| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[៦៨] ៨. សាកេតជាតកវណ្ណនា
[68] 8. Sāketajātakavaṇṇanā
យស្មិំ មនោ និវិសតីតិ ឥទំ សត្ថា សាកេតំ និស្សាយ អញ្ជនវនេ វិហរន្តោ ឯកំ ព្រាហ្មណំ អារព្ភ កថេសិ។ ភគវតោ កិរ ភិក្ខុសង្ឃបរិវុតស្ស សាកេតំ បិណ្ឌាយ បវិសនកាលេ ឯកោ សាកេតនគរវាសី មហល្លកព្រាហ្មណោ នគរតោ ពហិ គច្ឆន្តោ អន្តរទ្វារេ ទសពលំ ទិស្វា បាទេសុ បតិត្វា គោប្ផកេសុ គាឡ្ហំ គហេត្វា ‘‘តាត, ននុ នាម បុត្តេហិ ជិណ្ណកាលេ មាតាបិតរោ បដិជគ្គិតព្ពា, កស្មា ឯត្តកំ កាលំ អម្ហាកំ អត្តានំ ន ទស្សេសិ? មយា តាវ ទិដ្ឋោសិ, មាតរំ បន បស្សិតុំ ឯហី’’តិ សត្ថារំ គហេត្វា អត្តនោ គេហំ អគមាសិ។ សត្ថា តត្ថ គន្ត្វា និសីទិ បញ្ញត្តេ អាសនេ សទ្ធិំ ភិក្ខុសង្ឃេន។ ព្រាហ្មណីបិ អាគន្ត្វា សត្ថុ បាទេសុ បតិត្វា ‘‘តាត, ឯត្តកំ កាលំ កហំ គតោសិ, ននុ នាម មាតាបិតរោ មហល្លកកាលេ ឧបដ្ឋាតព្ពា’’តិ បរិទេវិ។ បុត្តធីតរោបិ ‘‘ឯថ, ភាតរំ វន្ទថា’’តិ វន្ទាបេសិ។ ឧភោ តុដ្ឋមានសា មហាទានំ អទំសុ។ សត្ថា ភត្តកិច្ចំ និដ្ឋាបេត្វា តេសំ ទ្វិន្នម្បិ ជនានំ ជរាសុត្តំ (សុ. និ. ៨១០ អាទយោ) កថេសិ។ សុត្តបរិយោសានេ ឧភោបិ អនាគាមិផលេ បតិដ្ឋហិំសុ។ សត្ថា ឧដ្ឋាយាសនា អញ្ជនវនមេវ អគមាសិ។
Yasmiṃmano nivisatīti idaṃ satthā sāketaṃ nissāya añjanavane viharanto ekaṃ brāhmaṇaṃ ārabbha kathesi. Bhagavato kira bhikkhusaṅghaparivutassa sāketaṃ piṇḍāya pavisanakāle eko sāketanagaravāsī mahallakabrāhmaṇo nagarato bahi gacchanto antaradvāre dasabalaṃ disvā pādesu patitvā gopphakesu gāḷhaṃ gahetvā ‘‘tāta, nanu nāma puttehi jiṇṇakāle mātāpitaro paṭijaggitabbā, kasmā ettakaṃ kālaṃ amhākaṃ attānaṃ na dassesi? Mayā tāva diṭṭhosi, mātaraṃ pana passituṃ ehī’’ti satthāraṃ gahetvā attano gehaṃ agamāsi. Satthā tattha gantvā nisīdi paññatte āsane saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Brāhmaṇīpi āgantvā satthu pādesu patitvā ‘‘tāta, ettakaṃ kālaṃ kahaṃ gatosi, nanu nāma mātāpitaro mahallakakāle upaṭṭhātabbā’’ti paridevi. Puttadhītaropi ‘‘etha, bhātaraṃ vandathā’’ti vandāpesi. Ubho tuṭṭhamānasā mahādānaṃ adaṃsu. Satthā bhattakiccaṃ niṭṭhāpetvā tesaṃ dvinnampi janānaṃ jarāsuttaṃ (su. ni. 810 ādayo) kathesi. Suttapariyosāne ubhopi anāgāmiphale patiṭṭhahiṃsu. Satthā uṭṭhāyāsanā añjanavanameva agamāsi.
ភិក្ខូ ធម្មសភាយំ សន្និសិន្នា កថំ សមុដ្ឋាបេសុំ ‘‘អាវុសោ, ព្រាហ្មណោ ‘តថាគតស្ស បិតា សុទ្ធោទនោ, មាតា មហាមាយា’តិ ជានាតិ, ជានន្តោវ សទ្ធិំ ព្រាហ្មណិយា តថាគតំ ‘អម្ហាកំ បុត្តោ’តិ វទតិ, សត្ថាបិ អធិវាសេតិ។ កិំ នុ ខោ ការណ’’ន្តិ? សត្ថា តេសំ កថំ សុត្វា ‘‘ភិក្ខវេ, ឧភោបិ តេ អត្តនោ បុត្តមេវ ‘បុត្តោ’តិ វទន្តី’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Bhikkhū dhammasabhāyaṃ sannisinnā kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, brāhmaṇo ‘tathāgatassa pitā suddhodano, mātā mahāmāyā’ti jānāti, jānantova saddhiṃ brāhmaṇiyā tathāgataṃ ‘amhākaṃ putto’ti vadati, satthāpi adhivāseti. Kiṃ nu kho kāraṇa’’nti? Satthā tesaṃ kathaṃ sutvā ‘‘bhikkhave, ubhopi te attano puttameva ‘putto’ti vadantī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ភិក្ខវេ, អយំ ព្រាហ្មណោ អតីតេ និរន្តរំ បញ្ច ជាតិសតានិ មយ្ហំ បិតា អហោសិ, បញ្ច ជាតិសតានិ ចូឡបិតា, បញ្ច ជាតិសតានិ មហាបិតា។ ឯសាបិ ព្រាហ្មណី និរន្តរមេវ បញ្ច ជាតិសតានិ មាតា អហោសិ, បញ្ច ជាតិសតានិ ចូឡមាតា, បញ្ច ជាតិសតានិ មហាមាតា។ ឯវាហំ ទិយឌ្ឍជាតិសហស្សំ ព្រាហ្មណស្ស ហត្ថេ សំវឌ្ឍោ, ទិយឌ្ឍជាតិសហស្សំ ព្រាហ្មណិយា ហត្ថេ សំវឌ្ឍោតិ តីណិ ជាតិសហស្សានិ កថេត្វា អភិសម្ពុទ្ធោ ហុត្វា ឥមំ គាថមាហ –
Bhikkhave, ayaṃ brāhmaṇo atīte nirantaraṃ pañca jātisatāni mayhaṃ pitā ahosi, pañca jātisatāni cūḷapitā, pañca jātisatāni mahāpitā. Esāpi brāhmaṇī nirantarameva pañca jātisatāni mātā ahosi, pañca jātisatāni cūḷamātā, pañca jātisatāni mahāmātā. Evāhaṃ diyaḍḍhajātisahassaṃ brāhmaṇassa hatthe saṃvaḍḍho, diyaḍḍhajātisahassaṃ brāhmaṇiyā hatthe saṃvaḍḍhoti tīṇi jātisahassāni kathetvā abhisambuddho hutvā imaṃ gāthamāha –
៦៨.
68.
‘‘យស្មិំ មនោ និវិសតិ, ចិត្តញ្ចាបិ បសីទតិ;
‘‘Yasmiṃ mano nivisati, cittañcāpi pasīdati;
អទិដ្ឋបុព្ពកេ បោសេ, កាមំ តស្មិម្បិ វិស្សសេ’’តិ។
Adiṭṭhapubbake pose, kāmaṃ tasmimpi vissase’’ti.
តត្ថ យស្មិំ មនោ និវិសតីតិ យស្មិំ បុគ្គលេ ទិដ្ឋមត្តេយេវ ចិត្តំ បតិដ្ឋាតិ។ ចិត្តញ្ចាបិ បសីទតីតិ យស្មិំ ទិដ្ឋមត្តេ ចិត្តំ បសីទតិ, មុទុកំ ហោតិ។ អទិដ្ឋបុព្ពកេ បោសេតិ បកតិយា តស្មិំ អត្តភាវេ អទិដ្ឋបុព្ពេបិ បុគ្គលេ។ កាមំ តស្មិម្បិ វិស្សសេតិ អនុភូតបុព្ពសិនេហេនេវ តស្មិម្បិ បុគ្គលេ ឯកំសេន វិស្សសេ, វិស្សាសំ អាបជ្ជតិយេវាតិ អត្ថោ។
Tattha yasmiṃ mano nivisatīti yasmiṃ puggale diṭṭhamatteyeva cittaṃ patiṭṭhāti. Cittañcāpi pasīdatīti yasmiṃ diṭṭhamatte cittaṃ pasīdati, mudukaṃ hoti. Adiṭṭhapubbake poseti pakatiyā tasmiṃ attabhāve adiṭṭhapubbepi puggale. Kāmaṃ tasmimpi vissaseti anubhūtapubbasineheneva tasmimpi puggale ekaṃsena vissase, vissāsaṃ āpajjatiyevāti attho.
ឯវំ សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា អនុសន្ធិំ ឃដេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា ព្រាហ្មណោ ច ព្រាហ្មណី ច ឯតេ ឯវ អហេសុំ, បុត្តោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Evaṃ satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā brāhmaṇo ca brāhmaṇī ca ete eva ahesuṃ, putto pana ahameva ahosi’’nti.
សាកេតជាតកវណ្ណនា អដ្ឋមា។
Sāketajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៦៨. សាកេតជាតកំ • 68. Sāketajātakaṃ
