| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
၆. သာဠ္ဟသုတ္တံ
6. Sāḷhasuttaṃ
၁၉၆. ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂာရသာလာယံ။ အထ ခော သာဠ္ဟော စ လိစ္ဆဝိ အဘယော စ လိစ္ဆဝိ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော သာဠ္ဟော လိစ္ဆဝိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ –
196. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho sāḷho ca licchavi abhayo ca licchavi yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho sāḷho licchavi bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘သန္တိ, ဘန္တေ, ဧကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဒ္ဝယေန ဩဃသ္သ နိတ္ထရဏံ ပညပေန္တိ – သီလဝိသုဒ္ဓိဟေတု စ တပောဇိဂုစ္ဆာဟေတု စ။ ဣဓ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကိမာဟာ’’တိ?
‘‘Santi, bhante, eke samaṇabrāhmaṇā dvayena oghassa nittharaṇaṃ paññapenti – sīlavisuddhihetu ca tapojigucchāhetu ca. Idha, bhante, bhagavā kimāhā’’ti?
‘‘သီလဝိသုဒ္ဓိံ ခော အဟံ, သာဠ္ဟ, အညတရံ သာမညင္ဂန္တိ ဝဒာမိ။ ယေ တေ, သာဠ္ဟ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ တပောဇိဂုစ္ဆာဝာဒာ တပောဇိဂုစ္ဆာသာရာ တပောဇိဂုစ္ဆာအလ္လီနာ ဝိဟရန္တိ, အဘဗ္ဗာ တေ ဩဃသ္သ နိတ္ထရဏာယ။ ယေပိ တေ, သာဠ္ဟ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ အပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရာ အပရိသုဒ္ဓဝစီသမာစာရာ အပရိသုဒ္ဓမနောသမာစာရာ အပရိသုဒ္ဓာဇီဝာ, အဘဗ္ဗာ တေ ဉာဏဒသ္သနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓာယ။
‘‘Sīlavisuddhiṃ kho ahaṃ, sāḷha, aññataraṃ sāmaññaṅganti vadāmi. Ye te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā tapojigucchāvādā tapojigucchāsārā tapojigucchāallīnā viharanti, abhabbā te oghassa nittharaṇāya. Yepi te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā aparisuddhakāyasamācārā aparisuddhavacīsamācārā aparisuddhamanosamācārā aparisuddhājīvā, abhabbā te ñāṇadassanāya anuttarāya sambodhāya.
‘‘သေယ္ယထာပိ, သာဠ္ဟ, ပုရိသော နဒိံ တရိတုကာမော တိဏ္ဟံ ကုဌာရိံ 1 အာဒာယ ဝနံ ပဝိသေယ္ယ။ သော တတ္ထ ပသ္သေယ္ယ မဟတိံ သာလလဋ္ဌိံ ဥဇုံ နဝံ အကုက္ကုစ္စကဇာတံ။ တမေနံ မူလေ ဆိန္ဒေယ္ယ; မူလေ ဆေတ္ဝာ အဂ္ဂေ ဆိန္ဒေယ္ယ; အဂ္ဂေ ဆေတ္ဝာ သာခာပလာသံ သုဝိသောဓိတံ ဝိသောဓေယ္ယ; သာခာပလာသံ သုဝိသောဓိတံ ဝိသောဓေတ္ဝာ ကုဌာရီဟိ တစ္ဆေယ္ယ; ကုဌာရီဟိ တစ္ဆေတ္ဝာ ဝာသီဟိ တစ္ဆေယ္ယ; ဝာသီဟိ တစ္ဆေတ္ဝာ လေခဏိယာ လိခေယ္ယ; လေခဏိယာ လိခိတ္ဝာ ပာသာဏဂုဠေန ဓောဝေယ္ယ 2; ပာသာဏဂုဠေန ဓောဝေတ္ဝာ နဒိံ ပတာရေယ္ယ။
‘‘Seyyathāpi, sāḷha, puriso nadiṃ taritukāmo tiṇhaṃ kuṭhāriṃ 3 ādāya vanaṃ paviseyya. So tattha passeyya mahatiṃ sālalaṭṭhiṃ ujuṃ navaṃ akukkuccakajātaṃ. Tamenaṃ mūle chindeyya; mūle chetvā agge chindeyya; agge chetvā sākhāpalāsaṃ suvisodhitaṃ visodheyya; sākhāpalāsaṃ suvisodhitaṃ visodhetvā kuṭhārīhi taccheyya; kuṭhārīhi tacchetvā vāsīhi taccheyya; vāsīhi tacchetvā lekhaṇiyā likheyya; lekhaṇiyā likhitvā pāsāṇaguḷena dhoveyya 4; pāsāṇaguḷena dhovetvā nadiṃ patāreyya.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, သာဠ္ဟ, ဘဗ္ဗော နု ခော သော ပုရိသော နဒိံ တရိတု’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိသ္သ ဟေတု’’? ‘‘အသု ဟိ, ဘန္တေ, သာလလဋ္ဌိ ဗဟိဒ္ဓာ သုပရိကမ္မကတာ အန္တော အဝိသုဒ္ဓာ။ တသ္သေတံ ပာဋိကင္ခံ – သာလလဋ္ဌိ သံသီဒိသ္သတိ, ပုရိသော အနယဗ္ယသနံ အာပဇ္ဇိသ္သတီ’’တိ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, sāḷha, bhabbo nu kho so puriso nadiṃ taritu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Asu hi, bhante, sālalaṭṭhi bahiddhā suparikammakatā anto avisuddhā. Tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – sālalaṭṭhi saṃsīdissati, puriso anayabyasanaṃ āpajjissatī’’ti.
‘‘ဧဝမေဝံ ခော, သာဠ္ဟ, ယေ တေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ တပောဇိဂုစ္ဆာဝာဒာ တပောဇိဂုစ္ဆာသာရာ တပောဇိဂုစ္ဆာအလ္လီနာ ဝိဟရန္တိ, အဘဗ္ဗာ တေ ဩဃသ္သ နိတ္ထရဏာယ။ ယေပိ တေ, သာဠ္ဟ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ အပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရာ အပရိသုဒ္ဓဝစီသမာစာရာ အပရိသုဒ္ဓမနောသမာစာရာ အပရိသုဒ္ဓာဇီဝာ, အဘဗ္ဗာ တေ ဉာဏဒသ္သနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓာယ။
‘‘Evamevaṃ kho, sāḷha, ye te samaṇabrāhmaṇā tapojigucchāvādā tapojigucchāsārā tapojigucchāallīnā viharanti, abhabbā te oghassa nittharaṇāya. Yepi te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā aparisuddhakāyasamācārā aparisuddhavacīsamācārā aparisuddhamanosamācārā aparisuddhājīvā, abhabbā te ñāṇadassanāya anuttarāya sambodhāya.
‘‘ယေ စ ခော တေ, သာဠ္ဟ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ န တပောဇိဂုစ္ဆာဝာဒာ န တပောဇိဂုစ္ဆာသာရာ န တပောဇိဂုစ္ဆာအလ္လီနာ ဝိဟရန္တိ, ဘဗ္ဗာ တေ ဩဃသ္သ နိတ္ထရဏာယ။ ယေပိ တေ, သာဠ္ဟ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရာ ပရိသုဒ္ဓဝစီသမာစာရာ ပရိသုဒ္ဓမနောသမာစာရာ ပရိသုဒ္ဓာဇီဝာ, ဘဗ္ဗာ တေ ဉာဏဒသ္သနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓာယ။
‘‘Ye ca kho te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā na tapojigucchāvādā na tapojigucchāsārā na tapojigucchāallīnā viharanti, bhabbā te oghassa nittharaṇāya. Yepi te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā parisuddhakāyasamācārā parisuddhavacīsamācārā parisuddhamanosamācārā parisuddhājīvā, bhabbā te ñāṇadassanāya anuttarāya sambodhāya.
‘‘သေယ္ယထာပိ , သာဠ္ဟ, ပုရိသော နဒိံ တရိတုကာမော တိဏ္ဟံ ကုဌာရိံ အာဒာယ ဝနံ ပဝိသေယ္ယ။ သော တတ္ထ ပသ္သေယ္ယ မဟတိံ သာလလဋ္ဌိံ ဥဇုံ နဝံ အကုက္ကုစ္စကဇာတံ။ တမေနံ မူလေ ဆိန္ဒေယ္ယ; မူလေ ဆိန္ဒိတ္ဝာ အဂ္ဂေ ဆိန္ဒေယ္ယ; အဂ္ဂေ ဆိန္ဒိတ္ဝာ သာခာပလာသံ သုဝိသောဓိတံ ဝိသောဓေယ္ယ; သာခာပလာသံ သုဝိသောဓိတံ ဝိသောဓေတ္ဝာ ကုဌာရီဟိ တစ္ဆေယ္ယ; ကုဌာရီဟိ တစ္ဆေတ္ဝာ ဝာသီဟိ တစ္ဆေယ္ယ; ဝာသီဟိ တစ္ဆေတ္ဝာ နိခာဒနံ အာဒာယ အန္တော သုဝိသောဓိတံ ဝိသောဓေယ္ယ; အန္တော သုဝိသောဓိတံ ဝိသောဓေတ္ဝာ လေခဏိယာ လိခေယ္ယ; လေခဏိယာ လိခိတ္ဝာ ပာသာဏဂုဠေန ဓောဝေယ္ယ; ပာသာဏဂုဠေန ဓောဝေတ္ဝာ နာဝံ ကရေယ္ယ; နာဝံ ကတ္ဝာ ဖိယာရိတ္တံ 5 ဗန္ဓေယ္ယ; ဖိယာရိတ္တံ ဗန္ဓိတ္ဝာ နဒိံ ပတာရေယ္ယ။
‘‘Seyyathāpi , sāḷha, puriso nadiṃ taritukāmo tiṇhaṃ kuṭhāriṃ ādāya vanaṃ paviseyya. So tattha passeyya mahatiṃ sālalaṭṭhiṃ ujuṃ navaṃ akukkuccakajātaṃ. Tamenaṃ mūle chindeyya; mūle chinditvā agge chindeyya; agge chinditvā sākhāpalāsaṃ suvisodhitaṃ visodheyya; sākhāpalāsaṃ suvisodhitaṃ visodhetvā kuṭhārīhi taccheyya; kuṭhārīhi tacchetvā vāsīhi taccheyya; vāsīhi tacchetvā nikhādanaṃ ādāya anto suvisodhitaṃ visodheyya; anto suvisodhitaṃ visodhetvā lekhaṇiyā likheyya; lekhaṇiyā likhitvā pāsāṇaguḷena dhoveyya; pāsāṇaguḷena dhovetvā nāvaṃ kareyya; nāvaṃ katvā phiyārittaṃ 6 bandheyya; phiyārittaṃ bandhitvā nadiṃ patāreyya.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, သာဠ္ဟ, ဘဗ္ဗော နု ခော သော ပုရိသော နဒိံ တရိတု’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိသ္သ ဟေတု’’? ‘‘အသု ဟိ, ဘန္တေ, သာလလဋ္ဌိ ဗဟိဒ္ဓာ သုပရိကမ္မကတာ, အန္တော သုဝိသုဒ္ဓာ နာဝာကတာ 7 ဖိယာရိတ္တဗဒ္ဓာ။ တသ္သေတံ ပာဋိကင္ခံ – ‘နာဝာ န သံသီဒိသ္သတိ, ပုရိသော သောတ္ထိနာ ပာရံ ဂမိသ္သတီ’’’တိ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, sāḷha, bhabbo nu kho so puriso nadiṃ taritu’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Asu hi, bhante, sālalaṭṭhi bahiddhā suparikammakatā, anto suvisuddhā nāvākatā 8 phiyārittabaddhā. Tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – ‘nāvā na saṃsīdissati, puriso sotthinā pāraṃ gamissatī’’’ti.
‘‘ဧဝမေဝံ ခော , သာဠ္ဟ, ယေ တေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ န တပောဇိဂုစ္ဆာဝာဒာ န တပောဇိဂုစ္ဆာသာရာ န တပောဇိဂုစ္ဆာအလ္လီနာ ဝိဟရန္တိ, ဘဗ္ဗာ တေ ဩဃသ္သ နိတ္ထရဏာယ။ ယေပိ တေ, သာဠ္ဟ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရာ ပရိသုဒ္ဓဝစီသမာစာရာ ပရိသုဒ္ဓမနောသမာစာရာ ပရိသုဒ္ဓာဇီဝာ, ဘဗ္ဗာ တေ ဉာဏဒသ္သနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓာယ။ သေယ္ယထာပိ, သာဠ္ဟ, ယောဓာဇီဝော ဗဟူနိ စေပိ ကဏ္ဍစိတ္ရကာနိ ဇာနာတိ; အထ ခော သော တီဟိ ဌာနေဟိ ရာဇာရဟော ဟောတိ ရာဇဘောဂ္ဂော, ရညော အင္ဂန္တေဝ သင္ခံ ဂစ္ဆတိ။ ကတမေဟိ တီဟိ? ဒူရေပာတီ စ, အက္ခဏဝေဓီ စ, မဟတော စ ကာယသ္သ ပဒာလေတာ။
‘‘Evamevaṃ kho , sāḷha, ye te samaṇabrāhmaṇā na tapojigucchāvādā na tapojigucchāsārā na tapojigucchāallīnā viharanti, bhabbā te oghassa nittharaṇāya. Yepi te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā parisuddhakāyasamācārā parisuddhavacīsamācārā parisuddhamanosamācārā parisuddhājīvā, bhabbā te ñāṇadassanāya anuttarāya sambodhāya. Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo bahūni cepi kaṇḍacitrakāni jānāti; atha kho so tīhi ṭhānehi rājāraho hoti rājabhoggo, rañño aṅganteva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi tīhi? Dūrepātī ca, akkhaṇavedhī ca, mahato ca kāyassa padāletā.
‘‘သေယ္ယထာပိ, သာဠ္ဟ, ယောဓာဇီဝော ဒူရေပာတီ; ဧဝမေဝံ ခော, သာဠ္ဟ, အရိယသာဝကော သမ္မာသမာဓိ ဟောတိ။ သမ္မာသမာဓိ, သာဠ္ဟ, အရိယသာဝကော ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ ဩဠာရိကံ ဝာ သုခုမံ ဝာ ဟီနံ ဝာ ပဏီတံ ဝာ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝာ သဗ္ဗံ ရူပံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပသ္သတိ။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ။ပေ.။ ယာ ကာစိ သညာ။ ယေ ကေစိ သင္ခာရာ။ ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ ဩဠာရိကံ ဝာ သုခုမံ ဝာ ဟီနံ ဝာ ပဏီတံ ဝာ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝာ, သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပသ္သတိ။
‘‘Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo dūrepātī; evamevaṃ kho, sāḷha, ariyasāvako sammāsamādhi hoti. Sammāsamādhi, sāḷha, ariyasāvako yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati. Yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
‘‘သေယ္ယထာပိ, သာဠ္ဟ, ယောဓာဇီဝော အက္ခဏဝေဓီ; ဧဝမေဝံ ခော, သာဠ္ဟ, အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ , သာဠ္ဟ, အရိယသာဝကော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။
‘‘Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo akkhaṇavedhī; evamevaṃ kho, sāḷha, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti. Sammādiṭṭhi , sāḷha, ariyasāvako ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘သေယ္ယထာပိ, သာဠ္ဟ, ယောဓာဇီဝော မဟတော ကာယသ္သ ပဒာလေတာ; ဧဝမေဝံ ခော, သာဠ္ဟ, အရိယသာဝကော သမ္မာဝိမုတ္တိ ဟောတိ။ သမ္မာဝိမုတ္တိ, သာဠ္ဟ, အရိယသာဝကော မဟန္တံ အဝိဇ္ဇာက္ခန္ဓံ ပဒာလေတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။
‘‘Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo mahato kāyassa padāletā; evamevaṃ kho, sāḷha, ariyasāvako sammāvimutti hoti. Sammāvimutti, sāḷha, ariyasāvako mahantaṃ avijjākkhandhaṃ padāletī’’ti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၆. သာဠ္ဟသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Sāḷhasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၆. သာဠ္ဟသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Sāḷhasuttavaṇṇanā
