| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๓. สาเกตสุตฺตํ
3. Sāketasuttaṃ
๕๑๓. เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาเกเต วิหรติ อญฺชนวเน มิคทาเยฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามเนฺตสิ – ‘‘อตฺถิ นุ โข, ภิกฺขเว , ปริยาโย ยํ ปริยายํ อาคมฺม ยานิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ตานิ ปญฺจ พลานิ โหนฺติ, ยานิ ปญฺจ พลานิ ตานิ ปญฺจินฺทฺริยานิ โหนฺตี’’ติ?
513. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sākete viharati añjanavane migadāye. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘atthi nu kho, bhikkhave , pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma yāni pañcindriyāni tāni pañca balāni honti, yāni pañca balāni tāni pañcindriyāni hontī’’ti?
‘‘ภควํมูลกา โน, ภเนฺต, ธมฺมา ภควํเนตฺติกา ภควํปฎิสรณาฯ สาธุ วต, ภเนฺต, ภควนฺตํเยว ปฎิภาตุ เอตสฺส ภาสิตสฺส อโตฺถฯ ภควโต สุตฺวา ภิกฺขู ธาเรสฺสนฺตี’’ติฯ ‘‘อตฺถิ, ภิกฺขเว, ปริยาโย ยํ ปริยายํ อาคมฺม ยานิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ตานิ ปญฺจ พลานิ โหนฺติ, ยานิ ปญฺจ พลานิ ตานิ ปญฺจินฺทฺริยานิ โหนฺติ’’ฯ
‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā. Sādhu vata, bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Atthi, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma yāni pañcindriyāni tāni pañca balāni honti, yāni pañca balāni tāni pañcindriyāni honti’’.
‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, ปริยาโย ยํ ปริยายํ อาคมฺม ยานิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ตานิ ปญฺจ พลานิ โหนฺติ, ยานิ ปญฺจ พลานิ ตานิ ปญฺจินฺทฺริยานิ โหนฺติ? ยํ, ภิกฺขเว, สทฺธินฺทฺริยํ ตํ สทฺธาพลํ, ยํ สทฺธาพลํ ตํ สทฺธินฺทฺริยํ; ยํ วีริยินฺทฺริยํ ตํ วีริยพลํ, ยํ วีริยพลํ ตํ วีริยินฺทฺริยํ; ยํ สตินฺทฺริยํ ตํ สติพลํ, ยํ สติพลํ ตํ สตินฺทฺริยํ; ยํ สมาธินฺทฺริยํ ตํ สมาธิพลํ, ยํ สมาธิพลํ ตํ สมาธินฺทฺริยํ; ยํ ปญฺญินฺทฺริยํ ตํ ปญฺญาพลํ, ยํ ปญฺญาพลํ ตํ ปญฺญินฺทฺริยํฯ เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, นที ปาจีนนินฺนา ปาจีนโปณา ปาจีนปพฺภารา, ตสฺส มเชฺฌ ทีโปฯ อตฺถิ, ภิกฺขเว, ปริยาโย ยํ ปริยายํ อาคมฺม ตสฺสา นทิยา เอโก โสโต เตฺวว สงฺขฺยํ คจฺฉติ 1ฯ อตฺถิ ปน, ภิกฺขเว, ปริยาโย ยํ ปริยายํ อาคมฺม ตสฺสา นทิยา เทฺว โสตานิ เตฺวว สงฺขฺยํ คจฺฉนฺติฯ
‘‘Katamo ca, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma yāni pañcindriyāni tāni pañca balāni honti, yāni pañca balāni tāni pañcindriyāni honti? Yaṃ, bhikkhave, saddhindriyaṃ taṃ saddhābalaṃ, yaṃ saddhābalaṃ taṃ saddhindriyaṃ; yaṃ vīriyindriyaṃ taṃ vīriyabalaṃ, yaṃ vīriyabalaṃ taṃ vīriyindriyaṃ; yaṃ satindriyaṃ taṃ satibalaṃ, yaṃ satibalaṃ taṃ satindriyaṃ; yaṃ samādhindriyaṃ taṃ samādhibalaṃ, yaṃ samādhibalaṃ taṃ samādhindriyaṃ; yaṃ paññindriyaṃ taṃ paññābalaṃ, yaṃ paññābalaṃ taṃ paññindriyaṃ. Seyyathāpi, bhikkhave, nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā, tassa majjhe dīpo. Atthi, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma tassā nadiyā eko soto tveva saṅkhyaṃ gacchati 2. Atthi pana, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma tassā nadiyā dve sotāni tveva saṅkhyaṃ gacchanti.
‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, ปริยาโย ยํ ปริยายํ อาคมฺม ตสฺสา นทิยา เอโก โสโต เตฺวว สงฺขฺยํ คจฺฉติ? ยญฺจ, ภิกฺขเว, ตสฺส ทีปสฺส ปุริมเนฺต 3 อุทกํ, ยญฺจ ปจฺฉิมเนฺต อุทกํ – อยํ โข, ภิกฺขเว, ปริยาโย ยํ ปริยายํ อาคมฺม ตสฺสา นทิยา เอโก โสโต เตฺวว สงฺขฺยํ คจฺฉติฯ
‘‘Katamo ca, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma tassā nadiyā eko soto tveva saṅkhyaṃ gacchati? Yañca, bhikkhave, tassa dīpassa purimante 4 udakaṃ, yañca pacchimante udakaṃ – ayaṃ kho, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma tassā nadiyā eko soto tveva saṅkhyaṃ gacchati.
‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, ปริยาโย ยํ ปริยายํ อาคมฺม ตสฺสา นทิยา เทฺว โสตานิ เตฺวว สงฺขฺยํ คจฺฉนฺติ? ยญฺจ, ภิกฺขเว, ตสฺส ทีปสฺส อุตฺตรเนฺต อุทกํ, ยญฺจ ทกฺขิณเนฺต อุทกํ – อยํ โข, ภิกฺขเว, ปริยาโย ยํ ปริยายํ อาคมฺม ตสฺสา นทิยา เทฺว โสตานิ เตฺวว สงฺขฺยํ คจฺฉนฺติฯ เอวเมว โข, ภิกฺขเว, ยํ สทฺธินฺทฺริยํ ตํ สทฺธาพลํ, ยํ สทฺธาพลํ ตํ สทฺธินฺทฺริยํ; ยํ วีริยินฺทฺริยํ ตํ วีริยพลํ, ยํ วีริยพลํ ตํ วีริยินฺทฺริยํ; ยํ สตินฺทฺริยํ ตํ สติพลํ , ยํ สติพลํ ตํ สตินฺทฺริยํ; ยํ สมาธินฺทฺริยํ ตํ สมาธิพลํ, ยํ สมาธิพลํ ตํ สมาธินฺทฺริยํ; ยํ ปญฺญินฺทฺริยํ ตํ ปญฺญาพลํ, ยํ ปญฺญาพลํ ตํ ปญฺญินฺทฺริยํฯ ปญฺจนฺนํ, ภิกฺขเว, อินฺทฺริยานํ ภาวิตตฺตา พหุลีกตตฺตา ภิกฺขุ อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ทิเฎฺฐว ธเมฺม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรตี’’ติฯ ตติยํฯ
‘‘Katamo ca, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma tassā nadiyā dve sotāni tveva saṅkhyaṃ gacchanti? Yañca, bhikkhave, tassa dīpassa uttarante udakaṃ, yañca dakkhiṇante udakaṃ – ayaṃ kho, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma tassā nadiyā dve sotāni tveva saṅkhyaṃ gacchanti. Evameva kho, bhikkhave, yaṃ saddhindriyaṃ taṃ saddhābalaṃ, yaṃ saddhābalaṃ taṃ saddhindriyaṃ; yaṃ vīriyindriyaṃ taṃ vīriyabalaṃ, yaṃ vīriyabalaṃ taṃ vīriyindriyaṃ; yaṃ satindriyaṃ taṃ satibalaṃ , yaṃ satibalaṃ taṃ satindriyaṃ; yaṃ samādhindriyaṃ taṃ samādhibalaṃ, yaṃ samādhibalaṃ taṃ samādhindriyaṃ; yaṃ paññindriyaṃ taṃ paññābalaṃ, yaṃ paññābalaṃ taṃ paññindriyaṃ. Pañcannaṃ, bhikkhave, indriyānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๓. สาเกตสุตฺตวณฺณนา • 3. Sāketasuttavaṇṇanā
