Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఇతివుత్తక-అట్ఠకథా • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
౨. సక్కారసుత్తవణ్ణనా
2. Sakkārasuttavaṇṇanā
౮౧. దుతియే సక్కారేనాతి సక్కారేన హేతుభూతేన, అథ వా సక్కారేనాతి సక్కారహేతునా, సక్కారహేతుకేన వా. సక్కారఞ్హి నిస్సాయ ఇధేకచ్చే పుగ్గలా పాపిచ్ఛా ఇచ్ఛాపకతా ఇచ్ఛాచారే ఠత్వా ‘‘సక్కారం నిబ్బత్తేస్సామా’’తి అనేకవిహితం అనేసనం అప్పతిరూపం ఆపజ్జిత్వా ఇతో చుతా అపాయేసు నిబ్బత్తన్తి, అపరే యథాసక్కారం లభిత్వా తన్నిమిత్తం మానమదమచ్ఛరియాదివసేన పమాదం ఆపజ్జిత్వా ఇతో చుతా అపాయేసు నిబ్బత్తన్తి. యం సన్ధాయ వుత్తం – ‘‘సక్కారేన అభిభూతా పరియాదిన్నచిత్తా’’తి. తత్థ అభిభూతాతి అజ్ఝోత్థటా. పరియాదిన్నచిత్తాతి ఖేపితచిత్తా, ఇచ్ఛాచారేన మానమదాదినా చ ఖయం పాపితకుసలచిత్తా. అథ వా పరియాదిన్నచిత్తాతి పరితో ఆదిన్నచిత్తా, వుత్తప్పకారేన అకుసలకోట్ఠాసేన యథా కుసలచిత్తస్స ఉప్పత్తివారో న హోతి, ఏవం సమన్తతో గహితచిత్తసన్తానాతి అత్థో. అసక్కారేనాతి హీళేత్వా పరిభవిత్వా పరేహి అత్తని పవత్తితేన అసక్కారేన హేతునా, అసక్కారహేతుకేన వా మానాదినా. సక్కారేన చ అసక్కారేన చాతి కేహిచి పవత్తితేన సక్కారేన కేహిచి పవత్తితేన అసక్కారేన చ. యే హి కేహిచి పఠమం సక్కతా హుత్వా తేహియేవ అసారభావం ఞత్వా పచ్ఛా అసక్కతా హోన్తి, తాదిసే సన్ధాయ వుత్తం ‘‘సక్కారేన చ అసక్కారేన చా’’తి.
81. Dutiye sakkārenāti sakkārena hetubhūtena, atha vā sakkārenāti sakkārahetunā, sakkārahetukena vā. Sakkārañhi nissāya idhekacce puggalā pāpicchā icchāpakatā icchācāre ṭhatvā ‘‘sakkāraṃ nibbattessāmā’’ti anekavihitaṃ anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjitvā ito cutā apāyesu nibbattanti, apare yathāsakkāraṃ labhitvā tannimittaṃ mānamadamacchariyādivasena pamādaṃ āpajjitvā ito cutā apāyesu nibbattanti. Yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘sakkārena abhibhūtā pariyādinnacittā’’ti. Tattha abhibhūtāti ajjhotthaṭā. Pariyādinnacittāti khepitacittā, icchācārena mānamadādinā ca khayaṃ pāpitakusalacittā. Atha vā pariyādinnacittāti parito ādinnacittā, vuttappakārena akusalakoṭṭhāsena yathā kusalacittassa uppattivāro na hoti, evaṃ samantato gahitacittasantānāti attho. Asakkārenāti hīḷetvā paribhavitvā parehi attani pavattitena asakkārena hetunā, asakkārahetukena vā mānādinā. Sakkārena ca asakkārena cāti kehici pavattitena sakkārena kehici pavattitena asakkārena ca. Ye hi kehici paṭhamaṃ sakkatā hutvā tehiyeva asārabhāvaṃ ñatvā pacchā asakkatā honti, tādise sandhāya vuttaṃ ‘‘sakkārena ca asakkārena cā’’ti.
ఏత్థ సక్కారేన అభిభూతా దేవదత్తాదయో నిదస్సేతబ్బా. వుత్తమ్పి చేతం –
Ettha sakkārena abhibhūtā devadattādayo nidassetabbā. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ఫలం వే కదలిం హన్తి, ఫలం వేళుం ఫలం నళం;
‘‘Phalaṃ ve kadaliṃ hanti, phalaṃ veḷuṃ phalaṃ naḷaṃ;
సక్కారో కాపురిసం హన్తి, గబ్భో అస్సతరిం యథా’’తి. (సం॰ ని॰ ౧.౧౮౩; అ॰ ని॰ ౪.౬౮; చూళవ॰ ౩౩౫);
Sakkāro kāpurisaṃ hanti, gabbho assatariṃ yathā’’ti. (saṃ. ni. 1.183; a. ni. 4.68; cūḷava. 335);
సాధూనం ఉపరి కతేన అసక్కారేన అభిభూతా దణ్డకీరాజకాలిఙ్గరాజమజ్ఝరాజాదయో నిదస్సేతబ్బా. వుత్తమ్పి చేతం –
Sādhūnaṃ upari katena asakkārena abhibhūtā daṇḍakīrājakāliṅgarājamajjharājādayo nidassetabbā. Vuttampi cetaṃ –
‘‘కిసఞ్హి వచ్ఛం అవకిరియ దణ్డకీ,
‘‘Kisañhi vacchaṃ avakiriya daṇḍakī,
ఉచ్ఛిన్నమూలో సజనో సరట్ఠో;
Ucchinnamūlo sajano saraṭṭho;
కుక్కుళనామే నిరయమ్హి పచ్చతి,
Kukkuḷanāme nirayamhi paccati,
తస్స ఫులిఙ్గాని పతన్తి కాయే.
Tassa phuliṅgāni patanti kāye.
‘‘యో సఞ్ఞతే పబ్బజితే అవఞ్చయి,
‘‘Yo saññate pabbajite avañcayi,
ధమ్మం భణన్తే సమణే అదూసకే;
Dhammaṃ bhaṇante samaṇe adūsake;
తం నాళికేరం సునఖా పరత్థ,
Taṃ nāḷikeraṃ sunakhā parattha,
సఙ్గమ్మ ఖాదన్తి విఫన్దమానం’’. (జా॰ ౨.౧౭.౭౦-౭౧);
Saṅgamma khādanti viphandamānaṃ’’. (jā. 2.17.70-71);
‘‘ఉపహచ్చ మనం మజ్ఝో, మాతఙ్గస్మిం యసస్సినే;
‘‘Upahacca manaṃ majjho, mātaṅgasmiṃ yasassine;
సపారిసజ్జో ఉచ్ఛిన్నో, మజ్ఝారఞ్ఞం తదా అహూ’’తి. (జా॰ ౨.౧౯.౯౬);
Sapārisajjo ucchinno, majjhāraññaṃ tadā ahū’’ti. (jā. 2.19.96);
సక్కారేన చ అసక్కారేన చ అభిభూతా అఞ్ఞతిత్థియా నాటపుత్తాదయో నిదస్సేతబ్బా.
Sakkārena ca asakkārena ca abhibhūtā aññatitthiyā nāṭaputtādayo nidassetabbā.
గాథాసు ఉభయన్తి ఉభయేన సక్కారేన చ అసక్కారేన చ. సమాధి న వికమ్పతీతి న చలతి, ఏకగ్గభావేన తిట్ఠతి. కస్స పన న చలతీతి ఆహ ‘‘అప్పమాదవిహారినో’’తి. యో పమాదకరధమ్మానం రాగాదీనం సుట్ఠు పహీనత్తా అప్పమాదవిహారీ అరహా, తస్స. సో హి లోకధమ్మేహి న వికమ్పతి. సుఖుమదిట్ఠివిపస్సకన్తి ఫలసమాపత్తిఅత్థం సుఖుమాయ దిట్ఠియా పఞ్ఞాయ అభిణ్హం పవత్తవిపస్సనత్తా సుఖుమదిట్ఠివిపస్సకం. ఉపాదానక్ఖయారామన్తి చతున్నం ఉపాదానానం ఖయం పరియోసానభూతం అరహత్తఫలం ఆరమితబ్బం ఏతస్సాతి ఉపాదానక్ఖయారామం. సేసం వుత్తనయమేవ.
Gāthāsu ubhayanti ubhayena sakkārena ca asakkārena ca. Samādhi na vikampatīti na calati, ekaggabhāvena tiṭṭhati. Kassa pana na calatīti āha ‘‘appamādavihārino’’ti. Yo pamādakaradhammānaṃ rāgādīnaṃ suṭṭhu pahīnattā appamādavihārī arahā, tassa. So hi lokadhammehi na vikampati. Sukhumadiṭṭhivipassakanti phalasamāpattiatthaṃ sukhumāya diṭṭhiyā paññāya abhiṇhaṃ pavattavipassanattā sukhumadiṭṭhivipassakaṃ. Upādānakkhayārāmanti catunnaṃ upādānānaṃ khayaṃ pariyosānabhūtaṃ arahattaphalaṃ āramitabbaṃ etassāti upādānakkhayārāmaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.
దుతియసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dutiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఇతివుత్తకపాళి • Itivuttakapāḷi / ౨. సక్కారసుత్తం • 2. Sakkārasuttaṃ