Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / པཱཙིཏྱཱདིཡོཛནཱཔཱལི༹ • Pācityādiyojanāpāḷi |
སལཱཀབྷཏྟཀཐཱ
Salākabhattakathā
སལཱཀབྷཏྟཾ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦནྟི ཡོཛནཱ། ‘‘ཝཙནཏོ’’ཏི པདཾ ‘‘དཱཏབྦཱ’’ཏི པདེ ཉཱཔཀཧེཏུ། སལཱཀཱཡ ཝཱཏི ཀུསདཎྜེ ཝཱ། ཨསུཀསྶ ནཱམཱཏི ཨསུཀསྶ ནཱམ ཨུཔཱསཀསྶ། ཨུཔནིབནྡྷིཏྭཱཏི ལིཁིཏྭཱ, ཚིནྡིཏྭཱཏི ཨཏྠོ། ‘‘ཨོཔུཉྫིཏྭཱ’’ཏི པདསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པུནཔྤུནཾ ཧེཊྛུཔརིཡཝསེན ཨཱལོལེ༹ཏྭཱ’’ཏི། བྷཏྟུདྡེསཀེན དཱཏབྦཱཏི སམྦནྡྷོ།
Salākabhattaṃ pana evaṃ veditabbanti yojanā. ‘‘Vacanato’’ti padaṃ ‘‘dātabbā’’ti pade ñāpakahetu. Salākāya vāti kusadaṇḍe vā. Asukassa nāmāti asukassa nāma upāsakassa. Upanibandhitvāti likhitvā, chinditvāti attho. ‘‘Opuñjitvā’’ti padassa atthaṃ dassento āha ‘‘punappunaṃ heṭṭhupariyavasena āloḷetvā’’ti. Bhattuddesakena dātabbāti sambandho.
ན བཧུཀཱཏི ཨཔྤཀཱ། གཱམཝསེནཔཱིཏི ཡེབྷུཡྻེན སམཱནལཱབྷགཱམཝསེནཔི། པིསདྡེན ཀུལཾ ཨཔེཀྑཏི། གཱཧེནྟེན གཱཧིཏཱནེཝཱཏི སམྦནྡྷོ། སཊྛིསལཱཀབྷཏྟཱནི ཧོནྟཱིཏི ཡོཛནཱ། ཏེསནྟི དྭིནྣཾ ཏིཎྞཾ སལཱཀབྷཏྟཱནཾ།
Na bahukāti appakā. Gāmavasenapīti yebhuyyena samānalābhagāmavasenapi. Pisaddena kulaṃ apekkhati. Gāhentena gāhitānevāti sambandho. Saṭṭhisalākabhattāni hontīti yojanā. Tesanti dvinnaṃ tiṇṇaṃ salākabhattānaṃ.
ཏནྟི བཧུསལཱཀབྷཏྟགཱམཾ། ཏཾ པནཱཏི ཨེཀསལཱཀབྷཏྟཾ པན། ཨེཏེསཱུཏི བྷིཀྑཱུསུ། ནིགྒཧེནཱཏི དཱུརཏྟཱ ཨནིཙྪནྟསྶཔི ཨེཀསྶ ནིགྒཧེན། ཏནྟི སལཱཀབྷཏྟཾ། ཨོརིམགཱམེཏི ཨོརབྷཱགེ ཋིཏེ གཱམེ། གཱཧིཏསཉྙཱཡཱཏི གཱཧིཏཱ ཨིཏི སཉྙཱཡ། པུན ཝིཧཱརཾ ཨཱགནྟྭཱཏི པུན ཝིཧཱརཾ ཨནཱགནྟྭཱ ཨོརིམགཱམེ སལཱཀབྷཏྟཱནི པཋམཾ གཧེཏྭཱ པཙྪཱ ཝིཧཱརཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ པཱཔེཏྭཱ བྷུཉྫིཏུམྤི ཝཊྚཏི། ཀསྨཱ པུན ཝིཧཱརོ ཨཱགནྟབྦོ, ནནུ ཨགཱཧིཏོཔི ཨཏྟནོ པཏྟཏྟཱ གཧེཏྭཱ བྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ན ཧཱི’’ཏིཨཱདི། ཧི ཡསྨཱ བཧིསཱིམཱཡ སངྒྷལཱབྷོ གཱཧེཏུཾ ན ལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ཝིཧཱརོ ཨཱགནྟབྦོཏི ཡོཛནཱ། ཨེཀབཱཧཝསེན ཝཱཏི ཨེཀཱཡ གྷརཔཱལི༹སངྑཱཏཱཡ བཱཧཱཡཝསེན ཝཱ། ཝཱིཐིཨཱདཱིསུ ཙཱཏི ཝཱིཐིབཱཧཀུལེསུ ཙ, ནིདྡྷཱརཎེ བྷུམྨཾ། ཡཏྠཱཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ། སལཱཀཱསུ ཨསཏི ཨསནྟཱསཱུཏི ཡོཛནཱ། ཨུདྡིསིཏྭཱཔཱིཏི ‘‘ཨསུཀགཱམསྶ སལཱཀབྷཏྟཱནི ཏུཡ྄ཧཾ པཱཔུཎནྟཱི’’ཏི གཱམཱདཱིནི ཨུདྡིསིཏྭཱཔི།
Tanti bahusalākabhattagāmaṃ. Taṃ panāti ekasalākabhattaṃ pana. Etesūti bhikkhūsu. Niggahenāti dūrattā anicchantassapi ekassa niggahena. Tanti salākabhattaṃ. Orimagāmeti orabhāge ṭhite gāme. Gāhitasaññāyāti gāhitā iti saññāya. Puna vihāraṃ āgantvāti puna vihāraṃ anāgantvā orimagāme salākabhattāni paṭhamaṃ gahetvā pacchā vihāraṃ āgantvā attano pāpetvā bhuñjitumpi vaṭṭati. Kasmā puna vihāro āgantabbo, nanu agāhitopi attano pattattā gahetvā bhuñjituṃ vaṭṭatīti āha ‘‘na hī’’tiādi. Hi yasmā bahisīmāya saṅghalābho gāhetuṃ na labbhati, tasmā vihāro āgantabboti yojanā. Ekabāhavasena vāti ekāya gharapāḷisaṅkhātāya bāhāyavasena vā. Vīthiādīsu cāti vīthibāhakulesu ca, niddhāraṇe bhummaṃ. Yatthāti yasmiṃ ṭhāne. Salākāsu asati asantāsūti yojanā. Uddisitvāpīti ‘‘asukagāmassa salākabhattāni tuyhaṃ pāpuṇantī’’ti gāmādīni uddisitvāpi.
ཏམེཝཏྠཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏེན ཧཱི’’ཏིཨཱདི། ཏཏྠ ཏེནཱཏི སལཱཀདཱཡཀེན བྷིཀྑུནཱ། གཱཧེཏབྦནྟི སམྦནྡྷོ། ཝཱརགཱམེཏི ཨཏིདཱུརཏྟཱ ཝཱརེན གནྟབྦེ གཱམེ། ཏཏྲཱཏི ཏཾ གཱམཾ།
Tamevatthaṃ vitthārento āha ‘‘tena hī’’tiādi. Tattha tenāti salākadāyakena bhikkhunā. Gāhetabbanti sambandho. Vāragāmeti atidūrattā vārena gantabbe gāme. Tatrāti taṃ gāmaṃ.
ཨཏིརེཀགཱཝུཏེཏི གཱཝུཏཏོ ཨཏིརེཀེ ཋཱནེ། ཏཾདིཝསནྟི ཏསྨིཾ སལཱཀབྷཏྟགཧཎདིཝསེ། ཡོ ན གཙྪཏི, ཏསྶ ན དཱཏབྦཱཏི ཡོཛནཱ། ཧཱིཏི ཡསྨཱ། ཏཱིཎི པན དིཝསཱནཱིཏི ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཙེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ། ཏནྟི ཨོརིམཝཱརགཱམསལཱཀཾ། དཎྜཀམྨཾ པན ཀིནྟི གཱལ༹ྷཾ ཀཱཏབྦནྟི ཨཱཧ ‘‘སཊྛིཏོ ཝཱ པཎྞཱསཏོ ཝཱ ན པརིཧཱཔེཏབྦ’’ནྟི། ཝིཧཱརཝཱརོཏི ཝིཧཱརསྶ རཀྑནཏྠཱཡ ཝཱརོ། ཝིཧཱརཝཱརིཀསྶཱཏི ཝིཧཱརཾ ཝཱརེན, ཝཱརཾ གཧེཏྭཱ ཝཱ རཀྑཏཱིཏི ཝིཧཱརཝཱརིཀོ, ཏསྶ དཱཏབྦཱཏི སམྦནྡྷོ། ཝིཧཱརགོཔཀཱཏི ཝིཧཱརཾ གོཔེནྟཱིཏི ཝིཧཱརགོཔཀཱ། ཨཉྙཐཏྟནྟི པསཱདཉྙཐཏྟཾ། ཨཉྙེསུ ཀུལེསུ དཱཏབྦཱཏི ཨཉྙེསཾ ཀུལཱནཾ ཡཱགུཨཱདཡོ དཱཏབྦཱ།
Atirekagāvuteti gāvutato atireke ṭhāne. Taṃdivasanti tasmiṃ salākabhattagahaṇadivase. Yo na gacchati, tassa na dātabbāti yojanā. Hīti yasmā. Tīṇi pana divasānīti accantasaṃyoge cetaṃ upayogavacanaṃ. Tanti orimavāragāmasalākaṃ. Daṇḍakammaṃ pana kinti gāḷhaṃ kātabbanti āha ‘‘saṭṭhito vā paṇṇāsato vā na parihāpetabba’’nti. Vihāravāroti vihārassa rakkhanatthāya vāro. Vihāravārikassāti vihāraṃ vārena, vāraṃ gahetvā vā rakkhatīti vihāravāriko, tassa dātabbāti sambandho. Vihāragopakāti vihāraṃ gopentīti vihāragopakā. Aññathattanti pasādaññathattaṃ. Aññesu kulesu dātabbāti aññesaṃ kulānaṃ yāguādayo dātabbā.
ཝཱརཾ གཱཧེཏྭཱཏི ཨཉྙེཧི ཝཱརཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ། ནེསནྟི ཝིཧཱརཝཱརིཀཱནཾ། སལཱཀཱཏི པཀཏིཀཏྟཱརཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ‘‘བྷཝནྟཱི’’ཏི བཧུཝཙནཝསེན ཝུཏྟཾ། ཕཱཏིཀམྨམེཝཱཏི ཝིཧཱརརཀྑནཏྠཱཡ སངྒྷེན དཱཏབྦཕཱཏིཀམྨམེཝ། ཨཉྙམྤཱིཏི པིསདྡེན ན ཀེཝལཾ ཕཱཏིཀམྨམེཝ, ཨཉྙམྤཱིཏི དསྶེཏི། ཨཏིརེཀཨུཏྟརིབྷངྒསྶཱཏི ཨཏིརེཀཾ ཨུཏྟརིབྷངྒམེཏསྶཱཏི ཨཏིརེཀཨུཏྟརིབྷངྒཾ, ཏསྶ།
Vāraṃ gāhetvāti aññehi vāraṃ gāhāpetvā. Nesanti vihāravārikānaṃ. Salākāti pakatikattāraṃ apekkhitvā ‘‘bhavantī’’ti bahuvacanavasena vuttaṃ. Phātikammamevāti vihārarakkhanatthāya saṅghena dātabbaphātikammameva. Aññampīti pisaddena na kevalaṃ phātikammameva, aññampīti dasseti. Atirekauttaribhaṅgassāti atirekaṃ uttaribhaṅgametassāti atirekauttaribhaṅgaṃ, tassa.
སལཱཀཱ ལདྡྷཱཏི སལཱཀཱ ཨེཝ ལདྡྷཱ། ཏཾདིཝསནྟི ཏསྨིཾ སལཱཀལདྡྷདིཝསེ། ཨེཀསྶེཝཱཏི ཨེཀེཀསྶེཝ། ཝིཛཊེཏྭཱཏི ཏཱནི དྭེ ཏཱིཎི ཨེཀཙཱརིཀབྷཏྟཱནི ཝིཛཊཾ ནིགུམྦཾ ཀཏྭཱ།
Salākā laddhāti salākā eva laddhā. Taṃdivasanti tasmiṃ salākaladdhadivase. Ekassevāti ekekasseva. Vijaṭetvāti tāni dve tīṇi ekacārikabhattāni vijaṭaṃ nigumbaṃ katvā.
ཨེཀསམྦྷོགཱཏི ཨེཀཏོ སམྦྷོགཱ། གཱཧེནྟེན དཱཏུནྟི སམྦནྡྷོ། སམྨུཁཱིབྷཱུཏསྶཱཏི ཨུཔཙཱརསཱིམཱཡཾ ཋིཏསྶ ཡསྶ ཀསྶཙི, པཱཔེཏྭཱཏི ཡོཛནཱ། རསསལཱཀནྟི ཨུཙྪུསལཱཀཾ། ‘‘རསཱལསལཱཀ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝཏྠོ། ཁུདྡཀཝིཧཱརེ གཱཧེཏབྦཝིདྷཱནཾ དསྶེཏྭཱ མཧཱཨཱཝཱསེ ཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མཧཱཨཱཝཱསེ’’ཏིཨཱདི།
Ekasambhogāti ekato sambhogā. Gāhentena dātunti sambandho. Sammukhībhūtassāti upacārasīmāyaṃ ṭhitassa yassa kassaci, pāpetvāti yojanā. Rasasalākanti ucchusalākaṃ. ‘‘Rasālasalāka’’ntipi pāṭho, ayamevattho. Khuddakavihāre gāhetabbavidhānaṃ dassetvā mahāāvāse taṃ dassento āha ‘‘mahāāvāse’’tiādi.
‘‘ཏཀྐསལཱཀམྤི …པེ॰… དཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨིདཾ ཁུདྡཀཝིཧཱརཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘མཧཱཨཱཝཱསེ’’ཏིཨཱདི། བྷེསཛྫཱདིསལཱཀཱཡོཏི ཨེཏྠ ཨཱདིསདྡེན གནྡྷམཱལཱསལཱཀཱཡོ སངྒཎྷཱཏི། ཨེཏྠཱཏི སལཱཀཱསུ། ཨགྒབྷིཀྑམཏྟནྟི ཨགྒཏོ དཱཏབྦཾ བྷིཀྑཱམཏྟཾ། ཏཱདིསཱནི བྷཏྟཱནཱིཏི ཨགྒབྷིཀྑཱམཏྟསབྷཱཝཱནི བྷཏྟཱནི། ནོ ཙེཏི ཏཱདིསཱནི བྷཏྟཱནི བཧཱུནི ནོ ཙེ ཧོནྟི། ལདྡྷཱ ཝཱ ཨལདྡྷཱ ཝཱཏི ལབྷིཏྭཱ ཝཱ ཨལབྷིཏྭཱ ཝཱ།
‘‘Takkasalākampi …pe… dātuṃ vaṭṭatī’’ti idaṃ khuddakavihāraṃ sandhāya vuttaṃ, tena vuttaṃ ‘‘mahāāvāse’’tiādi. Bhesajjādisalākāyoti ettha ādisaddena gandhamālāsalākāyo saṅgaṇhāti. Etthāti salākāsu. Aggabhikkhamattanti aggato dātabbaṃ bhikkhāmattaṃ. Tādisāni bhattānīti aggabhikkhāmattasabhāvāni bhattāni. No ceti tādisāni bhattāni bahūni no ce honti. Laddhā vā aladdhā vāti labhitvā vā alabhitvā vā.
སལཱཀཱསུ གཱཧིཏཱསཱུཏི ཨཉྙཱསུ སལཱཀཱསུ གཱཧིཏཱསུ། སམཱིཔེ ཋིཏསྶཱཏི ཧཏྠཾ ཨཔསཱརེཏྭཱ སམཱིཔེ ཋིཏསྶ། ཨསྶཱཏི བྷིཀྑུསྶ། ཨཡཾ སལཱཀཱཏི ‘‘ཨཡཾ ཏསྶ སལཱཀཱ’’ཏི ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏི། ཨདྷམྨིཀཱཏི ཀཏིཀཱ ཨདྷམྨཡུཏྟཱ། ཨནཱགཏསྶ དེཐཱཏི ཨནཱགཏསྶ བྷིཀྑུསྶ སལཱཀཾ དེཐ།
Salākāsu gāhitāsūti aññāsu salākāsu gāhitāsu. Samīpe ṭhitassāti hatthaṃ apasāretvā samīpe ṭhitassa. Assāti bhikkhussa. Ayaṃ salākāti ‘‘ayaṃ tassa salākā’’ti ṭhapetuṃ vaṭṭati. Adhammikāti katikā adhammayuttā. Anāgatassa dethāti anāgatassa bhikkhussa salākaṃ detha.
སོཏི བྷཏྟུདྡེསཀོ, ཝདེཡྻཱཏི སམྦནྡྷོ། མཡཱ མཡ྄ཧཾ པཱཔིཏནྟི སམྦནྡྷོ། ཏཏྠཱཏི གཱམེ། བྷུཉྫེཡྻཱཐ ཨིཏི ཝདེཡྻ, ཝཊྚཏཱིཏི ཡོཛནཱ། ཏཏྠེཝཱཏི ཨསནསཱལཱཡམེཝ། ཏཏྲཱཏི ཏསྨིཾ གཱམེ། ཝིཧཱརཾ ཨཱནེཏྭཱཏི ཝིཧཱརཾ སལཱཀབྷཏྟཾ ཨཱནེཏྭཱ། སལཱཀགྒཱཧཎཀཱལེཏི སལཱཀཱཡ བྷིཀྑཱུཧི གཱཧཱཔནཀཱལེ།
Soti bhattuddesako, vadeyyāti sambandho. Mayā mayhaṃ pāpitanti sambandho. Tatthāti gāme. Bhuñjeyyātha iti vadeyya, vaṭṭatīti yojanā. Tatthevāti asanasālāyameva. Tatrāti tasmiṃ gāme. Vihāraṃ ānetvāti vihāraṃ salākabhattaṃ ānetvā. Salākaggāhaṇakāleti salākāya bhikkhūhi gāhāpanakāle.
ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ དིསཱབྷཱགེ། ཨཉྙེནཱཏི ཨཏྟནཱ ཨཉྙེན, ལདྡྷཱ ཧོཏཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཏེན པནཱཏི གམིཀཏོ ཨིཏརེན། ཏསྨིནྟི གམིཀེ། ཨུཔཙཱརསཱིམཾ ཨནཏིཀྐནྟེཡེཝཱཏི ཡོཛནཱ།
Tatthāti tasmiṃ disābhāge. Aññenāti attanā aññena, laddhā hotīti sambandho. Tena panāti gamikato itarena. Tasminti gamike. Upacārasīmaṃ anatikkanteyevāti yojanā.
ཏཏྠཱཏི ཚཌྜིཏཝིཧཱརེ། ཏེསཱུཏི ཨཱཝཱསིཀེསུ བྷིཀྑཱུསུ, གཏེསཱུཏི སམྦནྡྷོ། སོཝཱཏི ཨཱགནྟུཀོ ཨེཝ། ཡོ པན གཙྪཏཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཏནྟི སལཱཀབྷཏྟཾ, ན པཱཔུཎཱཏཱིཏི སམྦནྡྷོ།
Tatthāti chaḍḍitavihāre. Tesūti āvāsikesu bhikkhūsu, gatesūti sambandho. Sovāti āgantuko eva. Yo pana gacchatīti sambandho. Tanti salākabhattaṃ, na pāpuṇātīti sambandho.
པུཉྙེནཱཏི པུཉྙསྨཱ། ཏཱ ཙ ཁོ པནཱཏི སལཱཀཱཡོ པན། པཙྪིཾ པནཱཏི སལཱཀཔཙྪིཾ པན། ཏཏྠཱཏི པཙྪིཡཾ། ཨེཏྟོཝཱཏི ཨཱཀིརཎཊྛཱནཏོཝ། ཨེཀནྟི ཨེཀཾ སལཱཀཾ། ཝཏྟབྦནྟི སལཱཀདཱཡཀེན ཝཏྟབྦཾ།
Puññenāti puññasmā. Tā ca kho panāti salākāyo pana. Pacchiṃ panāti salākapacchiṃ pana. Tatthāti pacchiyaṃ. Ettovāti ākiraṇaṭṭhānatova. Ekanti ekaṃ salākaṃ. Vattabbanti salākadāyakena vattabbaṃ.
བྷིཀྑཱུ གཏཱཏི སམྦནྡྷོ། ཏཏྠཱཏི ཨཉྙསྨིཾ ཝིཧཱརེ། མཧཱཐེརོཔི གཙྪཏཱིཏི སམྦནྡྷོ། གཏཝིཧཱརེ ཨབྷུཉྫིཏྭཱཝ གོཙརགཱམཾ ཨནུཔྤཏྟེཧི བྷིཀྑཱུཧི པཏྟཱ ན དཱཏབྦཱཏི ཡོཛནཱ། ཝིཧཱརཊྛཀཾ བྷཏྟནྟི ཝིཧཱརེ ཋིཏཾ བྷཏྟཾ།
Bhikkhū gatāti sambandho. Tatthāti aññasmiṃ vihāre. Mahātheropi gacchatīti sambandho. Gatavihāre abhuñjitvāva gocaragāmaṃ anuppattehi bhikkhūhi pattā na dātabbāti yojanā. Vihāraṭṭhakaṃ bhattanti vihāre ṭhitaṃ bhattaṃ.