Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ජාතක-අට්‌ඨකථා • Jātaka-aṭṭhakathā

    [168] 8. සකුණග්‌ඝිජාතකවණ්‌ණනා

    [168] 8. Sakuṇagghijātakavaṇṇanā

    සෙනො බලසා පතමානොති ඉදං සත්‌ථා ජෙතවනෙ විහරන්‌තො අත්‌තජ්‌ඣාසයං සකුණොවාදසුත්‌තං (සං. නි. 5.372) ආරබ්‌භ කථෙසි. එකදිවසඤ්‌හි සත්‌ථා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙත්‌වා ‘‘ගොචරෙ, භික්‌ඛවෙ, චරථ සකෙ පෙත්‌තිකෙ විසයෙ’’ති (සං. නි. 5.372) ඉමං සංයුත්‌තමහාවග්‌ගෙ සුත්‌තන්‌තං කථෙන්‌තො ‘‘තුම්‌හෙ තාව තිට්‌ඨථ, පුබ්‌බෙ තිරච්‌ඡානගතාපි සකං පෙත්‌තිකවිසයං පහාය අගොචරෙ චරන්‌තා පච්‌චාමිත්‌තානං හත්‌ථපථං ගන්‌ත්‌වාපි අත්‌තනො පඤ්‌ඤාසම්‌පත්‌තියා උපායකොසල්‌ලෙන පච්‌චාමිත්‌තානං හත්‌ථා මුච්‌චිංසූ’’ති වත්‌වා අතීතං ආහරි.

    Senobalasā patamānoti idaṃ satthā jetavane viharanto attajjhāsayaṃ sakuṇovādasuttaṃ (saṃ. ni. 5.372) ārabbha kathesi. Ekadivasañhi satthā bhikkhū āmantetvā ‘‘gocare, bhikkhave, caratha sake pettike visaye’’ti (saṃ. ni. 5.372) imaṃ saṃyuttamahāvagge suttantaṃ kathento ‘‘tumhe tāva tiṭṭhatha, pubbe tiracchānagatāpi sakaṃ pettikavisayaṃ pahāya agocare carantā paccāmittānaṃ hatthapathaṃ gantvāpi attano paññāsampattiyā upāyakosallena paccāmittānaṃ hatthā mucciṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    අතීතෙ බාරාණසියං බ්‍රහ්‌මදත්‌තෙ රජ්‌ජං කාරෙන්‌තෙ බොධිසත්‌තො ලාපසකුණයොනියං නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා නඞ්‌ගලකට්‌ඨකරණෙ ලෙඩ්‌ඩුට්‌ඨානෙ වාසං කප්‌පෙසි. සො එකදිවසං ‘‘සකවිසයෙ ගොචරගහණං පහාය පරවිසයෙ ගොචරං ගණ්‌හිස්‌සාමී’’ති අටවිපරියන්‌තං අගමාසි. අථ නං තත්‌ථ ගොචරං ගණ්‌හන්‌තං දිස්‌වා සකුණග්‌ඝි සහසා අජ්‌ඣප්‌පත්‌තා අග්‌ගහෙසි. සො සකුණග්‌ඝියා හරියමානො එවං පරිදෙවසි – ‘‘මයමෙවම්‌හ අලක්‌ඛිකා, මයං අප්‌පපුඤ්‌ඤා, යෙ මයං අගොචරෙ චරිම්‌හ පරවිසයෙ, සචෙජ්‌ජ මයං ගොචරෙ චරෙය්‍යාම සකෙ පෙත්‌තිකෙ විසයෙ, න ම්‍යායං සකුණග්‌ඝි අලං අභවිස්‌ස යදිදං යුද්‌ධායා’’ති. ‘‘කො පන, තෙ ලාප, ගොචරො සකො පෙත්‌තිකො විසයො’’ති? ‘‘යදිදං නඞ්‌ගලකට්‌ඨකරණං ලෙඩ්‌ඩුට්‌ඨාන’’න්‌ති. අථ නං සකුණග්‌ඝි සකෙ බලෙ අපත්‌ථද්‌ධා අමුඤ්‌චි – ‘‘ගච්‌ඡ ඛො, ත්‌වං ලාප, තත්‍රපි මෙ ගන්‌ත්‌වා න මොක්‌ඛසී’’ති. සො තත්‌ථ ගන්‌ත්‌වා මහන්‌තං ලෙඩ්‌ඩුං අභිරුහිත්‌වා ‘‘එහි ඛො දානි සකුණග්‌ඝී’’ති සෙනං අව්‌හයන්‌තො අට්‌ඨාසි. සකුණග්‌ඝි සකෙ බලෙ අපත්‌ථද්‌ධා උභො පක්‌ඛෙ සන්‌නය්‌හ ලාපසකුණං සහසා අජ්‌ඣප්‌පත්‌තා. යදා පන තං ලාපො ‘‘බහුආගතා ඛො ම්‍යායං සකුණග්‌ඝී’’ති අඤ්‌ඤාසි, අථ පරිවත්‌තිත්‌වා තස්‌සෙව ලෙඩ්‌ඩුස්‌ස අන්‌තරං පච්‌චාපාදි. සකුණග්‌ඝි වෙගං සන්‌ධාරෙතුං අසක්‌කොන්‌තී තත්‌ථෙව උරං පච්‌චතාළෙසි. එවං සා භින්‌නෙන හදයෙන නික්‌ඛන්‌තෙහි අක්‌ඛීහි ජීවිතක්‌ඛයං පාපුණි.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto lāpasakuṇayoniyaṃ nibbattitvā naṅgalakaṭṭhakaraṇe leḍḍuṭṭhāne vāsaṃ kappesi. So ekadivasaṃ ‘‘sakavisaye gocaragahaṇaṃ pahāya paravisaye gocaraṃ gaṇhissāmī’’ti aṭavipariyantaṃ agamāsi. Atha naṃ tattha gocaraṃ gaṇhantaṃ disvā sakuṇagghi sahasā ajjhappattā aggahesi. So sakuṇagghiyā hariyamāno evaṃ paridevasi – ‘‘mayamevamha alakkhikā, mayaṃ appapuññā, ye mayaṃ agocare carimha paravisaye, sacejja mayaṃ gocare careyyāma sake pettike visaye, na myāyaṃ sakuṇagghi alaṃ abhavissa yadidaṃ yuddhāyā’’ti. ‘‘Ko pana, te lāpa, gocaro sako pettiko visayo’’ti? ‘‘Yadidaṃ naṅgalakaṭṭhakaraṇaṃ leḍḍuṭṭhāna’’nti. Atha naṃ sakuṇagghi sake bale apatthaddhā amuñci – ‘‘gaccha kho, tvaṃ lāpa, tatrapi me gantvā na mokkhasī’’ti. So tattha gantvā mahantaṃ leḍḍuṃ abhiruhitvā ‘‘ehi kho dāni sakuṇagghī’’ti senaṃ avhayanto aṭṭhāsi. Sakuṇagghi sake bale apatthaddhā ubho pakkhe sannayha lāpasakuṇaṃ sahasā ajjhappattā. Yadā pana taṃ lāpo ‘‘bahuāgatā kho myāyaṃ sakuṇagghī’’ti aññāsi, atha parivattitvā tasseva leḍḍussa antaraṃ paccāpādi. Sakuṇagghi vegaṃ sandhāretuṃ asakkontī tattheva uraṃ paccatāḷesi. Evaṃ sā bhinnena hadayena nikkhantehi akkhīhi jīvitakkhayaṃ pāpuṇi.

    සත්‌ථා ඉමං අතීතං දස්‌සෙත්‌වා ‘‘එවං, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතාපි අගොචරෙ චරන්‌තා සපත්‌තහත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති, ගොචරෙ පන සකෙ පෙත්‌තිකෙ විසයෙ චරන්‌තා සපත්‌තෙ නිග්‌ගණ්‌හන්‌ති, තස්‌මා තුම්‌හෙපි මා අගොචරෙ චරථ පරවිසයෙ. අගොචරෙ , භික්‌ඛවෙ, චරතං පරවිසයෙ ලච්‌ඡති මාරො ඔතාරං, ලච්‌ඡති මාරො ආරම්‌මණං. කො ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො අගොචරො පරවිසයො? යදිදං පඤ්‌ච කාමගුණා. කතමෙ පඤ්‌ච? චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤෙය්‍යා රූපා…පෙ.… අයං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො අගොචරො පරවිසයො’’ති වත්‌වා අභිසම්‌බුද්‌ධො හුත්‌වා පඨමං ගාථමාහ –

    Satthā imaṃ atītaṃ dassetvā ‘‘evaṃ, bhikkhave, tiracchānagatāpi agocare carantā sapattahatthaṃ gacchanti, gocare pana sake pettike visaye carantā sapatte niggaṇhanti, tasmā tumhepi mā agocare caratha paravisaye. Agocare , bhikkhave, carataṃ paravisaye lacchati māro otāraṃ, lacchati māro ārammaṇaṃ. Ko ca, bhikkhave, bhikkhuno agocaro paravisayo? Yadidaṃ pañca kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā…pe… ayaṃ, bhikkhave, bhikkhuno agocaro paravisayo’’ti vatvā abhisambuddho hutvā paṭhamaṃ gāthamāha –

    35.

    35.

    ‘‘සෙනො බලසා පතමානො, ලාපං ගොචරඨායිනං;

    ‘‘Seno balasā patamāno, lāpaṃ gocaraṭhāyinaṃ;

    සහසා අජ්‌ඣප්‌පත්‌තොව, මරණං තෙනුපාගමී’’ති.

    Sahasā ajjhappattova, maraṇaṃ tenupāgamī’’ti.

    තත්‌ථ බලසා පතමානොති ‘‘ලාපං ගණ්‌හිස්‌සාමී’’ති බලෙන ථාමෙන පතමානො. ගොචරඨායිනන්‌ති සකවිසයා නික්‌ඛමිත්‌වා ගොචරත්‌ථාය අටවිපරියන්‌තෙ ඨිතං. අජ්‌ඣප්‌පත්‌තොති සම්‌පත්‌තො. මරණං තෙනුපාගමීති තෙන කාරණෙන මරණං පත්‌තො.

    Tattha balasā patamānoti ‘‘lāpaṃ gaṇhissāmī’’ti balena thāmena patamāno. Gocaraṭhāyinanti sakavisayā nikkhamitvā gocaratthāya aṭavipariyante ṭhitaṃ. Ajjhappattoti sampatto. Maraṇaṃ tenupāgamīti tena kāraṇena maraṇaṃ patto.

    තස්‌මිං පන මරණං පත්‌තෙ ලාපො නික්‌ඛමිත්‌වා ‘‘දිට්‌ඨා වත මෙ පච්‌චාමිත්‌තස්‌ස පිට්‌ඨී’’ති තස්‌ස හදයෙ ඨත්‌වා උදානං උදානෙන්‌තො දුතියං ගාථමාහ –

    Tasmiṃ pana maraṇaṃ patte lāpo nikkhamitvā ‘‘diṭṭhā vata me paccāmittassa piṭṭhī’’ti tassa hadaye ṭhatvā udānaṃ udānento dutiyaṃ gāthamāha –

    36.

    36.

    ‘‘සොහං නයෙන සම්‌පන්‌නො, පෙත්‌තිකෙ ගොචරෙ රතො;

    ‘‘Sohaṃ nayena sampanno, pettike gocare rato;

    අපෙතසත්‌තු මොදාමි, සම්‌පස්‌සං අත්‌ථමත්‌තනො’’ති.

    Apetasattu modāmi, sampassaṃ atthamattano’’ti.

    තත්‌ථ නයෙනාති උපායෙන. අත්‌ථමත්‌තනොති අත්‌තනො අරොගභාවසඞ්‌ඛාතං වුඩ්‌ඪිං.

    Tattha nayenāti upāyena. Atthamattanoti attano arogabhāvasaṅkhātaṃ vuḍḍhiṃ.

    සත්‌ථා ඉමං ධම්‌මදෙසනං ආහරිත්‌වා සච්‌චානි පකාසෙත්‌වා ජාතකං සමොධානෙසි, සච්‌චපරියොසානෙ බහූ භික්‌ඛූ සොතාපත්‌තිඵලාදීනි පාපුණිංසු. ‘‘තදා සෙනො දෙවදත්‌තො අහොසි, ලාපො පන අහමෙව අහොසි’’න්‌ති.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne bahū bhikkhū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsu. ‘‘Tadā seno devadatto ahosi, lāpo pana ahameva ahosi’’nti.

    සකුණග්‌ඝිජාතකවණ්‌ණනා අට්‌ඨමා.

    Sakuṇagghijātakavaṇṇanā aṭṭhamā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ජාතකපාළි • Jātakapāḷi / 168. සකුණග්‌ඝිජාතකං • 168. Sakuṇagghijātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact