| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೫. ಚೂಳಯಮಕವಗ್ಗೋ
5. Cūḷayamakavaggo
೧. ಸಾಲೇಯ್ಯಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Sāleyyakasuttavaṇṇanā
೪೩೯. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಸಾಲೇಯ್ಯಕಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಕೋಸಲೇಸೂತಿ ಕೋಸಲಾ ನಾಮ ಜಾನಪದಿನೋ ರಾಜಕುಮಾರಾ। ತೇಸಂ ನಿವಾಸೋ ಏಕೋಪಿ ಜನಪದೋ ರುಳ್ಹೀಸದ್ದೇನ ಕೋಸಲಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಕೋಸಲೇಸು ಜನಪದೇ। ಪೋರಾಣಾ ಪನಾಹು – ಯಸ್ಮಾ ಪುಬ್ಬೇ ಮಹಾಪನಾದಂ ರಾಜಕುಮಾರಂ ನಾನಾನಾಟಕಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ಸಿತಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಕರೋನ್ತಂ ಸುತ್ವಾ ರಾಜಾ ಆಹ – ‘‘ಯೋ ಮಮ ಪುತ್ತಂ ಹಸಾಪೇತಿ, ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರೇನ ನಂ ಅಲಙ್ಕರೋಮೀ’’ತಿ। ತತೋ ನಙ್ಗಲಾನಿಪಿ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಕಾಯೇ ಸನ್ನಿಪತಿತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಸಾತಿರೇಕಾನಿ ಸತ್ತವಸ್ಸಾನಿ ನಾನಾಕೀಳಿಕಾಯೋ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ನಂ ಹಸಾಪೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು। ತತೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವನಟಂ ಪೇಸೇಸಿ। ಸೋ ದಿಬ್ಬನಾಟಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಹಸಾಪೇಸಿ। ಅಥ ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ವಸನೋಕಾಸಾಭಿಮುಖಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು। ತೇ ಪಟಿಪಥೇ ಮಿತ್ತಸುಹಜ್ಜಾದಯೋ ದಿಸ್ವಾ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಂ ಕರೋನ್ತಾ, ‘‘ಕಚ್ಚಿ, ಭೋ, ಕುಸಲಂ, ಕಚ್ಚಿ, ಭೋ, ಕುಸಲ’’ನ್ತಿ ಆಹಂಸು। ತಸ್ಮಾ ತಂ ‘‘ಕುಸಲಂ ಕುಸಲ’’ನ್ತಿ ವಚನಂ ಉಪಾದಾಯ ಸೋ ಪದೇಸೋ ಕೋಸಲಾತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ।
439.Evaṃme sutanti sāleyyakasuttaṃ. Tattha kosalesūti kosalā nāma jānapadino rājakumārā. Tesaṃ nivāso ekopi janapado ruḷhīsaddena kosalāti vuccati, tasmiṃ kosalesu janapade. Porāṇā panāhu – yasmā pubbe mahāpanādaṃ rājakumāraṃ nānānāṭakāni disvā sitamattampi akarontaṃ sutvā rājā āha – ‘‘yo mama puttaṃ hasāpeti, sabbālaṅkārena naṃ alaṅkaromī’’ti. Tato naṅgalānipi chaḍḍetvā mahājanakāye sannipatite manussā sātirekāni sattavassāni nānākīḷikāyo dassetvā naṃ hasāpetuṃ nāsakkhiṃsu. Tato sakko devanaṭaṃ pesesi. So dibbanāṭakaṃ dassetvā hasāpesi. Atha te manussā attano attano vasanokāsābhimukhā pakkamiṃsu. Te paṭipathe mittasuhajjādayo disvā paṭisanthāraṃ karontā, ‘‘kacci, bho, kusalaṃ, kacci, bho, kusala’’nti āhaṃsu. Tasmā taṃ ‘‘kusalaṃ kusala’’nti vacanaṃ upādāya so padeso kosalāti vuccatīti.
ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋತಿ ಅತುರಿತಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ। ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿನ್ತಿ ಸತಂ ವಾ ಸಹಸ್ಸಂ ವಾ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ವಾತಿ ಏವಂ ಅಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇನ ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮೋತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಸಮೋಸರಣಗಾಮೋಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಭೋಗಗಾಮೋಪಿ। ಇಧ ಸಮೋಸರಣಗಾಮೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ತದವಸರೀತಿ ತಂ ಅವಸರಿ, ಸಮ್ಪತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಹಾರೋ ಪನೇತ್ಥ ಅನಿಯಾಮಿತೋ; ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ಬುದ್ಧಾನಂ ಅನುಚ್ಛವಿಕೋ ಏಕೋ ವನಸಣ್ಡೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸತ್ಥಾ ತಂ ವನಸಣ್ಡಂ ಗತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಸ್ಸೋಸುನ್ತಿ ಸುಣಿಂಸು ಉಪಲಭಿಂಸು। ಸೋತದ್ವಾರಸಮ್ಪತ್ತವಚನನಿಗ್ಘೋಸಾನುಸಾರೇನ ಜಾನಿಂಸು। ಖೋತಿ ಅವಧಾರಣತ್ಥೇ ಪದಪೂರಣಮತ್ತೇ ವಾ ನಿಪಾತೋ। ತತ್ಥ ಅವಧಾರಣತ್ಥೇನ ಅಸ್ಸೋಸುಂಯೇವ , ನ ನೇಸಂ ಕೋಚಿ ಸವನನ್ತರಾಯೋ ಅಹೋಸೀತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪದಪೂರಣೇನ ಬ್ಯಞ್ಜನಸಿಲಿಟ್ಠತಾಮತ್ತಮೇವ।
Cārikaṃ caramānoti aturitacārikaṃ caramāno. Mahatā bhikkhusaṅghena saddhinti sataṃ vā sahassaṃ vā satasahassaṃ vāti evaṃ aparicchinnena mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ. Brāhmaṇagāmoti brāhmaṇānaṃ samosaraṇagāmopi brāhmaṇagāmoti vuccati brāhmaṇānaṃ bhogagāmopi. Idha samosaraṇagāmo adhippeto. Tadavasarīti taṃ avasari, sampattoti attho. Vihāro panettha aniyāmito; tasmā tassa avidūre buddhānaṃ anucchaviko eko vanasaṇḍo bhavissati, satthā taṃ vanasaṇḍaṃ gatoti veditabbo. Assosunti suṇiṃsu upalabhiṃsu. Sotadvārasampattavacananigghosānusārena jāniṃsu. Khoti avadhāraṇatthe padapūraṇamatte vā nipāto. Tattha avadhāraṇatthena assosuṃyeva , na nesaṃ koci savanantarāyo ahosīti ayamattho veditabbo. Padapūraṇena byañjanasiliṭṭhatāmattameva.
ಇದಾನಿ ಯಮತ್ಥಂ ಅಸ್ಸೋಸುಂ, ತಂ ಪಕಾಸೇತುಂ ಸಮಣೋ ಖಲು, ಭೋ, ಗೋತಮೋತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಸಮಿತಪಾಪತ್ತಾ ಸಮಣೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಖಲೂತಿ ಅನುಸ್ಸವನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಭೋತಿ ತೇಸಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಆಲಪನಮತ್ತಂ। ಗೋತಮೋತಿ ಭಗವತೋ ಗೋತ್ತವಸೇನ ಪರಿದೀಪನಂ। ತಸ್ಮಾ ಸಮಣೋ ಖಲು, ಭೋ, ಗೋತಮೋತಿ ಏತ್ಥ ಸಮಣೋ ಕಿರ, ಭೋ, ಗೋತಮಗೋತ್ತೋತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಸಕ್ಯಪುತ್ತೋತಿ ಇದಂ ಪನ ಭಗವತೋ ಉಚ್ಚಾಕುಲಪರಿದೀಪನಂ। ಸಕ್ಯಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ಸದ್ಧಾಪಬ್ಬಜಿತಭಾವದೀಪನಂ। ಕೇನಚಿ ಪಾರಿಜುಞ್ಞೇನ ಅನಭಿಭೂತೋ ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಂಯೇವ ತಂ ಕುಲಂ ಪಹಾಯ ಸದ್ಧಾಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತೋ ಪರಂ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ। ತಂ ಖೋ ಪನಾತಿ ಇತ್ಥಮ್ಭೂತಾಖ್ಯಾನತ್ಥೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ, ತಸ್ಸ ಖೋ ಪನ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಲ್ಯಾಣೋತಿ ಕಲ್ಯಾಣಗುಣಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಸೇಟ್ಠೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋತಿ ಕಿತ್ತಿಯೇವ, ಥುತಿಘೋಸೋ ವಾ। ಅಬ್ಭುಗ್ಗತೋತಿ ಸದೇವಕಂ ಲೋಕಂ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ಉಗ್ಗತೋ। ಕಿನ್ತಿ? ‘‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ’’ತಿ।
Idāni yamatthaṃ assosuṃ, taṃ pakāsetuṃ samaṇo khalu, bho, gotamotiādi vuttaṃ. Tattha samitapāpattā samaṇoti veditabbo. Khalūti anussavanatthe nipāto. Bhoti tesaṃ aññamaññaṃ ālapanamattaṃ. Gotamoti bhagavato gottavasena paridīpanaṃ. Tasmā samaṇo khalu, bho, gotamoti ettha samaṇo kira, bho, gotamagottoti evamattho daṭṭhabbo. Sakyaputtoti idaṃ pana bhagavato uccākulaparidīpanaṃ. Sakyakulā pabbajitoti saddhāpabbajitabhāvadīpanaṃ. Kenaci pārijuññena anabhibhūto aparikkhīṇaṃyeva taṃ kulaṃ pahāya saddhāpabbajitoti vuttaṃ hoti. Tato paraṃ vuttatthameva. Taṃ kho panāti itthambhūtākhyānatthe upayogavacanaṃ, tassa kho pana bhoto gotamassāti attho. Kalyāṇoti kalyāṇaguṇasamannāgato, seṭṭhoti vuttaṃ hoti. Kittisaddoti kittiyeva, thutighoso vā. Abbhuggatoti sadevakaṃ lokaṃ ajjhottharitvā uggato. Kinti? ‘‘Itipi so bhagavā…pe… buddho bhagavā’’ti.
ತತ್ರಾಯಂ ಪದಸಮ್ಬನ್ಧೋ – ಸೋ ಭಗವಾ ಇತಿಪಿ ಅರಹಂ, ಇತಿಪಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ…ಪೇ॰… ಇತಿಪಿ ಭಗವಾತಿ। ಇಮಿನಾ ಚ ಇಮಿನಾ ಚ ಕಾರಣೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಆರಕತ್ತಾ, ಅರೀನಂ ಅರಾನಞ್ಚ ಹತತ್ತಾ, ಪಚ್ಚಯಾದೀನಂ ಅರಹತ್ತಾ, ಪಾಪಕರಣೇ ರಹಾಭಾವಾತಿ ಇಮೇಹಿ ತಾವ ಕಾರಣೇಹಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಮಾತಿಕಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಾನೇವ ಏತಾನಿ ಪದಾನಿ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತಿನಿದ್ದೇಸೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಾನೀತಿ ತತೋ ತೇಸಂ ವಿತ್ಥಾರೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
Tatrāyaṃ padasambandho – so bhagavā itipi arahaṃ, itipi sammāsambuddho…pe… itipi bhagavāti. Iminā ca iminā ca kāraṇenāti vuttaṃ hoti. Tattha ārakattā, arīnaṃ arānañca hatattā, paccayādīnaṃ arahattā, pāpakaraṇe rahābhāvāti imehi tāva kāraṇehi so bhagavā arahanti veditabbotiādinā nayena mātikaṃ nikkhipitvā sabbāneva etāni padāni visuddhimagge buddhānussatiniddese vitthāritānīti tato tesaṃ vitthāro gahetabbo.
ಸಾಧು ಖೋ ಪನಾತಿ ಸುನ್ದರಂ ಖೋ ಪನ; ಅತ್ಥಾವಹಂ ಸುಖಾವಹನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಥಾರೂಪಾನಂ ಅರಹತನ್ತಿ ಯಥಾರೂಪೋ ಸೋ ಭವಂ ಗೋತಮೋ, ಏವರೂಪಾನಂ ಅನೇಕೇಹಿಪಿ ಕಪ್ಪಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸೇಹಿ ದುಲ್ಲಭದಸ್ಸನಾನಂ ಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೇಹಿ ಅಸೀತಿಅನುಬ್ಯಞ್ಜನರತನಪಟಿಮಣ್ಡಿತೇಹಿ ದ್ವತ್ತಿಂಸ್ಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣವರೇಹಿ ಸಮಾಕಿಣ್ಣಮನೋರಮಸರೀರಾನಂ ಅತಪ್ಪಕದಸ್ಸನಾನಂ ಅತಿಮಧುರಧಮ್ಮನಿಗ್ಘೋಸಾನಂ, ಯಥಾಭೂತಗುಣಾಧಿಗಮೇನ ಲೋಕೇ ಅರಹನ್ತೋತಿ ಲದ್ಧಸದ್ದಾನಂ ಅರಹತಂ। ದಸ್ಸನಂ ಹೋತೀತಿ ಪಸಾದಸೋಮ್ಮಾನಿ ಅಕ್ಖೀನಿ ಉಮ್ಮೀಲೇತ್ವಾ ದಸ್ಸನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಸಾಧು ಹೋತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೇನ ಬ್ರಹ್ಮಸ್ಸರೇನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಸ್ಸ ಏಕಂ ಪದಮ್ಪಿ ಸೋತುಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮ, ಸಾಧುತರಂಯೇವ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಏವಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಕತ್ವಾ।
Sādhu kho panāti sundaraṃ kho pana; atthāvahaṃ sukhāvahanti vuttaṃ hoti. Tathārūpānaṃ arahatanti yathārūpo so bhavaṃ gotamo, evarūpānaṃ anekehipi kappakoṭisatasahassehi dullabhadassanānaṃ byāmappabhāparikkhittehi asītianubyañjanaratanapaṭimaṇḍitehi dvattiṃsmahāpurisalakkhaṇavarehi samākiṇṇamanoramasarīrānaṃ atappakadassanānaṃ atimadhuradhammanigghosānaṃ, yathābhūtaguṇādhigamena loke arahantoti laddhasaddānaṃ arahataṃ. Dassanaṃ hotīti pasādasommāni akkhīni ummīletvā dassanamattampi sādhu hoti. Sace pana aṭṭhaṅgasamannāgatena brahmassarena dhammaṃ desentassa ekaṃ padampi sotuṃ labhissāma, sādhutaraṃyeva bhavissatīti evaṃ ajjhāsayaṃ katvā.
ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸೂತಿ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚಾನಿ ಪಹಾಯ ತುಟ್ಠಮಾನಸಾ ಆಗಮಂಸು। ಏತದವೋಚುನ್ತಿ ದುವಿಧಾ ಹಿ ಪುಚ್ಛಾ ಅಗಾರಿಕಪುಚ್ಛಾ ಅನಗಾರಿಕಪುಚ್ಛಾ ಚ। ತತ್ಥ ‘‘ಕಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಕುಸಲಂ, ಕಿಂ ಅಕುಸಲ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಅಗಾರಿಕಪುಚ್ಛಾ ಆಗತಾ। ‘‘ಇಮೇ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಅನಗಾರಿಕಪುಚ್ಛಾ। ಇಮೇ ಪನ ಅತ್ತನೋ ಅನುರೂಪಂ ಅಗಾರಿಕಪುಚ್ಛಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಾ ಏತಂ, ‘‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಹೇತು ಕೋ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚುಂ। ತೇಸಂ ಭಗವಾ ಯಥಾ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತುಂ, ಏವಂ ಸಂಖಿತ್ತೇನೇವ ತಾವ ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ, ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಾವಿಸಮಚರಿಯಾಹೇತು ಖೋ ಗಹಪತಯೋತಿಆದಿಮಾಹ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ಯಥಾ ನ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತಿ, ಏವಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸೀತಿ? ಪಣ್ಡಿತಮಾನಿಕಾ ಹಿ ತೇ; ಆದಿತೋವ ಮಾತಿಕಂ ಅಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಯಥಾ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತಿ, ಏವಂ ಅತ್ಥೇ ವಿತ್ಥಾರಿತೇ, ದೇಸನಂ ಉತ್ತಾನಿಕಾತಿ ಮಞ್ಞನ್ತಾ ಅವಜಾನನ್ತಿ, ಮಯಮ್ಪಿ ಕಥೇನ್ತಾ ಏವಮೇವ ಕಥೇಯ್ಯಾಮಾತಿ ವತ್ತಾರೋ ಭವನ್ತಿ। ತೇನ ನೇಸಂ ಭಗವಾ ಯಥಾ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತುಂ, ಏವಂ ಸಂಖಿತ್ತೇನೇವ ತಾವ ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ। ತತೋ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೇಹಿ ವಿತ್ಥಾರದೇಸನಂ ಯಾಚಿತೋ ವಿತ್ಥಾರೇನ ದೇಸೇತುಂ, ತೇನ ಹಿ ಗಹಪತಯೋತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ತೇನ ಹೀತಿ ಕಾರಣತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಯಸ್ಮಾ ಮಂ ತುಮ್ಹೇ ಯಾಚಥ, ತಸ್ಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsūti sabbakiccāni pahāya tuṭṭhamānasā āgamaṃsu. Etadavocunti duvidhā hi pucchā agārikapucchā anagārikapucchā ca. Tattha ‘‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusala’’nti iminā nayena agārikapucchā āgatā. ‘‘Ime kho, bhante, pañcupādānakkhandhā’’ti iminā nayena anagārikapucchā. Ime pana attano anurūpaṃ agārikapucchaṃ pucchantā etaṃ, ‘‘ko nu kho, bho gotama, hetu ko paccayo’’tiādivacanaṃ avocuṃ. Tesaṃ bhagavā yathā na sakkonti sallakkhetuṃ, evaṃ saṃkhitteneva tāva pañhaṃ vissajjento, adhammacariyāvisamacariyāhetu kho gahapatayotiādimāha. Kasmā pana bhagavā yathā na sallakkhenti, evaṃ vissajjesīti? Paṇḍitamānikā hi te; āditova mātikaṃ aṭṭhapetvā yathā sallakkhenti, evaṃ atthe vitthārite, desanaṃ uttānikāti maññantā avajānanti, mayampi kathentā evameva katheyyāmāti vattāro bhavanti. Tena nesaṃ bhagavā yathā na sakkonti sallakkhetuṃ, evaṃ saṃkhitteneva tāva pañhaṃ vissajjesi. Tato sallakkhetuṃ asakkontehi vitthāradesanaṃ yācito vitthārena desetuṃ, tena hi gahapatayotiādimāha. Tattha tena hīti kāraṇatthe nipāto. Yasmā maṃ tumhe yācatha, tasmāti attho.
೪೪೦. ತಿವಿಧನ್ತಿ ತೀಹಿ ಕೋಟ್ಠಾಸೇಹಿ। ಕಾಯೇನಾತಿ ಕಾಯದ್ವಾರೇನ। ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಾವಿಸಮಚರಿಯಾತಿ ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಸಙ್ಖಾತಾ ವಿಸಮಚರಿಯಾ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಪದತ್ಥೋ, ಅಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚರಿಯಾ ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಾ, ಅಧಮ್ಮಕರಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಸಮಾ ಚರಿಯಾ, ವಿಸಮಸ್ಸ ವಾ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಚರಿಯಾತಿ ವಿಸಮಚರಿಯಾ। ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಾ ಚ ಸಾ ವಿಸಮಚರಿಯಾ ಚಾತಿ ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಾವಿಸಮಚರಿಯಾ। ಏತೇನುಪಾಯೇನ ಸಬ್ಬೇಸು ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಪದೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಲುದ್ದೋತಿ ಕಕ್ಖಳೋ। ದಾರುಣೋತಿ ಸಾಹಸಿಕೋ। ಲೋಹಿತಪಾಣೀತಿ ಪರಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇನ್ತಸ್ಸ ಪಾಣೀ ಲೋಹಿತೇನ ಲಿಪ್ಪನ್ತಿ। ಸಚೇಪಿ ನ ಲಿಪ್ಪನ್ತಿ, ತಥಾವಿಧೋ ಲೋಹಿತಪಾಣೀತ್ವೇವ ವುಚ್ಚತಿ। ಹತಪ್ಪಹತೇ ನಿವಿಟ್ಠೋತಿ ಹತೇ ಚ ಪರಸ್ಸ ಪಹಾರದಾನೇ , ಪಹತೇ ಚ ಪರಮಾರಣೇ ನಿವಿಟ್ಠೋ। ಅದಯಾಪನ್ನೋತಿ ನಿಕ್ಕರುಣತಂ ಆಪನ್ನೋ।
440.Tividhanti tīhi koṭṭhāsehi. Kāyenāti kāyadvārena. Adhammacariyāvisamacariyāti adhammacariyasaṅkhātā visamacariyā. Ayaṃ panettha padattho, adhammassa cariyā adhammacariyā, adhammakaraṇanti attho. Visamā cariyā, visamassa vā kammassa cariyāti visamacariyā. Adhammacariyā ca sā visamacariyā cāti adhammacariyāvisamacariyā. Etenupāyena sabbesu kaṇhasukkapadesu attho veditabbo. Luddoti kakkhaḷo. Dāruṇoti sāhasiko. Lohitapāṇīti paraṃ jīvitā voropentassa pāṇī lohitena lippanti. Sacepi na lippanti, tathāvidho lohitapāṇītveva vuccati. Hatappahate niviṭṭhoti hate ca parassa pahāradāne , pahate ca paramāraṇe niviṭṭho. Adayāpannoti nikkaruṇataṃ āpanno.
ಯಂ ತಂ ಪರಸ್ಸಾತಿ ಯಂ ತಂ ಪರಸ್ಸ ಸನ್ತಕಂ। ಪರವಿತ್ತೂಪಕರಣನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ಪರಸ್ಸ ವಿತ್ತೂಪಕರಣಂ ತುಟ್ಠಿಜನನಂ ಪರಿಕ್ಖಾರಭಣ್ಡಕಂ। ಗಾಮಗತಂ ವಾತಿ ಅನ್ತೋಗಾಮೇ ವಾ ಠಪಿತಂ। ಅರಞ್ಞಗತಂ ವಾತಿ ಅರಞ್ಞೇ ರುಕ್ಖಗ್ಗಪಬ್ಬತಮತ್ಥಕಾದೀಸು ವಾ ಠಪಿತಂ। ಅದಿನ್ನನ್ತಿ ತೇಹಿ ಪರೇಹಿ ಕಾಯೇನ ವಾ ವಾಚಾಯ ವಾ ಅದಿನ್ನಂ। ಥೇಯ್ಯಸಙ್ಖಾತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಥೇನೋತಿ ಚೋರೋ। ಥೇನಸ್ಸ ಭಾವೋ ಥೇಯ್ಯಂ, ಅವಹರಣಚಿತ್ತಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಸಙ್ಖಾ ಸಙ್ಖಾತನ್ತಿ ಅತ್ಥತೋ ಏಕಂ, ಕೋಟ್ಠಾಸಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ, ‘‘ಸಞ್ಞಾನಿದಾನಾ ಹಿ ಪಪಞ್ಚಸಙ್ಖಾ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ। ಥೇಯ್ಯಞ್ಚ ತಂ ಸಙ್ಖಾತಞ್ಚಾತಿ ಥೇಯ್ಯಸಙ್ಖಾತಂ, ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾತೋ ಏಕೋ ಚಿತ್ತಕೋಟ್ಠಾಸೋತಿ ಅತ್ಥೋ । ಕರಣತ್ಥೇ ಚೇತಂ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ, ತಸ್ಮಾ ಥೇಯ್ಯಸಙ್ಖಾತೇನಾತಿ ಅತ್ಥತೋ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Yaṃ taṃ parassāti yaṃ taṃ parassa santakaṃ. Paravittūpakaraṇanti tasseva parassa vittūpakaraṇaṃ tuṭṭhijananaṃ parikkhārabhaṇḍakaṃ. Gāmagataṃ vāti antogāme vā ṭhapitaṃ. Araññagataṃ vāti araññe rukkhaggapabbatamatthakādīsu vā ṭhapitaṃ. Adinnanti tehi parehi kāyena vā vācāya vā adinnaṃ. Theyyasaṅkhātanti ettha thenoti coro. Thenassa bhāvo theyyaṃ, avaharaṇacittassetaṃ adhivacanaṃ. Saṅkhā saṅkhātanti atthato ekaṃ, koṭṭhāsassetaṃ adhivacanaṃ, ‘‘saññānidānā hi papañcasaṅkhā’’tiādīsu viya. Theyyañca taṃ saṅkhātañcāti theyyasaṅkhātaṃ, theyyacittasaṅkhāto eko cittakoṭṭhāsoti attho . Karaṇatthe cetaṃ paccattavacanaṃ, tasmā theyyasaṅkhātenāti atthato daṭṭhabbaṃ.
ಮಾತುರಕ್ಖಿತಾತಿಆದೀಸು ಯಂ ಪಿತರಿ ನಟ್ಠೇ ವಾ ಮತೇ ವಾ ಘಾಸಚ್ಛಾದನಾದೀಹಿ ಪಟಿಜಗ್ಗಮಾನಾ, ವಯಪತ್ತಂ ಕುಲಘರೇ ದಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮಾತಾ ರಕ್ಖತಿ, ಅಯಂ ಮಾತುರಕ್ಖಿತಾ ನಾಮ। ಏತೇನುಪಾಯೇನ ಪಿತುರಕ್ಖಿತಾದಯೋಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸಭಾಗಕುಲಾನಿ ಪನ ಕುಚ್ಛಿಗತೇಸುಪಿ ಗಬ್ಭೇಸು ಕತಿಕಂ ಕರೋನ್ತಿ – ‘‘ಸಚೇ ಮಯ್ಹಂ ಪುತ್ತೋ ಹೋತಿ, ತುಯ್ಹಂ ಧೀತಾ, ಅಞ್ಞತ್ಥ ಗನ್ತುಂ ನ ಲಭಿಸ್ಸತಿ, ಮಯ್ಹಂ ಪುತ್ತಸ್ಸೇವ ಹೋತೂ’’ತಿ। ಏವಂ ಗಬ್ಭೇಪಿ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾ ಸಸ್ಸಾಮಿಕಾ ನಾಮ। ‘‘ಯೋ ಇತ್ಥನ್ನಾಮಂ ಇತ್ಥಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಸ ಏತ್ತಕೋ ದಣ್ಡೋ’’ತಿ ಏವಂ ಗಾಮಂ ವಾ ಗೇಹಂ ವಾ ವೀಥಿಂ ವಾ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಠಪಿತದಣ್ಡಾ, ಪನ ಸಪರಿದಣ್ಡಾ ನಾಮ। ಅನ್ತಮಸೋ ಮಾಲಾಗುಣಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಾಪೀತಿ ಯಾ ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಪರಿಚ್ಛೇದೇನ, ‘‘ಏಸಾ ಮೇ ಭರಿಯಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ತಸ್ಸಾ ಉಪರಿ ಕೇನಚಿ ಮಾಲಾಗುಣಂ ಖಿಪನ್ತೇನ ಮಾಲಾಗುಣಮತ್ತೇನಾಪಿ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ಹೋತಿ। ತಥಾರೂಪಾಸು ಚಾರಿತ್ತಂ ಆಪಜ್ಜಿತಾ ಹೋತೀತಿ ಏವರೂಪಾಸು ಇತ್ಥೀಸು ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಮಿಚ್ಛಾಚಾರಲಕ್ಖಣವಸೇನ ವೀತಿಕ್ಕಮಂ ಕತ್ತಾ ಹೋತಿ।
Māturakkhitātiādīsu yaṃ pitari naṭṭhe vā mate vā ghāsacchādanādīhi paṭijaggamānā, vayapattaṃ kulaghare dassāmīti mātā rakkhati, ayaṃ māturakkhitā nāma. Etenupāyena piturakkhitādayopi veditabbā. Sabhāgakulāni pana kucchigatesupi gabbhesu katikaṃ karonti – ‘‘sace mayhaṃ putto hoti, tuyhaṃ dhītā, aññattha gantuṃ na labhissati, mayhaṃ puttasseva hotū’’ti. Evaṃ gabbhepi pariggahitā sassāmikā nāma. ‘‘Yo itthannāmaṃ itthiṃ gacchati, tassa ettako daṇḍo’’ti evaṃ gāmaṃ vā gehaṃ vā vīthiṃ vā uddissa ṭhapitadaṇḍā, pana saparidaṇḍā nāma. Antamaso mālāguṇaparikkhittāpīti yā sabbantimena paricchedena, ‘‘esā me bhariyā bhavissatī’’ti saññāya tassā upari kenaci mālāguṇaṃ khipantena mālāguṇamattenāpi parikkhittā hoti. Tathārūpāsu cārittaṃ āpajjitā hotīti evarūpāsu itthīsu sammādiṭṭhisutte vuttamicchācāralakkhaṇavasena vītikkamaṃ kattā hoti.
ಸಭಾಗತೋತಿ ಸಭಾಯಂ ಠಿತೋ। ಪರಿಸಾಗತೋತಿ ಪರಿಸಾಯಂ ಠಿತೋ। ಞಾತಿಮಜ್ಝಗತೋತಿ ದಾಯಾದಾನಂ ಮಜ್ಝೇ ಠಿತೋ। ಪೂಗಮಜ್ಝಗತೋತಿ ಸೇನೀನಂ ಮಜ್ಝೇ ಠಿತೋ। ರಾಜಕುಲಮಜ್ಝಗತೋತಿ ರಾಜಕುಲಸ್ಸ ಮಜ್ಝೇ ಮಹಾವಿನಿಚ್ಛಯೇ ಠಿತೋ । ಅಭಿನೀತೋತಿ ಪುಚ್ಛನತ್ಥಾಯ ನೀತೋ। ಸಕ್ಖಿಪುಟ್ಠೋತಿ ಸಕ್ಖಿಂ ಕತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿತೋ। ಏಹಮ್ಭೋ ಪುರಿಸಾತಿ ಆಲಪನಮೇತಂ। ಅತ್ತಹೇತು ವಾ ಪರಹೇತು ವಾತಿ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಪರಸ್ಸ ವಾ ಹತ್ಥಪಾದಾದಿಹೇತು ವಾ ಧನಹೇತು ವಾ। ಆಮಿಸಕಿಞ್ಚಿಕ್ಖಹೇತು ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಆಮಿಸನ್ತಿ ಲಾಭೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಕಿಞ್ಚಿಕ್ಖನ್ತಿ ಯಂ ವಾ ತಂ ವಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಂ। ಅನ್ತಮಸೋ ತಿತ್ತಿರವಟ್ಟಕಸಪ್ಪಿಪಿಣ್ಡನವನೀತಪಿಣ್ಡಾದಿಮತ್ತಕಸ್ಸಪಿ ಲಞ್ಜಸ್ಸ ಹೇತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತೀತಿ ಜಾನನ್ತೋಯೇವ ಮುಸಾವಾದಂ ಕತ್ತಾ ಹೋತಿ।
Sabhāgatoti sabhāyaṃ ṭhito. Parisāgatoti parisāyaṃ ṭhito. Ñātimajjhagatoti dāyādānaṃ majjhe ṭhito. Pūgamajjhagatoti senīnaṃ majjhe ṭhito. Rājakulamajjhagatoti rājakulassa majjhe mahāvinicchaye ṭhito . Abhinītoti pucchanatthāya nīto. Sakkhipuṭṭhoti sakkhiṃ katvā pucchito. Ehambho purisāti ālapanametaṃ. Attahetu vā parahetu vāti attano vā parassa vā hatthapādādihetu vā dhanahetu vā. Āmisakiñcikkhahetu vāti ettha āmisanti lābho adhippeto. Kiñcikkhanti yaṃ vā taṃ vā appamattakaṃ. Antamaso tittiravaṭṭakasappipiṇḍanavanītapiṇḍādimattakassapi lañjassa hetūti attho. Sampajānamusā bhāsitā hotīti jānantoyeva musāvādaṃ kattā hoti.
ಇಮೇಸಂ ಭೇದಾಯಾತಿ ಯೇಸಂ ಇತೋತಿ ವುತ್ತಾನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಸುತಂ ಹೋತಿ, ತೇಸಂ ಭೇದಾಯ। ಅಮೂಸಂ ಭೇದಾಯಾತಿ ಯೇಸಂ ಅಮುತ್ರಾತಿ ವುತ್ತಾನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಸುತಂ ಹೋತಿ, ತೇಸಂ ಭೇದಾಯ। ಇತಿ ಸಮಗ್ಗಾನಂ ವಾ ಭೇದಕಾತಿ ಏವಂ ಸಮಗ್ಗಾನಂ ವಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸಹಾಯಕಾನಂ ಭೇದಂ ಕತ್ತಾ। ಭಿನ್ನಾನಂ ವಾ ಅನುಪ್ಪದಾತಾತಿ ಸುಟ್ಠು ಕತಂ ತಯಾ, ತಂ ಪಜಹನ್ತೇನ ಕತಿಪಾಹೇನೇವ ತೇ ಮಹನ್ತಂ ಅನತ್ಥಂ ಕರೇಯ್ಯಾತಿ ಏವಂ ಭಿನ್ನಾನಂ ಪುನ ಅಸಂಸನ್ದನಾಯ ಅನುಪ್ಪದಾತಾ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತಾ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಗ್ಗೋ ಆರಾಮೋ ಅಭಿರತಿಟ್ಠಾನಮಸ್ಸಾತಿ ವಗ್ಗಾರಾಮೋ। ವಗ್ಗರತೋತಿ ವಗ್ಗೇಸು ರತೋ। ವಗ್ಗೇ ದಿಸ್ವಾ ವಾ ಸುತ್ವಾ ವಾ ನನ್ದತೀತಿ ವಗ್ಗನನ್ದೀ। ವಗ್ಗಕರಣಿಂ ವಾಚನ್ತಿ ಯಾ ವಾಚಾ ಸಮಗ್ಗೇಪಿ ಸತ್ತೇ ವಗ್ಗೇ ಕರೋತಿ ಭಿನ್ದತಿ, ತಂ ಕಲಹಕಾರಣಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ।
Imesaṃbhedāyāti yesaṃ itoti vuttānaṃ santike sutaṃ hoti, tesaṃ bhedāya. Amūsaṃ bhedāyāti yesaṃ amutrāti vuttānaṃ santike sutaṃ hoti, tesaṃ bhedāya. Iti samaggānaṃ vā bhedakāti evaṃ samaggānaṃ vā dvinnaṃ sahāyakānaṃ bhedaṃ kattā. Bhinnānaṃ vā anuppadātāti suṭṭhu kataṃ tayā, taṃ pajahantena katipāheneva te mahantaṃ anatthaṃ kareyyāti evaṃ bhinnānaṃ puna asaṃsandanāya anuppadātā upatthambhetā kāraṇaṃ dassetāti attho. Vaggo ārāmo abhiratiṭṭhānamassāti vaggārāmo. Vaggaratoti vaggesu rato. Vagge disvā vā sutvā vā nandatīti vagganandī. Vaggakaraṇiṃ vācanti yā vācā samaggepi satte vagge karoti bhindati, taṃ kalahakāraṇaṃ vācaṃ bhāsitā hoti.
ಅಣ್ಡಕಾತಿ ಯಥಾ ಸದೋಸೇ ರುಕ್ಖೇ ಅಣ್ಡಕಾನಿ ಉಟ್ಠಹನ್ತಿ, ಏವಂ ಸದೋಸತಾಯ ಖುಂಸನಾವಮ್ಭನಾದಿವಚನೇಹಿ ಅಣ್ಡಕಾ ಜಾತಾ। ಕಕ್ಕಸಾತಿ ಪೂತಿಕಾ। ಯಥಾ ನಾಮ ಪೂತಿಕರುಕ್ಖೋ ಕಕ್ಕಸೋ ಹೋತಿ ಪಗ್ಘರಿತಚುಣ್ಣೋ, ಏವಂ ಕಕ್ಕಸಾ ಹೋತಿ, ಸೋತಂ ಘಂಸಮಾನಾ ವಿಯ ಪವಿಸತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಕಕ್ಕಸಾ’’ತಿ। ಪರಕಟುಕಾತಿ ಪರೇಸಂ ಕಟುಕಾ ಅಮನಾಪಾ ದೋಸಜನನೀ। ಪರಾಭಿಸಜ್ಜನೀತಿ ಕುಟಿಲಕಣ್ಟಕಸಾಖಾ ವಿಯ ಮಮ್ಮೇಸು ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಪರೇಸಂ ಅಭಿಸಜ್ಜನೀ ಗನ್ತುಕಾಮಾನಮ್ಪಿ ಗನ್ತುಂ ಅದತ್ವಾ ಲಗ್ಗನಕಾರೀ। ಕೋಧಸಾಮನ್ತಾತಿ ಕೋಧಸ್ಸ ಆಸನ್ನಾ। ಅಸಮಾಧಿಸಂವತ್ತನಿಕಾತಿ ಅಪ್ಪನಾಸಮಾಧಿಸ್ಸ ವಾ ಉಪಚಾರಸಮಾಧಿಸ್ಸ ವಾ ಅಸಂವತ್ತನಿಕಾ। ಇತಿ ಸಬ್ಬಾನೇವ ತಾನಿ ಸದೋಸವಾಚಾಯ ವೇವಚನಾನಿ।
Aṇḍakāti yathā sadose rukkhe aṇḍakāni uṭṭhahanti, evaṃ sadosatāya khuṃsanāvambhanādivacanehi aṇḍakā jātā. Kakkasāti pūtikā. Yathā nāma pūtikarukkho kakkaso hoti paggharitacuṇṇo, evaṃ kakkasā hoti, sotaṃ ghaṃsamānā viya pavisati. Tena vuttaṃ ‘‘kakkasā’’ti. Parakaṭukāti paresaṃ kaṭukā amanāpā dosajananī. Parābhisajjanīti kuṭilakaṇṭakasākhā viya mammesu vijjhitvā paresaṃ abhisajjanī gantukāmānampi gantuṃ adatvā lagganakārī. Kodhasāmantāti kodhassa āsannā. Asamādhisaṃvattanikāti appanāsamādhissa vā upacārasamādhissa vā asaṃvattanikā. Iti sabbāneva tāni sadosavācāya vevacanāni.
ಅಕಾಲವಾದೀತಿ ಅಕಾಲೇನ ವತ್ತಾ। ಅಭೂತವಾದೀತಿ ಯಂ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ವತ್ತಾ। ಅನತ್ಥವಾದೀತಿ ಅಕಾರಣನಿಸ್ಸಿತಂ ವತ್ತಾ। ಅಧಮ್ಮವಾದೀತಿ ಅಸಭಾವಂ ವತ್ತಾ । ಅವಿನಯವಾದೀತಿ ಅಸಂವರವಿನಯಪಟಿಸಂಯುತ್ತಸ್ಸ ವತ್ತಾ। ಅನಿಧಾನವತಿ ವಾಚನ್ತಿ ಹದಯಮಞ್ಜೂಸಾಯಂ ನಿಧೇತುಂ ಅಯುತ್ತಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ। ಅಕಾಲೇನಾತಿ ವತ್ತಬ್ಬಕಾಲಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇ ವಾ ಪಚ್ಛಾ ವಾ ಅಯುತ್ತಕಾಲೇ ವತ್ತಾ ಹೋತಿ। ಅನಪದೇಸನ್ತಿ ಸುತ್ತಾಪದೇಸವಿರಹಿತಂ। ಅಪರಿಯನ್ತವತಿನ್ತಿ ಅಪರಿಚ್ಛೇದಂ, ಸುತ್ತಂ ವಾ ಜಾತಕಂ ವಾ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಉಪಲಬ್ಭಂ ವಾ ಉಪಮಂ ವಾ ವತ್ಥುಂ ವಾ ಆಹರಿತ್ವಾ ಬಾಹಿರಕಥಂಯೇವ ಕಥೇತಿ। ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ। ‘‘ಸುತ್ತಂ ನು ಖೋ ಕಥೇತಿ ಜಾತಕಂ ನು ಖೋ, ನಸ್ಸ ಅನ್ತಂ ವಾ ಕೋಟಿಂ ವಾ ಪಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಯಥಾ ವಟರುಕ್ಖಸಾಖಾನಂ ಗತಗತಟ್ಠಾನೇ ಪಾರೋಹಾ ಓತರನ್ತಿ, ಓತಿಣ್ಣೋತಿಣ್ಣಟ್ಠಾನೇ ಸಮ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪುನ ವಡ್ಢನ್ತಿಯೇವ । ಏವಂ ಅಡ್ಢಯೋಜನಮ್ಪಿ ಯೋಜನಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛನ್ತಿಯೇವ, ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಪನ ಮೂಲರುಕ್ಖೋ ವಿನಸ್ಸತಿ, ಪವೇಣಿಜಾತಕಾವ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಏವಮಯಮ್ಪಿ ನಿಗ್ರೋಧಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ನಾಮ ಹೋತಿ; ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಮತ್ತಮೇವ ಕತ್ವಾ ಪಸ್ಸೇನೇವ ಪರಿಹರನ್ತೋ ಗಚ್ಛತಿ। ಯೋ ಪನ ಬಹುಮ್ಪಿ ಭಣನ್ತೋ ಏತದತ್ಥಮಿದಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ಜಾನಾಪೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತಸ್ಸ ಕಥೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅನತ್ಥಸಂಹಿತನ್ತಿ ನ ಅತ್ಥನಿಸ್ಸಿತಂ।
Akālavādīti akālena vattā. Abhūtavādīti yaṃ natthi, tassa vattā. Anatthavādīti akāraṇanissitaṃ vattā. Adhammavādīti asabhāvaṃ vattā . Avinayavādīti asaṃvaravinayapaṭisaṃyuttassa vattā. Anidhānavati vācanti hadayamañjūsāyaṃ nidhetuṃ ayuttaṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Akālenāti vattabbakālassa pubbe vā pacchā vā ayuttakāle vattā hoti. Anapadesanti suttāpadesavirahitaṃ. Apariyantavatinti aparicchedaṃ, suttaṃ vā jātakaṃ vā nikkhipitvā tassa upalabbhaṃ vā upamaṃ vā vatthuṃ vā āharitvā bāhirakathaṃyeva katheti. Nikkhittaṃ nikkhittameva hoti. ‘‘Suttaṃ nu kho katheti jātakaṃ nu kho, nassa antaṃ vā koṭiṃ vā passāmā’’ti vattabbataṃ āpajjati. Yathā vaṭarukkhasākhānaṃ gatagataṭṭhāne pārohā otaranti, otiṇṇotiṇṇaṭṭhāne sampajjitvā puna vaḍḍhantiyeva . Evaṃ aḍḍhayojanampi yojanampi gacchantiyeva, gacchante gacchante pana mūlarukkho vinassati, paveṇijātakāva tiṭṭhanti. Evamayampi nigrodhadhammakathiko nāma hoti; nikkhittaṃ nikkhittamattameva katvā passeneva pariharanto gacchati. Yo pana bahumpi bhaṇanto etadatthamidaṃ vuttanti āharitvā jānāpetuṃ sakkoti, tassa kathetuṃ vaṭṭati. Anatthasaṃhitanti na atthanissitaṃ.
ಅಭಿಜ್ಝಾತಾ ಹೋತೀತಿ ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ಓಲೋಕೇತಾ ಹೋತಿ। ಅಹೋ ವತಾತಿ ಪತ್ಥನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ಓಲೋಕಿತಮತ್ತಕೇನ ಚೇತ್ಥ ಕಮ್ಮಪಥಭೇದೋ ನ ಹೋತಿ। ಯದಾ ಪನ, ‘‘ಅಹೋ ವತಿದಂ ಮಮ ಸನ್ತಕಂ ಅಸ್ಸ, ಅಹಮೇತ್ಥ ವಸಂ ವತ್ತೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಣಾಮೇತಿ, ತದಾ ಕಮ್ಮಪಥಭೇದೋ ಹೋತಿ, ಅಯಮಿಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ।
Abhijjhātā hotīti abhijjhāya oloketā hoti. Aho vatāti patthanatthe nipāto. Abhijjhāya olokitamattakena cettha kammapathabhedo na hoti. Yadā pana, ‘‘aho vatidaṃ mama santakaṃ assa, ahamettha vasaṃ vatteyya’’nti attano pariṇāmeti, tadā kammapathabhedo hoti, ayamidha adhippeto.
ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋತಿ ವಿಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಪೂತಿಭೂತಚಿತ್ತೋ। ಪದುಟ್ಠಮನಸಙ್ಕಪ್ಪೋತಿ ದೋಸೇನ ದುಟ್ಠಚಿತ್ತಸಙ್ಕಪ್ಪೋ। ಹಞ್ಞನ್ತೂತಿ ಘಾತಿಯನ್ತೂ। ವಜ್ಝನ್ತೂತಿ ವಧಂ ಪಾಪುಣನ್ತು। ಮಾ ವಾ ಅಹೇಸುನ್ತಿ ಕಿಞ್ಚಿಪಿ ಮಾ ಅಹೇಸುಂ। ಇಧಾಪಿ ಕೋಪಮತ್ತಕೇನ ಕಮ್ಮಪಥಭೇದೋ ನ ಹೋತಿ। ಹಞ್ಞನ್ತೂತಿಆದಿಚಿನ್ತನೇನೇವ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ವುತ್ತಂ।
Byāpannacittoti vipannacitto pūtibhūtacitto. Paduṭṭhamanasaṅkappoti dosena duṭṭhacittasaṅkappo. Haññantūti ghātiyantū. Vajjhantūti vadhaṃ pāpuṇantu. Mā vā ahesunti kiñcipi mā ahesuṃ. Idhāpi kopamattakena kammapathabhedo na hoti. Haññantūtiādicintaneneva hoti, tasmā evaṃ vuttaṃ.
ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕೋತಿ ಅಕುಸಲದಸ್ಸನೋ। ವಿಪರೀತದಸ್ಸನೋತಿ ವಿಪಲ್ಲತ್ಥದಸ್ಸನೋ। ನತ್ಥಿ ದಿನ್ನನ್ತಿ ದಿನ್ನಸ್ಸ ಫಲಾಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಯಿಟ್ಠಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಹಾಯಾಗೋ। ಹುತನ್ತಿ ಪಹೇಣಕಸಕ್ಕಾರೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ, ತಮ್ಪಿ ಉಭಯಂ ಫಲಾಭಾವಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಸುಕತದುಕ್ಕಟಾನನ್ತಿ ಸುಕತದುಕ್ಕಟಾನಂ, ಕುಸಲಾಕುಸಲಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋತಿ ಯಂ ಫಲನ್ತಿ ವಾ ವಿಪಾಕೋತಿ ವಾ ವುಚ್ಚತಿ, ತಂ ನತ್ಥೀತಿ ವದತಿ। ನತ್ಥಿ ಅಯಂ ಲೋಕೋತಿ ಪರಲೋಕೇ ಠಿತಸ್ಸ ಅಯಂ ಲೋಕೋ ನತ್ಥಿ। ನತ್ಥಿ ಪರೋ ಲೋಕೋತಿ ಇಧ ಲೋಕೇ ಠಿತಸ್ಸಪಿ ಪರಲೋಕೋ ನತ್ಥಿ, ಸಬ್ಬೇ ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ನತ್ಥಿ ಮಾತಾ ನತ್ಥಿ ಪಿತಾತಿ ತೇಸು ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪತ್ತೀನಂ ಫಲಾಭಾವವಸೇನ ವದತಿ। ನತ್ಥಿ ಸತ್ತಾ ಓಪಪಾತಿಕಾತಿ ಚವಿತ್ವಾ ಉಪಪಜ್ಜನಕಸತ್ತಾ ನಾಮ ನತ್ಥೀತಿ ವದತಿ। ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪವೇದೇನ್ತೀತಿ ಯೇ ಇಮಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಅಭಿವಿಸಿಟ್ಠಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಯಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕತ್ವಾ ಪವೇದೇನ್ತಿ, ತೇ ನತ್ಥೀತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬುದ್ಧಾನಂ ಅಭಾವಂ ದೀಪೇತಿ, ಏತ್ತಾವತಾ ದಸವತ್ಥುಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ಕಥಿತಾ ಹೋತಿ।
Micchādiṭṭhikoti akusaladassano. Viparītadassanoti vipallatthadassano. Natthi dinnanti dinnassa phalābhāvaṃ sandhāya vadati. Yiṭṭhaṃ vuccati mahāyāgo. Hutanti paheṇakasakkāro adhippeto, tampi ubhayaṃ phalābhāvameva sandhāya paṭikkhipati. Sukatadukkaṭānanti sukatadukkaṭānaṃ, kusalākusalānanti attho. Phalaṃ vipākoti yaṃ phalanti vā vipākoti vā vuccati, taṃ natthīti vadati. Natthi ayaṃ lokoti paraloke ṭhitassa ayaṃ loko natthi. Natthi paro lokoti idha loke ṭhitassapi paraloko natthi, sabbe tattha tattheva ucchijjantīti dasseti. Natthi mātā natthi pitāti tesu sammāpaṭipattimicchāpaṭipattīnaṃ phalābhāvavasena vadati. Natthi sattā opapātikāti cavitvā upapajjanakasattā nāma natthīti vadati. Sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ abhivisiṭṭhāya paññāya sayaṃ paccakkhaṃ katvā pavedenti, te natthīti sabbaññubuddhānaṃ abhāvaṃ dīpeti, ettāvatā dasavatthukā micchādiṭṭhi kathitā hoti.
೪೪೧. ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ಪಹಾಯಾತಿಆದಯೋ ಸತ್ತ ಕಮ್ಮಪಥಾ ಚೂಳಹತ್ಥಿಪದೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಾ। ಅನಭಿಜ್ಝಾದಯೋ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾಯೇವ।
441.Pāṇātipātaṃpahāyātiādayo satta kammapathā cūḷahatthipade vitthāritā. Anabhijjhādayo uttānatthāyeva.
೪೪೨. ಸಹಬ್ಯತಂ ಉಪಪಜ್ಜೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸಹಭಾವಂ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯಂ। ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಿಕಾನಂ ದೇವಾನನ್ತಿ ಪಠಮಜ್ಝಾನಭೂಮಿದೇವಾನಂ। ಆಭಾನಂ ದೇವಾನನ್ತಿ ಆಭಾ ನಾಮ ವಿಸುಂ ನತ್ಥಿ, ಪರಿತ್ತಾಭಅಪ್ಪಮಾಣಾಭಆಭಸ್ಸರಾನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಪರಿತ್ತಾಭಾನನ್ತಿಆದಿ ಪನ ಏಕತೋ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ತೇಸಂಯೇವ ಭೇದತೋ ಗಹಣಂ। ಪರಿತ್ತಸುಭಾನನ್ತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಆಸವಕ್ಖಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತನಿಕೂಟೇನ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಪೇಸಿ।
442.Sahabyataṃ upapajjeyyanti sahabhāvaṃ upagaccheyyaṃ. Brahmakāyikānaṃ devānanti paṭhamajjhānabhūmidevānaṃ. Ābhānaṃ devānanti ābhā nāma visuṃ natthi, parittābhaappamāṇābhaābhassarānametaṃ adhivacanaṃ. Parittābhānantiādi pana ekato aggahetvā tesaṃyeva bhedato gahaṇaṃ. Parittasubhānantiādīsupi eseva nayo. Iti bhagavā āsavakkhayaṃ dassetvā arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhapesi.
ಇಧ ಠತ್ವಾ ಪನ ದೇವಲೋಕಾ ಸಮಾನೇತಬ್ಬಾ। ತಿಸ್ಸನ್ನಂ ತಾವ ಝಾನಭೂಮೀನಂ ವಸೇನ ನವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ, ಪಞ್ಚ ಸುದ್ಧಾವಾಸಾ ಚತೂಹಿ ಆರೂಪೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ನವಾತಿ ಅಟ್ಠಾರಸ, ವೇಹಪ್ಫಲೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕೂನವೀಸತಿ, ತೇ ಅಸಞ್ಞಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವೀಸತಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ಏವಂ ಛಹಿ ಕಾಮಾವಚರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಛಬ್ಬೀಸತಿ ದೇವಲೋಕಾ ನಾಮ। ತೇಸಂ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಭಗವತಾ ದಸಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥೇಹಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ದಸ್ಸಿತಾ।
Idha ṭhatvā pana devalokā samānetabbā. Tissannaṃ tāva jhānabhūmīnaṃ vasena nava brahmalokā, pañca suddhāvāsā catūhi ārūpehi saddhiṃ navāti aṭṭhārasa, vehapphalehi saddhiṃ ekūnavīsati, te asaññaṃ pakkhipitvā vīsati brahmalokā honti, evaṃ chahi kāmāvacarehi saddhiṃ chabbīsati devalokā nāma. Tesaṃ sabbesampi bhagavatā dasakusalakammapathehi nibbatti dassitā.
ತತ್ಥ ಛಸು ತಾವ ಕಾಮಾವಚರೇಸು ತಿಣ್ಣಂ ಸುಚರಿತಾನಂ ವಿಪಾಕೇನೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಹೋತಿ। ಉಪರಿದೇವಲೋಕಾನಂ ಪನ ಇಮೇ ಕಮ್ಮಪಥಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ಕಥಿತಾ । ದಸ ಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಾ ಹಿ ಸೀಲಂ, ಸೀಲವತೋ ಚ ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಇಜ್ಝತೀತಿ। ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನಭೂಮಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ; ದುತಿಯಾದೀನಿ ಭಾವೇತ್ವಾ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಭೂಮಿಆದೀಸು ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ; ರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನಂ ಪಾದಕಂ ಕತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಪಞ್ಚಸು ಸುದ್ಧಾವಾಸೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ; ರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನಂ ಪಾದಕಂ ಕತ್ವಾ ಅರೂಪಾವಚರಸಮಾಪತ್ತಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಚತೂಸು ಅರೂಪೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ; ರೂಪಾರೂಪಜ್ಝಾನಂ ಪಾದಕಂ ಕತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಅಸಞ್ಞಭವೋ ಪನ ಬಾಹಿರಕಾನಂ ತಾಪಸಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಆಚಿಣ್ಣೋತಿ ಇಧ ನ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
Tattha chasu tāva kāmāvacaresu tiṇṇaṃ sucaritānaṃ vipākeneva nibbatti hoti. Uparidevalokānaṃ pana ime kammapathā upanissayavasena kathitā . Dasa kusalakammapathā hi sīlaṃ, sīlavato ca kasiṇaparikammaṃ ijjhatīti. Sīle patiṭṭhāya kasiṇaparikammaṃ katvā paṭhamajjhānaṃ nibbattetvā paṭhamajjhānabhūmiyaṃ nibbattati; dutiyādīni bhāvetvā dutiyajjhānabhūmiādīsu nibbattati; rūpāvacarajjhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā anāgāmiphale patiṭṭhito pañcasu suddhāvāsesu nibbattati; rūpāvacarajjhānaṃ pādakaṃ katvā arūpāvacarasamāpattiṃ nibbattetvā catūsu arūpesu nibbattati; rūpārūpajjhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇāti. Asaññabhavo pana bāhirakānaṃ tāpasaparibbājakānaṃ āciṇṇoti idha na niddiṭṭho. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಸಾಲೇಯ್ಯಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sāleyyakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೧. ಸಾಲೇಯ್ಯಕಸುತ್ತಂ • 1. Sāleyyakasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೧. ಸಾಲೇಯ್ಯಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Sāleyyakasuttavaṇṇanā
