Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೭. ಸಕ್ಕುದಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
7. Sakkudānasuttavaṇṇanā
೨೭. ಸತ್ತಮೇ ಸತ್ತಾಹಂ ಏಕಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ ಅಞ್ಞತರಂ ಸಮಾಧಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಕೇಚಿ ತಾವ ಆಹು ‘‘ಅರಹತ್ತಫಲಸಮಾಧಿ ಇಧ ‘ಅಞ್ಞತರೋ ಸಮಾಧೀ’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ’’ತಿ। ತಞ್ಹಿ ಸೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಬಹುಲಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರತ್ಥಂ, ಪಹೋತಿ ಚ ಸತ್ತಾಹಮ್ಪಿ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ವೀತಿನಾಮೇತುಂ। ತಥಾ ಹಿ ಭಗವತಾ –
27. Sattame sattāhaṃ ekapallaṅkena nisinno hoti aññataraṃ samādhiṃ samāpajjitvāti ettha keci tāva āhu ‘‘arahattaphalasamādhi idha ‘aññataro samādhī’ti adhippeto’’ti. Tañhi so āyasmā bahulaṃ samāpajjati diṭṭhadhammasukhavihāratthaṃ, pahoti ca sattāhampi phalasamāpattiyā vītināmetuṃ. Tathā hi bhagavatā –
‘‘ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾವದೇ ಆಕಙ್ಖಾಮಿ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ, ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ವಿಹರಾಮಿ। ಕಸ್ಸಪೋಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾವದೇ ಆಕಙ್ಖತಿ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ವಿಹರತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫೨) –
‘‘Ahaṃ, bhikkhave, yāvade ākaṅkhāmi vivicceva kāmehi, vivicca akusalehi dhammehi…pe… viharāmi. Kassapopi, bhikkhave, yāvade ākaṅkhati vivicceva kāmehi…pe… viharatī’’ti (saṃ. ni. 2.152) –
ಆದಿನಾ ನವಾನುಪುಬ್ಬವಿಹಾರಛಳಭಿಞ್ಞಾದಿಭೇದೇ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮೇ ಅತ್ತನಾ ಸಮಸಮಟ್ಠಾನೇ ಠಪಿತೋ, ನ ಚೇತ್ಥ ‘‘ಯದಿ ಏವಂ ಥೇರೋ ಯಮಕಪಾಟಿಹಾರಿಯಮ್ಪಿ ಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಾವಕಸಾಧಾರಣಾನಂಯೇವ ಝಾನಾದೀನಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾತಿ।
Ādinā navānupubbavihārachaḷabhiññādibhede uttarimanussadhamme attanā samasamaṭṭhāne ṭhapito, na cettha ‘‘yadi evaṃ thero yamakapāṭihāriyampi kareyyā’’ti vattabbaṃ sāvakasādhāraṇānaṃyeva jhānādīnaṃ adhippetattāti.
ಪೋರಾಣಾ ಪನಾಹು – ಅಞ್ಞತರಂ ಸಮಾಧಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ। ಕಥಂ ಪನ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿ ಸಮಾಧೀತಿ ವುತ್ತಾ? ಸಮಾಧಾನಟ್ಠೇನ। ಕೋ ಪನಾಯಂ ಸಮಾಧಾನಟ್ಠೋ? ಸಮ್ಮದೇವ ಆಧಾತಬ್ಬತಾ। ಯಾ ಹಿ ಏಸಾ ಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮೇಹಿ ಅಕಮ್ಪನೀಯಾ ಬಲಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಮಥಬಲಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಬಲನ್ತಿ ಇಮೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಬಲೇಹಿ, ಅನಿಚ್ಚದುಕ್ಖಾನತ್ತನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗನಿರೋಧಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗವಿವಟ್ಟಾನುಪಸ್ಸನಾ ಚತ್ತಾರಿ ಮಗ್ಗಞಾಣಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಚ ಫಲಞಾಣಾನೀತಿ ಇಮೇಸಂ ಸೋಳಸನ್ನಂ ಞಾಣಾನಂ ವಸೇನ ಸೋಳಸಹಿ ಞಾಣಚರಿಯಾಹಿ, ಪಠಮಜ್ಝಾನಸಮಾಧಿಆದಯೋ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಧೀ ಏಕಜ್ಝಂ ಕತ್ವಾ ಗಹಿತೋ ತೇಸಂ ಉಪಚಾರಸಮಾಧಿ ಚಾತಿ ಇಮೇಸಂ ನವನ್ನಂ ಸಮಾಧೀನಂ ವಸೇನ ನವಹಿ ಸಮಾಧಿಚರಿಯಾಹಿ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋತಿ ಇಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಯಾ ತಥಾ ವಿಹರಿತುಕಾಮೇನ ಯಥಾವುತ್ತೇಸು ಠಾನೇಸು ವಸೀಭಾವಪ್ಪತ್ತೇನ ಅರಹತಾ ಅನಾಗಾಮಿನಾ ವಾ ಯಥಾಧಿಪ್ಪೇತಂ ಕಾಲಂ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಸನ್ತಾನಸ್ಸ ಸಮ್ಮದೇವ ಅಪ್ಪವತ್ತಿ ಆಧಾತಬ್ಬಾ, ತಸ್ಸಾ ತಥಾ ಸಮಾಧಾತಬ್ಬತಾ ಇಧ ಸಮಾಧಾನಟ್ಠೋ, ತೇನಾಯಂ ವಿಹಾರೋ ಸಮಾಧೀತಿ ವುತ್ತೋ, ನ ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ। ಏತೇನಸ್ಸ ಸಮಾಪತ್ತಿಅತ್ಥೋಪಿ ವುತ್ತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇಮಞ್ಹಿ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗೇ –
Porāṇā panāhu – aññataraṃ samādhiṃ samāpajjitvāti nirodhasamāpattiṃ samāpajjitvā. Kathaṃ pana nirodhasamāpatti samādhīti vuttā? Samādhānaṭṭhena. Ko panāyaṃ samādhānaṭṭho? Sammadeva ādhātabbatā. Yā hi esā paccanīkadhammehi akampanīyā balappattiyā samathabalaṃ vipassanābalanti imehi dvīhi balehi, aniccadukkhānattanibbidāvirāganirodhapaṭinissaggavivaṭṭānupassanā cattāri maggañāṇāni cattāri ca phalañāṇānīti imesaṃ soḷasannaṃ ñāṇānaṃ vasena soḷasahi ñāṇacariyāhi, paṭhamajjhānasamādhiādayo aṭṭha samādhī ekajjhaṃ katvā gahito tesaṃ upacārasamādhi cāti imesaṃ navannaṃ samādhīnaṃ vasena navahi samādhicariyāhi kāyasaṅkhāro vacīsaṅkhāro cittasaṅkhāroti imesaṃ tiṇṇaṃ saṅkhārānaṃ tattha tattha paṭippassaddhiyā tathā viharitukāmena yathāvuttesu ṭhānesu vasībhāvappattena arahatā anāgāminā vā yathādhippetaṃ kālaṃ cittacetasikasantānassa sammadeva appavatti ādhātabbā, tassā tathā samādhātabbatā idha samādhānaṭṭho, tenāyaṃ vihāro samādhīti vutto, na avikkhepaṭṭhena. Etenassa samāpattiatthopi vuttoti veditabbo. Imañhi nirodhasamāpattiṃ sandhāya paṭisambhidāmagge –
‘‘ಕಥಂ ದ್ವೀಹಿ ಬಲೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಯಾ ಸೋಳಸಹಿ ಞಾಣಚರಿಯಾಹಿ ನವಹಿ ಸಮಾಧಿಚರಿಯಾಹಿ ವಸೀಭಾವತಾಯ ಸಞ್ಞಾನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೮೩) –
‘‘Kathaṃ dvīhi balehi samannāgatattā tiṇṇaṃ saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā soḷasahi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi vasībhāvatāya saññānirodhasamāpattiyā ñāṇa’’nti (paṭi. ma. 1.83) –
ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ದ್ವೀಹಿ ಬಲೇಹೀ’’ತಿ ದ್ವೇ ಬಲಾನಿ ಸಮಥಬಲಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಬಲನ್ತಿ ವಿತ್ಥಾರೋ। ಸಾಯಂ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಕಥಾ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೨.೮೬೭ ಆದಯೋ) ಸಂವಣ್ಣಿತಾವ। ಕಸ್ಮಾ ಪನಾಯಂ ಥೇರೋ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಅಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿ? ಸತ್ತೇಸು ಅನುಕಮ್ಪಾಯ। ಅಯಞ್ಹಿ ಮಹಾಥೇರೋ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ವಳಞ್ಜೇತಿ, ಸತ್ತಾನುಗ್ಗಹೇನ ಪನ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ। ತಞ್ಹಿ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಕತೋ ಅಪ್ಪಕೋಪಿ ಸಕ್ಕಾರೋ ವಿಸೇಸತೋ ಮಹಪ್ಫಲೋ ಮಹಾನಿಸಂಸೋ ಹೋತೀತಿ।
Pucchitvā ‘‘dvīhi balehī’’ti dve balāni samathabalaṃ vipassanābalanti vitthāro. Sāyaṃ nirodhasamāpattikathā visuddhimagge (visuddhi. 2.867 ādayo) saṃvaṇṇitāva. Kasmā panāyaṃ thero phalasamāpattiṃ asamāpajjitvā nirodhaṃ samāpajji? Sattesu anukampāya. Ayañhi mahāthero sabbāpi samāpattiyo vaḷañjeti, sattānuggahena pana yebhuyyena nirodhaṃ samāpajjati. Tañhi samāpajjitvā vuṭṭhitassa kato appakopi sakkāro visesato mahapphalo mahānisaṃso hotīti.
ವುಟ್ಠಾಸೀತಿ ಅರಹತ್ತಫಲಚಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ವುಟ್ಠಾಸಿ। ನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ ಹಿ ಅರಹಾ ಚೇ ಅರಹತ್ತಫಲಸ್ಸ, ಅನಾಗಾಮೀ ಚೇ ಅನಾಗಾಮಿಫಲಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೇನ ವುಟ್ಠಿತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Vuṭṭhāsīti arahattaphalacittuppattiyā vuṭṭhāsi. Nirodhaṃ samāpanno hi arahā ce arahattaphalassa, anāgāmī ce anāgāmiphalassa uppādena vuṭṭhito nāma hoti.
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ದಾತುಕಾಮೋ ಹೋತೀತಿ ಕಥಂ ತಸ್ಸ ದಾತುಕಾಮತಾ ಜಾತಾ? ಯಾನಿ ‘‘ತಾನಿ ಪಞ್ಚಮತ್ತಾನಿ ದೇವತಾಸತಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತಾನಿ, ತಾ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ದೇವರಞ್ಞೋ ಪರಿಚಾರಿಕಾ ಕಕುಟಪಾದಿನಿಯೋ ಪುಬ್ಬೇ ‘‘ಅಯ್ಯೋ ಮಹಾಕಸ್ಸಪೋ ರಾಜಗಹಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸತಿ, ಗಚ್ಛಥ ಥೇರಸ್ಸ ದಾನಂ ದೇಥಾ’’ತಿ ಸಕ್ಕೇನ ಪೇಸಿತಾ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಾಹಾರಂ ದಾತುಕಾಮಾ ಠಿತಾ ಥೇರೇನ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ದೇವಲೋಕಮೇವ ಗತಾ। ಇದಾನಿ ಪುರಿಮಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪಂ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಕದಾಚಿ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ದಾನಂ ದಾತುಕಾಮಾ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಅನಾರೋಚೇತ್ವಾ ಸಯಮೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಭೋಜನಾನಿ ಉಪನೇನ್ತಿಯೋ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಥೇರೇನ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ದೇವಲೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಕ್ಕೇನ ‘‘ಕಹಂ ಗತತ್ಥಾ’’ತಿ ಪುಟ್ಠಾ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ‘‘ದಿನ್ನೋ ವೋ ಥೇರಸ್ಸ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ’’ತಿ ಸಕ್ಕೇನ ವುತ್ತೇ ‘‘ಗಣ್ಹಿತುಂ ನ ಇಚ್ಛತೀ’’ತಿ। ‘‘ಕಿಂ ಕಥೇಸೀ’’ತಿ? ‘‘‘ದುಗ್ಗತಾನಂ ಸಙ್ಗಹಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಆಹ, ದೇವಾ’’ತಿ। ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಕೇನಾಕಾರೇನ ಗತಾ’’ತಿ? ‘‘ಇಮಿನಾವ, ದೇವಾ’’ತಿ। ಸಕ್ಕೋ ‘‘ತುಮ್ಹಾದಿಸಿಯೋ ಥೇರಸ್ಸ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಕಿಂ ದಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ? ಸಯಂ ದಾತುಕಾಮೋ, ಜರಾಜಿಣ್ಣೋ ಖಣ್ಡದನ್ತೋ ಪಲಿತಕೇಸೋ ಓಭಗ್ಗಸರೀರೋ ಮಹಲ್ಲಕೋ ತನ್ತವಾಯೋ ಹುತ್ವಾ, ಸುಜಮ್ಪಿ ಅಸುರಧೀತರಂ ತಥಾರೂಪಿಮೇವ ಮಹಲ್ಲಿಕಂ ಕತ್ವಾ, ಏಕಂ ಪೇಸಕಾರವೀಥಿಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ತನ್ತಂ ಪಸಾರೇನ್ತೋ ಅಚ್ಛಿ, ಸುಜಾ ತಸರಂ ಪೂರೇತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ…ಪೇ॰… ತಸರಂ ಪೂರೇತೀ’’ತಿ।
Tena kho pana samayena sakko devānamindo āyasmato mahākassapassa piṇḍapātaṃ dātukāmo hotīti kathaṃ tassa dātukāmatā jātā? Yāni ‘‘tāni pañcamattāni devatāsatānī’’ti vuttāni, tā sakkassa devarañño paricārikā kakuṭapādiniyo pubbe ‘‘ayyo mahākassapo rājagahaṃ piṇḍāya pavisati, gacchatha therassa dānaṃ dethā’’ti sakkena pesitā upagantvā dibbāhāraṃ dātukāmā ṭhitā therena paṭikkhittā devalokameva gatā. Idāni purimappaṭikkhepaṃ cintetvā ‘‘kadāci gaṇheyyā’’ti samāpattito vuṭṭhitassa therassa dānaṃ dātukāmā sakkassa anārocetvā sayameva āgantvā dibbabhojanāni upanentiyo purimanayeneva therena paṭikkhittā devalokaṃ gantvā sakkena ‘‘kahaṃ gatatthā’’ti puṭṭhā tamatthaṃ ārocetvā ‘‘dinno vo therassa piṇḍapāto’’ti sakkena vutte ‘‘gaṇhituṃ na icchatī’’ti. ‘‘Kiṃ kathesī’’ti? ‘‘‘Duggatānaṃ saṅgahaṃ karissāmī’ti āha, devā’’ti. ‘‘Tumhe kenākārena gatā’’ti? ‘‘Imināva, devā’’ti. Sakko ‘‘tumhādisiyo therassa piṇḍapātaṃ kiṃ dassantī’’ti? Sayaṃ dātukāmo, jarājiṇṇo khaṇḍadanto palitakeso obhaggasarīro mahallako tantavāyo hutvā, sujampi asuradhītaraṃ tathārūpimeva mahallikaṃ katvā, ekaṃ pesakāravīthiṃ māpetvā tantaṃ pasārento acchi, sujā tasaraṃ pūreti. Tena vuttaṃ – ‘‘tena kho pana samayena sakko devānamindo…pe… tasaraṃ pūretī’’ti.
ತತ್ಥ ತನ್ತಂ ವಿನಾತೀತಿ ಪಸಾರಿತತನ್ತಂ ವಿನನ್ತೋ ವಿಯ ಹೋತಿ। ತಸರಂ ಪೂರೇತೀತಿ ತಸರವಟ್ಟಿಂ ವಡ್ಢೇನ್ತೀ ವಿಯ। ಯೇನ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ದೇವಾನಮಿನ್ದಸ್ಸ ನಿವೇಸನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಥೇರೋ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ‘‘ದುಗ್ಗತಜನಸಙ್ಗಹಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ನಗರಾಭಿಮುಖೋ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಬಹಿನಗರೇ ಸಕ್ಕೇನ ಮಾಪಿತಂ ಪೇಸಕಾರವೀಥಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಅದ್ದಸ ಓಲುಗ್ಗವಿಲುಗ್ಗಜಿಣ್ಣಸಾಲಂ ತತ್ಥ ಚ ತೇ ಜಾಯಮ್ಪತಿಕೇ ಯಥಾವುತ್ತರೂಪೇ ತನ್ತವಾಯಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇಮೇ ಮಹಲ್ಲಕಕಾಲೇಪಿ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ನಗರೇ ಇಮೇಹಿ ದುಗ್ಗತತರಾ ನತ್ಥಿ ಮಞ್ಞೇ। ಇಮೇಹಿ ದಿನ್ನಂ ಸಾಕಮತ್ತಮ್ಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಇಮೇಸಂ ಸಙ್ಗಹಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಸೋ ತೇಸಂ ಗೇಹಾಭಿಮುಖೋ ಅಗಮಾಸಿ। ಸಕ್ಕೋ ತಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸುಜಂ ಆಹ – ‘‘ಭದ್ದೇ, ಮಯ್ಹಂ ಅಯ್ಯೋ ಇತೋ ಆಗಚ್ಛತಿ, ತಂ ತ್ವಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೀ ವಿಯ ತುಣ್ಹೀ ಹುತ್ವಾ ನಿಸೀದ। ಖಣೇನೇವ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ದಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಥೇರೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಗೇಹದ್ವಾರೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತೇಪಿ ಅಪಸ್ಸನ್ತಾ ವಿಯ ಅತ್ತನೋ ಕಮ್ಮಮೇವ ಕರೋನ್ತಾ ಥೋಕಂ ಆಗಮಯಿಂಸು। ಅಥ ಸಕ್ಕೋ ‘‘ಗೇಹದ್ವಾರೇ ಠಿತೋ ಏಕೋ ಥೇರೋ ವಿಯ ಖಾಯತಿ, ಉಪಧಾರೇಹಿ ತಾವಾ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಗನ್ತ್ವಾ ಉಪಧಾರೇಥ, ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಸೋ ಗೇಹಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಥೇರಂ ಪಞ್ಚಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಉಭೋಹಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ಜಣ್ಣುಕಾನಿ ಓಲುಮ್ಬಿತ್ವಾ ನಿತ್ಥುನನ್ತೋ ಉಟ್ಠಾಯ ‘‘ಕತರತ್ಥೇರೋ ನು ಖೋ ಅಯ್ಯೋ’’ತಿ ಥೋಕಂ ಓಸಕ್ಕಿತ್ವಾ ‘‘ಅಕ್ಖೀನಿ ಮೇ ಧೂಮಾಯನ್ತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ನಲಾಟೇ ಹತ್ಥಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಉದ್ಧಂ ಉಲ್ಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಅಹೋ ದುಕ್ಖಂ ಅಯ್ಯೋ ನೋ ಮಹಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರೋವ ಚಿರಸ್ಸಂ ಮೇ ಕುಟಿದ್ವಾರಂ ಆಗತೋ। ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಕಿಞ್ಚಿ ಗೇಹೇ’’ತಿ ಆಹ। ಸುಜಾ ಥೋಕಂ ಆಕುಲಾ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಟಿವಚನಂ ಅದಾಸಿ। ಸಕ್ಕೋ, ‘‘ಭನ್ತೇ, ಲೂಖಂ ವಾ ಪಣೀತಂ ವಾತಿ ಅಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಸಙ್ಗಹಂ ನೋ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ಪತ್ತಂ ಗಣ್ಹಿ। ಥೇರೋ ಪತ್ತಂ ದೇನ್ತೋ ‘‘ಇಮೇಸಂ ಏವ ದುಗ್ಗತಾನಂ ಜರಾಜಿಣ್ಣಾನಂ ಮಯಾ ಸಙ್ಗಹೋ ಕಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ। ಸೋ ಅನ್ತೋ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಘಟಿಓದನಂ ನಾಮ ಘಟಿತೋ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ, ಪತ್ತಂ ಪೂರೇತ್ವಾ, ಥೇರಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಠಪೇಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ…ಪೇ॰… ಅದಾಸೀ’’ತಿ।
Tattha tantaṃ vinātīti pasāritatantaṃ vinanto viya hoti. Tasaraṃ pūretīti tasaravaṭṭiṃ vaḍḍhentī viya. Yena sakkassa devānamindassa nivesanaṃ tenupasaṅkamīti thero nivāsetvā pattacīvaramādāya ‘‘duggatajanasaṅgahaṃ karissāmī’’ti nagarābhimukho gacchanto bahinagare sakkena māpitaṃ pesakāravīthiṃ paṭipajjitvā olokento addasa oluggaviluggajiṇṇasālaṃ tattha ca te jāyampatike yathāvuttarūpe tantavāyakammaṃ karonte disvā cintesi – ‘‘ime mahallakakālepi kammaṃ karonti. Imasmiṃ nagare imehi duggatatarā natthi maññe. Imehi dinnaṃ sākamattampi gahetvā imesaṃ saṅgahaṃ karissāmī’’ti. So tesaṃ gehābhimukho agamāsi. Sakko taṃ āgacchantaṃ disvā sujaṃ āha – ‘‘bhadde, mayhaṃ ayyo ito āgacchati, taṃ tvaṃ apassantī viya tuṇhī hutvā nisīda. Khaṇeneva vañcetvā piṇḍapātaṃ dassāmā’’ti thero gantvā gehadvāre aṭṭhāsi. Tepi apassantā viya attano kammameva karontā thokaṃ āgamayiṃsu. Atha sakko ‘‘gehadvāre ṭhito eko thero viya khāyati, upadhārehi tāvā’’ti āha. ‘‘Tumhe gantvā upadhāretha, sāmī’’ti. So gehā nikkhamitvā theraṃ pañcapatiṭṭhitena vanditvā ubhohi hatthehi jaṇṇukāni olumbitvā nitthunanto uṭṭhāya ‘‘kataratthero nu kho ayyo’’ti thokaṃ osakkitvā ‘‘akkhīni me dhūmāyantī’’ti vatvā nalāṭe hatthaṃ ṭhapetvā uddhaṃ ulloketvā ‘‘aho dukkhaṃ ayyo no mahākassapattherova cirassaṃ me kuṭidvāraṃ āgato. Atthi nu kho kiñci gehe’’ti āha. Sujā thokaṃ ākulā viya hutvā ‘‘atthi, sāmī’’ti paṭivacanaṃ adāsi. Sakko, ‘‘bhante, lūkhaṃ vā paṇītaṃ vāti acintetvā saṅgahaṃ no karothā’’ti pattaṃ gaṇhi. Thero pattaṃ dento ‘‘imesaṃ eva duggatānaṃ jarājiṇṇānaṃ mayā saṅgaho kātabbo’’ti cintesi. So anto pavisitvā ghaṭiodanaṃ nāma ghaṭito uddharitvā, pattaṃ pūretvā, therassa hatthe ṭhapesi. Tena vuttaṃ – ‘‘addasā kho sakko devānamindo…pe… adāsī’’ti.
ತತ್ಥ ಘಟಿಯಾತಿ ಭತ್ತಘಟಿತೋ। ‘‘ಘಟಿಓದನ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ತಸ್ಸ ಘಟಿಓದನಂ ನಾಮ ದೇವಾನಂ ಕೋಚಿ ಆಹಾರವಿಸೇಸೋತಿ ಅತ್ಥಂ ವದನ್ತಿ। ಉದ್ಧರಿತ್ವಾತಿ ಕುತೋಚಿ ಭಾಜನತೋ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ। ಅನೇಕಸೂಪೋ ಸೋ ಏವ ಆಹಾರೋ ಪತ್ತೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಥೇರಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಠಪನಕಾಲೇ ಕಪಣಾನಂ ಉಪಕಪ್ಪನಕಲೂಖಾಹಾರೋ ವಿಯ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ, ಹತ್ಥೇ ಠಪಿತಮತ್ತೇ ಪನ ಅತ್ತನೋ ದಿಬ್ಬಸಭಾವೇನೇವ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಅನೇಕಸೂಪೋತಿ ಮುಗ್ಗಮಾಸಾದಿಸೂಪೇಹಿ ಚೇವ ಖಜ್ಜವಿಕತೀಹಿ ಚ ಅನೇಕವಿಧಸೂಪೋ। ಅನೇಕಬ್ಯಞ್ಜನೋತಿ ನಾನಾವಿಧಉತ್ತರಿಭಙ್ಗೋ। ಅನೇಕರಸಬ್ಯಞ್ಜನೋತಿ ಅನೇಕೇಹಿ ಸೂಪೇಹಿ ಚೇವ ಬ್ಯಞ್ಜನೇಹಿ ಚ ಮಧುರಾದಿಮೂಲರಸಾನಞ್ಚೇವ ಸಮ್ಭಿನ್ನರಸಾನಞ್ಚ ಅಭಿಬ್ಯಞ್ಜಕೋ, ನಾನಗ್ಗರಸಸೂಪಬ್ಯಞ್ಜನೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha ghaṭiyāti bhattaghaṭito. ‘‘Ghaṭiodana’’ntipi pāṭho, tassa ghaṭiodanaṃ nāma devānaṃ koci āhāravisesoti atthaṃ vadanti. Uddharitvāti kutoci bhājanato uddharitvā. Anekasūpo so eva āhāro patte pakkhipitvā therassa hatthe ṭhapanakāle kapaṇānaṃ upakappanakalūkhāhāro viya paññāyittha, hatthe ṭhapitamatte pana attano dibbasabhāveneva aṭṭhāsi. Anekasūpoti muggamāsādisūpehi ceva khajjavikatīhi ca anekavidhasūpo. Anekabyañjanoti nānāvidhauttaribhaṅgo. Anekarasabyañjanoti anekehi sūpehi ceva byañjanehi ca madhurādimūlarasānañceva sambhinnarasānañca abhibyañjako, nānaggarasasūpabyañjanoti attho.
ಸೋ ಕಿರ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಥೇರಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಠಪಿತಕಾಲೇ ರಾಜಗಹನಗರಂ ಅತ್ತನೋ ದಿಬ್ಬಗನ್ಧೇನ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿ, ತತೋ ಥೇರೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ಪುರಿಸೋ ಅಪ್ಪೇಸಕ್ಖೋ, ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಅತಿವಿಯ ಪಣೀತೋ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಭೋಜನಸದಿಸೋ। ಕೋ ನು ಖೋ ಏಸೋ’’ತಿ? ಅಥ ನಂ ‘‘ಸಕ್ಕೋ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಭಾರಿಯಂ ತೇ, ಕೋಸಿಯ, ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ ದುಗ್ಗತಾನಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ವಿಲುಮ್ಪನ್ತೇನ, ಅಜ್ಜ ಮಯ್ಹಂ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಕೋಚಿದೇವ ದುಗ್ಗತೋ ಸೇನಾಪತಿಟ್ಠಾನಂ ವಾ ಸೇಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಂ ವಾ ಲಭೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಕೋ ಮಯಾ ದುಗ್ಗತತರೋ ಅತ್ಥಿ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ? ‘‘ಕಥಂ ತ್ವಂ ದುಗ್ಗತೋ ದೇವರಜ್ಜಸಿರಿಂ ಅನುಭವನ್ತೋ’’ತಿ? ‘‘ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ನಾಮೇತಂ, ಮಯಾ ಪನ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ ಬುದ್ಧೇ ಕಲ್ಯಾಣಕಮ್ಮಂ ಕತಂ, ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಪನ ವತ್ತಮಾನೇ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಚೂಳರಥದೇವಪುತ್ತೋ ಮಹಾರಥದೇವಪುತ್ತೋ ಅನೇಕವಣ್ಣದೇವಪುತ್ತೋತಿ ಇಮೇ ತಯೋ ದೇವಪುತ್ತಾ ಮಮಾಸನ್ನಟ್ಠಾನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಮಹಾತೇಜವನ್ತತರಾ। ಅಹಂ ತೇಸು ದೇವಪುತ್ತೇಸು ‘ನಕ್ಖತ್ತಂ ಕೀಳಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಪರಿಚಾರಿಕಾಯೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನ್ತರವೀಥಿಂ ಓತಿಣ್ಣೇಸು ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಗೇಹಂ ಪವಿಸಾಮಿ। ತೇಸಞ್ಹಿ ಸರೀರತೋ ತೇಜೋ ಮಮ ಸರೀರಂ ಓತ್ಥರತಿ, ಮಮ ಸರೀರತೋ ತೇಜೋ ತೇಸಂ ಸರೀರಂ ನ ಓತ್ಥರತಿ। ಕೋ ಮಯಾ ದುಗ್ಗತತರೋ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮಯ್ಹಂ ಮಾ ಏವಂ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ದಾನಮದಾಸೀ’’ತಿ। ‘‘ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ದಾನೇ ದಿನ್ನೇ ಮಯ್ಹಂ ಕುಸಲಂ ಅತ್ಥಿ ನತ್ಥೀ’’ತಿ? ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಆವುಸೋ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಕುಸಲಕರಣಂ ನಾಮ ಮಯ್ಹಂ ಭಾರೋ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಥೇರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಸುಜಂ ಆದಾಯ ಥೇರಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ, ವೇಹಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಅಹೋ ದಾನಂ ಪರಮದಾನಂ, ಕಸ್ಸಪೇ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತ’’ನ್ತಿ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಏತದಹೋಸೀ’’ತಿಆದಿ।
So kira piṇḍapāto therassa hatthe ṭhapitakāle rājagahanagaraṃ attano dibbagandhena ajjhotthari, tato thero cintesi – ‘‘ayaṃ puriso appesakkho, piṇḍapāto ativiya paṇīto sakkassa bhojanasadiso. Ko nu kho eso’’ti? Atha naṃ ‘‘sakko’’ti ñatvā āha – ‘‘bhāriyaṃ te, kosiya, kammaṃ kataṃ duggatānaṃ sampattiṃ vilumpantena, ajja mayhaṃ dānaṃ datvā kocideva duggato senāpatiṭṭhānaṃ vā seṭṭhiṭṭhānaṃ vā labheyyā’’ti. ‘‘Ko mayā duggatataro atthi, bhante’’ti? ‘‘Kathaṃ tvaṃ duggato devarajjasiriṃ anubhavanto’’ti? ‘‘Bhante, evaṃ nāmetaṃ, mayā pana anuppanne buddhe kalyāṇakammaṃ kataṃ, buddhuppāde pana vattamāne puññakammaṃ katvā cūḷarathadevaputto mahārathadevaputto anekavaṇṇadevaputtoti ime tayo devaputtā mamāsannaṭṭhāne nibbattā mahātejavantatarā. Ahaṃ tesu devaputtesu ‘nakkhattaṃ kīḷissāmā’ti paricārikāyo gahetvā antaravīthiṃ otiṇṇesu palāyitvā gehaṃ pavisāmi. Tesañhi sarīrato tejo mama sarīraṃ ottharati, mama sarīrato tejo tesaṃ sarīraṃ na ottharati. Ko mayā duggatataro, bhante’’ti? ‘‘Evaṃ santepi ito paṭṭhāya mayhaṃ mā evaṃ vañcetvā dānamadāsī’’ti. ‘‘Vañcetvā tumhākaṃ dāne dinne mayhaṃ kusalaṃ atthi natthī’’ti? ‘‘Atthi, āvuso’’ti. ‘‘Evaṃ sante kusalakaraṇaṃ nāma mayhaṃ bhāro, bhante’’ti vatvā theraṃ vanditvā sujaṃ ādāya theraṃ padakkhiṇaṃ katvā, vehāsaṃ abbhuggantvā ‘‘aho dānaṃ paramadānaṃ, kassape suppatiṭṭhita’’nti tikkhattuṃ udānaṃ udānesi. Tena vuttaṃ ‘‘atha kho āyasmato mahākassapassa etadahosī’’tiādi.
ತತ್ಥ ಕೋಸಿಯಾತಿ ಸಕ್ಕಂ ದೇವಾನಮಿನ್ದಂ ಗೋತ್ತೇನ ಆಲಪತಿ। ಪುಞ್ಞೇನ ಅತ್ಥೋತಿ ಪುಞ್ಞೇನ ಪಯೋಜನಂ। ಅತ್ಥೀತಿ ವಚನಸೇಸೋ। ವೇಹಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾತಿ ಪಥವಿತೋ ವೇಹಾಸಂ ಅಭಿಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ। ಆಕಾಸೇ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖೇತಿ ಆಕಾಸಮೇವ ಪರಿಯಾಯಸದ್ದೇನ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖೇತಿ ವದನ್ತಿ। ಅಥ ವಾ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖಸಙ್ಖಾತೇ ಆಕಾಸೇ ನ ಕಸಿಣುಗ್ಘಾಟಿಮಾದಿಆಕಾಸೇತಿ ವಿಸೇಸೇನ್ತೋ ವದತಿ। ಅಹೋ ದಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಅಹೋತಿ ಅಚ್ಛರಿಯತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಸಕ್ಕೋ ಹಿ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ, ‘‘ಯಸ್ಮಾ ನಿರೋಧಾ ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಅಯ್ಯಸ್ಸ ಮಹಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಸಹತ್ಥೇನ ಚಿತ್ತೀಕತ್ವಾ ಅನಪವಿದ್ಧಂ ಕಾಲೇನ ಪರೇಸಂ ಅನುಪಹಚ್ಚ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಇದಮೀದಿಸಂ ಮಯಾ ದಿಬ್ಬಭೋಜನದಾನಂ ದಿನ್ನಂ, ತಸ್ಮಾ ಖೇತ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸಮ್ಪತ್ತಿ ಚಿತ್ತಸಮ್ಪತ್ತೀತಿ, ತಿವಿಧಾಯಪಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಸಬ್ಬಙ್ಗಸಮ್ಪನ್ನಂ ವತ ಮಯಾ ದಾನಂ ಪವತ್ತಿತ’’ನ್ತಿ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಚಿತ್ತಜಾತೋ ತದಾ ಅತ್ತನೋ ಹದಯಬ್ಭನ್ತರಗತಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಂ ಸಮುಗ್ಗಿರನ್ತೋ ‘‘ಅಹೋ ದಾನ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ತಸ್ಸ ದಾನಸ್ಸ ವುತ್ತನಯೇನ ಉತ್ತಮದಾನಭಾವಂ ಖೇತ್ತಙ್ಗತಭಾವಞ್ಚ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ‘‘ಪರಮದಾನಂ ಕಸ್ಸಪೇ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತ’’ನ್ತಿ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Tattha kosiyāti sakkaṃ devānamindaṃ gottena ālapati. Puññena atthoti puññena payojanaṃ. Atthīti vacanaseso. Vehāsaṃ abbhuggantvāti pathavito vehāsaṃ abhiuggantvā. Ākāse antalikkheti ākāsameva pariyāyasaddena antalikkheti vadanti. Atha vā antalikkhasaṅkhāte ākāse na kasiṇugghāṭimādiākāseti visesento vadati. Aho dānanti ettha ahoti acchariyatthe nipāto. Sakko hi devānamindo, ‘‘yasmā nirodhā vuṭṭhitassa ayyassa mahākassapattherassa sakkaccaṃ sahatthena cittīkatvā anapaviddhaṃ kālena paresaṃ anupahacca, sammādiṭṭhiṃ purakkhatvā idamīdisaṃ mayā dibbabhojanadānaṃ dinnaṃ, tasmā khettasampatti deyyadhammasampatti cittasampattīti, tividhāyapi sampattiyā samannāgatattā sabbaṅgasampannaṃ vata mayā dānaṃ pavattita’’nti acchariyabbhutacittajāto tadā attano hadayabbhantaragataṃ pītisomanassaṃ samuggiranto ‘‘aho dāna’’nti vatvā tassa dānassa vuttanayena uttamadānabhāvaṃ khettaṅgatabhāvañca pakāsento ‘‘paramadānaṃ kassape suppatiṭṭhita’’nti udānaṃ udānesi.
ಏವಂ ಪನ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಉದಾನೇನ್ತಸ್ಸ ಭಗವಾ ವಿಹಾರೇ ಠಿತೋಯೇವ ದಿಬ್ಬಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಪಸ್ಸಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಕ್ಕಂ ದೇವಾನಮಿನ್ದಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇತ್ವಾ ಆಕಾಸೇನ ಗಚ್ಛನ್ತ’’ನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ವತ್ವಾ ತೇಹಿ ‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ತೇನ ಕತ’’ನ್ತಿ ಪುಟ್ಠೋ ‘‘ಮಮ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ದಾನಂ ಅದಾಸಿ, ತೇನ ಚ ಅತ್ತಮನೋ ಉದಾನೇಸೀ’’ತಿ ಆಹ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಭಗವಾ ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ’’ತಿಆದಿ।
Evaṃ pana sakkassa udānentassa bhagavā vihāre ṭhitoyeva dibbasotena saddaṃ sutvā ‘‘passatha, bhikkhave, sakkaṃ devānamindaṃ udānaṃ udānetvā ākāsena gacchanta’’nti bhikkhūnaṃ vatvā tehi ‘‘kiṃ pana, bhante, tena kata’’nti puṭṭho ‘‘mama puttassa kassapassa vañcetvā dānaṃ adāsi, tena ca attamano udānesī’’ti āha. Tena vuttaṃ ‘‘assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā’’tiādi.
ತತ್ಥ ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾತಿ ದಿಬ್ಬಸದಿಸತ್ತಾ ದಿಬ್ಬಾ। ದೇವತಾನಞ್ಹಿ ಸುಚರಿತಕಮ್ಮನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಪಿತ್ತಸೇಮ್ಹರುಹಿರಾದೀಹಿ ಅಪಲಿಬುದ್ಧಾ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸವಿನಿಮುತ್ತತಾಯ ದೂರೇಪಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಗಹೇತುಂ ಸಮತ್ಥಾ ದಿಬ್ಬಪಸಾದಸೋತಧಾತು ಹೋತಿ। ಅಯಞ್ಚಾಪಿ ಭಗವತೋ ವೀರಿಯಭಾವನಾಬಲನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಞಾಣಮಯಾ ಸೋತಧಾತು ತಾದಿಸಾ ಏವಾತಿ ದಿಬ್ಬಸದಿಸತ್ತಾ ದಿಬ್ಬಾ। ಅಪಿ ಚ ದಿಬ್ಬವಿಹಾರವಸೇನ ಪಟಿಲದ್ಧತ್ತಾ ಅತ್ತನಾ ಚ ದಿಬ್ಬವಿಹಾರಸನ್ನಿಸ್ಸಿತತ್ತಾಪಿ ದಿಬ್ಬಾ। ಸವನಟ್ಠೇನ ಚ ಸಭಾವಧಾರಣಟ್ಠೇನ ಚ ಸೋತಧಾತು, ಸೋತಧಾತುಯಾಪಿ ಕಿಚ್ಚಕರಣೇನ ಸೋತಧಾತು ವಿಯಾತಿ ಸೋತಧಾತು, ತಾಯ ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ। ವಿಸುದ್ಧಾಯಾತಿ ಪರಿಸುದ್ಧಾಯ ನಿರುಪಕ್ಕಿಲೇಸಾಯ। ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಿಕಾಯಾತಿ ಮನುಸ್ಸೂಪಚಾರಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸದ್ದಸ್ಸವನೇನ ಮಾನುಸಿಕಮಂಸಸೋತಧಾತುಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತಾಯ।
Tattha dibbāya sotadhātuyāti dibbasadisattā dibbā. Devatānañhi sucaritakammanibbattā pittasemharuhirādīhi apalibuddhā upakkilesavinimuttatāya dūrepi ārammaṇaṃ gahetuṃ samatthā dibbapasādasotadhātu hoti. Ayañcāpi bhagavato vīriyabhāvanābalanibbattā ñāṇamayā sotadhātu tādisā evāti dibbasadisattā dibbā. Api ca dibbavihāravasena paṭiladdhattā attanā ca dibbavihārasannissitattāpi dibbā. Savanaṭṭhena ca sabhāvadhāraṇaṭṭhena ca sotadhātu, sotadhātuyāpi kiccakaraṇena sotadhātu viyāti sotadhātu, tāya dibbāya sotadhātuyā. Visuddhāyāti parisuddhāya nirupakkilesāya. Atikkantamānusikāyāti manussūpacāraṃ atikkamitvā saddassavanena mānusikamaṃsasotadhātuṃ atikkamitvā ṭhitāya.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ‘‘ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಗುಣವಿಸೇಸೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ಪುರಿಸಾತಿಸಯಂ ದೇವಾಪಿ ಮನುಸ್ಸಾಪಿ ಆದರಜಾತಾ ಅತಿವಿಯ ಪಿಹಯನ್ತೀ’’ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತದತ್ಥದೀಪನಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthaṃ viditvāti ‘‘sammāpaṭipattiyā guṇavisese patiṭṭhitaṃ purisātisayaṃ devāpi manussāpi ādarajātā ativiya pihayantī’’ti imamatthaṃ viditvā tadatthadīpanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ರ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಙ್ಗಸಙ್ಖಾತಂ ಧುತಙ್ಗಂ ಸಮಾದಾಯ ತಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಣೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಸ್ಸ। ನನು ಚಾಯಂ ಗಾಥಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಮಹಾಕಸ್ಸಪಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಭಾಸಿತಾ, ಥೇರೋ ಚ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಧುತವಾದಾನಂ ಅಗ್ಗೋ ತೇರಸಧುತಙ್ಗಧರೋ, ಸೋ ಕಸ್ಮಾ ಏಕೇನೇವ ಧುತಙ್ಗೇನ ಕಿತ್ತಿತೋತಿ? ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನಾಯಂ ನಿದ್ದೇಸೋ। ಅಥ ವಾ ದೇಸನಾಮತ್ತಮೇತಂ, ಇಮಿನಾ ದೇಸನಾಸೀಸೇನ ಸಬ್ಬೇಪಿಸ್ಸ ಧುತಙ್ಗಾ ವುತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಥ ವಾ ‘‘ಯಥಾಪಿ ಭಮರೋ ಪುಪ್ಫ’’ನ್ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೪೯) ಗಾಥಾಯ ವುತ್ತನಯೇನ ಪರಮಪ್ಪಿಚ್ಛತಾಯ ಕುಲಾನುದ್ದಯತಾಯ ಚಸ್ಸ ಸಬ್ಬಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕವತ್ತಂ ಅಕ್ಖಣ್ಡೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಸಾತಿಸಯಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಪಕಾಸನತ್ಥಂ ‘‘ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಸ್ಸಾತಿ ಚ ಪಿಹಯನ್ತೀತಿ ಪದಂ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಸಮ್ಪದಾನವಚನಂ, ತಂ ಉಪಯೋಗತ್ಥೇ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅತ್ತಭರಸ್ಸಾತಿ ‘‘ಅಪ್ಪಾನಿ ಚ ತಾನಿ ಸುಲಭಾನಿ ಅನವಜ್ಜಾನೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೨೭; ಇತಿವು॰ ೧೦೧) ಏವಂ ವುತ್ತೇಹಿ ಅಪ್ಪಾನವಜ್ಜಸುಲಭರೂಪೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಅತ್ತಾನಮೇವ ಭರನ್ತಸ್ಸ। ಅನಞ್ಞಪೋಸಿನೋತಿ ಆಮಿಸಸಙ್ಗಣ್ಹನೇನ ಅಞ್ಞೇ ಸಿಸ್ಸಾದಿಕೇ ಪೋಸೇತುಂ ಅನುಸ್ಸುಕ್ಕತಾಯ ಅನಞ್ಞಪೋಸಿನೋ। ಪದದ್ವಯೇನಸ್ಸ ಕಾಯಪರಿಹಾರಿಕೇನ ಚೀವರೇನ ಕುಚ್ಛಿಪರಿಹಾರಿಕೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇನ ವಿಚರಣತೋ ಸಲ್ಲಹುಕವುತ್ತಿತಂ ಸುಭರತಂ ಪರಮಞ್ಚ ಸನ್ತುಟ್ಠಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಥ ವಾ ಅತ್ತಭರಸ್ಸಾತಿ ಏಕವಚನಿಚ್ಛಾಯ ಅತ್ತಭಾವಸಙ್ಖಾತಂ ಏಕಂಯೇವ ಇಮಂ ಅತ್ತಾನಂ ಭರತಿ, ನ ಇತೋ ಪರಂ ಅಞ್ಞನ್ತಿ ಅತ್ತಭರೋ, ತತೋ ಏವ ಅತ್ತನಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಪೋಸೇತಬ್ಬಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಅನಞ್ಞಪೋಸೀ, ತಸ್ಸ ಅತ್ತಭರಸ್ಸ ಅನಞ್ಞಪೋಸಿನೋ। ಪದದ್ವಯೇನಪಿ ಖೀಣಾಸವಭಾವೇನ ಆಯತಿಂ ಅನಾದಾನತಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
Tatra piṇḍapātikaṅgasaṅkhātaṃ dhutaṅgaṃ samādāya tassa paripūraṇena piṇḍapātikassa. Nanu cāyaṃ gāthā āyasmantaṃ mahākassapaṃ nimittaṃ katvā bhāsitā, thero ca sabbesaṃ dhutavādānaṃ aggo terasadhutaṅgadharo, so kasmā ekeneva dhutaṅgena kittitoti? Aṭṭhuppattivasenāyaṃ niddeso. Atha vā desanāmattametaṃ, iminā desanāsīsena sabbepissa dhutaṅgā vuttāti veditabbā. Atha vā ‘‘yathāpi bhamaro puppha’’nti (dha. pa. 49) gāthāya vuttanayena paramappicchatāya kulānuddayatāya cassa sabbaṃ piṇḍapātikavattaṃ akkhaṇḍetvā tattha sātisayaṃ paṭipattiyā pakāsanatthaṃ ‘‘piṇḍapātikassā’’ti vuttaṃ. Piṇḍapātikassāti ca pihayantīti padaṃ apekkhitvā sampadānavacanaṃ, taṃ upayogatthe daṭṭhabbaṃ. Attabharassāti ‘‘appāni ca tāni sulabhāni anavajjānī’’ti (a. ni. 4.27; itivu. 101) evaṃ vuttehi appānavajjasulabharūpehi catūhi paccayehi attānameva bharantassa. Anaññaposinoti āmisasaṅgaṇhanena aññe sissādike posetuṃ anussukkatāya anaññaposino. Padadvayenassa kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena vicaraṇato sallahukavuttitaṃ subharataṃ paramañca santuṭṭhiṃ dasseti. Atha vā attabharassāti ekavacanicchāya attabhāvasaṅkhātaṃ ekaṃyeva imaṃ attānaṃ bharati, na ito paraṃ aññanti attabharo, tato eva attanā aññassa posetabbassa abhāvato anaññaposī, tassa attabharassa anaññaposino. Padadvayenapi khīṇāsavabhāvena āyatiṃ anādānataṃ dasseti.
ದೇವಾ ಪಿಹಯನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಸತೀಮತೋತಿ ತಂ ಅಗ್ಗಫಲಾಧಿಗಮೇನ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸದರಥಪರಿಳಾಹಾನಂ ವೂಪಸಮೇನ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಯಾ ಉಪಸನ್ತಂ, ಸತಿವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ನಿಚ್ಚಕಾಲಂ ಸತೋಕಾರಿತಾಯ ಸತಿಮನ್ತಂ, ತತೋ ಏವ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಾದೀಸು ತಾದಿಲಕ್ಖಣಪ್ಪತ್ತಂ ಖೀಣಾಸವಂ ಸಕ್ಕಾದಯೋ ದೇವಾ ಪಿಹಯನ್ತಿ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ಸೀಲಾದಿಗುಣವಿಸೇಸೇಸು ಬಹುಮಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತಾ ಆದರಂ ಜನೇನ್ತಿ, ಪಗೇವ ಮನುಸ್ಸಾತಿ।
Devāpihayanti…pe… satīmatoti taṃ aggaphalādhigamena sabbakilesadarathapariḷāhānaṃ vūpasamena paṭippassaddhiyā upasantaṃ, sativepullappattiyā niccakālaṃ satokāritāya satimantaṃ, tato eva iṭṭhāniṭṭhādīsu tādilakkhaṇappattaṃ khīṇāsavaṃ sakkādayo devā pihayanti patthenti, tassa sīlādiguṇavisesesu bahumānaṃ uppādentā ādaraṃ janenti, pageva manussāti.
ಸತ್ತಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೭. ಸಕ್ಕುದಾನಸುತ್ತಂ • 7. Sakkudānasuttaṃ