Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
൭-൧൦. സക്ഖിഭബ്ബസുത്താദിവണ്ണനാ
7-10. Sakkhibhabbasuttādivaṇṇanā
൭൧-൭൪. സത്തമേ തസ്മിം തസ്മിം വിസേസേതി തസ്മിം തസ്മിം സച്ഛികാതബ്ബേ വിസേസേ. സക്ഖിഭാവായ പച്ചക്ഖകാരിതായ ഭബ്ബോ സക്ഖിഭബ്ബോ, തസ്സ ഭാവോ സക്ഖിഭബ്ബതാ. തം സക്ഖിഭബ്ബതം. സതി സതിആയതനേതി സതി സതികാരണേ. കിഞ്ചേത്ഥ കാരണം? അഭിഞ്ഞാ വാ അഭിഞ്ഞാപാദകജ്ഝാനം വാ, അവസാനേ പന ഛട്ഠാഭിഞ്ഞായ അരഹത്തം വാ കാരണം, അരഹത്തസ്സ വിപസ്സനാ വാതി വേദിതബ്ബം. യഞ്ഹി തം തത്ര തത്ര സക്ഖിഭബ്ബതാസങ്ഖാതം ഇദ്ധിവിധപച്ചനുഭവനാദി, തസ്സ അഭിഞ്ഞാ കാരണം. അഥ ഇദ്ധിവിധപച്ചനുഭവനാദി അഭിഞ്ഞാ, ഏവം സതി അഭിഞ്ഞാപാദകജ്ഝാനം കാരണം. അരഹത്തമ്പി ‘‘കുദാസ്സു നാമാഹം തദായതനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സാമീ’’തി അനുത്തരേസു വിമോക്ഖേസു പിഹം ഉപട്ഠപേത്വാ ഛട്ഠാഭിഞ്ഞം നിബ്ബത്തേന്തസ്സ കാരണം. ഇദഞ്ച സബ്ബസാധാരണം ന ഹോതി, സാധാരണവസേന പന അരഹത്തസ്സ വിപസ്സനാ കാരണം. അഥ വാ സതി ആയതനേതി തസ്സ തസ്സ വിസേസാധിഗമസ്സ ഉപനിസ്സയസങ്ഖാതേ കാരണേ സതീതി ഏവമേത്ഥ അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ.
71-74. Sattame tasmiṃ tasmiṃ viseseti tasmiṃ tasmiṃ sacchikātabbe visese. Sakkhibhāvāya paccakkhakāritāya bhabbo sakkhibhabbo, tassa bhāvo sakkhibhabbatā. Taṃ sakkhibhabbataṃ. Sati satiāyataneti sati satikāraṇe. Kiñcettha kāraṇaṃ? Abhiññā vā abhiññāpādakajjhānaṃ vā, avasāne pana chaṭṭhābhiññāya arahattaṃ vā kāraṇaṃ, arahattassa vipassanā vāti veditabbaṃ. Yañhi taṃ tatra tatra sakkhibhabbatāsaṅkhātaṃ iddhividhapaccanubhavanādi, tassa abhiññā kāraṇaṃ. Atha iddhividhapaccanubhavanādi abhiññā, evaṃ sati abhiññāpādakajjhānaṃ kāraṇaṃ. Arahattampi ‘‘kudāssu nāmāhaṃ tadāyatanaṃ upasampajja viharissāmī’’ti anuttaresu vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhapetvā chaṭṭhābhiññaṃ nibbattentassa kāraṇaṃ. Idañca sabbasādhāraṇaṃ na hoti, sādhāraṇavasena pana arahattassa vipassanā kāraṇaṃ. Atha vā sati āyataneti tassa tassa visesādhigamassa upanissayasaṅkhāte kāraṇe satīti evamettha attho daṭṭhabbo.
ഹാനഭാഗിയാദീസു ‘‘പഠമജ്ഝാനസ്സ ലാഭിം കാമസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി, ഹാനഭാഗിയോ സമാധി. തദനുധമ്മതാ സതി സന്തിട്ഠതി, ഠിതിഭാഗിയോ സമാധി. അവിതക്കസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി, വിസേസഭാഗിയോ സമാധി. നിബ്ബിദാസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിരാഗൂപസംഹിതാ, നിബ്ബേധഭാഗിയോ സമാധീ’’തി (വിഭ॰ ൭൯൯) ഇമിനാ നയേന സബ്ബസമാപത്തിയോ വിത്ഥാരേത്വാ ഹാനഭാഗിയാദിഅത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. തത്ഥ പഠമജ്ഝാനസ്സ ലാഭിന്തി യ്വായം അപ്പഗുണസ്സ പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ, തം. കാമസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തീതി തതോ വുട്ഠിതം ആരമ്മണവസേന കാമസഹഗതാ ഹുത്വാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി തുദന്തി, തസ്സ കാമാനതീതസ്സ കാമാനുപക്ഖന്ദാനം സഞ്ഞാമനസികാരാനം വസേന സോ പഠമജ്ഝാനസമാധി ഹായതി പരിഹായതി, തസ്മാ ഹാനഭാഗിയോ വുത്തോ. തദനുധമ്മതാതി തദനുരൂപസഭാവോ. സതി സന്തിട്ഠതീതി ഇദം മിച്ഛാസതിം സന്ധായ വുത്തം. യസ്സ ഹി പഠമജ്ഝാനാനുരൂപസഭാവാ പഠമജ്ഝാനം സന്തതോ പണീതതോ ദിസ്വാ അസ്സാദയമാനാ അഭിനന്ദമാനാ നികന്തി ഹോതി, തസ്സ നികന്തിവസേന സോ പഠമജ്ഝാനസമാധി നേവ ഹായതി ന വഡ്ഢതി, ഠിതികോട്ഠാസികോ ഹോതി. തേന വുത്തം ‘‘ഠിതിഭാഗിയോ സമാധീ’’തി. അവിതക്കസഹഗതാതി അവിതക്കം ദുതിയജ്ഝാനം സന്തതോ പണീതതോ മനസികരോതോ ആരമ്മണവസേന അവിതക്കസഹഗതാ. സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തീതി പഗുണപഠമജ്ഝാനതോ വുട്ഠിതം ദുതിയജ്ഝാനാധിഗമത്ഥായ ചോദേന്തി തുദന്തി. തസ്സ ഉപരി ദുതിയജ്ഝാനാനുപക്ഖന്ദാനം സഞ്ഞാമനസികാരാനം വസേന സോ പഠമജ്ഝാനസമാധി വിസേസഭൂതസ്സ ദുതിയജ്ഝാനസ്സ ഉപ്പത്തിപദട്ഠാനതായ ‘‘വിസേസഭാഗിയോ’’തി വുത്തോ.
Hānabhāgiyādīsu ‘‘paṭhamajjhānassa lābhiṃ kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, hānabhāgiyo samādhi. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati, ṭhitibhāgiyo samādhi. Avitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo samādhi. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasaṃhitā, nibbedhabhāgiyo samādhī’’ti (vibha. 799) iminā nayena sabbasamāpattiyo vitthāretvā hānabhāgiyādiattho veditabbo. Tattha paṭhamajjhānassa lābhinti yvāyaṃ appaguṇassa paṭhamassa jhānassa lābhī, taṃ. Kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācarantīti tato vuṭṭhitaṃ ārammaṇavasena kāmasahagatā hutvā saññāmanasikārā samudācaranti tudanti, tassa kāmānatītassa kāmānupakkhandānaṃ saññāmanasikārānaṃ vasena so paṭhamajjhānasamādhi hāyati parihāyati, tasmā hānabhāgiyo vutto. Tadanudhammatāti tadanurūpasabhāvo. Sati santiṭṭhatīti idaṃ micchāsatiṃ sandhāya vuttaṃ. Yassa hi paṭhamajjhānānurūpasabhāvā paṭhamajjhānaṃ santato paṇītato disvā assādayamānā abhinandamānā nikanti hoti, tassa nikantivasena so paṭhamajjhānasamādhi neva hāyati na vaḍḍhati, ṭhitikoṭṭhāsiko hoti. Tena vuttaṃ ‘‘ṭhitibhāgiyo samādhī’’ti. Avitakkasahagatāti avitakkaṃ dutiyajjhānaṃ santato paṇītato manasikaroto ārammaṇavasena avitakkasahagatā. Saññāmanasikārā samudācarantīti paguṇapaṭhamajjhānato vuṭṭhitaṃ dutiyajjhānādhigamatthāya codenti tudanti. Tassa upari dutiyajjhānānupakkhandānaṃ saññāmanasikārānaṃ vasena so paṭhamajjhānasamādhi visesabhūtassa dutiyajjhānassa uppattipadaṭṭhānatāya ‘‘visesabhāgiyo’’ti vutto.
നിബ്ബിദാസഹഗതാതി തമേവ പഠമജ്ഝാനലാഭിം ഝാനതോ വുട്ഠിതം നിബ്ബിദാസങ്ഖാതേന വിപസ്സനാഞാണേന സഹഗതാ. വിപസ്സനാഞാണഞ്ഹി ഝാനങ്ഗേസു പഭേദേന ഉപട്ഠഹന്തേസു നിബ്ബിന്ദതി ഉക്കണ്ഠതി, തസ്മാ ‘‘നിബ്ബിദാ’’തി വുച്ചതി. സമുദാചരന്തീതി നിബ്ബാനസച്ഛികിരിയത്ഥായ ചോദേന്തി തുദന്തി. വിരാഗൂപസംഹിതാതി വിരാഗസങ്ഖാതേന നിബ്ബാനേന ഉപസംഹിതാ. വിപസ്സനാഞാണഞ്ഹി സക്കാ ഇമിനാ മഗ്ഗേന വിരാഗം നിബ്ബാനം സച്ഛികാതുന്തി പവത്തിതോ ‘‘വിരാഗൂപസംഹിത’’ന്തി വുച്ചതി. തംസമ്പയുത്താ സഞ്ഞാമനസികാരാ വിരാഗൂപസംഹിതാ ഏവ നാമ. തസ്സ തേസം സഞ്ഞാമനസികാരാനം വസേന പഠമജ്ഝാനസമാധി അരിയമഗ്ഗപ്പടിവേധസ്സ പദട്ഠാനതായ ‘‘നിബ്ബേധഭാഗിയോ’’തി വുത്തോ. ഹാനം ഭജന്തീതി ഹാനഭാഗിയാ, ഹാനഭാഗോ വാ ഏതേസം അത്ഥീതി ഹാനഭാഗിയാ, പരിഹാനകോട്ഠാസികാതി അത്ഥോ. ഇമിനാ നയേന ഠിതിഭാഗിയോ വേദിതബ്ബോ. അട്ഠമാദീനി ഉത്താനത്ഥാനേവ.
Nibbidāsahagatāti tameva paṭhamajjhānalābhiṃ jhānato vuṭṭhitaṃ nibbidāsaṅkhātena vipassanāñāṇena sahagatā. Vipassanāñāṇañhi jhānaṅgesu pabhedena upaṭṭhahantesu nibbindati ukkaṇṭhati, tasmā ‘‘nibbidā’’ti vuccati. Samudācarantīti nibbānasacchikiriyatthāya codenti tudanti. Virāgūpasaṃhitāti virāgasaṅkhātena nibbānena upasaṃhitā. Vipassanāñāṇañhi sakkā iminā maggena virāgaṃ nibbānaṃ sacchikātunti pavattito ‘‘virāgūpasaṃhita’’nti vuccati. Taṃsampayuttā saññāmanasikārā virāgūpasaṃhitā eva nāma. Tassa tesaṃ saññāmanasikārānaṃ vasena paṭhamajjhānasamādhi ariyamaggappaṭivedhassa padaṭṭhānatāya ‘‘nibbedhabhāgiyo’’ti vutto. Hānaṃ bhajantīti hānabhāgiyā, hānabhāgo vā etesaṃ atthīti hānabhāgiyā, parihānakoṭṭhāsikāti attho. Iminā nayena ṭhitibhāgiyo veditabbo. Aṭṭhamādīni uttānatthāneva.
സക്ഖിഭബ്ബസുത്താദിവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Sakkhibhabbasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
ദേവതാവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Devatāvaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya
൭. സക്ഖിഭബ്ബസുത്തം • 7. Sakkhibhabbasuttaṃ
൮. ബലസുത്തം • 8. Balasuttaṃ
൯. പഠമതജ്ഝാനസുത്തം • 9. Paṭhamatajjhānasuttaṃ
൧൦. ദുതിയതജ്ഝാനസുത്തം • 10. Dutiyatajjhānasuttaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
൭. സക്ഖിഭബ്ബസുത്തവണ്ണനാ • 7. Sakkhibhabbasuttavaṇṇanā
൮. ബലസുത്തവണ്ണനാ • 8. Balasuttavaṇṇanā
൯-൧൦. തജ്ഝാനസുത്തദ്വയവണ്ണനാ • 9-10. Tajjhānasuttadvayavaṇṇanā