ‘‘sahattheneva māressāmī’’ti gijjhakūṭapabbataṃ abhiruhitvā mahantaṃ kūṭāgārappamāṇaṃ silaṃ ukkhipitvā, ‘‘samaṇo gotamo cuṇṇavicuṇṇo hotū’’ti pavijjhi. Mahāthāmavā kiresa pañcannaṃ hatthīnaṃ balaṃ dhāreti. Aṭṭhānaṃ kho panetaṃ, yaṃ buddhānaṃ parūpakkamena jīvitantarāyo bhaveyyāti taṃ tathāgatassa sarīrābhimukhaṃ āgacchantaṃ ākāse aññā silā uṭṭhahitvā sampaṭicchi. Dvinnaṃ silānaṃ sampahārena mahanto pāsāṇassa sakalikā uṭṭhahitvā bhagavato piṭṭhipādapariyantaṃ abhihani, pādo mahāpharasunā pahato viya samuggatalohitena lākhārasamakkhito viya ahosi. Bhagavā uddhaṃ ulloketvā devadattaṃ etadavoca – ‘‘bahu tayā moghapurisa, apuññaṃ pasutaṃ, yo tvaṃ paduṭṭhacitto vadhakacitto tathāgatassa lohitaṃ uppādesī’’ti. Tato paṭṭhāya bhagavato aphāsu jātaṃ. Bhikkhū cintayiṃsu – ‘‘ayaṃ vihāro ujjaṅgalo visamo, bahūnaṃ khattiyādīnañceva pabbajitānañca anokāso’’ti. Te tathāgataṃ mañcasivikāya ādāya maddakucchiṃ nayiṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘tena kho pana samayena bhagavato pādo sakalikāya khato hotī’’ti.
ਭੁਸਾਤਿ ਬਲવਤਿਯੋ। ਸੁਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਸੁਖਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਤਿਬ੍ਬਾਤਿ ਬਹਲਾ। ਖਰਾਤਿ ਫਰੁਸਾ। ਕਟੁਕਾਤਿ ਤਿਖਿਣਾ। ਅਸਾਤਾਤਿ ਅਮਧੁਰਾ। ਨ ਤਾਸੁ ਮਨੋ ਅਪ੍ਪੇਤਿ, ਨ ਤਾ ਮਨਂ ਅਪ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ વਡ੍ਢੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਮਨਾਪਾ। ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ વੇਦਨਾਧਿવਾਸਨਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਅવਿਹਞ੍ਞਮਾਨੋਤਿ ਅਪੀਲ਼ਿਯਮਾਨੋ, ਸਮ੍ਪਰਿવਤ੍ਤਸਾਯਿਤਾਯ વੇਦਨਾਨਂ વਸਂ ਅਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ।
Bhusāti balavatiyo. Sudanti nipātamattaṃ. Dukkhanti sukhapaṭikkhepo. Tibbāti bahalā. Kharāti pharusā. Kaṭukāti tikhiṇā. Asātāti amadhurā. Na tāsu mano appeti, na tā manaṃ appāyanti vaḍḍhentīti amanāpā. Sato sampajānoti vedanādhivāsanasatisampajaññena samannāgato hutvā. Avihaññamānoti apīḷiyamāno, samparivattasāyitāya vedanānaṃ vasaṃ agacchanto.
ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਮਭੋਗਿਸੇਯ੍ਯਾ, ਪੇਤਸੇਯ੍ਯਾ, ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ, ਤਥਾਗਤਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਸੇਯ੍ਯਾ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਮਭੋਗੀ ਸਤ੍ਤਾ વਾਮੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਕਾਮਭੋਗਿਸੇਯ੍ਯਾ। ਤੇਸੁ ਹਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇਨ ਸਯਾਨੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੇਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਾ ਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਪੇਤਸੇਯ੍ਯਾ। ਅਪ੍ਪਮਂਸਲੋਹਿਤਤ੍ਤਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਿਸਙ੍ਘਾਟਜਟਿਤਾ ਏਕੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸਯਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਉਤ੍ਤਾਨਾવ ਸੇਨ੍ਤਿ। ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੀਹੋ ਮਿਗਰਾਜਾ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਂ ਅਨ੍ਤਰਸਤ੍ਥਿਮ੍ਹਿ ਅਨੁਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ। ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਤ੍ਤਾ ਹਿ ਸੀਹੋ ਮਿਗਰਾਜਾ ਦ੍વੇ ਪੁਰਿਮਪਾਦੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ, ‘ਪਚ੍ਛਿਮਪਾਦੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਂ ਅਨ੍ਤਰਸਤ੍ਥਿਮ੍ਹਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਪਾਦਪਚ੍ਛਿਮਪਾਦਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਾਨਂ ਠਿਤੋਕਾਸਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪੁਰਿਮਪਾਦਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕੇ ਸੀਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਯਤਿ, ਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਸਯਿਤ੍વਾ ਪਬੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਨ ਉਤ੍ਰਸਨ੍ਤੋ ਪਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੀਸਂ ਪਨ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਪਾਦਾਦੀਨਂ ਠਿਤੋਕਾਸਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਿ’। ਸਚੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਠਾਨਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ, ‘‘ਨਯਿਦਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਜਾਤਿਯਾ, ਨ ਸੂਰਭਾવਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਸਯਤਿ, ਨ ਗੋਚਰਾਯ ਪਕ੍ਕਮਤਿ। ਅવਿਜਹਿਤ੍વਾ ਠਿਤੇ ਪਨ ‘‘ਤੁਯ੍ਹਂ ਜਾਤਿਯਾ ਚ ਸੂਰਭਾવਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਰੂਪਮਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸੀਹવਿਜਮ੍ਭਿਤਂ વਿਜਮ੍ਭਿਤ੍વਾ ਕੇਸਰਭਾਰਂ વਿਧੁਨਿਤ੍વਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਿਤ੍વਾ ਗੋਚਰਾਯ ਪਕ੍ਕਮਤਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸੇਯ੍ਯਾ ਪਨ ‘‘ਤਥਾਗਤਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਾਸੁ ਇਧ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ ਆਗਤਾ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਇਰਿਯਾਪਥਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਮਸੇਯ੍ਯਾ ਨਾਮ।
Sīhaseyyanti ettha kāmabhogiseyyā, petaseyyā, sīhaseyyā, tathāgataseyyāti catasso seyyā. Tattha ‘‘yebhuyyena, bhikkhave, kāmabhogī sattā vāmena passena sentī’’ti ayaṃ kāmabhogiseyyā. Tesu hi yebhuyyena dakkhiṇapassena sayāno nāma natthi. ‘‘Yebhuyyena, bhikkhave, petā uttānā sentī’’ti ayaṃ petaseyyā. Appamaṃsalohitattā hi aṭṭhisaṅghāṭajaṭitā ekena passena sayituṃ na sakkonti, uttānāva senti. ‘‘Yebhuyyena, bhikkhave, sīho migarājā naṅguṭṭhaṃ antarasatthimhi anupakkhipitvā dakkhiṇena passena setī’’ti ayaṃ sīhaseyyā. Tejussadattā hi sīho migarājā dve purimapāde ekasmiṃ, ‘pacchimapāde ekasmiṃ ṭhāne ṭhapetvā naṅguṭṭhaṃ antarasatthimhi pakkhipitvā purimapādapacchimapādanaṅguṭṭhānaṃ ṭhitokāsaṃ sallakkhetvā dvinnaṃ purimapādānaṃ matthake sīsaṃ ṭhapetvā sayati, divasampi sayitvā pabujjhamāno na utrasanto pabujjhati, sīsaṃ pana ukkhipitvā purimapādādīnaṃ ṭhitokāsaṃ sallakkheti’. Sace kiñci ṭhānaṃ vijahitvā ṭhitaṃ hoti, ‘‘nayidaṃ tuyhaṃ jātiyā, na sūrabhāvassa anurūpa’’nti anattamano hutvā tattheva sayati, na gocarāya pakkamati. Avijahitvā ṭhite pana ‘‘tuyhaṃ jātiyā ca sūrabhāvassa ca anurūpamida’’nti haṭṭhatuṭṭho uṭṭhāya sīhavijambhitaṃ vijambhitvā kesarabhāraṃ vidhunitvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkamati. Catutthajjhānaseyyā pana ‘‘tathāgataseyyā’’ti vuccati. Tāsu idha sīhaseyyā āgatā. Ayañhi tejussadairiyāpathattā uttamaseyyā nāma.
ਪਾਦੇ ਪਾਦਨ੍ਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦੇ વਾਮਪਾਦਂ। ਅਚ੍ਚਾਧਾਯਾਤਿ ਅਤਿਆਧਾਯ, ਈਸਕਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਠਪੇਤ੍વਾ । ਗੋਪ੍ਫਕੇਨ ਹਿ ਗੋਪ੍ਫਕੇ ਜਾਣੁਨਾ વਾ ਜਾਣੁਮ੍ਹਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਿਯਮਾਨੇ ਅਭਿਣ੍ਹਂ વੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਾ ਅਫਾਸੁਕਾ ਹੋਤਿ। ਯਥਾ ਨ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਏવਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਠਪਿਤੇ વੇਦਨਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਾ ਫਾਸੁ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ ਸਯਨਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ‘‘ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਗਿਲਾਨਸੇਯ੍ਯਾ ਹੇਸਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ।
Pāde pādanti dakkhiṇapāde vāmapādaṃ. Accādhāyāti atiādhāya, īsakaṃ atikkamma ṭhapetvā . Gopphakena hi gopphake jāṇunā vā jāṇumhi saṅghaṭṭiyamāne abhiṇhaṃ vedanā uppajjati, cittaṃ ekaggaṃ na hoti, seyyā aphāsukā hoti. Yathā na saṅghaṭṭeti, evaṃ atikkamma ṭhapite vedanā nuppajjati, cittaṃ ekaggaṃ hoti, seyyā phāsu hoti. Tasmā evaṃ nipajji. Sato sampajānoti sayanapariggāhakasatisampajaññena samannāgato. ‘‘Uṭṭhānasañña’’nti panettha na vuttaṃ, gilānaseyyā hesā tathāgatassa.
ਸਤ੍ਤਸਤਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਤਾ ਦੇવਤਾ ਗਿਲਾਨਸੇਯ੍ਯਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਤਾ। ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸੀਤਿ ਗਿਲਾਨਸੇਯ੍ਯਂ ਆਗਤਾਨਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ। ਇਮਾਸਂ ਪਨ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ વੇਦਨਾਧਿવਾਸਨਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਅਹੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਹਾਨੁਭਾવਤਾ! ਏવਰੂਪਾਸੁ ਨਾਮ વੇਦਨਾਸੁ વਤ੍ਤਮਾਨਾਸੁ વਿਕਾਰਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਿਰੀਸਯਨੇ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਸੁવਣ੍ਣਰੂਪਕਂ વਿਯ ਅਨਿਞ੍ਜਮਾਨੇਨ ਕਾਯੇਨ ਨਿਪਨ੍ਨੋ, ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਅਧਿਕਤਰਂ ਮੁਖવਣ੍ਣੋ વਿਰੋਚਤਿ, ਆਭਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ વਿਯ ਸਮ੍ਪਤਿ વਿਕਸਿਤਂ વਿਯ ਚ ਅਰવਿਨ੍ਦਂ ਅਸ੍ਸ ਮੁਖਂ ਸੋਭਤਿ, ਕਾਯੇਪਿ વਣ੍ਣਾਯਤਨਂ ਇਦਾਨਿ ਸੁਸਮ੍ਮਟ੍ਠਕਞ੍ਚਨਂ વਿਯ વਿਪ੍ਪਸੀਦਤੀ’’ਤਿ ਉਦਾਨਂ ਉਦਪਾਦਿ।
Sattasatāti imasmiṃ sutte sabbāpi tā devatā gilānaseyyaṭṭhānaṃ āgatā. Udānaṃ udānesīti gilānaseyyaṃ āgatānaṃ domanassena bhavitabbaṃ siyā. Imāsaṃ pana tathāgatassa vedanādhivāsanaṃ disvā, ‘‘aho buddhānaṃ mahānubhāvatā! Evarūpāsu nāma vedanāsu vattamānāsu vikāramattampi natthi, sirīsayane alaṅkaritvā ṭhapitasuvaṇṇarūpakaṃ viya aniñjamānena kāyena nipanno, idānissa adhikataraṃ mukhavaṇṇo virocati, ābhāsampanno puṇṇacando viya sampati vikasitaṃ viya ca aravindaṃ assa mukhaṃ sobhati, kāyepi vaṇṇāyatanaṃ idāni susammaṭṭhakañcanaṃ viya vippasīdatī’’ti udānaṃ udapādi.
ਨਾਗੋ વਤ ਭੋਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਭੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਲਪਨਂ। ਬਲવਨ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਨਾਗੋ। ਨਾਗવਤਾਤਿ ਨਾਗਭਾવੇਨ। ਸੀਹੋ વਤਾਤਿਆਦੀਸੁ ਅਸਨ੍ਤਾਸਨਟ੍ਠੇਨ ਸੀਹੋ। ਬ੍ਯਤ੍ਤਪਰਿਚਯਟ੍ਠੇਨ ਕਾਰਣਾਕਾਰਣਜਾਨਨੇਨ વਾ ਆਜਾਨੀਯੋ। ਅਪ੍ਪਟਿਸਮਟ੍ਠੇਨ ਨਿਸਭੋ। ਗવਸਤਜੇਟ੍ਠਕੋ ਹਿ ਉਸਭੋ, ਗવਸਹਸ੍ਸਜੇਟ੍ਠਕੋ વਸਭੋ, ਗવਸਤਸਹਸ੍ਸਜੇਟ੍ਠਕੋ ਨਿਸਭੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਭਗવਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪਟਿਸਮਟ੍ਠੇਨ ਆਸਭਂ ਠਾਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ। ਤੇਨੇવਤ੍ਥੇਨ ਇਧ ‘‘ਨਿਸਭੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਧੁਰવਾਹਟ੍ਠੇਨ ਧੋਰਯ੍ਹੋ। ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਟ੍ਠੇਨ ਦਨ੍ਤੋ।
Nāgovata bhoti, ettha bhoti dhammālapanaṃ. Balavantaṭṭhena nāgo. Nāgavatāti nāgabhāvena. Sīho vatātiādīsu asantāsanaṭṭhena sīho. Byattaparicayaṭṭhena kāraṇākāraṇajānanena vā ājānīyo. Appaṭisamaṭṭhena nisabho. Gavasatajeṭṭhako hi usabho, gavasahassajeṭṭhako vasabho, gavasatasahassajeṭṭhako nisabhoti vuccati. Bhagavā pana appaṭisamaṭṭhena āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti. Tenevatthena idha ‘‘nisabho’’ti vutto. Dhuravāhaṭṭhena dhorayho. Nibbisevanaṭṭhena danto.
ਪਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨਿਯਮਿਤਾਣਤ੍ਤਿ। ਸਮਾਧਿਨ੍ਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਧਿਂ। ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਫਲવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਂ। ਰਾਗਾਨੁਗਤਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਦੋਸਾਨੁਗਤਂ ਅਪਨਤਂ। ਤਦੁਭਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਨ ਚਾਭਿਨਤਂ ਨ ਚਾਪਨਤਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਨ ਚ ਸਸਙ੍ਖਾਰਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹવਾਰਿਤਗਤਨ੍ਤਿ ਨ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਸਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਕਿਲੇਸੇ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ વਾਰਿਤવਤਂ, ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਨ ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ વਤਂ ਫਲਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਾਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વਿਹੇਠੇਤਬ੍ਬਂ ਘਟ੍ਟੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਦਸ੍ਸਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞਾਣਾ। ਅਞ੍ਞਾਣੀ ਹਿ ਅਨ੍ਧਬਾਲੋવ ਏવਰੂਪੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਪਰਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾਤਿ ਦੇવਦਤ੍ਤਂ ਘਟ੍ਟਯਮਾਨਾ વਦਨ੍ਤਿ।
Passāti aniyamitāṇatti. Samādhinti arahattaphalasamādhiṃ. Suvimuttanti phalavimuttiyā suvimuttaṃ. Rāgānugataṃ pana cittaṃ abhinataṃ nāma hoti, dosānugataṃ apanataṃ. Tadubhayapaṭikkhepena na cābhinataṃ na cāpanatanti āha. Na ca sasaṅkhāraniggayhavāritagatanti na sasaṅkhārena sappayogena kilese niggahetvā vāritavataṃ, kilesānaṃ pana chinnattā vataṃ phalasamādhinā samāhitanti attho. Atikkamitabbanti viheṭhetabbaṃ ghaṭṭetabbaṃ. Adassanāti aññāṇā. Aññāṇī hi andhabālova evarūpe satthari aparajjheyyāti devadattaṃ ghaṭṭayamānā vadanti.
ਪਞ੍ਚવੇਦਾਤਿ ਇਤਿਹਾਸਪਞ੍ਚਮਾਨਂ વੇਦਾਨਂ ਧਾਰਕਾ। ਸਤਂ ਸਮਨ੍ਤਿ વਸ੍ਸਸਤਂ। ਤਪਸ੍ਸੀਤਿ ਤਪਨਿਸ੍ਸਿਤਕਾ ਹੁਤ੍વਾ। ਚਰਨ੍ਤਿ ਚਰਨ੍ਤਾ। ਨ ਸਮ੍ਮਾવਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਚੇਪਿ ਏવਰੂਪਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਸ੍ਸਸਤਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨੇਸਂ ਸਮ੍ਮਾ વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਹੀਨਤ੍ਤਰੂਪਾ ਨ ਪਾਰਂ ਗਮਾ ਤੇਤਿ ਹੀਨਤ੍ਤਸਭਾવਾ ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਙ੍ਗਮਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ‘‘ਹੀਨਤ੍ਥਰੂਪਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਹੀਨਤ੍ਥਜਾਤਿਕਾ ਪਰਿਹੀਨਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਣ੍ਹਾਧਿਪਨ੍ਨਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਟਾ। વਤਸੀਲਬਦ੍ਧਾਤਿ ਅਜવਤਕੁਕ੍ਕੁਰવਤਾਦੀਹਿ ਚ વਤੇਹਿ ਤਾਦਿਸੇਹੇવ ਚ ਸੀਲੇਹਿ ਬਦ੍ਧਾ। ਲੂਖਂ ਤਪਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਾਤਪਤਾਪਨਂ ਕਣ੍ਟਕਸੇਯ੍ਯਾਦਿਕਂ ਤਪਂ। ਇਦਾਨਿ ਸਾ ਦੇવਤਾ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾવਂ ਕਥੇਨ੍ਤੀ ਨ ਮਾਨਕਾਮਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ। ਅਟ੍ਠਮਂ।
Pañcavedāti itihāsapañcamānaṃ vedānaṃ dhārakā. Sataṃ samanti vassasataṃ. Tapassīti tapanissitakā hutvā. Caranti carantā. Na sammāvimuttanti sacepi evarūpā brāhmaṇā vassasataṃ caranti, cittañca nesaṃ sammā vimuttaṃ na hoti. Hīnattarūpā na pāraṃ gamā teti hīnattasabhāvā te nibbānaṅgamā na honti. ‘‘Hīnattharūpā’’tipi pāṭho, hīnatthajātikā parihīnatthāti attho. Taṇhādhipannāti taṇhāya ajjhotthaṭā. Vatasīlabaddhāti ajavatakukkuravatādīhi ca vatehi tādiseheva ca sīlehi baddhā. Lūkhaṃ tapanti pañcātapatāpanaṃ kaṇṭakaseyyādikaṃ tapaṃ. Idāni sā devatā sāsanassa niyyānikabhāvaṃ kathentī na mānakāmassātiādimāha. Taṃ vuttatthamevāti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੮. ਸਕਲਿਕਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Sakalikasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੮. ਸਕਲਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Sakalikasuttavaṇṇanā
