| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
សលាកភត្តកថាវណ្ណនា
Salākabhattakathāvaṇṇanā
ឧបនិពន្ធិត្វាតិ លិខិត្វា។ និគ្គហេន ទត្វាតិ អនិច្ឆន្តម្បិ និគ្គហេន សម្បដិច្ឆាបេត្វា ។ ឯកគេហវសេនាតិ ឯកាយ ឃរបាឡិយា វសេន។ ឧទ្ទិសិត្វាតិ ‘‘តុយ្ហញ្ច តុយ្ហញ្ច បាបុណាតី’’តិ វត្វា។ ទូរត្តា និគ្គហេត្វាបិ វារេន គាហេតព្ពគាមោ វារគាមោ។ វិហារវារេ និយុត្តា វិហារវារិកា, វារេន វិហាររក្ខណកា។ អញ្ញថត្តន្តិ បសាទញ្ញថត្តំ។ ផាតិកម្មមេវ ភវន្តីតិ វិហាររក្ខណត្ថាយ សង្ឃេន ទាតព្ពអតិរេកលាភា ហោន្តិ។ សង្ឃនវកេន លទ្ធកាលេតិ ទិវសេ ទិវសេ ឯកេកស្ស បាបិតានិ ទ្វេ តីណិ ឯកចារិកភត្តានិ តេនេវ និយាមេន អត្តនោ បាបុណនដ្ឋានេ សង្ឃនវកេន លទ្ធកាលេ។ យស្ស កស្សចិ សម្មុខីភូតស្ស បាបេត្វាតិ ឯត្ថ ‘‘យេភុយ្យេន ចេ ភិក្ខូ ពហិសីមគតា ហោន្តិ, សម្មុខីភូតស្ស យស្ស កស្សចិ បាបេតព្ពំ សភាគត្តា ឯកេន លទ្ធំ សព្ពេសំ ហោតិ, តស្មិម្បិ អសតិ អត្តនោ បាបេត្វា ទាតព្ព’’ន្តិ គណ្ឋិបទេសុ វុត្តំ។ រសសលាកន្តិ ឧច្ឆុរសសលាកំ។
Upanibandhitvāti likhitvā. Niggahena datvāti anicchantampi niggahena sampaṭicchāpetvā . Ekagehavasenāti ekāya gharapāḷiyā vasena. Uddisitvāti ‘‘tuyhañca tuyhañca pāpuṇātī’’ti vatvā. Dūrattā niggahetvāpi vārena gāhetabbagāmo vāragāmo. Vihāravāre niyuttā vihāravārikā, vārena vihārarakkhaṇakā. Aññathattanti pasādaññathattaṃ. Phātikammameva bhavantīti vihārarakkhaṇatthāya saṅghena dātabbaatirekalābhā honti. Saṅghanavakena laddhakāleti divase divase ekekassa pāpitāni dve tīṇi ekacārikabhattāni teneva niyāmena attano pāpuṇanaṭṭhāne saṅghanavakena laddhakāle. Yassa kassaci sammukhībhūtassa pāpetvāti ettha ‘‘yebhuyyena ce bhikkhū bahisīmagatā honti, sammukhībhūtassa yassa kassaci pāpetabbaṃ sabhāgattā ekena laddhaṃ sabbesaṃ hoti, tasmimpi asati attano pāpetvā dātabba’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Rasasalākanti ucchurasasalākaṃ.
‘‘សង្ឃតោ និរាមិសសលាកាបិ វិហារេ បក្កភត្តម្បិ វដ្ដតិយេវា’’តិ សាធារណំ កត្វា វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ១.២៦) វុត្តត្តា ‘‘ឯវំ គាហិតេ សាទិតព្ពំ, ឯវំ ន សាទិតព្ព’’ន្តិ វិសេសេត្វា អវុត្តត្តា ច ភេសជ្ជាទិសលាកាយោ ចេត្ថ កិញ្ចាបិ បិណ្ឌបាតិកានម្បិ វដ្ដន្តិ, សលាកវសេន គាហិតត្តា បន ន សាទិតព្ពាតិ ឯត្ថ អធិប្បាយោ វីមំសិតព្ពោ។ យទិ ហិ ភេសជ្ជាទិសលាកា សលាកវសេន គាហិតា ន សាទិតព្ពា សិយា, សង្ឃតោ និរាមិសសលាកា វដ្ដតិយេវាតិ ន វទេយ្យ, ‘‘អតិរេកលាភោ សង្ឃភត្តំ ឧទ្ទេសភត្ត’’ន្តិអាទិវចនតោ (មហាវ. ១២៨) ‘‘អតិរេកលាភំ បដិក្ខិបាមី’’តិ សលាកវសេន គាហេតព្ពំ ភត្តមេវ បដិក្ខិត្តំ, ន ភេសជ្ជំ។ សង្ឃភត្តាទីនិ ហិ ចុទ្ទស ភត្តានិយេវ តេន ន សាទិតព្ពានីតិ វុត្តានិ, ខន្ធកភាណកានំ វា មតេន ឥធ ឯវំ វុត្តន្តិ គហេតព្ពំ។ អគ្គតោ ទាតព្ពភិក្ខា អគ្គភិក្ខា។ លទ្ធា វា អលទ្ធា វាតិ លភិត្វា វា អលភិត្វា វា។ និពទ្ធាយ អគ្គភិក្ខាយ អប្បមត្តិកាយ ឯវ សម្ភវតោ លភិត្វាបិ បុនទិវសេ គណ្ហិតុំ វុត្តំ។ អគ្គភិក្ខាមត្តន្តិ ហិ ឯត្ថ មត្ត-សទ្ទោ ពហុភាវំ និវត្តេតិ។
‘‘Saṅghato nirāmisasalākāpi vihāre pakkabhattampi vaṭṭatiyevā’’ti sādhāraṇaṃ katvā visuddhimagge (visuddhi. 1.26) vuttattā ‘‘evaṃ gāhite sāditabbaṃ, evaṃ na sāditabba’’nti visesetvā avuttattā ca bhesajjādisalākāyo cettha kiñcāpi piṇḍapātikānampi vaṭṭanti, salākavasena gāhitattā pana na sāditabbāti ettha adhippāyo vīmaṃsitabbo. Yadi hi bhesajjādisalākā salākavasena gāhitā na sāditabbā siyā, saṅghato nirāmisasalākā vaṭṭatiyevāti na vadeyya, ‘‘atirekalābho saṅghabhattaṃ uddesabhatta’’ntiādivacanato (mahāva. 128) ‘‘atirekalābhaṃ paṭikkhipāmī’’ti salākavasena gāhetabbaṃ bhattameva paṭikkhittaṃ, na bhesajjaṃ. Saṅghabhattādīni hi cuddasa bhattāniyeva tena na sāditabbānīti vuttāni, khandhakabhāṇakānaṃ vā matena idha evaṃ vuttanti gahetabbaṃ. Aggato dātabbabhikkhā aggabhikkhā. Laddhā vā aladdhā vāti labhitvā vā alabhitvā vā. Nibaddhāya aggabhikkhāya appamattikāya eva sambhavato labhitvāpi punadivase gaṇhituṃ vuttaṃ. Aggabhikkhāmattanti hi ettha matta-saddo bahubhāvaṃ nivatteti.
សលាកភត្តំ នាម វិហារេយេវ ឧទ្ទិសីយតិ វិហារមេវ សន្ធាយ ទិយ្យមានត្តាតិ អាហ ‘‘វិហារេ អបាបិតំ បនា’’តិអាទិ។ តត្រ អាសនសាលាយាតិ តស្មិំ គាមេ អាសនសាលាយ។ វិហារំ អានេត្វា គាហេតព្ពន្តិ តថា វត្វា តស្មិំ ទិវសេ ទិន្នភត្តំ វិហារមេវ អានេត្វា ឋិតិកាយ គាហេតព្ពំ។ តត្ថាតិ តស្មិំ ទិសាភាគេ។ តំ គហេត្វាតិ តំ វារគាមសលាកំ អត្តនា គហេត្វា។ តេនាតិ យោ អត្តនោ បត្តំ វារគាមសលាកំ ទិសំគមិកស្ស អទាសិ, តេន។ អនតិក្កន្តេយេវ តស្មិំ តស្ស សលាកា គាហេតព្ពាតិ យស្មា ឧបចារសីមដ្ឋស្សេវ សលាកា បាបុណាតិ, តស្មា តស្មិំ ទិសំគមិកេ ឧបចារសីមំ អនតិក្កន្តេយេវ តស្ស ទិសំគមិកស្ស បត្តសលាកា អត្តនោ បាបេត្វា គហេតព្ពា។
Salākabhattaṃ nāma vihāreyeva uddisīyati vihārameva sandhāya diyyamānattāti āha ‘‘vihāre apāpitaṃ panā’’tiādi. Tatra āsanasālāyāti tasmiṃ gāme āsanasālāya. Vihāraṃ ānetvā gāhetabbanti tathā vatvā tasmiṃ divase dinnabhattaṃ vihārameva ānetvā ṭhitikāya gāhetabbaṃ. Tatthāti tasmiṃ disābhāge. Taṃ gahetvāti taṃ vāragāmasalākaṃ attanā gahetvā. Tenāti yo attano pattaṃ vāragāmasalākaṃ disaṃgamikassa adāsi, tena. Anatikkanteyeva tasmiṃ tassa salākā gāhetabbāti yasmā upacārasīmaṭṭhasseva salākā pāpuṇāti, tasmā tasmiṃ disaṃgamike upacārasīmaṃ anatikkanteyeva tassa disaṃgamikassa pattasalākā attano pāpetvā gahetabbā.
អនាគតទិវសេតិ ឯត្ថ កថំ តេសំ ភិក្ខូនំ អាគតានាគតភាវោ វិញ្ញាយតីតិ ចេ? យស្មា តតោ តតោ អាគតា ភិក្ខូ តស្មិំ គាមេ អាសនសាលាយ សន្និបតន្តិ, តស្មា តេសំ អាគតានាគតភាវោ សក្កា វិញ្ញាតុំ។ អម្ហាកំ គោចរគាមេតិ សលាកភត្តទាយកានំ គាមេ។ ភុញ្ជិតុំ អាគច្ឆន្តីតិ ‘‘មហាថេរោ ឯកកោវ វិហារេ ឱហីនោ អវស្សំ សព្ពសលាកា អត្តនោ បាបេត្វា ឋិតោ’’តិ មញ្ញមានា អាគច្ឆន្តិ។
Anāgatadivaseti ettha kathaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ āgatānāgatabhāvo viññāyatīti ce? Yasmā tato tato āgatā bhikkhū tasmiṃ gāme āsanasālāya sannipatanti, tasmā tesaṃ āgatānāgatabhāvo sakkā viññātuṃ. Amhākaṃ gocaragāmeti salākabhattadāyakānaṃ gāme. Bhuñjituṃ āgacchantīti ‘‘mahāthero ekakova vihāre ohīno avassaṃ sabbasalākā attano pāpetvā ṭhito’’ti maññamānā āgacchanti.
