Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਦੀਘਨਿਕਾਯ • Dīghanikāya |
੮. ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਸੁਤ੍ਤਂ
8. Sakkapañhasuttaṃ
੩੪੪. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਮਗਧੇਸੁ વਿਹਰਤਿ, ਪਾਚੀਨਤੋ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ, ਤਸ੍ਸੁਤ੍ਤਰਤੋ વੇਦਿਯਕੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾਯਂ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਂ ਉਦਪਾਦਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ। ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਰਹਿ વਿਹਰਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ? ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਮਗਧੇਸੁ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਪਾਚੀਨਤੋ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ, ਤਸ੍ਸੁਤ੍ਤਰਤੋ વੇਦਿਯਕੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾਯਂ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਦੇવੇ ਤਾવਤਿਂਸੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ, ਮਾਰਿਸਾ, ਭਗવਾ ਮਗਧੇਸੁ વਿਹਰਤਿ, ਪਾਚੀਨਤੋ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ, ਤਸ੍ਸੁਤ੍ਤਰਤੋ વੇਦਿਯਕੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾਯਂ। ਯਦਿ ਪਨ, ਮਾਰਿਸਾ, ਮਯਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏવਂ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤવਾ’’ਤਿ ਖੋ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ।
344. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu viharati, pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate indasālaguhāyaṃ. Tena kho pana samayena sakkassa devānamindassa ussukkaṃ udapādi bhagavantaṃ dassanāya. Atha kho sakkassa devānamindassa etadahosi – ‘‘kahaṃ nu kho bhagavā etarahi viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti? Addasā kho sakko devānamindo bhagavantaṃ magadhesu viharantaṃ pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate indasālaguhāyaṃ. Disvāna deve tāvatiṃse āmantesi – ‘‘ayaṃ, mārisā, bhagavā magadhesu viharati, pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate indasālaguhāyaṃ. Yadi pana, mārisā, mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti? ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho devā tāvatiṃsā sakkassa devānamindassa paccassosuṃ.
੩੪੫. ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ 1 ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ, ਤਾਤ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਭਗવਾ ਮਗਧੇਸੁ વਿਹਰਤਿ ਪਾਚੀਨਤੋ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ, ਤਸ੍ਸੁਤ੍ਤਰਤੋ વੇਦਿਯਕੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾਯਂ। ਯਦਿ ਪਨ , ਤਾਤ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਮਯਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏવਂ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤવਾ’’ਤਿ ਖੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਬੇਲੁવਪਣ੍ਡੁવੀਣਂ ਆਦਾਯ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨੁਚਰਿਯਂ ਉਪਾਗਮਿ।
345. Atha kho sakko devānamindo pañcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ 2 āmantesi – ‘‘ayaṃ, tāta pañcasikha, bhagavā magadhesu viharati pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate indasālaguhāyaṃ. Yadi pana , tāta pañcasikha, mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti? ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho pañcasikho gandhabbadevaputto sakkassa devānamindassa paṭissutvā beluvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya sakkassa devānamindassa anucariyaṃ upāgami.
੩੪੬. ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਦੇવੇਹਿ ਤਾવਤਿਂਸੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖੇਨ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੇਨ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਦੇવੇਸੁ ਤਾવਤਿਂਸੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਮਗਧੇਸੁ ਪਾਚੀਨਤੋ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ, ਤਸ੍ਸੁਤ੍ਤਰਤੋ વੇਦਿਯਕੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਸਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ વੇਦਿਯਕੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਅਤਿਰਿવ ਓਭਾਸਜਾਤੋ ਹੋਤਿ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ ਯਥਾ ਤਂ ਦੇવਾਨਂ ਦੇવਾਨੁਭਾવੇਨ। ਅਪਿਸ੍ਸੁਦਂ ਪਰਿਤੋ ਗਾਮੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘‘ਆਦਿਤ੍ਤਸ੍ਸੁ ਨਾਮਜ੍ਜ વੇਦਿਯਕੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਝਾਯਤਿਸੁ 3 ਨਾਮਜ੍ਜ વੇਦਿਯਕੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਜਲਤਿਸੁ 4 ਨਾਮਜ੍ਜ વੇਦਿਯਕੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਕਿਂਸੁ ਨਾਮਜ੍ਜ વੇਦਿਯਕੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਅਤਿਰਿવ ਓਭਾਸਜਾਤੋ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ’’ਤਿ ਸਂવਿਗ੍ਗਾ ਲੋਮਹਟ੍ਠਜਾਤਾ ਅਹੇਸੁਂ।
346. Atha kho sakko devānamindo devehi tāvatiṃsehi parivuto pañcasikhena gandhabbadevaputtena purakkhato seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva devesu tāvatiṃsesu antarahito magadhesu pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate paccuṭṭhāsi. Tena kho pana samayena vediyako pabbato atiriva obhāsajāto hoti ambasaṇḍā ca brāhmaṇagāmo yathā taṃ devānaṃ devānubhāvena. Apissudaṃ parito gāmesu manussā evamāhaṃsu – ‘‘ādittassu nāmajja vediyako pabbato jhāyatisu 5 nāmajja vediyako pabbato jalatisu 6 nāmajja vediyako pabbato kiṃsu nāmajja vediyako pabbato atiriva obhāsajāto ambasaṇḍā ca brāhmaṇagāmo’’ti saṃviggā lomahaṭṭhajātā ahesuṃ.
੩੪੭. ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਦੁਰੁਪਸਙ੍ਕਮਾ ਖੋ, ਤਾਤ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਤਥਾਗਤਾ ਮਾਦਿਸੇਨ, ਝਾਯੀ ਝਾਨਰਤਾ, ਤਦਨ੍ਤਰਂ 7 ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਾ। ਯਦਿ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਤਾਤ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਪਸਾਦੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਤਯਾ, ਤਾਤ, ਪਠਮਂ ਪਸਾਦਿਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਮਯਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤવਾ’’ਤਿ ਖੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਬੇਲੁવਪਣ੍ਡੁવੀਣਂ ਆਦਾਯ ਯੇਨ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਮੇ ਭਗવਾ ਨੇવ ਅਤਿਦੂਰੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਨਾਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੇ, ਸਦ੍ਦਞ੍ਚ ਮੇ ਸੋਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
347. Atha kho sakko devānamindo pañcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ āmantesi – ‘‘durupasaṅkamā kho, tāta pañcasikha, tathāgatā mādisena, jhāyī jhānaratā, tadantaraṃ 8 paṭisallīnā. Yadi pana tvaṃ, tāta pañcasikha, bhagavantaṃ paṭhamaṃ pasādeyyāsi, tayā, tāta, paṭhamaṃ pasāditaṃ pacchā mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho pañcasikho gandhabbadevaputto sakkassa devānamindassa paṭissutvā beluvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya yena indasālaguhā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ‘‘ettāvatā me bhagavā neva atidūre bhavissati nāccāsanne, saddañca me sossatī’’ti ekamantaṃ aṭṭhāsi.
ਪਞ੍ਚਸਿਖਗੀਤਗਾਥਾ
Pañcasikhagītagāthā
੩੪੮. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਬੇਲੁવਪਣ੍ਡੁવੀਣਂ 9 ਅਸ੍ਸਾવੇਸਿ, ਇਮਾ ਚ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ ਬੁਦ੍ਧੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਧਮ੍ਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਸਙ੍ਘੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਕਾਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ –
348. Ekamantaṃ ṭhito kho pañcasikho gandhabbadevaputto beluvapaṇḍuvīṇaṃ 10 assāvesi, imā ca gāthā abhāsi buddhūpasañhitā dhammūpasañhitā saṅghūpasañhitā arahantūpasañhitā kāmūpasañhitā –
‘‘વਨ੍ਦੇ ਤੇ ਪਿਤਰਂ ਭਦ੍ਦੇ, ਤਿਮ੍ਬਰੁਂ ਸੂਰਿਯવਚ੍ਛਸੇ।
‘‘Vande te pitaraṃ bhadde, timbaruṃ sūriyavacchase;
ਯੇਨ ਜਾਤਾਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣੀ, ਆਨਨ੍ਦਜਨਨੀ ਮਮ॥
Yena jātāsi kalyāṇī, ānandajananī mama.
‘‘વਾਤੋવ ਸੇਦਤਂ ਕਨ੍ਤੋ, ਪਾਨੀਯਂવ ਪਿਪਾਸਤੋ।
‘‘Vātova sedataṃ kanto, pānīyaṃva pipāsato;
ਅਙ੍ਗੀਰਸਿ ਪਿਯਾਮੇਸਿ, ਧਮ੍ਮੋ ਅਰਹਤਾਮਿવ॥
Aṅgīrasi piyāmesi, dhammo arahatāmiva.
‘‘ਆਤੁਰਸ੍ਸੇવ ਭੇਸਜ੍ਜਂ, ਭੋਜਨਂવ ਜਿਘਚ੍ਛਤੋ।
‘‘Āturasseva bhesajjaṃ, bhojanaṃva jighacchato;
ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਪਯ ਮਂ ਭਦ੍ਦੇ, ਜਲਨ੍ਤਮਿવ વਾਰਿਨਾ॥
Parinibbāpaya maṃ bhadde, jalantamiva vārinā.
‘‘ਸੀਤੋਦਕਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ, ਯੁਤ੍ਤਂ ਕਿਞ੍ਜਕ੍ਖਰੇਣੁਨਾ।
‘‘Sītodakaṃ pokkharaṇiṃ, yuttaṃ kiñjakkhareṇunā;
ਨਾਗੋ ਘਮ੍ਮਾਭਿਤਤ੍ਤੋવ, ਓਗਾਹੇ ਤੇ ਥਨੂਦਰਂ॥
Nāgo ghammābhitattova, ogāhe te thanūdaraṃ.
‘‘ਅਚ੍ਚਙ੍ਕੁਸੋવ ਨਾਗੋવ, ਜਿਤਂ ਮੇ ਤੁਤ੍ਤਤੋਮਰਂ।
‘‘Accaṅkusova nāgova, jitaṃ me tuttatomaraṃ;
ਕਾਰਣਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਮਿ, ਸਮ੍ਮਤ੍ਤੋ ਲਕ੍ਖਣੂਰੁਯਾ॥
Kāraṇaṃ nappajānāmi, sammatto lakkhaṇūruyā.
‘‘ਤਯਿ ਗੇਧਿਤਚਿਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਪਰਿਣਾਮਿਤਂ।
‘‘Tayi gedhitacittosmi, cittaṃ vipariṇāmitaṃ;
ਪਟਿਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, વਙ੍ਕਘਸ੍ਤੋવ ਅਮ੍ਬੁਜੋ॥
Paṭigantuṃ na sakkomi, vaṅkaghastova ambujo.
‘‘વਾਮੂਰੁ ਸਜ ਮਂ ਭਦ੍ਦੇ, ਸਜ ਮਂ ਮਨ੍ਦਲੋਚਨੇ।
‘‘Vāmūru saja maṃ bhadde, saja maṃ mandalocane;
ਪਲਿਸ੍ਸਜ ਮਂ ਕਲ੍ਯਾਣਿ, ਏਤਂ ਮੇ ਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤਂ॥
Palissaja maṃ kalyāṇi, etaṃ me abhipatthitaṃ.
‘‘ਅਪ੍ਪਕੋ વਤ ਮੇ ਸਨ੍ਤੋ, ਕਾਮੋ વੇਲ੍ਲਿਤਕੇਸਿਯਾ।
‘‘Appako vata me santo, kāmo vellitakesiyā;
ਅਨੇਕਭਾવੋ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਿ, ਅਰਹਨ੍ਤੇવ ਦਕ੍ਖਿਣਾ॥
Anekabhāvo samuppādi, arahanteva dakkhiṇā.
‘‘ਯਂ ਮੇ ਅਤ੍ਥਿ ਕਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਰਹਨ੍ਤੇਸੁ ਤਾਦਿਸੁ।
‘‘Yaṃ me atthi kataṃ puññaṃ, arahantesu tādisu;
ਤਂ ਮੇ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਕਲ੍ਯਾਣਿ, ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਪਚ੍ਚਤਂ॥
Taṃ me sabbaṅgakalyāṇi, tayā saddhiṃ vipaccataṃ.
‘‘ਯਂ ਮੇ ਅਤ੍ਥਿ ਕਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਪਥવਿਮਣ੍ਡਲੇ।
‘‘Yaṃ me atthi kataṃ puññaṃ, asmiṃ pathavimaṇḍale;
ਤਂ ਮੇ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਕਲ੍ਯਾਣਿ, ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਪਚ੍ਚਤਂ॥
Taṃ me sabbaṅgakalyāṇi, tayā saddhiṃ vipaccataṃ.
‘‘ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋવ ਝਾਨੇਨ, ਏਕੋਦਿ ਨਿਪਕੋ ਸਤੋ।
‘‘Sakyaputtova jhānena, ekodi nipako sato;
‘‘ਯਥਾਪਿ ਮੁਨਿ ਨਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਪਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਮੁਤ੍ਤਮਂ।
‘‘Yathāpi muni nandeyya, patvā sambodhimuttamaṃ;
ਏવਂ ਨਨ੍ਦੇਯ੍ਯਂ ਕਲ੍ਯਾਣਿ, ਮਿਸ੍ਸੀਭਾવਂ ਗਤੋ ਤਯਾ॥
Evaṃ nandeyyaṃ kalyāṇi, missībhāvaṃ gato tayā.
‘‘ਸਕ੍ਕੋ ਚੇ ਮੇ વਰਂ ਦਜ੍ਜਾ, ਤਾવਤਿਂਸਾਨਮਿਸ੍ਸਰੋ।
‘‘Sakko ce me varaṃ dajjā, tāvatiṃsānamissaro;
ਤਾਹਂ ਭਦ੍ਦੇ વਰੇਯ੍ਯਾਹੇ, ਏવਂ ਕਾਮੋ ਦਲ਼੍ਹੋ ਮਮ॥
Tāhaṃ bhadde vareyyāhe, evaṃ kāmo daḷho mama.
‘‘ਸਾਲਂવ ਨ ਚਿਰਂ ਫੁਲ੍ਲਂ, ਪਿਤਰਂ ਤੇ ਸੁਮੇਧਸੇ।
‘‘Sālaṃva na ciraṃ phullaṃ, pitaraṃ te sumedhase;
વਨ੍ਦਮਾਨੋ ਨਮਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਸ੍ਸਾ ਸੇਤਾਦਿਸੀ ਪਜਾ’’ਤਿ॥
Vandamāno namassāmi, yassā setādisī pajā’’ti.
੩੪੯. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਭਗવਾ ਪਞ੍ਚਸਿਖਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ ਖੋ ਤੇ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਤਨ੍ਤਿਸ੍ਸਰੋ ਗੀਤਸ੍ਸਰੇਨ, ਗੀਤਸ੍ਸਰੋ ਚ ਤਨ੍ਤਿਸ੍ਸਰੇਨ; ਨ ਚ ਪਨ 13 ਤੇ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਤਨ੍ਤਿਸ੍ਸਰੋ ਗੀਤਸ੍ਸਰਂ ਅਤਿવਤ੍ਤਤਿ, ਗੀਤਸ੍ਸਰੋ ਚ ਤਨ੍ਤਿਸ੍ਸਰਂ। ਕਦਾ ਸਂਯੂਲ਼੍ਹਾ ਪਨ ਤੇ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਬੁਦ੍ਧੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਧਮ੍ਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਸਙ੍ਘੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਕਾਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਕਮਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਉਰੁવੇਲਾਯਂ વਿਹਰਤਿ ਨਜ੍ਜਾ ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਤੀਰੇ ਅਜਪਾਲਨਿਗ੍ਰੋਧੇ ਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ । ਤੇਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਯੇਨ ਭਦ੍ਦਾ ਨਾਮ ਸੂਰਿਯવਚ੍ਛਸਾ ਤਿਮ੍ਬਰੁਨੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਰਞ੍ਞੋ ਧੀਤਾ, ਤਮਭਿਕਙ੍ਖਾਮਿ। ਸਾ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਿਨੀ ਪਰਕਾਮਿਨੀ ਹੋਤਿ; ਸਿਖਣ੍ਡੀ ਨਾਮ ਮਾਤਲਿਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਾਹਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਤਮਭਿਕਙ੍ਖਤਿ। ਯਤੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਂ ਭਗਿਨਿਂ ਨਾਲਤ੍ਥਂ ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ। ਅਥਾਹਂ ਬੇਲੁવਪਣ੍ਡੁવੀਣਂ ਆਦਾਯ ਯੇਨ ਤਿਮ੍ਬਰੁਨੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਰਞ੍ਞੋ ਨਿવੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਬੇਲੁવਪਣ੍ਡੁવੀਣਂ ਅਸ੍ਸਾવੇਸਿਂ, ਇਮਾ ਚ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿਂ ਬੁਦ੍ਧੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਧਮ੍ਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਸਙ੍ਘੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਕਾਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ –
349. Evaṃ vutte bhagavā pañcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ etadavoca – ‘‘saṃsandati kho te, pañcasikha, tantissaro gītassarena, gītassaro ca tantissarena; na ca pana 14 te pañcasikha, tantissaro gītassaraṃ ativattati, gītassaro ca tantissaraṃ. Kadā saṃyūḷhā pana te, pañcasikha, imā gāthā buddhūpasañhitā dhammūpasañhitā saṅghūpasañhitā arahantūpasañhitā kāmūpasañhitā’’ti? ‘‘Ekamidaṃ, bhante, samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā nerañjarāya tīre ajapālanigrodhe paṭhamābhisambuddho . Tena kho panāhaṃ, bhante, samayena bhaddā nāma sūriyavacchasā timbaruno gandhabbarañño dhītā, tamabhikaṅkhāmi. Sā kho pana, bhante, bhaginī parakāminī hoti; sikhaṇḍī nāma mātalissa saṅgāhakassa putto, tamabhikaṅkhati. Yato kho ahaṃ, bhante, taṃ bhaginiṃ nālatthaṃ kenaci pariyāyena. Athāhaṃ beluvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya yena timbaruno gandhabbarañño nivesanaṃ tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā beluvapaṇḍuvīṇaṃ assāvesiṃ, imā ca gāthā abhāsiṃ buddhūpasañhitā dhammūpasañhitā saṅghūpasañhitā arahantūpasañhitā kāmūpasañhitā –
‘‘વਨ੍ਦੇ ਤੇ ਪਿਤਰਂ ਭਦ੍ਦੇ, ਤਿਮ੍ਬਰੁਂ ਸੂਰਿਯવਚ੍ਛਸੇ।
‘‘Vande te pitaraṃ bhadde, timbaruṃ sūriyavacchase;
ਯੇਨ ਜਾਤਾਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣੀ, ਆਨਨ੍ਦਜਨਨੀ ਮਮ॥ …ਪੇ॰…
Yena jātāsi kalyāṇī, ānandajananī mama. …pe…
ਸਾਲਂવ ਨ ਚਿਰਂ ਫੁਲ੍ਲਂ, ਪਿਤਰਂ ਤੇ ਸੁਮੇਧਸੇ।
Sālaṃva na ciraṃ phullaṃ, pitaraṃ te sumedhase;
વਨ੍ਦਮਾਨੋ ਨਮਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਸ੍ਸਾ ਸੇਤਾਦਿਸੀ ਪਜਾ’’ਤਿ॥
Vandamāno namassāmi, yassā setādisī pajā’’ti.
‘‘ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾ ਸੂਰਿਯવਚ੍ਛਸਾ ਮਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਨ ਖੋ ਮੇ, ਮਾਰਿਸ, ਸੋ ਭਗવਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਦਿਟ੍ਠੋ ਅਪਿ ਚ ਸੁਤੋਯੇવ ਮੇ ਸੋ ਭਗવਾ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਸੁਧਮ੍ਮਾਯਂ ਸਭਾਯਂ ਉਪਨਚ੍ਚਨ੍ਤਿਯਾ। ਯਤੋ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਮਾਰਿਸ, ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਕਿਤ੍ਤੇਸਿ, ਹੋਤੁ ਨੋ ਅਜ੍ਜ ਸਮਾਗਮੋ’ਤਿ। ਸੋਯੇવ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਸ੍ਸਾ ਭਗਿਨਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮਾਗਮੋ ਅਹੋਸਿ। ਨ ਚ ਦਾਨਿ ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਾ’’ਤਿ।
‘‘Evaṃ vutte, bhante, bhaddā sūriyavacchasā maṃ etadavoca – ‘na kho me, mārisa, so bhagavā sammukhā diṭṭho api ca sutoyeva me so bhagavā devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sudhammāyaṃ sabhāyaṃ upanaccantiyā. Yato kho tvaṃ, mārisa, taṃ bhagavantaṃ kittesi, hotu no ajja samāgamo’ti. Soyeva no, bhante, tassā bhaginiyā saddhiṃ samāgamo ahosi. Na ca dāni tato pacchā’’ti.
ਸਕ੍ਕੂਪਸਙ੍ਕਮ
Sakkūpasaṅkama
੩੫੦. ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਮੋਦਤਿ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤਾ, ਭਗવਾ ਚ ਪਞ੍ਚਸਿਖੇਨਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਭਿવਾਦੇਹਿ ਮੇ ਤ੍વਂ, ਤਾਤ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਭਗવਨ੍ਤਂ – ‘ਸਕ੍ਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਸਾਮਚ੍ਚੋ ਸਪਰਿਜਨੋ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਤੀ’ਤਿ’’। ‘‘ਏવਂ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤવਾ’’ਤਿ ਖੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤਿ – ‘‘ਸਕ੍ਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਸਾਮਚ੍ਚੋ ਸਪਰਿਜਨੋ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਸੁਖੀ ਹੋਤੁ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਸਾਮਚ੍ਚੋ ਸਪਰਿਜਨੋ; ਸੁਖਕਾਮਾ ਹਿ ਦੇવਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਸੁਰਾ ਨਾਗਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ ਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਕਾਯਾ’’ਤਿ।
350. Atha kho sakkassa devānamindassa etadahosi – ‘‘paṭisammodati pañcasikho gandhabbadevaputto bhagavatā, bhagavā ca pañcasikhenā’’ti. Atha kho sakko devānamindo pañcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ āmantesi – ‘‘abhivādehi me tvaṃ, tāta pañcasikha, bhagavantaṃ – ‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’ti’’. ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho pañcasikho gandhabbadevaputto sakkassa devānamindassa paṭissutvā bhagavantaṃ abhivādeti – ‘‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. ‘‘Evaṃ sukhī hotu, pañcasikha, sakko devānamindo sāmacco saparijano; sukhakāmā hi devā manussā asurā nāgā gandhabbā ye caññe santi puthukāyā’’ti.
੩੫੧. ਏવਞ੍ਚ ਪਨ ਤਥਾਗਤਾ ਏવਰੂਪੇ ਮਹੇਸਕ੍ਖੇ ਯਕ੍ਖੇ ਅਭਿવਦਨ੍ਤਿ। ਅਭਿવਦਿਤੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਦੇવਾਪਿ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਪਞ੍ਚਸਿਖੋਪਿ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
351. Evañca pana tathāgatā evarūpe mahesakkhe yakkhe abhivadanti. Abhivadito sakko devānamindo bhagavato indasālaguhaṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Devāpi tāvatiṃsā indasālaguhaṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Pañcasikhopi gandhabbadevaputto indasālaguhaṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾ વਿਸਮਾ ਸਨ੍ਤੀ ਸਮਾ ਸਮਪਾਦਿ, ਸਮ੍ਬਾਧਾ ਸਨ੍ਤੀ ਉਰੁਨ੍ਦਾ 15 ਸਮਪਾਦਿ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਗੁਹਾਯਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ, ਆਲੋਕੋ ਉਦਪਾਦਿ ਯਥਾ ਤਂ ਦੇવਾਨਂ ਦੇવਾਨੁਭਾવੇਨ।
Tena kho pana samayena indasālaguhā visamā santī samā samapādi, sambādhā santī urundā 16 samapādi, andhakāro guhāyaṃ antaradhāyi, āloko udapādi yathā taṃ devānaṃ devānubhāvena.
੩੫੨. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਮਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੋਸਿਯਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਭੁਤਮਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੋਸਿਯਸ੍ਸ ਤਾવ ਬਹੁਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਬਹੁਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਯਦਿਦਂ ਇਧਾਗਮਨ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਚਿਰਪਟਿਕਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਕਾਮੋ; ਅਪਿ ਚ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਕੇਹਿਚਿ ਕੇਹਿਚਿ 17 ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਹਿ ਬ੍ਯਾવਟੋ; ਏવਾਹਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ। ਏਕਮਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਸਲਲ਼ਾਗਾਰਕੇ। ਅਥ ਖ੍વਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਅਗਮਾਸਿਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਯੇਨ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਭੂਜਤਿ 18 ਚ ਨਾਮ વੇਸ੍ਸવਣਸ੍ਸ ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਜਲਿਕਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਅਥ ਖ੍વਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭੂਜਤਿਂ ਏਤਦવੋਚਂ – ‘ਅਭਿવਾਦੇਹਿ ਮੇ ਤ੍વਂ, ਭਗਿਨਿ, ਭਗવਨ੍ਤਂ – ‘‘ਸਕ੍ਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਸਾਮਚ੍ਚੋ ਸਪਰਿਜਨੋ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾ ਭੂਜਤਿ ਮਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਅਕਾਲੋ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ; ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ ਭਗવਾ’ਤਿ। ‘ਤੇਨ ਹੀ, ਭਗਿਨਿ, ਯਦਾ ਭਗવਾ ਤਮ੍ਹਾ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਮਮ વਚਨੇਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਹਿ – ‘‘ਸਕ੍ਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਸਾਮਚ੍ਚੋ ਸਪਰਿਜਨੋ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ। ਕਚ੍ਚਿ ਮੇ ਸਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਿਨੀ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਸਿ? ਸਰਤਿ ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸਾ ਭਗਿਨਿਯਾ વਚਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਭਿવਾਦੇਸਿ ਮਂ ਸਾ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਗਿਨੀ, ਸਰਾਮਹਂ ਤਸ੍ਸਾ ਭਗਿਨਿਯਾ વਚਨਂ। ਅਪਿ ਚਾਹਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨੇਮਿਸਦ੍ਦੇਨ 19 ਤਮ੍ਹਾ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ। ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪਠਮਤਰਂ ਤਾવਤਿਂਸਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ, ਤੇਸਂ ਮੇ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਦਾ ਤਥਾਗਤਾ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਦਿਬ੍ਬਾ ਕਾਯਾ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਹਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਰਕਾਯਾ’ਤਿ। ਤਂ ਮੇ ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਕ੍ਖਿਦਿਟ੍ਠਂ ਯਤੋ ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਦਿਬ੍ਬਾ ਕਾਯਾ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਹਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਰਕਾਯਾਤਿ।
352. Atha kho bhagavā sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca – ‘‘acchariyamidaṃ āyasmato kosiyassa, abbhutamidaṃ āyasmato kosiyassa tāva bahukiccassa bahukaraṇīyassa yadidaṃ idhāgamana’’nti. ‘‘Cirapaṭikāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamitukāmo; api ca devānaṃ tāvatiṃsānaṃ kehici kehici 20 kiccakaraṇīyehi byāvaṭo; evāhaṃ nāsakkhiṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Ekamidaṃ, bhante, samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati salaḷāgārake. Atha khvāhaṃ, bhante, sāvatthiṃ agamāsiṃ bhagavantaṃ dassanāya. Tena kho pana, bhante, samayena bhagavā aññatarena samādhinā nisinno hoti, bhūjati 21 ca nāma vessavaṇassa mahārājassa paricārikā bhagavantaṃ paccupaṭṭhitā hoti, pañjalikā namassamānā tiṭṭhati. Atha khvāhaṃ, bhante, bhūjatiṃ etadavocaṃ – ‘abhivādehi me tvaṃ, bhagini, bhagavantaṃ – ‘‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. Evaṃ vutte, bhante, sā bhūjati maṃ etadavoca – ‘akālo kho, mārisa, bhagavantaṃ dassanāya; paṭisallīno bhagavā’ti. ‘Tena hī, bhagini, yadā bhagavā tamhā samādhimhā vuṭṭhito hoti, atha mama vacanena bhagavantaṃ abhivādehi – ‘‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. Kacci me sā, bhante, bhaginī bhagavantaṃ abhivādesi? Sarati bhagavā tassā bhaginiyā vacana’’nti? ‘‘Abhivādesi maṃ sā, devānaminda, bhaginī, sarāmahaṃ tassā bhaginiyā vacanaṃ. Api cāhaṃ āyasmato nemisaddena 22 tamhā samādhimhā vuṭṭhito’’ti. ‘‘Ye te, bhante, devā amhehi paṭhamataraṃ tāvatiṃsakāyaṃ upapannā, tesaṃ me sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā tathāgatā loke uppajjanti arahanto sammāsambuddhā, dibbā kāyā paripūrenti, hāyanti asurakāyā’ti. Taṃ me idaṃ, bhante, sakkhidiṭṭhaṃ yato tathāgato loke uppanno arahaṃ sammāsambuddho, dibbā kāyā paripūrenti, hāyanti asurakāyāti.
ਗੋਪਕવਤ੍ਥੁ
Gopakavatthu
੩੫੩. ‘‘ਇਧੇવ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਗੋਪਿਕਾ ਨਾਮ ਸਕ੍ਯਧੀਤਾ ਅਹੋਸਿ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਨੀ। ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਤ੍ਤਂ 23 વਿਰਾਜੇਤ੍વਾ ਪੁਰਿਸਤ੍ਤਂ 24 ਭਾવੇਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ। ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਾ। ਤਤ੍ਰਪਿ ਨਂ ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ – ‘ਗੋਪਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ, ਗੋਪਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਹੀਨਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ। ਤੇ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਾ ਪਰਿਚਾਰਯਮਾਨਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਰਿਚਰਿਯਂ। ਤੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਤੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਰਿਚਰਿਯਂ ਗੋਪਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਪਟਿਚੋਦੇਸਿ – ‘ਕੁਤੋਮੁਖਾ ਨਾਮ ਤੁਮ੍ਹੇ , ਮਾਰਿਸਾ, ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਅਸ੍ਸੁਤ੍ਥ 25 – ਅਹਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਇਤ੍ਥਿਕਾ ਸਮਾਨਾ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਨੀ ਇਤ੍ਥਿਤ੍ਤਂ વਿਰਾਜੇਤ੍વਾ ਪੁਰਿਸਤ੍ਤਂ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ, ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਾ। ਇਧਾਪਿ ਮਂ ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਗੋਪਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਪਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ, ਮਾਰਿਸਾ, ਭਗવਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਹੀਨਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ। ਦੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਰੂਪਂ વਤ, ਭੋ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ, ਯੇ ਮਯਂ ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇ ਹੀਨਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨੇ’ਤਿ। ਤੇਸਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗੋਪਕੇਨ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੇਨ ਪਟਿਚੋਦਿਤਾਨਂ ਦ੍વੇ ਦੇવਾ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਤਿਂ ਪਟਿਲਭਿਂਸੁ ਕਾਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰੋਹਿਤਂ, ਏਕੋ ਪਨ ਦੇવੋ ਕਾਮੇ ਅਜ੍ਝਾવਸਿ।
353. ‘‘Idheva, bhante, kapilavatthusmiṃ gopikā nāma sakyadhītā ahosi buddhe pasannā dhamme pasannā saṅghe pasannā sīlesu paripūrakārinī. Sā itthittaṃ 26 virājetvā purisattaṃ 27 bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā. Devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sahabyataṃ amhākaṃ puttattaṃ ajjhupagatā. Tatrapi naṃ evaṃ jānanti – ‘gopako devaputto, gopako devaputto’ti. Aññepi, bhante, tayo bhikkhū bhagavati brahmacariyaṃ caritvā hīnaṃ gandhabbakāyaṃ upapannā. Te pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricārayamānā amhākaṃ upaṭṭhānaṃ āgacchanti amhākaṃ pāricariyaṃ. Te amhākaṃ upaṭṭhānaṃ āgate amhākaṃ pāricariyaṃ gopako devaputto paṭicodesi – ‘kutomukhā nāma tumhe , mārisā, tassa bhagavato dhammaṃ assuttha 28 – ahañhi nāma itthikā samānā buddhe pasannā dhamme pasannā saṅghe pasannā sīlesu paripūrakārinī itthittaṃ virājetvā purisattaṃ bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā, devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sahabyataṃ sakkassa devānamindassa puttattaṃ ajjhupagatā. Idhāpi maṃ evaṃ jānanti ‘‘gopako devaputto gopako devaputto’ti. Tumhe pana, mārisā, bhagavati brahmacariyaṃ caritvā hīnaṃ gandhabbakāyaṃ upapannā. Duddiṭṭharūpaṃ vata, bho, addasāma, ye mayaṃ addasāma sahadhammike hīnaṃ gandhabbakāyaṃ upapanne’ti. Tesaṃ, bhante, gopakena devaputtena paṭicoditānaṃ dve devā diṭṭheva dhamme satiṃ paṭilabhiṃsu kāyaṃ brahmapurohitaṃ, eko pana devo kāme ajjhāvasi.
੩੫੪.‘‘‘ਉਪਾਸਿਕਾ ਚਕ੍ਖੁਮਤੋ ਅਹੋਸਿਂ,
354.‘‘‘Upāsikā cakkhumato ahosiṃ,
ਨਾਮਮ੍ਪਿ ਮਯ੍ਹਂ ਅਹੁ ‘ਗੋਪਿਕਾ’ਤਿ।
Nāmampi mayhaṃ ahu ‘gopikā’ti;
ਬੁਦ੍ਧੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ,
Buddhe ca dhamme ca abhippasannā,
ਸਙ੍ਘਞ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਸਿਂ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ॥
Saṅghañcupaṭṭhāsiṃ pasannacittā.
‘‘‘ਤਸ੍ਸੇવ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸੁਧਮ੍ਮਤਾਯ,
‘‘‘Tasseva buddhassa sudhammatāya,
ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ।
Sakkassa puttomhi mahānubhāvo;
ਮਹਾਜੁਤੀਕੋ ਤਿਦਿવੂਪਪਨ੍ਨੋ,
Mahājutīko tidivūpapanno,
ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਮਂ ਇਧਾਪਿ ‘ਗੋਪਕੋ’ਤਿ॥
Jānanti maṃ idhāpi ‘gopako’ti.
‘‘‘ਅਥਦ੍ਦਸਂ ਭਿਕ੍ਖવੋ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੇ,
‘‘‘Athaddasaṃ bhikkhavo diṭṭhapubbe,
ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯੂਪਗਤੇ વਸੀਨੇ।
Gandhabbakāyūpagate vasīne;
ਇਮੇਹਿ ਤੇ ਗੋਤਮਸਾવਕਾਸੇ,
Imehi te gotamasāvakāse,
ਯੇ ਚ ਮਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਾ॥
Ye ca mayaṃ pubbe manussabhūtā.
‘‘‘ਅਨ੍ਨੇਨ ਪਾਨੇਨ ਉਪਟ੍ਠਹਿਮ੍ਹਾ,
‘‘‘Annena pānena upaṭṭhahimhā,
ਪਾਦੂਪਸਙ੍ਗਯ੍ਹ ਸਕੇ ਨਿવੇਸਨੇ।
Pādūpasaṅgayha sake nivesane;
ਕੁਤੋਮੁਖਾ ਨਾਮ ਇਮੇ ਭવਨ੍ਤੋ,
Kutomukhā nāma ime bhavanto,
‘‘‘ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਹਿ ਧਮ੍ਮੋ,
‘‘‘Paccattaṃ veditabbo hi dhammo,
ਸੁਦੇਸਿਤੋ ਚਕ੍ਖੁਮਤਾਨੁਬੁਦ੍ਧੋ।
Sudesito cakkhumatānubuddho;
ਅਹਞ੍ਹਿ ਤੁਮ੍ਹੇવ ਉਪਾਸਮਾਨੋ,
Ahañhi tumheva upāsamāno,
ਸੁਤ੍વਾਨ ਅਰਿਯਾਨ ਸੁਭਾਸਿਤਾਨਿ॥
Sutvāna ariyāna subhāsitāni.
‘‘‘ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ,
‘‘‘Sakkassa puttomhi mahānubhāvo,
ਮਹਾਜੁਤੀਕੋ ਤਿਦਿવੂਪਪਨ੍ਨੋ।
Mahājutīko tidivūpapanno;
ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ ਸੇਟ੍ਠਮੁਪਾਸਮਾਨਾ,
Tumhe pana seṭṭhamupāsamānā,
ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ॥
Anuttaraṃ brahmacariyaṃ caritvā.
‘‘‘ਹੀਨਂ ਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਭવਨ੍ਤੋ,
‘‘‘Hīnaṃ kāyaṃ upapannā bhavanto,
ਅਨਾਨੁਲੋਮਾ ਭવਤੂਪਪਤ੍ਤਿ।
Anānulomā bhavatūpapatti;
ਦੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਰੂਪਂ વਤ ਅਦ੍ਦਸਾਮ,
Duddiṭṭharūpaṃ vata addasāma,
ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇ ਹੀਨਕਾਯੂਪਪਨ੍ਨੇ॥
Sahadhammike hīnakāyūpapanne.
‘‘‘ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯੂਪਗਤਾ ਭવਨ੍ਤੋ,
‘‘‘Gandhabbakāyūpagatā bhavanto,
ਦੇવਾਨਮਾਗਚ੍ਛਥ ਪਾਰਿਚਰਿਯਂ।
Devānamāgacchatha pāricariyaṃ;
ਅਗਾਰੇ વਸਤੋ ਮਯ੍ਹਂ,
Agāre vasato mayhaṃ,
ਇਮਂ ਪਸ੍ਸ વਿਸੇਸਤਂ॥
Imaṃ passa visesataṃ.
‘‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਹੁਤ੍વਾ ਸ੍વਜ੍ਜ ਪੁਮੋਮ੍ਹਿ ਦੇવੋ,
‘‘‘Itthī hutvā svajja pumomhi devo,
ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਕਾਮੇਹਿ ਸਮਙ੍ਗਿਭੂਤੋ’।
Dibbehi kāmehi samaṅgibhūto’;
ਤੇ ਚੋਦਿਤਾ ਗੋਤਮਸਾવਕੇਨ,
Te coditā gotamasāvakena,
ਸਂવੇਗਮਾਪਾਦੁ ਸਮੇਚ੍ਚ ਗੋਪਕਂ॥
Saṃvegamāpādu samecca gopakaṃ.
ਮਾ ਨੋ ਮਯਂ ਪਰਪੇਸ੍ਸਾ ਅਹੁਮ੍ਹਾ’।
Mā no mayaṃ parapessā ahumhā’;
ਤੇਸਂ ਦੁવੇ વੀਰਿਯਮਾਰਭਿਂਸੁ,
Tesaṃ duve vīriyamārabhiṃsu,
ਅਨੁਸ੍ਸਰਂ ਗੋਤਮਸਾਸਨਾਨਿ॥
Anussaraṃ gotamasāsanāni.
‘‘ਇਧੇવ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ વਿਰਾਜਯਿਤ੍વਾ,
‘‘Idheva cittāni virājayitvā,
ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨવਮਦ੍ਦਸਂਸੁ।
Kāmesu ādīnavamaddasaṃsu;
ਤੇ ਕਾਮਸਂਯੋਜਨਬਨ੍ਧਨਾਨਿ,
Te kāmasaṃyojanabandhanāni,
ਪਾਪਿਮਯੋਗਾਨਿ ਦੁਰਚ੍ਚਯਾਨਿ॥
Pāpimayogāni duraccayāni.
ਦੇવੇ ਤਾવਤਿਂਸੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ।
Deve tāvatiṃse atikkamiṃsu;
ਸਇਨ੍ਦਾ ਦੇવਾ ਸਪਜਾਪਤਿਕਾ,
Saindā devā sapajāpatikā,
ਸਬ੍ਬੇ ਸੁਧਮ੍ਮਾਯ ਸਭਾਯੁਪવਿਟ੍ਠਾ॥
Sabbe sudhammāya sabhāyupaviṭṭhā.
‘‘ਤੇਸਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ,
‘‘Tesaṃ nisinnānaṃ abhikkamiṃsu,
વੀਰਾ વਿਰਾਗਾ વਿਰਜਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ।
Vīrā virāgā virajaṃ karontā;
ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਸਂવੇਗਮਕਾਸਿ વਾਸવੋ,
Te disvā saṃvegamakāsi vāsavo,
ਦੇવਾਭਿਭੂ ਦੇવਗਣਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ॥
Devābhibhū devagaṇassa majjhe.
‘‘‘ਇਮੇਹਿ ਤੇ ਹੀਨਕਾਯੂਪਪਨ੍ਨਾ,
‘‘‘Imehi te hīnakāyūpapannā,
ਦੇવੇ ਤਾવਤਿਂਸੇ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ’।
Deve tāvatiṃse abhikkamanti’;
ਸਂવੇਗਜਾਤਸ੍ਸ વਚੋ ਨਿਸਮ੍ਮ,
Saṃvegajātassa vaco nisamma,
ਸੋ ਗੋਪਕੋ વਾਸવਮਜ੍ਝਭਾਸਿ॥
So gopako vāsavamajjhabhāsi.
‘‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਜਨਿਨ੍ਦਤ੍ਥਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ,
‘‘‘Buddho janindatthi manussaloke,
ਕਾਮਾਭਿਭੂ ਸਕ੍ਯਮੁਨੀਤਿ ਞਾਯਤਿ।
Kāmābhibhū sakyamunīti ñāyati;
ਤਸ੍ਸੇવ ਤੇ ਪੁਤ੍ਤਾ ਸਤਿਯਾ વਿਹੀਨਾ,
Tasseva te puttā satiyā vihīnā,
ਚੋਦਿਤਾ ਮਯਾ ਤੇ ਸਤਿਮਜ੍ਝਲਤ੍ਥੁਂ॥
Coditā mayā te satimajjhalatthuṃ.
ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯੂਪਗਤੋ વਸੀਨੋ।
Gandhabbakāyūpagato vasīno;
ਦ੍વੇ ਚ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਥਾਨੁਸਾਰਿਨੋ,
Dve ca sambodhipathānusārino,
ਦੇવੇਪਿ ਹੀਲ਼ੇਨ੍ਤਿ ਸਮਾਹਿਤਤ੍ਤਾ॥
Devepi hīḷenti samāhitattā.
‘‘‘ਏਤਾਦਿਸੀ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨੇਤ੍ਥ,
‘‘‘Etādisī dhammappakāsanettha,
ਨ ਤਤ੍ਥ ਕਿਂਕਙ੍ਖਤਿ ਕੋਚਿ ਸਾવਕੋ।
Na tattha kiṃkaṅkhati koci sāvako;
ਨਿਤਿਣ੍ਣਓਘਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਛਿਨ੍ਨਂ,
Nitiṇṇaoghaṃ vicikicchachinnaṃ,
ਬੁਦ੍ਧਂ ਨਮਸ੍ਸਾਮ ਜਿਨਂ ਜਨਿਨ੍ਦਂ’॥
Buddhaṃ namassāma jinaṃ janindaṃ’.
‘‘ਯਂ ਤੇ ਧਮ੍ਮਂ ਇਧਞ੍ਞਾਯ,
‘‘Yaṃ te dhammaṃ idhaññāya,
ਕਾਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰੋਹਿਤਂ,
Kāyaṃ brahmapurohitaṃ,
ਦੁવੇ ਤੇਸਂ વਿਸੇਸਗੂ॥
Duve tesaṃ visesagū.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ,
‘‘Tassa dhammassa pattiyā,
ਆਗਤਮ੍ਹਾਸਿ ਮਾਰਿਸ।
Āgatamhāsi mārisa;
ਕਤਾવਕਾਸਾ ਭਗવਤਾ,
Katāvakāsā bhagavatā,
ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛੇਮੁ ਮਾਰਿਸਾ’’ਤਿ॥
Pañhaṃ pucchemu mārisā’’ti.
੩੫੫. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ વਿਸੁਦ੍ਧੋ ਖੋ ਅਯਂ ਯਕ੍ਖੋ 41, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਅਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤਂਯੇવ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਅਨਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤਂ। ਯਞ੍ਚਸ੍ਸਾਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
355. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘dīgharattaṃ visuddho kho ayaṃ yakkho 42, yaṃ kiñci maṃ pañhaṃ pucchissati, sabbaṃ taṃ atthasañhitaṃyeva pucchissati, no anatthasañhitaṃ. Yañcassāhaṃ puṭṭho byākarissāmi, taṃ khippameva ājānissatī’’ti.
੩੫੬. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
356. Atha kho bhagavā sakkaṃ devānamindaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘ਪੁਚ੍ਛ વਾਸવ ਮਂ ਪਞ੍ਹਂ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਨਸਿਚ੍ਛਸਿ।
‘‘Puccha vāsava maṃ pañhaṃ, yaṃ kiñci manasicchasi;
ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇવ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ, ਅਹਂ ਅਨ੍ਤਂ ਕਰੋਮਿ ਤੇ’’ਤਿ॥
Tassa tasseva pañhassa, ahaṃ antaṃ karomi te’’ti.
ਪਠਮਭਾਣવਾਰੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
Paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.
੩੫੭. ਕਤਾવਕਾਸੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤਾ ਇਮਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ 43 ਪਠਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
357. Katāvakāso sakko devānamindo bhagavatā imaṃ bhagavantaṃ 44 paṭhamaṃ pañhaṃ apucchi –
‘‘ਕਿਂ ਸਂਯੋਜਨਾ ਨੁ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਦੇવਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਸੁਰਾ ਨਾਗਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ ਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਕਾਯਾ, ਤੇ – ‘ਅવੇਰਾ ਅਦਣ੍ਡਾ ਅਸਪਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾ વਿਹਰੇਮੁ ਅવੇਰਿਨੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਚ ਨੇਸਂ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਸવੇਰਾ ਸਦਣ੍ਡਾ ਸਸਪਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਸવੇਰਿਨੋ’’ਤਿ? ਇਤ੍ਥਂ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਹਂ 45 ਅਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ –
‘‘Kiṃ saṃyojanā nu kho, mārisa, devā manussā asurā nāgā gandhabbā ye caññe santi puthukāyā, te – ‘averā adaṇḍā asapattā abyāpajjā viharemu averino’ti iti ca nesaṃ hoti, atha ca pana saverā sadaṇḍā sasapattā sabyāpajjā viharanti saverino’’ti? Itthaṃ sakko devānamindo bhagavantaṃ pañhaṃ 46 apucchi. Tassa bhagavā pañhaṃ puṭṭho byākāsi –
‘‘ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਸਂਯੋਜਨਾ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੇવਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਸੁਰਾ ਨਾਗਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ ਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਕਾਯਾ, ਤੇ – ‘ਅવੇਰਾ ਅਦਣ੍ਡਾ ਅਸਪਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾ વਿਹਰੇਮੁ ਅવੇਰਿਨੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਚ ਨੇਸਂ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਸવੇਰਾ ਸਦਣ੍ਡਾ ਸਸਪਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਸવੇਰਿਨੋ’’ਤਿ। ਇਤ੍ਥਂ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿ ਅਨੁਮੋਦਿ – ‘‘ਏવਮੇਤਂ, ਭਗવਾ, ਏવਮੇਤਂ, ਸੁਗਤ। ਤਿਣ੍ਣਾ ਮੇਤ੍ਥ ਕਙ੍ਖਾ વਿਗਤਾ ਕਥਂਕਥਾ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ’’ਤਿ।
‘‘Issāmacchariyasaṃyojanā kho, devānaminda, devā manussā asurā nāgā gandhabbā ye caññe santi puthukāyā, te – ‘averā adaṇḍā asapattā abyāpajjā viharemu averino’ti iti ca nesaṃ hoti, atha ca pana saverā sadaṇḍā sasapattā sabyāpajjā viharanti saverino’’ti. Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pañhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.
੩੫੮. ਇਤਿਹ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ 47 ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
358. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ 48 pañhaṃ apucchi –
‘‘ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਕਿਂਨਿਦਾਨਂ ਕਿਂਸਮੁਦਯਂ ਕਿਂਜਾਤਿਕਂ ਕਿਂਪਭવਂ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਹੋਤਿ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਨਿਦਾਨਂ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਸਮੁਦਯਂ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਜਾਤਿਕਂ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਪਭવਂ; ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯੇ ਸਤਿ ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯੇ ਅਸਤਿ ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Issāmacchariyaṃ pana, mārisa, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ; kismiṃ sati issāmacchariyaṃ hoti; kismiṃ asati issāmacchariyaṃ na hotī’’ti? ‘‘Issāmacchariyaṃ kho, devānaminda, piyāppiyanidānaṃ piyāppiyasamudayaṃ piyāppiyajātikaṃ piyāppiyapabhavaṃ; piyāppiye sati issāmacchariyaṃ hoti, piyāppiye asati issāmacchariyaṃ na hotī’’ti.
‘‘ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਂ ਖੋ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਕਿਂਨਿਦਾਨਂ ਕਿਂਸਮੁਦਯਂ ਕਿਂਜਾਤਿਕਂ ਕਿਂਪਭવਂ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਂ ਹੋਤਿ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਂ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਛਨ੍ਦਨਿਦਾਨਂ ਛਨ੍ਦਸਮੁਦਯਂ ਛਨ੍ਦਜਾਤਿਕਂ ਛਨ੍ਦਪਭવਂ; ਛਨ੍ਦੇ ਸਤਿ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਂ ਹੋਤਿ; ਛਨ੍ਦੇ ਅਸਤਿ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Piyāppiyaṃ kho pana, mārisa, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ; kismiṃ sati piyāppiyaṃ hoti; kismiṃ asati piyāppiyaṃ na hotī’’ti? ‘‘Piyāppiyaṃ kho, devānaminda, chandanidānaṃ chandasamudayaṃ chandajātikaṃ chandapabhavaṃ; chande sati piyāppiyaṃ hoti; chande asati piyāppiyaṃ na hotī’’ti.
‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਖੋ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਕਿਂਨਿਦਾਨੋ ਕਿਂਸਮੁਦਯੋ ਕਿਂਜਾਤਿਕੋ ਕਿਂਪਭવੋ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, વਿਤਕ੍ਕਨਿਦਾਨੋ વਿਤਕ੍ਕਸਮੁਦਯੋ વਿਤਕ੍ਕਜਾਤਿਕੋ વਿਤਕ੍ਕਪਭવੋ; વਿਤਕ੍ਕੇ ਸਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ; વਿਤਕ੍ਕੇ ਅਸਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Chando kho pana, mārisa, kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo; kismiṃ sati chando hoti; kismiṃ asati chando na hotī’’ti? ‘‘Chando kho, devānaminda, vitakkanidāno vitakkasamudayo vitakkajātiko vitakkapabhavo; vitakke sati chando hoti; vitakke asati chando na hotī’’ti.
‘‘વਿਤਕ੍ਕੋ ਖੋ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਕਿਂਨਿਦਾਨੋ ਕਿਂਸਮੁਦਯੋ ਕਿਂਜਾਤਿਕੋ ਕਿਂਪਭવੋ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ વਿਤਕ੍ਕੋ ਹੋਤਿ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ વਿਤਕ੍ਕੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘વਿਤਕ੍ਕੋ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਨਿਦਾਨੋ ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਸਮੁਦਯੋ ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਜਾਤਿਕੋ ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਪਭવੋ; ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਯ ਸਤਿ વਿਤਕ੍ਕੋ ਹੋਤਿ; ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਯ ਅਸਤਿ વਿਤਕ੍ਕੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Vitakko kho pana, mārisa, kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo; kismiṃ sati vitakko hoti; kismiṃ asati vitakko na hotī’’ti? ‘‘Vitakko kho, devānaminda, papañcasaññāsaṅkhānidāno papañcasaññāsaṅkhāsamudayo papañcasaññāsaṅkhājātiko papañcasaññāsaṅkhāpabhavo; papañcasaññāsaṅkhāya sati vitakko hoti; papañcasaññāsaṅkhāya asati vitakko na hotī’’ti.
‘‘ਕਥਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਨਿਰੋਧਸਾਰੁਪ੍ਪਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ?
‘‘Kathaṃ paṭipanno pana, mārisa, bhikkhu papañcasaññāsaṅkhānirodhasāruppagāminiṃ paṭipadaṃ paṭipanno hotī’’ti?
વੇਦਨਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ
Vedanākammaṭṭhānaṃ
੩੫੯. ‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਂਪਾਹਂ 49, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਦੋਮਨਸ੍ਸਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਉਪੇਕ੍ਖਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ।
359. ‘‘Somanassaṃpāhaṃ 50, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Domanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Upekkhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi.
੩੬੦. ‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ? ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਚੇ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ, ਯਂ ਚੇ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ, ਯੇ ਅવਿਤਕ੍ਕੇ ਅવਿਚਾਰੇ, ਤੇ 51 ਪਣੀਤਤਰੇ। ਸੋਮਨਸ੍ਸਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ। ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
360. ‘‘Somanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā somanassaṃ ‘imaṃ kho me somanassaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpaṃ somanassaṃ na sevitabbaṃ. Tattha yaṃ jaññā somanassaṃ ‘imaṃ kho me somanassaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpaṃ somanassaṃ sevitabbaṃ. Tattha yaṃ ce savitakkaṃ savicāraṃ, yaṃ ce avitakkaṃ avicāraṃ, ye avitakke avicāre, te 52 paṇītatare. Somanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
੩੬੧. ‘‘ਦੋਮਨਸ੍ਸਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ , ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ। ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ? ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਚੇ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ, ਯਂ ਚੇ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ, ਯੇ ਅવਿਤਕ੍ਕੇ ਅવਿਚਾਰੇ, ਤੇ ਪਣੀਤਤਰੇ। ਦੋਮਨਸ੍ਸਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
361. ‘‘Domanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi , asevitabbampīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā domanassaṃ ‘imaṃ kho me domanassaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpaṃ domanassaṃ na sevitabbaṃ. Tattha yaṃ jaññā domanassaṃ ‘imaṃ kho me domanassaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpaṃ domanassaṃ sevitabbaṃ. Tattha yaṃ ce savitakkaṃ savicāraṃ, yaṃ ce avitakkaṃ avicāraṃ, ye avitakke avicāre, te paṇītatare. Domanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampī’ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
੩੬੨. ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ? ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਚੇ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ, ਯਂ ਚੇ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ, ਯੇ ਅવਿਤਕ੍ਕੇ ਅવਿਚਾਰੇ, ਤੇ ਪਣੀਤਤਰੇ। ਉਪੇਕ੍ਖਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
362. ‘‘Upekkhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā upekkhaṃ ‘imaṃ kho me upekkhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpā upekkhā na sevitabbā. Tattha yaṃ jaññā upekkhaṃ ‘imaṃ kho me upekkhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpā upekkhā sevitabbā. Tattha yaṃ ce savitakkaṃ savicāraṃ, yaṃ ce avitakkaṃ avicāraṃ, ye avitakke avicāre, te paṇītatare. Upekkhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
੩੬੩. ‘‘ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਨਿਰੋਧਸਾਰੁਪ੍ਪਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਇਤ੍ਥਂ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿ ਅਨੁਮੋਦਿ – ‘‘ਏવਮੇਤਂ, ਭਗવਾ, ਏવਮੇਤਂ, ਸੁਗਤ, ਤਿਣ੍ਣਾ ਮੇਤ੍ਥ ਕਙ੍ਖਾ વਿਗਤਾ ਕਥਂਕਥਾ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ’’ਤਿ।
363. ‘‘Evaṃ paṭipanno kho, devānaminda, bhikkhu papañcasaññāsaṅkhānirodhasāruppagāminiṃ paṭipadaṃ paṭipanno hotī’’ti. Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pañhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata, tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.
ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੋ
Pātimokkhasaṃvaro
੩੬੪. ਇਤਿਹ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
364. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –
‘‘ਕਥਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। વਚੀਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਪਰਿਯੇਸਨਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬ’’ਮ੍ਪਿ।
‘‘Kathaṃ paṭipanno pana, mārisa, bhikkhu pātimokkhasaṃvarāya paṭipanno hotī’’ti? ‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Vacīsamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Pariyesanaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabba’’mpi.
‘‘ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ , ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ? ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪੋ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪੋ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ , devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā kāyasamācāraṃ ‘imaṃ kho me kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpo kāyasamācāro na sevitabbo. Tattha yaṃ jaññā kāyasamācāraṃ ‘imaṃ kho me kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpo kāyasamācāro sevitabbo. Kāyasamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘વਚੀਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ , ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ। ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ? ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ વਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ વਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪੋ વਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ વਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ વਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪੋ વਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ। વਚੀਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘Vacīsamācāraṃpāhaṃ , devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā vacīsamācāraṃ ‘imaṃ kho me vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpo vacīsamācāro na sevitabbo. Tattha yaṃ jaññā vacīsamācāraṃ ‘imaṃ kho me vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpo vacīsamācāro sevitabbo. Vacīsamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘ਪਰਿਯੇਸਨਂਪਾਹਂ , ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ? ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੇਸਨਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਪਰਿਯੇਸਨਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਾ ਪਰਿਯੇਸਨਾ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੇਸਨਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਪਰਿਯੇਸਨਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਾ ਪਰਿਯੇਸਨਾ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ। ਪਰਿਯੇਸਨਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘Pariyesanaṃpāhaṃ , devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā pariyesanaṃ ‘imaṃ kho me pariyesanaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpā pariyesanā na sevitabbā. Tattha yaṃ jaññā pariyesanaṃ ‘imaṃ kho me pariyesanaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpā pariyesanā sevitabbā. Pariyesanaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਇਤ੍ਥਂ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿ ਅਨੁਮੋਦਿ – ‘‘ਏવਮੇਤਂ, ਭਗવਾ, ਏવਮੇਤਂ, ਸੁਗਤ। ਤਿਣ੍ਣਾ ਮੇਤ੍ਥ ਕਙ੍ਖਾ વਿਗਤਾ ਕਥਂਕਥਾ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ’’ਤਿ।
‘‘Evaṃ paṭipanno kho, devānaminda, bhikkhu pātimokkhasaṃvarāya paṭipanno hotī’’ti. Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pañhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੋ
Indriyasaṃvaro
੩੬੫. ਇਤਿਹ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
365. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –
‘‘ਕਥਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਸਦ੍ਦਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਘਾਨવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਗਨ੍ਧਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰਸਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’’ਤਿ।
‘‘Kathaṃ paṭipanno pana, mārisa, bhikkhu indriyasaṃvarāya paṭipanno hotī’’ti? ‘‘Cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Sotaviññeyyaṃ saddaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Ghānaviññeyyaṃ gandhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Jivhāviññeyyaṃ rasaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Kāyaviññeyyaṃ phoṭṭhabbaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Manoviññeyyaṃ dhammaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’’ti.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ –
Evaṃ vutte, sakko devānamindo bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਾ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਏવਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮਿ। ਯਥਾਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ । ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਸਦ੍ਦਂ ਸੇવਤੋ…ਪੇ॰… ਘਾਨવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਗਨ੍ਧਂ ਸੇવਤੋ… ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰਸਂ ਸੇવਤੋ… ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਸੇવਤੋ… ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਏવਰੂਪੋ ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਏવਰੂਪੋ ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ।
‘‘Imassa kho ahaṃ, bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi. Yathārūpaṃ, bhante, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ na sevitabbaṃ . Yathārūpañca kho, bhante, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevitabbaṃ. Yathārūpañca kho, bhante, sotaviññeyyaṃ saddaṃ sevato…pe… ghānaviññeyyaṃ gandhaṃ sevato… jivhāviññeyyaṃ rasaṃ sevato… kāyaviññeyyaṃ phoṭṭhabbaṃ sevato… manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpo manoviññeyyo dhammo na sevitabbo. Yathārūpañca kho, bhante, manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpo manoviññeyyo dhammo sevitabbo.
‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਾ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਏવਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਤੋ ਤਿਣ੍ਣਾ ਮੇਤ੍ਥ ਕਙ੍ਖਾ વਿਗਤਾ ਕਥਂਕਥਾ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ’’ਤਿ।
‘‘Imassa kho me, bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānato tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.
੩੬੬. ਇਤਿਹ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
366. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –
‘‘ਸਬ੍ਬੇવ ਨੁ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਕਨ੍ਤવਾਦਾ ਏਕਨ੍ਤਸੀਲਾ ਏਕਨ੍ਤਛਨ੍ਦਾ ਏਕਨ੍ਤਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਕਨ੍ਤવਾਦਾ ਏਕਨ੍ਤਸੀਲਾ ਏਕਨ੍ਤਛਨ੍ਦਾ ਏਕਨ੍ਤਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾ’’ਤਿ।
‘‘Sabbeva nu kho, mārisa, samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti? ‘‘Na kho, devānaminda, sabbe samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti.
‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਕਨ੍ਤવਾਦਾ ਏਕਨ੍ਤਸੀਲਾ ਏਕਨ੍ਤਛਨ੍ਦਾ ਏਕਨ੍ਤਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਨੇਕਧਾਤੁ ਨਾਨਾਧਾਤੁ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਲੋਕੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨੇਕਧਾਤੁਨਾਨਾਧਾਤੁਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਯਂ ਯਦੇવ ਸਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਂ ਅਭਿਨਿવਿਸਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਦੇવ ਥਾਮਸਾ ਪਰਾਮਾਸਾ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ વੋਹਰਨ੍ਤਿ – ‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਕਨ੍ਤવਾਦਾ ਏਕਨ੍ਤਸੀਲਾ ਏਕਨ੍ਤਛਨ੍ਦਾ ਏਕਨ੍ਤਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾ’’ਤਿ।
‘‘Kasmā pana, mārisa, na sabbe samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti? ‘‘Anekadhātu nānādhātu kho, devānaminda, loko. Tasmiṃ anekadhātunānādhātusmiṃ loke yaṃ yadeva sattā dhātuṃ abhinivisanti, taṃ tadeva thāmasā parāmāsā abhinivissa voharanti – ‘idameva saccaṃ moghamañña’nti. Tasmā na sabbe samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti.
‘‘ਸਬ੍ਬੇવ ਨੁ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨਾ’’ਤਿ।
‘‘Sabbeva nu kho, mārisa, samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti? ‘‘Na kho, devānaminda, sabbe samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti.
‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯੇ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨਾ’’ਤਿ।
‘‘Kasmā pana, mārisa, na sabbe samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti? ‘‘Ye kho, devānaminda, bhikkhū taṇhāsaṅkhayavimuttā te accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā. Tasmā na sabbe samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti.
ਇਤ੍ਥਂ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿ ਅਨੁਮੋਦਿ – ‘‘ਏવਮੇਤਂ, ਭਗવਾ, ਏવਮੇਤਂ, ਸੁਗਤ। ਤਿਣ੍ਣਾ ਮੇਤ੍ਥ ਕਙ੍ਖਾ વਿਗਤਾ ਕਥਂਕਥਾ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ’’ਤਿ।
Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pañhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.
੩੬੭. ਇਤਿਹ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ –
367. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘ਏਜਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੋਗੋ, ਏਜਾ ਗਣ੍ਡੋ, ਏਜਾ ਸਲ੍ਲਂ, ਏਜਾ ਇਮਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪਰਿਕਡ੍ਢਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇવ ਭવਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਉਚ੍ਚਾવਚਮਾਪਜ੍ਜਤਿ । ਯੇਸਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਞ੍ਹਾਨਂ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਨਾਲਤ੍ਥਂ, ਤੇ ਮੇ ਭਗવਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ। ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਨੁਸਯਿਤਞ੍ਚ ਪਨ 53 ਮੇ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਕਥਂਕਥਾਸਲ੍ਲਂ, ਤਞ੍ਚ ਭਗવਤਾ ਅਬ੍ਬੁਲ਼੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Ejā, bhante, rogo, ejā gaṇḍo, ejā sallaṃ, ejā imaṃ purisaṃ parikaḍḍhati tassa tasseva bhavassa abhinibbattiyā. Tasmā ayaṃ puriso uccāvacamāpajjati . Yesāhaṃ, bhante, pañhānaṃ ito bahiddhā aññesu samaṇabrāhmaṇesu okāsakammampi nālatthaṃ, te me bhagavatā byākatā. Dīgharattānusayitañca pana 54 me vicikicchākathaṃkathāsallaṃ, tañca bhagavatā abbuḷha’’nti.
‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਸਿ ਨੋ ਤ੍વਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਅਞ੍ਞੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਅਞ੍ਞੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ’’ਤਿ। ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਤੇ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ? ਸਚੇ ਤੇ ਅਗਰੁ ਭਾਸਸ੍ਸੂ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਰੁ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਰੂਪੋ વਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਾਸਸ੍ਸੂ’’ਤਿ। ‘‘ਯੇਸ੍વਾਹਂ 55, ਭਨ੍ਤੇ , ਮਞ੍ਞਾਮਿ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ ਪਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨਾਤਿ, ਤ੍ਯਾਹਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਤੇ ਮਯਾ ਪੁਟ੍ਠਾ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ, ਅਸਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਾ ਮਮਂਯੇવ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ‘ਕੋ ਨਾਮੋ ਆਯਸ੍ਮਾ’ਤਿ? ਤੇਸਾਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਰੋਮਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ’ਤਿ। ਤੇ ਮਮਂਯੇવ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ‘ਕਿਂ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ 56, ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਇਮਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤੋ’ਤਿ? ਤੇਸਾਹਂ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਮਿ। ਤੇ ਤਾવਤਕੇਨੇવ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ‘ਸਕ੍ਕੋ ਚ ਨੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਯਞ੍ਚ ਨੋ ਅਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ, ਤਞ੍ਚ ਨੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸੀ’ਤਿ। ਤੇ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਮਮਂਯੇવ ਸਾવਕਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਚਾਹਂ ਤੇਸਂ। ਅਹਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤੋ ਸਾવਕੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ’’ਤਿ ।
‘‘Abhijānāsi no tvaṃ, devānaminda, ime pañhe aññe samaṇabrāhmaṇe pucchitā’’ti? ‘‘Abhijānāmahaṃ, bhante, ime pañhe aññe samaṇabrāhmaṇe pucchitā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana te, devānaminda, byākaṃsu? Sace te agaru bhāsassū’’ti. ‘‘Na kho me, bhante, garu yatthassa bhagavā nisinno bhagavantarūpo vā’’ti. ‘‘Tena hi, devānaminda, bhāsassū’’ti. ‘‘Yesvāhaṃ 57, bhante , maññāmi samaṇabrāhmaṇā āraññikā pantasenāsanāti, tyāhaṃ upasaṅkamitvā ime pañhe pucchāmi, te mayā puṭṭhā na sampāyanti, asampāyantā mamaṃyeva paṭipucchanti – ‘ko nāmo āyasmā’ti? Tesāhaṃ puṭṭho byākaromi – ‘ahaṃ kho, mārisa, sakko devānamindo’ti. Te mamaṃyeva uttari paṭipucchanti – ‘kiṃ panāyasmā, devānaminda 58, kammaṃ katvā imaṃ ṭhānaṃ patto’ti? Tesāhaṃ yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ desemi. Te tāvatakeneva attamanā honti – ‘sakko ca no devānamindo diṭṭho, yañca no apucchimhā, tañca no byākāsī’ti. Te aññadatthu mamaṃyeva sāvakā sampajjanti, na cāhaṃ tesaṃ. Ahaṃ kho pana, bhante, bhagavato sāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti .
ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਕਥਾ
Somanassapaṭilābhakathā
੩੬੮. ‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਸਿ ਨੋ ਤ੍વਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਮਹਂ , ਭਨ੍ਤੇ, ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਅਭਿਜਾਨਾਸਿ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭ’’ਨ੍ਤਿ?
368. ‘‘Abhijānāsi no tvaṃ, devānaminda, ito pubbe evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābha’’nti? ‘‘Abhijānāmahaṃ , bhante, ito pubbe evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābha’’nti. ‘‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, devānaminda, abhijānāsi ito pubbe evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābha’’nti?
‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾਸੁਰਸਙ੍ਗਾਮੋ ਸਮੁਪਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹੋ 59 ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਦੇવਾ ਜਿਨਿਂਸੁ, ਅਸੁਰਾ ਪਰਾਜਯਿਂਸੁ 60। ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਂ ਸਙ੍ਗਾਮਂ ਅਭਿવਿਜਿਨਿਤ੍વਾ વਿਜਿਤਸਙ੍ਗਾਮਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਯਾ ਚੇવ ਦਾਨਿ ਦਿਬ੍ਬਾ ਓਜਾ ਯਾ ਚ ਅਸੁਰਾ ਓਜਾ, ਉਭਯਮੇਤਂ 61 ਦੇવਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, વੇਦਪਟਿਲਾਭੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭੋ ਸਦਣ੍ਡਾવਚਰੋ ਸਸਤ੍ਥਾવਚਰੋ ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਨ વਿਰਾਗਾਯ ਨ ਨਿਰੋਧਾਯ ਨ ਉਪਸਮਾਯ ਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਯੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ વੇਦਪਟਿਲਾਭੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭੋ, ਸੋ ਅਦਣ੍ਡਾવਚਰੋ ਅਸਤ੍ਥਾવਚਰੋ ਏਕਨ੍ਤਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ વਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਉਪਸਮਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhante, devāsurasaṅgāmo samupabyūḷho 62 ahosi. Tasmiṃ kho pana, bhante, saṅgāme devā jiniṃsu, asurā parājayiṃsu 63. Tassa mayhaṃ, bhante, taṃ saṅgāmaṃ abhivijinitvā vijitasaṅgāmassa etadahosi – ‘yā ceva dāni dibbā ojā yā ca asurā ojā, ubhayametaṃ 64 devā paribhuñjissantī’ti. So kho pana me, bhante, vedapaṭilābho somanassapaṭilābho sadaṇḍāvacaro sasatthāvacaro na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati. Yo kho pana me ayaṃ, bhante, bhagavato dhammaṃ sutvā vedapaṭilābho somanassapaṭilābho, so adaṇḍāvacaro asatthāvacaro ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattatī’’ti.
੩੬੯. ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਛ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਥવਸੇ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
369. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, devānaminda, atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedesī’’ti? ‘‘Cha kho ahaṃ, bhante, atthavase sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
‘‘ਇਧੇવ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਸ੍ਸ, ਦੇવਭੂਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸਤੋ।
‘‘Idheva tiṭṭhamānassa, devabhūtassa me sato;
ਪੁਨਰਾਯੁ ਚ ਮੇ ਲਦ੍ਧੋ, ਏવਂ ਜਾਨਾਹਿ ਮਾਰਿਸ॥
Punarāyu ca me laddho, evaṃ jānāhi mārisa.
‘‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਠਮਂ ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, paṭhamaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
‘‘ਚੁਤਾਹਂ ਦਿવਿਯਾ ਕਾਯਾ, ਆਯੁਂ ਹਿਤ੍વਾ ਅਮਾਨੁਸਂ।
‘‘Cutāhaṃ diviyā kāyā, āyuṃ hitvā amānusaṃ;
ਅਮੂਲ਼੍ਹੋ ਗਬ੍ਭਮੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਤ੍ਥ ਮੇ ਰਮਤੀ ਮਨੋ॥
Amūḷho gabbhamessāmi, yattha me ramatī mano.
‘‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੁਤਿਯਂ ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, dutiyaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
ਞਾਯੇਨ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ॥
Ñāyena viharissāmi, sampajāno paṭissato.
‘‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਤਿਯਂ ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, tatiyaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
‘‘ਞਾਯੇਨ ਮੇ ਚਰਤੋ ਚ, ਸਮ੍ਬੋਧਿ ਚੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Ñāyena me carato ca, sambodhi ce bhavissati;
ਅਞ੍ਞਾਤਾ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸ੍વੇવ ਅਨ੍ਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Aññātā viharissāmi, sveva anto bhavissati.
‘‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, catutthaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
‘‘ਚੁਤਾਹਂ ਮਾਨੁਸਾ ਕਾਯਾ, ਆਯੁਂ ਹਿਤ੍વਾਨ ਮਾਨੁਸਂ।
‘‘Cutāhaṃ mānusā kāyā, āyuṃ hitvāna mānusaṃ;
ਪੁਨ ਦੇવੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਦੇવਲੋਕਮ੍ਹਿ ਉਤ੍ਤਮੋ॥
Puna devo bhavissāmi, devalokamhi uttamo.
‘‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, pañcamaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
ਅਨ੍ਤਿਮੇ વਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਸੋ ਨਿવਾਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Antime vattamānamhi, so nivāso bhavissati.
‘‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਛਟ੍ਠਂ ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, chaṭṭhaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
‘‘ਇਮੇ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਛ ਅਤ੍ਥવਸੇ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘Ime kho ahaṃ, bhante, cha atthavase sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.
੩੭੦.‘‘ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ , વਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ ਕਥਂਕਥੀ।
370.‘‘Apariyositasaṅkappo , vicikiccho kathaṃkathī.
વਿਚਰਿਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਅਨ੍વੇਸਨ੍ਤੋ ਤਥਾਗਤਂ॥
Vicariṃ dīghamaddhānaṃ, anvesanto tathāgataṃ.
‘‘ਯਸ੍ਸੁ ਮਞ੍ਞਾਮਿ ਸਮਣੇ, ਪવਿવਿਤ੍ਤવਿਹਾਰਿਨੋ।
‘‘Yassu maññāmi samaṇe, pavivittavihārino;
ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਇਤਿ ਮਞ੍ਞਾਨੋ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਤੇ ਉਪਾਸਿਤੁਂ॥
Sambuddhā iti maññāno, gacchāmi te upāsituṃ.
‘‘‘ਕਥਂ ਆਰਾਧਨਾ ਹੋਤਿ, ਕਥਂ ਹੋਤਿ વਿਰਾਧਨਾ’।
‘‘‘Kathaṃ ārādhanā hoti, kathaṃ hoti virādhanā’;
‘‘ਤ੍ਯਸ੍ਸੁ ਯਦਾ ਮਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਾਗਤੋ।
‘‘Tyassu yadā maṃ jānanti, sakko devānamāgato;
ਤ੍ਯਸ੍ਸੁ ਮਮੇવ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ‘ਕਿਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਪੁਣੀ ਇਦਂ’॥
Tyassu mameva pucchanti, ‘kiṃ katvā pāpuṇī idaṃ’.
ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ‘ਦਿਟ੍ਠੋ ਨੋ વਾਸવੋਤਿ ਚ’॥
Tena attamanā honti, ‘diṭṭho no vāsavoti ca’.
‘‘ਯਦਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿਂ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾવਿਤਾਰਣਂ।
‘‘Yadā ca buddhamaddakkhiṃ, vicikicchāvitāraṇaṃ;
‘‘ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਸ੍ਸ ਹਨ੍ਤਾਰਂ, ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲਂ।
‘‘Taṇhāsallassa hantāraṃ, buddhaṃ appaṭipuggalaṃ;
ਅਹਂ વਨ੍ਦੇ ਮਹਾવੀਰਂ, ਬੁਦ੍ਧਮਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਂ॥
Ahaṃ vande mahāvīraṃ, buddhamādiccabandhunaṃ.
‘‘ਯਂ ਕਰੋਮਸਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ, ਸਮਂ ਦੇવੇਹਿ ਮਾਰਿਸ।
‘‘Yaṃ karomasi brahmuno, samaṃ devehi mārisa;
ਸਦੇવਕਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇ ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿ॥
Sadevakasmiṃ lokasmiṃ, natthi te paṭipuggalo’’ti.
੩੭੧. ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਬਹੂਪਕਾਰੋ ਖੋ ਮੇਸਿ ਤ੍વਂ, ਤਾਤ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਯਂ ਤ੍વਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਪਸਾਦੇਸਿ। ਤਯਾ, ਤਾਤ, ਪਠਮਂ ਪਸਾਦਿਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਮਯਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਮ੍ਹਾ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ। ਪੇਤ੍ਤਿਕੇ વਾ ਠਾਨੇ ਠਪਯਿਸ੍ਸਾਮਿ , ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ, ਭਦ੍ਦਞ੍ਚ ਤੇ ਸੂਰਿਯવਚ੍ਛਸਂ ਦਮ੍ਮਿ, ਸਾ ਹਿ ਤੇ ਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤਾ’’ਤਿ।
371. Atha kho sakko devānamindo pañcasikhaṃ gandhabbaputtaṃ āmantesi – ‘‘bahūpakāro kho mesi tvaṃ, tāta pañcasikha, yaṃ tvaṃ bhagavantaṃ paṭhamaṃ pasādesi. Tayā, tāta, paṭhamaṃ pasāditaṃ pacchā mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamimhā arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Pettike vā ṭhāne ṭhapayissāmi , gandhabbarājā bhavissasi, bhaddañca te sūriyavacchasaṃ dammi, sā hi te abhipatthitā’’ti.
ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਪਾਣਿਨਾ ਪਥવਿਂ ਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ – ‘‘ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
Atha kho sakko devānamindo pāṇinā pathaviṃ parāmasitvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi – ‘‘namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassā’’ti.
ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਮਿਂ ਭਞ੍ਞਮਾਨੇ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ વਿਰਜਂ વੀਤਮਲਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਅਸੀਤਿਯਾ ਦੇવਤਾਸਹਸ੍ਸਾਨਂ , ਇਤਿ ਯੇ ਸਕ੍ਕੇਨ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੇਨ ਅਜ੍ਝਿਟ੍ਠਪਞ੍ਹਾ ਪੁਟ੍ਠਾ , ਤੇ ਭਗવਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਸ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਾਤ੍વੇવ ਅਧਿવਚਨਨ੍ਤਿ।
Imasmiñca pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne sakkassa devānamindassa virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti. Aññesañca asītiyā devatāsahassānaṃ , iti ye sakkena devānamindena ajjhiṭṭhapañhā puṭṭhā , te bhagavatā byākatā. Tasmā imassa veyyākaraṇassa sakkapañhātveva adhivacananti.
ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ।
Sakkapañhasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਦੀਘ ਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ੮. ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Sakkapañhasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਦੀਘਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ੮. ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Sakkapañhasuttavaṇṇanā