| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੮. ਸਕਲਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Sakalikasuttavaṇṇanā
੩੮. ਤਨ੍ਤਿ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਧਨੁਨਾ ਸਰੇਨ ਗਹਨ੍ਤਿ ਪੋਥਯਨ੍ਤਿ ਬਾਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਧਨੁਗ੍ਗਹਾ। ਤਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਸਿਲਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗੇਨ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਸਤ੍ਥੁ ਪੁਞ੍ਞਾਨੁਭਾવੇਨ ਉਪਹਤਤ੍ਤਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਪਰਿਪਤਨ੍ਤੀ વਾਤਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤਿ। ਅਭਿਹਨਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਅਨਾવਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਾ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਕਮ੍ਮਫਲવਸੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤਤੋ ਏવ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਗવਤੋ ਅਫਾਸੁ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਪਿ ਉਪਾਦਿਣ੍ਣਕਸਰੀਰੇ ਨਾਮ ਅਨਿਟ੍ਠਾਪਿ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸਕਾ ਪਤਨ੍ਤਿ ਏવ ਤਥਾਰੂਪੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਕਤੋਕਾਸੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਂ વਿਹਾਰੋਤਿ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟવਿਹਾਰੋ। ਉਜ੍ਜਙ੍ਗਲੋ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਪਰੋ। વਿਸਮੋਤਿ ਭੂਮਿਭਾਗવਸੇਨ વਿਸਮੋ। ਸਿવਿਕਾਕਾਰੇਨ ਸਜ੍ਜਿਤੋ ਮਞ੍ਚੋ ਏવ ਮਞ੍ਚਸਿવਿਕਾ।
38.Tanti uyyānaṃ saṅkhaṃ gatanti sambandho. Dhanunā sarena gahanti pothayanti bādhentīti dhanuggahā. Taṃ sampaṭicchīti tassā silāya heṭṭhābhāgena uggantvā sampaṭicchi. Satthu puññānubhāvena upahatattā sayampi paripatantī vātaṃ upatthambheti. Abhihani satthārā anāvajjitattā. Tañca kho kammaphalavasenāti daṭṭhabbaṃ. Tato eva tato paṭṭhāya bhagavato aphāsu jātanti etenapi upādiṇṇakasarīre nāma aniṭṭhāpi samphassakā patanti eva tathārūpena kammunā katokāseti dasseti. Ayaṃvihāroti gijjhakūṭavihāro. Ujjaṅgalo na kattabbaparo. Visamoti bhūmibhāgavasena visamo. Sivikākārena sajjito mañco eva mañcasivikā.
ਭੁਸਾਤਿ ਦਲ਼੍ਹਾ। ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਮਾ ਦੁਤ੍ਤਿਤਿਕ੍ਖਾ। ਖਰਾਤਿ ਕਕ੍ਕਸਾ। ਕਟੁਕਾਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਾ। ਅਸਾਤਾਤਿ ਨ ਸਾਤਾ ਅਪ੍ਪਿਯਾ। ਨ ਅਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ। ਨ ਅਪ੍ਪਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਖਮਨ੍ਤਿ। વੇਦਨਾਧਿવਾਸਨਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਟ੍ਠਿਤਾਹਾਰਸਮੁਦਯવਤ੍ਥੁਜਾਤਸ੍ਸ ਆਦੀਨવਨਿਸ੍ਸਰਣਾਨਂ ਪਗੇવ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦਿਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ਸਮੁਦਾਚਾਰੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਭਿਭવਤਿ, ਏવਂ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਉਪਟ੍ਠਾਪਿਤਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘વੇਦਨਾਧਿવਾਸਨ…ਪੇ॰… ਹੁਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਅਪੀਲ਼ਿਯਮਾਨੋਤਿ ਅਬਾਧਿਯਮਾਨੋ। ਕਾਮਂ ਅਨਿਟ੍ਠਾਯ વੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਤਾਯ ਅਪੀਲ਼ਿਯਮਾਨੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਰਿਞ੍ਞਾਤવਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ વਸੇ ਅવਤ੍ਤਮਾਨੋ ‘‘ਅવਿਹਞ੍ਞਮਾਨੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਮ੍ਪਰਿવਤ੍ਤਸਾਯਿਤਾਯ વੇਦਨਾਨਂ વਸਂ ਅਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ’’ਤਿ।
Bhusāti daḷhā. Dukkhāti dukkhamā duttitikkhā. Kharāti kakkasā. Kaṭukāti aniṭṭhā. Asātāti na sātā appiyā. Na appetīti na upeti. Na appāyantīti na khamanti. Vedanādhivāsanakhantiyā satisampajaññayuttattā sabbasattaṭṭhitāhārasamudayavatthujātassa ādīnavanissaraṇānaṃ pageva suppaṭividitattā yathā samudācāro cittaṃ nābhibhavati, evaṃ sammadeva upaṭṭhāpitasatisampajaññattā vuttaṃ ‘‘vedanādhivāsana…pe… hutvā’’ti. Apīḷiyamānoti abādhiyamāno. Kāmaṃ aniṭṭhāya vedanāya phuṭṭho tāya apīḷiyamāno nāma natthi, pariññātavatthukattā pana tassā vase avattamāno ‘‘avihaññamāno’’ti vutto. Tenāha ‘‘samparivattasāyitāya vedanānaṃ vasaṃ agacchanto’’ti.
ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਯਨਂ ਸੇਯ੍ਯਾ, ਸੀਹਸ੍ਸ વਿਯ ਸੇਯ੍ਯਾ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ, ਤਂ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ। ਅਥ વਾ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਸੇਯ੍ਯਂ ਉਤ੍ਤਮਸੇਯ੍ਯਂ। ਸ੍વਾਯਮਤ੍ਥੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮੇવ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘વਾਮੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਾ ਕਾਮਭੋਗਿਸੇਯ੍ਯਾ। ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇਨ ਸਯਾਨੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਰੀਰਗ੍ਗਹਣਾਦਿਯੋਗਕ੍ਖਮਤੋ। ਪੁਰਿਸવਸੇਨ ਚੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਕੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸਯਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ। ਅਯਂ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਯਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ। ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸੀਹਸ੍ਸ ਅਭੀਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਭੀਰੁਕਜਾਤਿਕਾ ਹਿ ਸੇਸਮਿਗਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਸਯਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਉਤ੍ਰਾਸਬਹੁਲਾ ਸਨ੍ਤਾਸਪੁਬ੍ਬਕਂ ਯਥਾ ਤਥਾ ਸਯਨ੍ਤਿ, ਸੀਹੋ ਪਨ ਅਭਿਰੁਕਭਾવਤੋ ਸਤੋਕਾਰੀ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਯ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾવ ਸਯਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦ੍વੇ ਪੁਰਿਮਪਾਦੇ’’ਤਿਆਦਿ। ਪੁਰਿਮਪਾਦੇਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਪੁਰਿਮਪਾਦੇ વਾਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਪਾਦਸ੍ਸ ਠਪਨવਸੇਨ ਦ੍વੇ ਪੁਰਿਮਪਾਦੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ। ਪਚ੍ਛਿਮਪਾਦੇਤਿ ਦ੍વੇ ਪਚ੍ਛਿਮਪਾਦੇ। વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਇਧਾਪਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਪਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਠਿਤੋਕਾਸਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਂ ਅਭੀਰੁਕਭਾવੇਨੇવ। ਸੀਸਂ ਪਨ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਸੀਹਕਿਰਿਯਾ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸਪਬੁਜ੍ਝਨਂ વਿਯ ਅਭੀਰੁਕਭਾવਸਿਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮਤਾવਸੇਨੇવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੀਹવਿਜਮ੍ਭਿਤવਿਜਮ੍ਭਨਂ ਅਤਿવੇਲਂ ਏਕਾਕਾਰੇਨ ਠਪਿਤਾਨਂ ਸਰੀਰਾવਯવਾਨਂ ਗਮਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾਸੁ ਯੋਗ੍ਗਭਾવਾਪਾਦਨਤ੍ਥਂ। ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸੀਹਨਾਦਨਦਨਂ ਅਪ੍ਪੇਸਕ੍ਖਮਿਗਜਾਤਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ।
Sīhaseyyanti ettha sayanaṃ seyyā, sīhassa viya seyyā sīhaseyyā, taṃ sīhaseyyaṃ. Atha vā sīhaseyyanti seṭṭhaseyyaṃ uttamaseyyaṃ. Svāyamattho aṭṭhakathāyameva āgamissati. ‘‘Vāmena passena sentī’’ti evaṃ vuttā kāmabhogiseyyā. Dakkhiṇapassena sayāno nāma natthi dakkhiṇahatthassa sarīraggahaṇādiyogakkhamato. Purisavasena cetaṃ vuttaṃ. Ekena passena sayituṃ na sakkonti dukkhuppattito. Ayaṃ sīhaseyyāti ayaṃ yathāvuttā sīhaseyyā. Tejussadattāti iminā sīhassa abhītabhāvaṃ dasseti. Bhīrukajātikā hi sesamigā attano āsayaṃ pavisitvā utrāsabahulā santāsapubbakaṃ yathā tathā sayanti, sīho pana abhirukabhāvato satokārī bhikkhu viya satiṃ upaṭṭhapetvāva sayati. Tenāha ‘‘dve purimapāde’’tiādi. Purimapādeti dakkhiṇapurimapāde vāmassa purimapādassa ṭhapanavasena dve purimapāde ekasmiṃ ṭhāne ṭhapetvā. Pacchimapādeti dve pacchimapāde. Vuttanayeneva idhāpi ekasmiṃ ṭhāne ṭhapanaṃ veditabbaṃ. Ṭhitokāsasallakkhaṇaṃ abhīrukabhāveneva. Sīsaṃ pana ukkhipitvātiādinā vuttasīhakiriyā anutrāsapabujjhanaṃ viya abhīrukabhāvasiddhā dhammatāvasenevāti veditabbā. Sīhavijambhitavijambhanaṃ ativelaṃ ekākārena ṭhapitānaṃ sarīrāvayavānaṃ gamanādikiriyāsu yoggabhāvāpādanatthaṃ. Tikkhattuṃ sīhanādanadanaṃ appesakkhamigajātapariharaṇatthaṃ.
ਸੇਤਿ ਅਬ੍ਯਾવਟਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸੇਯ੍ਯਾ, ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਮੇવ ਸੇਯ੍ਯਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸੇਯ੍ਯਾ। ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਨ੍ਤਿ? ਆਨਾਪਾਨਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ। ਤਤੋ ਹਿ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤੋ ਜਾਤੋਤਿ। ‘‘ਤਯਿਦਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ, ਨ ਸੇਯ੍ਯਾ, ਤਥਾਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ‘ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਸਮਨਨ੍ਤਰਂ ਭਗવਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ’ਤਿ ਮਹਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੧੯) ਆਗਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਿਯਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਏવ ਤਥਾਗਤਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ। ਏવਂ ਸਤਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਕਾਲਿਕਾવ ਤਥਾਗਤਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਨ ਚ ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕਿਯਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਜ੍ਜਨਬਹੁਲੋ વਿਹਾਸਿ। ਅਗ੍ਗਫਲવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦੁਪਗਮਲਕ੍ਖਣਾ ਸੇਯ੍ਯਾ ਭવਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤવਸੇਨ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਚ ਨੇਸਂ ਪਠਮਂ ਜਾਤਿਸਮਨ੍વਯਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯવੁਤ੍ਤਿਕਾ, ਏવਂ ਭਗવਤੋ ਅਰਿਯਜਾਤਿਸਮਨ੍વਯਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯવੁਤ੍ਤਿਕਂ ਅਗ੍ਗਫਲਭੂਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਤਥਾਗਤਸੇਯ੍ਯਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ ਨਾਮ ਸੇਟ੍ਠਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਤ੍ਤਮਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ।
Seti abyāvaṭabhāvena pavattati etthāti seyyā, catutthajjhānameva seyyā catutthajjhānaseyyā. Kiṃ panettha taṃ catutthajjhānanti? Ānāpānacatutthajjhānaṃ. Tato hi vuṭṭhahitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā anukkamena aggamaggaṃ adhigantvā tathāgato jātoti. ‘‘Tayidaṃ padaṭṭhānaṃ nāma, na seyyā, tathāpi yasmā ‘catutthajjhānā vuṭṭhahitvā samanantaraṃ bhagavā parinibbāyī’ti mahāparinibbāne (dī. ni. 2.219) āgataṃ. Tasmā lokiyacatutthajjhānasamāpatti eva tathāgataseyyā’’ti keci. Evaṃ sati parinibbānakālikāva tathāgataseyyāti āpajjati; na ca tathāgato lokiyacatutthajjhānasamāpajjanabahulo vihāsi. Aggaphalavasena pavattaṃ panettha catutthajjhānaṃ veditabbaṃ. Tattha yathā sattānaṃ niddupagamalakkhaṇā seyyā bhavaṅgacittavasena hoti, sā ca nesaṃ paṭhamaṃ jātisamanvayā yebhuyyavuttikā, evaṃ bhagavato ariyajātisamanvayaṃ yebhuyyavuttikaṃ aggaphalabhūtaṃ catutthajjhānaṃ tathāgataseyyāti veditabbā. Sīhaseyyā nāma seṭṭhaseyyāti āha ‘‘uttamaseyyā’’ti.
‘‘ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਉਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਤਦਾ ਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ’’ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਗਿਲਾਨਸੇਯ੍ਯਾ ਹੇਸਾ’’ਤਿ। ਸਾ ਹਿ ਚਿਰਕਾਲਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਕਾ ਹੋਤਿ।
‘‘Kālaparicchedaṃ katvā yathāparicchedaṃ uṭṭhahissāmī’’ti evaṃ tadā manasikārassa akatattā pāḷiyaṃ ‘‘uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā’’ti na vuttanti āha ‘‘uṭṭhānasaññanti panettha na vutta’’nti. Tattha kāraṇamāha ‘‘gilānaseyyā hesā’’ti. Sā hi cirakālappavattikā hoti.
વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਰਾਸਿવਸੇਨ ਅਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਜ੍ਝਂ ਪੁਞ੍ਜવਸੇਨ ਆਗਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਤਾ’’ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਤ੍ਤਸਤਾ’’ਤਿ। વਿਕਾਰਮਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ વੇਦਨਾਯ ਅਸਹਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਨਾਕਾਰਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ। ਸੁਸਮ੍ਮਟ੍ਠਕਞ੍ਚਨਂ વਿਯਾਤਿ ਸਮ੍ਮਟ੍ਠਸੁਸਜ੍ਜਿਤਸੁવਣ੍ਣਂ વਿਯ।
Visuṃ visuṃ rāsivasena anāgantvā ekajjhaṃ puñjavasena āgatattā vuttaṃ ‘‘sabbāpi tā’’ti. Tenāha ‘‘sattasatā’’ti. Vikāramattampīti vedanāya asahanavasena pavattanākāramattampi. Susammaṭṭhakañcanaṃ viyāti sammaṭṭhasusajjitasuvaṇṇaṃ viya.
ਧਮ੍ਮਾਲਪਨਨ੍ਤਿ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਭਾવਾਲਪਨਂ। ਸਮੁਲ੍ਲਪਿਤਞ੍ਹਿ ਆਕਾਰਸਮਾਨવਚਨਮੇਤਂ। ਨਾਗੋ વਿਯ વਾਤਿ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨਾਗવੋ। ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਨਾਗવਤਾ। વਿਭਤ੍ਤਿਲੋਪੇਨ ਹੇਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਮਹਾਨਾਗਹਤ੍ਥਿਸਦਿਸਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬ੍ਯਤ੍ਤੁਪਰਿਚਰਣਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਉਪਰੂਪਰਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਰਿਯਾਚਰਣੇਨ। ਆਜਾਨੀਯੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਪਤਿਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਹਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਕਿਰਿਯਂ ਧੀਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਤ੍ਥਾਰਕੋ। ਕਾਰਣਾਕਾਰਣਜਾਨਨੇਨਾਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਕਰਣਞਾਤਤਾਯ। ਤੇਨੇવਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਸਮਟ੍ਠੇਨੇવ। ‘‘ਮੁਤ੍ਤੋ ਮੋਚੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਧੁਰવਾਹਟ੍ਠੇਨ। ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਰਾਗਾਦਿવਿਸવਿਗਤਭਾવੇਨ।
Dhammālapananti asaṅkhārikasamuppannasabhāvālapanaṃ. Samullapitañhi ākārasamānavacanametaṃ. Nāgo viya vāti pavattatīti nāgavo. Tassa bhāvo nāgavatā. Vibhattilopena hesa niddeso, mahānāgahatthisadisatāyāti attho. Byattuparicaraṇaṭṭhenāti byattaṃ uparūpari attano kiriyācaraṇena. Ājānīyoti sammāpatitaṃ dukkhaṃ sahanto attanā kātabbakiriyaṃ dhīro hutvā nitthārako. Kāraṇākāraṇajānanenāti niyyānikāniyyānikakaraṇañātatāya. Tenevaṭṭhenāti appaṭisamaṭṭheneva. ‘‘Mutto moceyya’’ntiādi dhuravāhaṭṭhena. Nibbisevanaṭṭhenāti rāgādivisavigatabhāvena.
ਅਨਿਯਮਿਤਾਣਤ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਦ੍ਦੇਸਿਕਂ ਆਣਾਪਨਂ। ਸਾਮਞ੍ਞਕਤੋਪਿ ਸਮਾਧਿਸਦ੍ਦੋ ਪਕਰਣਤੋ ਇਧ વਿਸੇਸਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਾਧਿਨ੍ਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਧਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿવਸੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਂ। ਅਭਿਨਤਂ ਨਾਮ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਭਿਮੁਖਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ। ਅਪਨਤਂ ਅਪਗਮਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ, વਿਮੁਖਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਲੋਕਿਯਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ વਿਯ વਿਪਸ੍ਸਨਾ વਿਯ ਚ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਸਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪਹਾਨવਸੇਨ ਚ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਨ ਅਧਿਗਤਂ ਨ ਠਪਿਤਂ, ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਛਿਨ੍ਨਤਾਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ વਤਂ ਫਲਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਾਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਚਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮવਸੇਨ ਲਙ੍ਘਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਾ ਪਨ ਲਙ੍ਘਨਾ ਆਸਾਦਨਾ ਘਟ੍ਟਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਘਟ੍ਟੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।
Aniyamitāṇattīti anuddesikaṃ āṇāpanaṃ. Sāmaññakatopi samādhisaddo pakaraṇato idha visesatthoti āha ‘‘samādhinti arahattaphalasamādhi’’nti. Paṭippassaddhivasena sabbakilesehi suṭṭhu vimuttanti suvimuttaṃ. Abhinataṃ nāma ārammaṇe abhimukhabhāvena pavattiyā. Apanataṃ apagamanavasena pavattiyā, vimukhatāyāti attho. Lokiyajjhānacittaṃ viya vipassanā viya ca sasaṅkhārena sappayogena tadaṅgappahānavikkhambhanapahānavasena ca vikkhambhetvā na adhigataṃ na ṭhapitaṃ, kiñcarahi kilesānaṃ sabbaso chinnatāyāti āha ‘‘chinnattā vataṃ phalasamādhinā samāhita’’nti. Atikkamitabbanti ācārātikkamavasena laṅghitabbaṃ. Sā pana laṅghanā āsādanā ghaṭṭanāti āha ‘‘ghaṭṭetabba’’nti.
ਪਞ੍ਚવੇਦਾ ਨਾਮ – ਇਰੁવੇਦੋ, ਯਜੁવੇਦੋ, ਸਾਮવੇਦੋ, ਆਥਬ੍ਬਣવੇਦੋ, ਇਤਿਹਾਸੋ ਚਾਤਿ ਏવਂ ਇਤਿਹਾਸਪਞ੍ਚਮਾਨਂ વੇਦਾਨਂ। ‘‘ਚਰ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨવਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਰਨ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਤਪਨ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਹੀਨਤ੍ਤਰੂਪਾਤਿ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾਯ ਨਿਹੀਨਚਿਤ੍ਤਸਭਾવਾ। વਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾਯ ਅਭਾવਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਙ੍ਗਮਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਰਹਤ੍ਤਾਧਿਗਮਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਬ੍ਬਤਾਯ ਪਰਿਹੀਨਤ੍ਥਾ। ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਟਾਤਿ ਅਭਿਭੂਤਾ। ਤਾਦਿਸੇਹੇવ ਸੀਲੇਹੀਤਿ ਗੋਸੀਲਾਦੀਹਿ। ਬਦ੍ਧਾਤਿ ਸਮਾਦਪੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਨવਸੇਨ ਅਨੁਬਦ੍ਧਾ। ਲੂਖਂ ਤਪਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਂ। ਤਂ ਪਨ ਏਕਦੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਞ੍ਚਾਤਪਤਾਪਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ‘‘ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮੋਕ੍ਖੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਟ੍ਟਤੋ ਮੁਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੀ ਸਾ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾવੋ ਕਥਿਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾવਂ ਕਥੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਆਦਿਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਦ੍વਯਂ।
Pañcavedā nāma – iruvedo, yajuvedo, sāmavedo, āthabbaṇavedo, itihāso cāti evaṃ itihāsapañcamānaṃ vedānaṃ. ‘‘Cara’’nti vacanavipallāsena vuttanti āha ‘‘carantā’’ti, tapantāti attho. Hīnattarūpāti hīnādhimuttikatāya nihīnacittasabhāvā. Vimuttikatāya abhāvato nibbānaṅgamā na honti. Arahattādhigamakammassa abhabbatāya parihīnatthā. Ajjhotthaṭāti abhibhūtā. Tādiseheva sīlehīti gosīlādīhi. Baddhāti samādapetvā pavattanavasena anubaddhā. Lūkhaṃ tapanti attakilamathānuyogaṃ. Taṃ pana ekadesena dassento ‘‘pañcātapatāpana’’ntiādimāha. ‘‘Evaṃ paṭipannassa mokkho natthi, evaṃ paṭipannassa vaṭṭato mutti atthī’’ti vadantī sā attato sāsanassa niyyānabhāvo kathito nāma hotīti āha ‘‘sāsanassa niyyānikabhāvaṃ kathentī’’ti. Ādinti gāthādvayaṃ.
ਸਕਲਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sakalikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੮. ਸਕਲਿਕਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Sakalikasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੮. ਸਕਲਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Sakalikasuttavaṇṇanā
